Κώστας Σκανδαλίδης («Ο παλιός είναι αλλιώς»): Το ΠΑΣΟΚ έχει κλείσει τον κύκλο του

Συνέντευξη στη
Navina Χρύσα Σαραντοπούλου
στην εφημερίδα ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
«Ο παλιός είναι αλλιώς», φωνάζουν στα συνθήματά τους οι χιλιάδες του κόσμου που τον ακολουθούν στην Α΄ Αθήνας, πιστοί του ψηφοφόροι σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, τον φέρνουν πρώτο σε σταυρούς.

Από τα πιο ιστορικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ, επί σειρά ετών γραμματέας του κόμματος, υπουργός και νυν βουλευτής της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, ο Κώστας Σκανδαλίδης διανύει την έκτη δεκαετία της ζωής του, παραμένοντας παραγωγικός, επιμένοντας δραστήριος και πάντοτε μάχιμος στις επάλξεις των πολιτικών εξελίξεων.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου διέκρινε τις ικανότητές του από την πρώτη στιγμή που τον συνάντησε, τον είχε δίπλα του σε κάθε του κίνηση και έγινε κουμπάρος του, παντρεύοντάς τον με την Μπέτυ Παναγοπούλου το 1989. «Η γυναίκα μου είναι ακόμη το ίδιο γλυκό, όμορφο, έξυπνο κορίτσι που γνώρισα στο Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ και παραμένω το ίδιο ερωτευμένος μαζί της και, να ξέρετε, είναι ο πιο αφοσιωμένος και στενός μου συνεργάτης όλα αυτά τα χρόνια», εξομολογείται στο «Π».
Τον συναντήσαμε στο γραφείο του στο κέντρο της Αθήνας. Αισιόδοξος, προσιτός, συνετός, μιλάει για τη διαδρομή του αλλά και για τα όνειρά του στο μέλλον. Όσο περνάει η ώρα, το ενδιαφέρον της συζήτησης μεγαλώνει. Ιστορίες από τα δυνατά χρόνια του ΠΑΣΟΚ, αυστηρά σταθερές τοποθετήσεις για τα πολιτικά δρώμενα της χώρας, αλλά και προσωπική κουβέντα για τον άνθρωπο Κώστα.
Στιγμές με τον Ανδρέα Παπανδρέου… Ποια από όλες σάς έρχεται αμέσως στο μυαλό όταν τις αναπολείτε;
Είναι αμέτρητες. Βλέπετε, είναι σχέση που διήρκησε ακριβώς είκοσι χρόνια. Τι να πρωτοθυμηθώ; Την πρώτη φορά στην κρίση της ΠΑΣΠ το ’76; Την αιφνιδιαστική πρότασή του για μένα για το Εκτελεστικό Γραφείο; Την προτροπή του να πάρω το πτυχίο μου, ή τις δραματικές μέρες του «Ωνασείου»;
Και πάνω απ’ όλα, την τελευταία φορά τον Μάιο του ’96, λίγο πριν μας αφήσει, όταν άφηνε την παρακαταθήκη του για την παράταξη, την ενότητα και την ανανέωσή της. Και βέβαια δεν μιλώ για τις ατελείωτες ώρες συζητήσεων που καθεμία τη σημάδευε ξεχωριστά με την πηγαία προσωπικότητά του και το αστραφτερό μυαλό του. Κάθε συνάντηση και μια ξεχωριστή εμπειρία.

Σας λείπει ο Ανδρέας; Τι πιστεύετε ότι θα συμβούλευε τον Κώστα αν ήταν εδώ; Και τι θα έλεγε για το ΠΑΣΟΚ και την Ελλάδα;
Είμαι βέβαιος ότι θα ξεκινούσε από την αρχή. Θα μετρούσε τις εκφάνσεις της κρίσης, θα έθετε τους νέους εθνικούς στόχους, θα άνοιγε έναν καινούργιο δρόμο και, το κυριότερο, θα έμπαινε μπροστά να τον περπατήσει ως οδηγητής, όχι ως εραστής αξιωμάτων. Θα πολεμούσε. Εξάλλου, πάντα τον γοήτευαν οι μεγάλες μάχες και όχι η μίζερη καθημερινότητα.

