Το νέο ντοκιμαντέρ του Netflix προσπαθεί να ρίξει φως στην μυθική ληστεία του Μουσείου «Ισαμπέλλα Γκάρντνερ» της Βοστώνης κατά την οποία χάθηκαν 13 αριστουργήματα πριν από τρεις δεκαετίες τα οποία αναζητούνται ακόμη
Ήταν μια μέρα με αρκετό κρύο στην Βοστώνη, όταν ο Τσάρλι Πάπας, ένας μαφιόζος με ρίζες από την Ελλάδα, συνάντησε την μοίρα που έχουν πολύ συχνά οι άντρες που επιλέγουν να κάνουν αυτή την «δουλειά».
Το ημερολόγιο έδειχνε 22 Νοεμβρίου του 1995, όταν οι δύο εκτελεστές που του είχαν στήσει ενέδρα τον γάζωσαν με αυτόματα όπλα στο Μπρέιντρι.
Ήταν 27 ετών, γιος του Τζορτζ Πάπας ενός Έλληνα μετανάστη πιθανότατα, που μπλέχτηκε από νωρίς στους κακόφημους δρόμους της παρανομίας, ο οποίος δολοφονήθηκε με μια σφαίρα στο μάτι το 1981, όταν ο γιος του ήταν μόλις έντεκα ετών.
Αυτός που 26 χρόνια μετά τον θάνατό του, είναι ένας από τους πρωταγωνιστές του νέου ντοκιμαντέρ που προβάλλει το Netflix με τίτλο «This is a robbery: The World’s Biggest Art Heist».
Κύριο θέμα του είναι η περιώνυμη πλέον ληστεία στο μουσείο «Ισαμπέλλα Γκάρντνερ» πριν από τριάντα ένα χρόνια, όταν δύο άντρες ντυμένοι αστυνομικοί, εισήλθαν στο μουσείο, έδεσαν τους δυο φύλακες και έκλεψαν δεκατρία αριστουργήματα, πριν χαθούν μέσα στην νύχτα.
Ανάμεσα σε αυτά ήταν η μοναδική θαλασσογραφία που ζωγράφισε ο Ρέμπραντ με τίτλο «Καταιγίδα στη θάλασσα της Γαλιλαίας και το «Κονσέρτο» του Βερμέερ.
Τι σχέση όμως είχε ο Τσάρλι Πάπας με την αυτό που καταχωρήθηκε στα εγχώρια και διεθνή ΜΜΕ ως «η κλοπή του αιώνα»;
Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ αυτός ο φίλος του Ντέιβιντ Άλλεν Τέρνερ και άλλα τρία άτομα ήξεραν σίγουρα, άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο, κάποια πράγματα για τους κλεμμένους πίνακες.
Έχοντας συλληφθεί στις αρχές της δεκαετίας του 90 για διακίνηση κοκαΐνης αξίας 1.000.000 δολαρίων, ο μαφιόζος με τις ελληνικές ρίζες άρχισε να παζαρεύει με το FBI την ποινή του.
Για να γλιτώσει τα 15 χρόνια φυλάκισης και να πέσει στα μαλακά ισχυρίστηκε ότι ήξερε που είχαν καταλήξει τα κλεμμένα αριστουργήματα και δεν ήταν ο μόνος από τους πέντε που το έπραξε.
Μαζί του το έκανε και ο μαφιόζος Καρμέλο Μερλίνος, ένας ναρκοβαρώνος της Βοστώνης, ζητώντας και αυτός να πέσει στα μαλακά.
Το έκαναν και άλλοι, όμως κατέληξαν νεκροί και το μυστήριο για το ποιος έχει στην κατοχή του τα δεκατρία αριστουργήματα, παραμένει ένα δισεπίλυτο παζλ.
Παρά τα 10.000.000 δολάρια αμοιβής σε όποιον δώσει αξιόπιστες πληροφορίες που θα οδηγήσουν το FBI στους κλεμμένους θησαυρούς, αυτοί παραμένουν άφαντοι.
Τα ογδόντα λεπτά που συγκλόνισαν την Τέχνη
Οι δύο άνδρες που έφτασαν λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 18ης Μαρτίου του 1990 στην πλαϊνή είσοδο του Μουσείου «Ισαμπέλλα Γκάρντνερ» της Βοστώνης με ένα όχημα, πάρκαραν και πριν βγουν έκαναν το αυτονόητο.
Τσέκαραν τον χώρο μήπως κυκλοφορούσε κανείς και μετά χτύπησαν το κουδούνι της πόρτας, περιμένοντας τον φύλακα να ανοίξει το πορτάκι ώστε να τσεκάρει ποιος είναι και τι θέλει.
Ο τελευταίος είχε ήδη δει μαζί με τον συνάδελφό του τους δύο αστυνομικούς και όταν μίλησε μαζί τους, αυτοί του είπαν ότι είχαν λάβει κλήση για συμβάν στο Μουσείο.
