(Φωτογραφίες: Nicole Sacharow)
Μια σεξουαλικοπολιτική κωμωδία, που φέτος έχει γενέθλια
κι ένα σκηνοθετικό ντεμπούτο,
στην πόλη της Κω
από την θεατρολόγο: Ηρώ Μητρούτσικου 
Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ:
Ο Νικολό Μακιαβέλι (1469-1527) ήταν Ιταλός διπλωμάτης, πολιτικός, ιστορικός, ανθρωπιστής και σημαντικός συγγραφέας της Αναγέννησης. Πολλοί τον θεωρούν πατέρα της σύγχρονης πολιτικής επιστήμης και επίσης αρκετοί είναι εκείνοι που τον χαρακτηρίζουν απλά κυνικό, διεφθαρμένο και αυταρχικό.
Από μικρός ένιωθε έλξη για την πολιτική και αν και φτωχός, έλαβε ουμανιστική εκπαίδευση, σύμφωνη με τα κλασικά πρότυπα της εποχής. Η εκπαίδευση αυτή και η σχέση του με Φλωρεντίνους ουμανιστές είχαν ως αποτέλεσμα να εξελιχθεί σε δεύτερο καγκελάριο, με συμμετοχή του σε διπλωματικές αποστολές. Αυτό τον έφερε σε επαφή με αρκετές από τις ισχυρότερες πολιτικές προσωπικότητες της εποχής του στην Ευρώπη, οι οποίες αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για τα πορτραίτα που σκιαγράφησε στο έργο του “Il principe” (“Ο Ηγεμών”) θέλοντας να υποδείξει τον ουσιώδη δεσμό ανάμεσα στην κακία και την ελευθερία.
Τις μεγαλύτερες επιρροές τις δέχθηκε, όμως, από τον Καίσαρα Βοργία, έναν πανούργο και σκληρό άνθρωπο, έναν εκ των ηγετών της παπικής πολιτείας. Ο Μακιαβέλι δεν συμφωνούσε με τις τακτικές του, ωστόσο πίστευε ότι με έναν κυβερνήτη σαν τον Βοργία οι Φλωρεντινοί θα μπορούσαν να ενώσουν την Ιταλία, κάτι που αποτελούσε όνειρο και στόχο του σ’ όλη τη ζωή του.
Το 1512, οι Μεδίκοι επανακαταλαμβάνουν την Φλωρεντία και καταλύουν τη δημοκρατία. Ο Μακιαβέλι φυλακίστηκε για λίγο και έπειτα αποσύρθηκε στο πατρικό του κτήμα όπου συνγράφει τον “Ηγεμόνα” (1513), σε μια αποτυχημένη προσπάθεια να αποκτήσει την εύνοια των Μεδίκων. Τα επόμενα χρόνια ο Μακιαβέλι συμμετείχε στις συζητήσεις μια ομάδας ουμανιστών και γράφει την κωμωδία “Μανδραγόρας” (1518) και την “Τέχνη του Πολέμου” (1521). Επηρεασμένος από τις συζητήσεις αυτές συνέγραψε και τις “Διατριβές’ («όποιος θεμελιώνει πολιτεία και της βάζει νόμους, να παίρνει προκαταβολικά για κακούς όλους τους ανθρώπους») και το 1520 του ανατέθηκε η συγγραφή της ιστορίας της Φλωρεντίας. Όταν το 1527 το καθεστώς των Μεδίκων, ανατράπηκε, η δημοκρατία παλινορθώθηκε και ο Μακιαβέλι έχασε τη θέση του. Απογοητευμένος πέθανε λίγο αργότερα.
Ο Μακιαβέλι, ως συγγραφέας, είναι πεπεισμένος ως προς την ένδεια της κλασικής φιλοσοφίας και αρνείται την αυθεντία στη φυσική τάξη, που οι αρχαίοι σέβονταν. Δεν πιστεύει στην ύπαρξη καθολικού λόγου και, ως εκ τούτου, το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να φανταστεί τους ανθρώπους χωρίς πίστη και χωρίς νόμο. Γράφει στις “Διατριβές”: «όποιος θεμελιώνει πολιτεία και της βάζει νόμους, να παίρνει προκαταβολικά για κακούς όλους τους ανθρώπους», ενώ στον “Ηγεμόνα” υποδεικνύεται ο ουσιώδης δεσμός ανάμεσα στην κακία και την ελευθερία. Το πρώτο μέλημα είναι να ελεγχθεί η τύχη και από εκεί και πέρα να παραχθεί έργο. Ο τρόπος που ο Φλωρεντινός στοχαστής βλέπει τη δράση αποτελεί, από κάθε άποψη, εγγύηση για την παλινόρθωση του λόγου, που θα πιστεύαμε ότι απειλείται, από τη στιγμή που καταργείται κάθε υπερβατική τάξη. Είναι λοιπόν προφανές ότι ο Μακιαβέλι έτεινε να μετατρέψει τη θεωρία σε δράση.