Μπορεί το ΠΑΣΟΚ να ξαναγίνει ένα ισχυρό κόμμα, να έρθει πρώτο, ακόμη και να κυβερνήσει;
Το ΠΑΣΟΚ, όπως το ξέραμε, έχει κλείσει τον κύκλο του και είναι καιρός να τελειώνουμε με τους ανοιχτούς λογαριασμούς του χθες. Γιατί αδικούμε τη διαδρομή και την προσφορά της μεγάλης δημοκρατικής και προοδευτικής παράταξης, που σε όλες τις ιστορικές περιόδους αποτελούσε τη μήτρα όλων των αλλαγών και της ευημερίας που πέρασε ο τόπος. Η αναγέννησή της δεν έχει σχέση με τα σύμβολα, τα χρώματα, τη φανατική προσήλωση στο παρελθόν.
Δυστυχώς, συχνά και όσοι επαγγέλλονται το «νέο» το κάνουν περισσότερο για να δικαιώσουν την προσωπική τους διαδρομή και λιγότερο για να προτείνουν τον νέο δρόμο που έχει ανάγκη ο τόπος. Μια νέα συλλογική προσπάθεια, που θα ενισχύσει τη λαϊκή συσπείρωση, μόνο πάνω στο σήμερα και στο αύριο μπορεί να οικοδομηθεί. Τότε θα δώσουμε νέα ελπίδα στον λαό, γιατί η δεξαμενή της παράταξης παραμένει η πιο πλούσια, η πιο ευαίσθητη, η πιο ικανή και προπαντός παραμένει εν δυνάμει πλειοψηφική.

Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα πιστεύετε ότι έχει πιθανότητες να βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο; Με βάση την πολύχρονη εμπειρία σας στην Κεντροαριστερά, θα λέγατε ότι είναι μία αριστερή πολιτική αυτή που ασκεί ο ΣΥΡΙΖΑ;
Μόνο ως καρικατούρα της πραγματικής και ζώσας Αριστεράς μπορεί να θεωρηθεί η διαχείριση των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ. Σε ένα καθημερινό «διαζύγιο» με την πραγματικότητα, την αλήθεια, την ανάγκη, με μια στρεψόδικη και τυχοδιωκτική πρακτική και προπαντός με μια καινοφανή και τόσο γρήγορη οίηση και αλαζονεία της εξουσίας που «βγάζει μάτια», βαφτίζει συνεχώς «το κρέας ψάρι».
Τι σχέση έχουν όσα καθημερινά ζούμε με την ευρωπαϊκή Κεντροαριστερά; Τι σχέση έχουν με τις αρχές υπεράσπισης της δημοκρατίας, των θεσμών, της συνταγματικής νομιμότητας; Όχι! «Πρώτη φορά Αριστερά» υπήρξε το 1981. Αυτή τώρα δεν είναι Αριστερά.

Αν γυρίζαμε τον χρόνο πίσω, υπάρχει κάτι για το οποίο έχετε μετανιώσει πολιτικά;
Αλίμονο αν δεν υπήρχε. Θα ήταν ενδεικτικό όχι μόνο απαράδεκτης αμνησίας αλλά και ένδειξη επικίνδυνης αυτάρκειας. Θα μπορούσα να περιγράψω στιγμές που δεν τόλμησα να υψώσω ανάστημα, άλλες που υποτάχτηκα εν γνώσει μου σε συμβιβασμούς και ισορροπίες κι άλλες που δεν χτύπησα το καμπανάκι του κινδύνου με τη δύναμη που απαιτούσαν οι καιροί.
Στην πράξη μου πρυτάνευσε πάντα η ανάγκη της ενότητας και της σύνθεσης. Λένε κάποιοι ότι υπήρξα ισορροπιστής. Διαφωνώ, γιατί πάντα υπερασπιζόμουν την αλήθεια μου, την άποψή μου, τη θέση μου, την πρότασή μου. Γεφυροποιός ναι, υπήρξα. Ανάμεσα σε ανούσια, αδιέξοδα, πολλές φορές αδιανόητα χαρακώματα, που κρατούσαν και κρατούν ακόμη καθηλωμένη την παράταξη.