Η κουβέντα δεν κράτησε πολύ.
Ο φύλακας παραβιάζοντας τους κανόνες ασφαλείας και πρωτοκόλλου άφησε τους δύο αστυνομικούς να μπουν από την πόρτα εισόδου των εργαζομένων.
Πήγαν μαζί στην είσοδο όπου βρισκόταν ο δεύτερος φύλακας και τότε έβγαλαν τα όπλα τους και είπαν στους δύο αποσβολωμένους υπαλλήλους του Μουσείου να σηκώσουν τα χέρια ψηλά.
Μόνο τότε αυτοί κατάλαβαν ότι οι ένστολοι δεν ήταν αστυνομικοί αλλά ληστές, όμως δεν ήταν πλέον σε θέση να αποτρέψουν την κλοπή του αιώνα σε ό,τι αφορά την Τέχνη.
Δεμένοι πισθάγκωνα με χειροπέδες και φιμωμένο το στόμα τους με ταινία, μεταφέρθηκαν στο υπόγειο του Μουσείου από τους δύο άγνωστους ληστές που έπιασαν αμέσως δουλειά.
Χρειάστηκαν μια ώρα και είκοσι λεπτά για να αφαιρέσουν 11 ζωγραφικά αριστουργήματα μεταξύ των οποίων την «Καταιγίδα στην θάλασσα της Γαλιλαίας» του Ρέμπραντ μαζί με άλλα δύο έργα του, το «Κονσέρτο» του Βερμέερ, πέντε έργα του Ντεγκά, το «Chez Τortoni» του Μανέ, ένα τοπίο του Φλινκ και δύο αντικείμενα μικρότερης αξίας.
Κανείς δεν κατάλαβε γιατί άφησαν πίσω τους την «Ευρώπη» του Τισιάνο, τον πίνακα που ο Ρούμπενς χαρακτήρισε ως «το κορυφαίο ζωγραφικό αριστούργημα του κόσμου».
Εφυγαν μέσα στην νύχτα, αφού πρώτα αφαίρεσαν το υλικό ασφαλείας που τους είχε καταγράψει να ξηλώνουν από τις κορνίζες τα συγκεκριμένα αριστουργήματα.
Η κλοπή έγινε γνωστή το επόμενο πρωί κατά την αλλαγή βάρδιας, όμως ήταν πλέον πολύ αργά για να αναζητήσουν άμεσα τους δύο άγνωστους άνδρες.
Η κλοπή του αιώνα είχε συντελεστεί….
Αναζητώντας τους χαμένους θησαυρούς
Η θρασύτατη κλοπή χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη αρπαγή έργων τέχνης στις ΗΠΑ και μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, αφού πέντε τουλάχιστον πίνακες ήταν ανεκτίμητης αξίας.
Το «Καταιγίδα στην θάλασσα της Γαλιλαίας» του π.χ. ήταν ο μοναδικός πίνακας του Ολλανδού ζωγράφου που είχε θέμα το νερό, ενώ το «Κονσέρτο» του Βερμέερ θεωρείται ως ένα από τα πλέον εξέχοντα δείγματα της ζωγραφικής του.
Η Βοστόνη ξύπνησε με την είδηση της ημέρας που σόκαρε τον κόσμο της Τέχνης ενώ οι έρευνες ξεκίνησαν άμεσα από την αστυνομία και το FBI, που όμως δεν είχαν και πολλά στα χέρια τους.
Οι περιγραφές των δύο ανδρών κυκλοφόρησαν σε σκίτσο, όμως είχαν «δουλέψει» τόσο καλά που δεν άφησαν κανένα στοιχείο πίσω τους το οποίο να μπορεί να οδηγήσει κάπου τις αρχές.
Οι μέρες και οι εβδομάδες άρχισαν να κυλούν χωρίς καμία πρόοδο και η αμοιβή του 1.000.000 δολαρίων για πληροφορίες που θα οδηγούσαν στην ανεύρεση των κλεμμένων έργων, δεν συγκίνησε κανέναν.
Στα χρόνια που ακολούθησαν η αμοιβή ανέβηκε αρχικά στα 5.000.000 δολάρια και αργότερα στα 10.000.000 ενώ πολλές ιστορίες είδαν το φως της δημοσιότητας.
Ιστορίες με πρωταγωνιστές ανθρώπους σαν τον Μάικλ Γιάνγκσγουορθ και τον κολλητό του Μάιλς Κόννορ που ενέσκηψαν στην υπόθεση εφτά χρόνια μετά την κλοπή.
Ο πρώτος στις 13 Αυγούστου του 1997 παραχώρησε μια συνέντευξη τύπου έξω από το δικαστήριο που δικαζόταν για παράνομη κατοχή πυροβόλων όπλων.