ΤΟ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ:
Ο Ηγεμόνας που σκιαγραφεί ο Μακιαβέλι στο ομώνυμο του έργο (το οποίο ακόμα και σήμερα διδάσκεται σε σχολές marketing) συγκεντρώνει την αυθεντία επί παντός και τη βούληση να εφαρμόζει στους άλλους ότι αποφασίζει. Μάλιστα ο ηγεμόνας είναι ο μόνος που μπορεί με τη στάση του να αφυπνίσει την ηθικότητα στους ανθρώπους. Εκ πείρας γνωρίζει ότι οι άνθρωποι κάνουν το καλό μόνο από ανάγκη και είναι διατεθειμένος να τους αναγκάσει να μεταβάλουν σταδιακά την κακία σε ανιδιοτέλεια. Το έργο “Ηγεμόνας” επηρέασε την πολιτική σκέψη πολλών πολιτικών και στοχαστών και άσκησε σημαντική επίδραση στις πολιτικές εξελίξεις της εποχής του και μεταγενέστερων περιόδων, απέκτησε θερμούς θαυμαστές, μεταξύ των οποίων πολλές ιστορικές προσωπικότητες όλων των εποχών, όπως ο Ερρίκος H’ ή ο Ζαν Ζακ Ρουσό, αλλά και ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι. Επέσυρε όμως και σφοδρές επικρίσεις για κυνισμό, καιροσκοπισμό και πανουργία και οι κατακριτέες απόψεις αυτού του βιβλίου συμπυκνώνονται στον τόσο αρνητικό όρο «μακιαβελισμός», τον οποίο έπλασαν οι Γάλλοι , έναν όρο που κανένας πολιτικός δεν θα ήθελε να τον συσχετίζουν με αυτόν. Ο «Ηγεμόνας» περιλήφθηκε στον Κατάλογο των απαγορευμένων βιβλίων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Η ΟΜΑΔΑ actΑ :
Ο Βασίλης Παπαντωνίου είναι χρόνια μέλος της θεατρικής ομάδας acta (https://www.facebook.com/actakos/). Η acta, μετεξέλιξη του Θεατρικού Εργαστηρίου Δήμου Κω/σκηνή Α’, (από το 1994), ξεκίνησε από μια παρέα παθιασμένων ερασιτεχνών με εμπνευστή και εμψυχωτή τον εκλιπόντα Βασ.Παναγιώτου. Από το 2006 ανέλαβε η αξιόλογη σκηνοθέτις Διονύσια Κασίου και συνεχίζουν με την ίδια θέρμη, σαν ένα είδος οικογένειας, που τους συνδέει ένα κοινό όραμα. Πρόκειται για ένα πολύ ενεργό θεατρικό εργαστήρι, με κεραίες μας ανοιχτές και σε άμεση επαφή με όλες τις θεατρικές εξελίξεις της πρωτεύουσας.
Ο Βασίλης Παπαντωνίου με αυτή την παράσταση κάνει το σκηνοθετικό του ντεμπούτο.
ΤΟ ΕΡΓΟ:
( κατάλληλο για παιδιά άνω των 15 ετών)
Ένας σύζυγος που θέλει πάση θυσία να γίνει πατέρας, ένας ερωτευμένος μεγαλοαστός με όλη την καλή διάθεση να τον «βοηθήσει», ένας υπηρέτης με μεγάλες «ευαισθησίες», ένα λαμόγιο που ραδιουργεί κατά παραγγελία, ένας παπάς διεφθαρμένος ως το κόκαλο, μια μάνα με παρελθόν και στη μέση όλων αυτών, μια ενάρετη γυναίκα και το θαυματουργό (ή ψεύτικο;) ελιξίριο της γονιμότητας.
Η πολιτικοσεξουαλικοκοινωνική κωμωδία χαρακτήρων και καταστάσεων : “Μανδραγόρας” φέτος γιορτάζει τα 500 χρόνια της (1518) !