Να σας μεταφέρω στο… 2020 και να μου εξομολογηθείτε τι ονειρεύεστε για εσάς σε πολιτικό επίπεδο;
Όσο έχω φωνή και δύναμη, όσο μπορώ να προτείνω το καινούργιο και να το υπερασπιστώ, όσο η συνείδησή μου υπαγορεύει το χρέος μου για τον τόπο και την παράταξή μου, θα αγωνίζομαι. Έχω το θράσος να πιστεύω στην πολιτική ως δημιουργία και όχι ως επάγγελμα νόμιμου ή άνομου πλουτισμού, όπως κατηγορείται σήμερα συλλήβδην. Ονειρεύομαι να δω ξανά τον τόπο να αναγεννιέται μέσα από την αναγέννηση της δημοκρατικής και προοδευτικής παράταξης και να βάλω μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια κι εγώ ένα λιθαράκι σ’ αυτό.

Στον προσωπικό τομέα αισθάνεστε ολοκληρωμένος ή να τολμήσω να ρωτήσω αν ονειρεύεστε να αποκτήσετε εγγονάκι;
Και ποιος δεν το θέλει; Είναι η φυσική φορά των πραγμάτων στη ζωή. Το νήμα που συνδέει τις γενιές, που δίνει νόημα στην ύπαρξή σου. Το έχω ζήσει με τον γιο μου. Δεν υπάρχει πιο τρυφερό συναίσθημα, πιο αξιοθαύμαστο πράγμα από το να βλέπεις ένα παιδί να μεγαλώνει. Για το παιδί του παιδιού όσοι το ζούνε λένε ότι το χαίρονται διπλά.

Ο γιος σας, Γιώργος, είναι αριστούχος απόφοιτος Φιλοσοφίας, του αρέσει να παίζει ντραμς και σας μοιάζει πολύ, λένε κάποιοι. Θα θέλατε να τον δείτε να ακολουθήσει τα βήματά σας στην πολιτική;
Ξέρετε, μεγάλωσα σ’ ένα σπίτι στο οποίο κανείς δεν υπαγόρευσε στον άλλο τι να κάνει, δεν επέβαλε τη δική του επιθυμία. Ο πατέρας μου, ο παπα-Γιώργης, αυστηρός, σεβάσμιος, ευαίσθητος ταυτόχρονα, η μάνα μου έδινε τη ζωή της για να μεγαλώσει τα παιδιά της, άνοιγαν απλά τον δρόμο σε μας.
Το ίδιο κάνω και εγώ με το παιδί μου. Το τι θα ήθελα δεν έχει τόση σημασία. Απλά με ό,τι ασχοληθεί, να το κάνει με καθαρό μυαλό και την ψυχή του. Ομολογώ ότι τον ζηλεύω που ενώ πήρε άριστα και στις πολιτικές επιστήμες ασχολείται με τη φιλοσοφία. Ας αποφασίσει ο ίδιος τι θέλει σε κάθε του βήμα.

Χορεύετε ωραίο ζεϊμπέκικο –μη μου το αρνηθείτε– (γέλια)! Η μουσική ήταν πάντα κομμάτι της ζωής σας; Μέσα στο αυτοκίνητο τι προτιμάτε να ακούτε;
Ακούω τα πάντα ανάλογα με τη διάθεσή μου, ελληνικά και ξένα, σχεδόν όλα τα είδη της μουσικής. Έχω πλούσια συλλογή για να μπορώ να επιλέγω όταν δεν ακούω ραδιόφωνο. Κι όταν λέω επιλέγω, εννοώ από κλασική μουσική, ροκ και τζαζ μέχρι λαϊκή, βυζαντινή, ρεμπέτικη και δημοτική. Και ασφαλώς, και τα «σουξέ» της κάθε εποχής, όσα βέβαια αντέχουν να τα ακούς.
Παλιότερα, τη δεκαετία του ’80, προσωπικά έκανα πάνω από 50 ωριαίες εκπομπές μουσικής και λόγου στο ραδιόφωνο και είχα δεχτεί εκπληκτικές κριτικές. Τον Λευτέρη Παπαδόπουλο τον γνώρισα μετά από ένα αφιέρωμα που έγινε στα «Νέα» για την εκπομπή. Για να μην ψάχνετε στο αρχείο, τις υπέγραφα ως «Κωνσταντής Σίγμα».