Μπροστά στους δημοσιογράφους που αδημονούσαν για την μεγάλη είδηση που τους είχε τάξει ο Γιάνγκσγουορθ είπε ότι μπορούσε να μεσολαβήσει για την επιστροφή των 11 πινάκων που είχαν κλαπεί από το Μουσείο «Ισαμπέλλα Γκάρντνερ», αφήνοντας τους πάντες με το στόμα ανοιχτό.
Για να το κάνει ήθελε να καρπωθεί την αμοιβή των 5.000.000 δολαρίων, να αποσυρθούν οι κατηγορίες στην δίκη του και να αφεθεί ελεύθερος ένας φίλος του.
Αυτός ήταν ο Μάιλς Κόννορ, γνωστός κλέφτης έργων τέχνης που δεν μπορούσε να κατηγορηθεί για την κλοπή της Βοστόνης, αφού εκείνο το βράδυ ήταν στην φυλακή.
Η ελπίδα και τα άδεια κάδρα
Ο Τομ Μάσμπεργκ της εφημερίδας Boston Herald προσέγγισε λίγες ώρες αργότερα τον Γιάνγκσγουορθ για να δει κατά πόσο αυτά που έλεγε ισχύουν και να ζητήσει μια απόδειξη.
Λίγες ημέρες μετά βρέθηκε μέσα στη νύχτα σε μια άγνωστη κακόφημη περιοχή μια ώρα έξω από την πόλη, μαζί με έναν συνεργάτη του Γιάνγκσγουορθ στη θέση του οδηγού.
Για να βρεθείς εκεί έπρεπε να ήσουν ή αστυνομικός που ερευνά κάτι ή ναρκομανής που αναζητάει την δόση του έγραψε ένα χρόνο μετά ο Μάσμπεργκ στο story που έδωσε στο «Vanity Fair».
Όταν έφτασαν σε μια ανεγειρόμενη οικοδομή με μια παλιά αποθήκη μπροστά, μια γυναίκα εμφανίστηκε και τους ρώτησε τι ήθελαν.
Ο οδηγός απάντησε ότι τους έστελνε ο Γιάνγκσγουορθ και σε λίγα λεπτά ο Μάσμπεργκ με τον άνδρα που φόρεσε γάντια και άναψε ένα φακό μπήκαν στην σκοτεινή αποθήκη.
Ανέβηκαν κάτι σκάλες και βρέθηκαν σε έναν διάδρομο με μεταλλικές πόρτες που οδηγούσαν σε μικρά δωμάτια, ενώ μετά από λίγα δευτερόλεπτα σταμάτησαν μπροστά από μία.
Ο συνεργάτης του Γιάνγκσγουορθ έβγαλε μια αρμαθιά κλειδιά, ξεκλείδωσε και οι δύο άνδρες μπήκαν μέσα στο δωμάτιο, στο οποίο υπήρχαν μεγάλοι κάδοι, κάποιοι με ρόδες.
Στάθηκε πάνω από έναν, έσκυψε και τράβηξε έναν πλαστικό μαύρο κύλινδρο, τον οποίο άνοιξε προσεχτικά μπροστά στον αποσβολωμένο Μάσμπεργκ.
«Έβγαλε προσεχτικά έναν τυλιγμένο καμβά τον οποίο ξετύλιξε μπροστά μου» έγραψε ο δημοσιογράφος στο Vanity Fair με μια συγκλονιστική περιγραφή: «Ήμουν, είμαι βέβαιος ότι ήταν η «Καταιγίδα στην θάλασσα της Γαλιλαίας» αναμφισβήτητα το πιο διάσημο κλεμμένο έργο τέχνης στον κόσμο».
Ο άνδρας του έδειξε τις ξεθωριασμένες γωνίες που είχε κοπεί ο πίνακας από το κάδρο την νύχτα της κλοπής και μετά ο φακός εστίασε στην υπογραφή του Ρέμπραντ.
Λεπτά αργότερα ο Μάσμπεργκ μπήκε σε ένα ταξί και έφυγε έχοντας συμφωνήσει να μη γράψει τίποτε για μια εβδομάδα, χρόνος αρκετός για να μετακινηθεί το αριστούργημα του Ολλανδού ζωγράφου σε άλλη τοποθεσία.
Έκτοτε, κανένα έργο δεν έχει βρεθεί σε αυτή την αέναη αναζήτηση τριάντα ετών, παρόλο που βρέθηκαν και άλλοι να λένε ότι γνωρίζουν πού κατέληξαν οι πίνακες.
Οι επισκέπτες του Μουσείου «Ισαμπέλλα Γκάρντνερ» νιώθουν περίεργα όταν μπαίνουν στην αίθουσα που κρεμόντουσαν τα αριστουργήματα του Ρέμπραντ και του Βερμέερ.
Εκεί υπάρχουν μόνο οι άδειες κορνίζες από τις οποίες αφαιρέθηκαν βίαια εκείνο το βράδυ του Μάρτη πριν από τρεις δεκαετίες που περιμένουν ακόμη μια επιστροφή η οποία μπορεί να μην γίνει ποτέ.