Μπορεί να ενδιαφέρει ένα τόσο παλιό έργο το σημερινό κοινό;
Προφανώς, αφού ανεβαίνει συχνά-πυκνά, όχι μόνο λόγω της καλοδουλεμένης γραφής του, αλλά, κυρίως, λόγω του πικάντικου περιεχομένου της και των πολιτικών, θρησκευτικών και κοινωνικών προεκτάσεων που εμπεριέχει.
Ο Μακιαβέλι στην Ιταλία, όπως και πολλοί άλλοι συγγράφεις της εποχής (π.χ. ο Μολιέρος στη Γάλλια, ο Σαίξπηρ στην Αγγλία κ.ο.κ) μέσα από το θέατρο, καμουφλαρισμένοι πίσω από τον μανδύα του γέλιου και της κωμωδίας, έθιγαν τα κακώς κείμενα της εποχής.
Το διεφθαρμένο εκκλησιαστικό σώμα, το οποίο είναι έτοιμο να κάνει τα πάντα επί χρήμασι, τους γονείς που παντρεύουν τις νεαρότατες κόρες τους με πλούσιους γέρους, τους άρχοντες που βαριούνται τη ζωή τους, τους φιλοχρήματους υπηρέτες, τις πεθερές που λύνουν και δένουν τα του ζευγαριού…
Η ΥΠΟΘΕΣΗ: Έτσι κι εδώ, ένας άρχοντας «ερεθίζεται» από την ομορφιά μιας νεαρής ευγενούς, η οποία, όμως, είναι παντρεμένη με έναν πλούσιο μεσήλικα και άκληρη. Το πρόβλημα είναι ότι είναι σεμνή, ηθική, άβγαλτη και πολύ θρήσκα, οπότε δεν καταφέρνει όχι να την ρίξει στο κρεβάτι, αλλά ούτε καν αν την πλησιάσει!
Βάζει, λοιπόν, λυτούς και δεμένους για να καταφέρει τον σκοπό του: Έναν κοινό τους φίλο, την φαντασμένη -και δίχως ίχνος ηθικής- μάνα της, τον κληρικό, ο οποίος αποκομίζει ένα τεράστιο ποσό για την συνδρομή του στο έγκλημα και τέλος και τον… σύζυγο, ο οποίος συναινεί να τον κερατώσει η γυναίκα του, αφού της δώσουν να πιει μανδραγόρα…
Πώς γίνεται αυτό; Η συνέχεια επί σκηνής.
Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ:
Έχοντας δει τον κεφαλιανό Βασίλη Παπαντωνίου να παίζει στην περσινή παράσταση («Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης») διέκρινα μια στόφα παλιού ηθοποιού και έναν αεικίνητο περφόρμερ επί σκηνής. Ήταν φανερό ότι δεν έπαιζε άπλα τον ρόλο του, αλλά ότι διασκέδαζε και με το παραπάνω, υποδυόμενος αυτό που το είχε ανατεθεί.
Έτσι, στην πρώτη του σκηνοθετική προσπάθεια τα κατάφερε και με το παραπάνω. Η παράσταση είχε ρυθμό (κάτι απαραίτητο για οποιαδήποτε κωμωδία, αλλά και κατ επέκταση για οποιαδήποτε παράσταση) και ενεργεία. Οι χαρακτήρες σκιαγραφούνταν ξεκάθαρα και τα αστεία του έργου έφταναν στο κοινό, το οποίο διασκέδαζε φανερά.
Το σκηνικό (Γιάννης Καματερός) ήταν άκρως εξυπηρετικό και αποτέλεσε έκπληξη, καθώς μπαίνοντας στο θέατρο αντίκριζες ένα αληθινό, τριώροφο σιντριβάνι, ενώ όλη η σκηνή ήταν στρωμένη με χαλίκι αυλής.
Σε αντίθεση με αυτό, τα κοστούμια ήταν άκρως ρεαλιστικά, εποχής (επιλογή: Αρχοντία Χατζηλάου) από βεστιάριο στην Αθήνα. Τα πλουμιστά αναγενησιακά κοστούμια γέμιζαν τον άδειο μινιμαλιστικό χώρο της σκηνής και ερχόντουσαν σε χρωματική αντίθεση με το μονόχρωμο σκηνικό. Αν και διαφωνώ στο να παρουσιάζονται πια έργα εποχής με κοστούμια της εποχής γραφής του έργου, η σκέψη αυτών των δυο αντιθέσεων ομολογώ ότι ήταν σωστότατη.