Η σύζυγός σας, Μπέτυ, όλα αυτά τα χρόνια αποδείχθηκε το «λιμάνι» σας… Είναι κάτι που το διαισθανθήκατε από την πρώτη στιγμή ή το έφερε ο καιρός;
Από την πρώτη στιγμή και μέχρι τώρα. Νιώθω περηφάνια για τη γυναίκα μου. Είναι ακόμη το ίδιο γλυκό, όμορφο, έξυπνο κορίτσι που γνώρισα στο Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ και παραμένω το ίδιο ερωτευμένος μαζί της και, να ξέρετε, είναι ο πιο αφοσιωμένος και στενός μου συνεργάτης όλα αυτά τα χρόνια.

Θαλασσινό παιδί… Γεννηθήκατε στην Κω και ξεκινήσατε την πολιτική σας διαδρομή από εκεί ως βουλευτής Δωδεκανήσου. Πηγαίνετε συχνά στο νησί;
Νιώθω ότι δεν έφυγα ποτέ από εκεί. Έζησα τα πρώτα 16 χρόνια της ζωής μου ανέμελα, όμορφα, αισθαντικά. Και έκτοτε ξαναγυρίζω συνεχώς. Όποτε και όπως μπορώ. Ίσως και δέκα φορές τον χρόνο, από διήμερα μέχρι διακοπές. Το σπίτι μας στην Κω είναι ό,τι πιο όμορφο χτίσαμε. Οι φίλοι μου πάντα εκεί, η θάλασσα πάντα όμορφη και πλανεύτρα, ο κόσμος πάντα εγκάρδιος κι εγώ πάντα χαρούμενος και γεμάτος. Είναι ο τόπος περισυλλογής και έμπνευσης, το αποκούμπι μου.

Και παπαδοπαίδι όμως. Πώς συνέβαλε αυτό στη διαμόρφωση του χαρακτήρα σας; Τι θυμόσαστε έντονα από τον πατέρα σας;
Θυμάμαι κάθε στιγμή. Θυμάμαι να παίζει βιολί κάτω από το φως του καντηλιού, να μαζεύεται ο κόσμος στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής μόνο για να ακούσει τη φωνή και την τέχνη του, να δακρύζει από χαρά ή λύπη, να μη λέει κακό λόγο για τους άλλους, να βοηθά τον καθένα που έχει ανάγκη γύρω του.

Άλλο ένα κομμάτι της ζωής σας είναι το βιβλίο… Οι βιβλιοθήκες σας ασφυκτικά γεμάτες και ο ίδιος έχετε συγγράψει επτά βιβλία και μάλιστα με διαφορετικό περιεχόμενο, όχι μόνο πολιτικά…
Γράφω κάθε φορά που νιώθω έντονα την ανάγκη να εκφραστώ κι αφού έχω βασανιστεί πολύ γι’ αυτό. Δεν είμαι επαγγελματίας συγγραφέας, ούτε αναπαράγω λόγους ή άρθρα μου. Μόνο αν έχω κάτι να πω που, κατά τη γνώμη μου, αξίζει τον κόπο. Γι’ αυτό και η θεματική τους είναι ποικίλη. Από νεανική ποίηση μέχρι πολιτική και πολιτισμό, από βιώματα μέχρι τετράδια πατριδογνωσίας.

Αν σας ζητούσα να κάνετε μια ευχή;
Να φύγουμε γρήγορα από τη δίνη που ζούμε και το βάρος που μας πλακώνει τη ζωή εδώ και τόσα χρόνια. Να ξαναβρεί η πολιτική τον χαμένο της εαυτό και το ηθικό της κύρος για να αλλάξει τα πράγματα. Και εγώ μέχρι τότε να μην έχω χάσει το κουράγιο μου να μάχομαι στην πρώτη γραμμή.