Όλοι οι ηθοποιοί ερμήνευσαν σωστά και με μεγάλο κέφι τους ρόλους τους και διαπίστωσα ότι πρόκειται για εξασκημένους περφόρμερς, αποτέλεσμα της χρόνιας ενασχόλησής τους με την θεατρική πράξη.
Ο σκηνοθέτης δίδαξε μια παράσταση γεμάτη ενεργεία, αλλά κάποιες φορές το δικό του υποκριτικό ταλέντο καπέλωσε την προσωπικότητα του κάθε ηθοποιού. Κάτι που όμως δεν συνέβη στον Βασίλη Βογιατζή, ο όποιος ξεχώρισε. Όντας πηγαίο κωμικό ταλέντο, υποδυόταν τον Λιγούριο (όνομα και πράγμα) που λύνει και δένει σε όλο το έργο και καταφέρνει να φέρει εις πέρας την αποστολή που του αναθέτει ο καψουρεμένος άρχοντας, με το ανάλογο, βέβαια, χρηματικό αντίτιμο…
Το μακιγιάζ (Αρχοντία Χατζηλάου, Διονυσία Κασίου) μιμούνταν -αφαιρετικά βέβαια- τις μάσκες τις commedia del arte, ένα θεατρικό είδος λαϊκής ιταλικής αυτοσχέδιας κωμωδίας δρόμου, άκρως δημοφιλούς (κυρίως μεταξύ του 16ου και του 18ου αιώνα, αλλά μέχρι και σήμερα). Οι ηθοποιοί της έπαιζαν με μισές μάσκες που άφηναν ακάλυπτο το κάτω μέρος του προσώπου και ήταν επαγγελματίες. Οι ρόλοι που έπαιζαν ήταν συγκεκριμένοι: ο νέος και η νέα που ερωτεύονται, ο πονηρός, φιλήδονος και φιλοχρήματος υπηρέτης του νέου που ερωτεύεται την καπάτσα υπηρέτρια της νέας, ο φοβητσιάρης στρατιωτικός, ο πλούσιος γέρος που θέλει να παντρευτεί την νέα (εδώ, ο ρόλος του συζύγου συμπεριελάμβανε και τον λιγόψυχο στρατιωτικό), ο φιλοχρήματος γονιός της νέας κ.τ.λ.
Κι ο καημένος ο μανδραγόρας (ή αλλιώς σερνικοβότανο ή τζιντζερ), αυτή η ευγενής και τόσο υγιεινή ρίζα τι ρόλο παίζει; Σχεδόν τίποτα, ας είναι καλά όλες οι άλλες ραδιουργίες…
***ΜΕΤΑ ΑΠΟ 2 SOLD OUT ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΑ
(και μια παράσταση στην Κέφαλο στις 7 Μαρτίου)
η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ : «ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ»
ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΟΡΑ ΣΤΟ ΣΦΑΓΕΙΟ,
ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΜΑΡΤΙΟΥ 2018, στις 21.00
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Σκηνοθεσία: Βασίλης Παπαντωνίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Μάκης Ματθαιόπουλος
Επιλογή επιμέλεια κοστούμιων -μακιγιάζ: Αρχοντία Χατζηλάου
Επιμέλεια σκηνικών-αφίσα: Γιάννης Καματερός
Επιλογή μουσικής: Διονυσία Κασίου – Γιάννης Γουρλάς
Φωτισμοί: Νίκος Δόντας
Ήχος: Διονυσία Πετεινερή
ΔΙΑΝΟΜΗ ΚΑΤΑ ΣΕΙΡΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ:
Αφηγητής: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΟΓΙΑΣ
Καλλίμαχος: ΧΡΗΣΤΟΣ ΧΑΤΖΗΛΑΟΥ
Σύρος: ΜΠΑΧΑΝΤΕΡ ΤΑΚΤΑ
Νικίας: ΣΠΥΡΟΣ ΣΑΡΟΥΚΟΣ
Λιγούριος: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ
Σωστράτη: ΙΩΑΝΝΑ ΧΑΤΖΗΧΡΙΣΤΟΦΗ
Τιμόθεος: ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ ΤΑΤΕΛΟΣ
Θεατρικός Πολυχώρος ΣΦΑΓΕΙΟ
ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ: 6940 902 107
ΕΙΣΟΔΟΣ: 5 €
