Στην Κω βρέθηκε τις τελευταίας ημέρες η Δρ. Βιολογίας και Φυσιολογίας Φυτών, Τακτική Ερευνήτρια στο EΛΓΟ –ΔΗΜΗΤΡΑ, κ. Ελένη Μαλούπα, Διευθύντρια του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων.
Την συναντήσαμε το πρωί της Κυριακής, στην εκκλησία της Παναγίας στο Λαγούδι.
Ως ερευνήτρια εξειδικευμένη στη Βιολογία και Φυσιολογία Φυτών, (τακτική ερευνήτρια του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού Δήμητρα και Διευθύντρια στο Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων με έδρα την Θεσσαλονίκη) έχει μια διαδικτυακή συνεργασία τα τελευταία τέσσερα χρόνια με την συντοπίτισσά μας κ. Παρασκευή Βρούβα, μέσω της οποίας γνώρισε ακόμη καλύτερα την φύση στην Κω.
Η κ. Μαλούπα δημιουργός και επιστημονικώς υπεύθυνη τόσο του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων, στην Ποντοκερασιά του Κιλκίς (όπου διατηρούνται περισσότερα από 2.500 είδη της ελληνικής χλωρίδας – τα 1000 εκ των οποίων έχουν αρωματική και φαρμακευτική χρήση), όσο και του Εργαστηρίου Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Ειδών, στην Θέρμη Θεσσαλονίκης, είναι εθνική εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Κοινοπραξία των Ευρωπαϊκών Βοτανικών Κήπων (Botanic Gardens Conservation International).
Ο λόγος της ολιγοήμερης επίσκεψής της στο νησί είναι για να ερευνήσει από κοντά το Κωακό κυκλάμινο (η κ. Παρασκευή φρόντισε και τις βρήκε σχετικούς βολβούς) από το οποίο έφτιαχναν παλιά στη Κω τα γνωστά «σαρμαδάκια».
Η κ. Μαλούπα έχει μια συνεργασία με εταιρεία που παρασκευάζει ντολμαδάκια η οποία και εξετάζει το ενδεχόμενο να αναβιώσει τέτοια προϊόντα αξιοποιώντας την παράδοση.
Οπότε, το υλικό αυτό θα ξεκινήσει τώρα ως «πρότζεκτ», το εργαστήριο θα κάνει αναπαραγωγή στο συγκεκριμένο είδος κυκλάμινου, με διατήρηση μητρικών φυτών στο εργαστήριο προστασίας και αξιοποίησης αυτοφυών φυτών και ανθοκομικών ειδών και στην συνέχεια ο στόχος θα ήταν να ξαναφέρουν στην Κω πολλαπλασιαστικό υλικό, να καλλιεργηθεί από κάποιον ενδιαφερόμενο ντόπιο παραγωγό που θα τα παράγει για να τα παίρνει αυτή η εταιρεία και να κάνει τα ντολμαδάκια με την ειδική αυτή παραδοσιακή συνταγή.
Επίσης η κ. Μαλούπα με τους συνεργάτες της έχει συλλέξει από την Κωακή φύση και συγκεκριμένα από την Κέφαλο το γνωστό μας Κρίταμο (όπως και από άλλες περιοχές της Ελλάδας) μελετώντας τους κλώνους αυτούς και παράγοντας μητρικά φυτά.
Σημειωτέον ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που καλλιεργεί το κρίταμο με παραγωγούς καλλιεργητές οι οποίοι δίνουν πρώτη ύλη για παραγωγή είτε σε μορφή εκχυλίσματος, είτε σε μορφή αιθερίου ελαίου σε εταιρείες οι οποίες κάνουν προϊόντα με δερμοκαλλυντική χρήση όπως: κρέμες για το πρόσωπο, σαμπουάν ή ορό.
Πέρα από τη φαρμακευτική η καλλυντική χρήση του, το κρίταμο είναι εξαιρετικό και στη διατροφή (σαλάτα με πολύ ωφέλιμα συστατικά ωμέγα3 και οξέα που βοηθούν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού σε αντιμετώπιση αυτοάνοσων νοσημάτων)
Αυτό δείχνει ότι ένα απλό φυτό το οποίο βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα (όπως και διάφορα άλλα της Κωακής ή ελληνικής χλωρίδας γενικότερα) μπορεί (εκτός από την προστασία και διατήρησή του) μέσω των εργαστηρίων με την παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού να γίνει αντικείμενο νέων εξειδικευμένων καλλιεργειών από ντόπιους παραγωγούς, δίνοντας το ως πρώτη ύλη σε ελληνικές εταιρείες παραγωγής που αποκτούν επίσης ένα παραπάνω πλεονέκτημα έναντι άλλων διεθνών ανταγωνιστών.
Η κ. Μαλούπα είχε επίσης σημαντική συμβολή προ ετών στην δημιουργία του «Ιπποκρατικού κήπου» στο Διεθνές Ιπποκράτειο Ίδρυμα σε συνεργασία με την apivita και τον κ. Νίκο Κουτσιανά, μεταφέροντας μέσα από το εργαστήριο περίπου 15 είδη Ιπποκρατικών φυτών σε σύνολο 200 τα οποία και φυτεύτηκαν στον «κήπο του Ιπποκράτη» ως δωρεά του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων.
Κατά την επίσκεψή της στην Κέφαλο η κ. Μαλούπα παρατήρησε την σπανιότητα των κέδρων (άσκεθροι) οι οποίοι έχουν έναν καρπό που, επίσης, έχει φαρμακευτική χρήση.
Όπως, και το θυμάρι θάμνος της Κω (λίγο αγκαθωτός με ένα μωβ λουλούδι) κάτι μεταξύ ρίγανης και θυμαριού με θυμόλη και καρβακρόλη, το οποίο είναι εξαιρετικό μελισσοτροφικό φυτό.
Συζητώντας μαζί της για το πρόσφατο, πολύ ενδιαφέρον βιβλίο της κ. Αργυρώς Χαρτοφύλη «Τα γιατροσόφια της Εψιμανής και οι συνταγές της» η κ. Μαλούπα τόνισε πόσο σημαντική είναι μια τέτοια καταγραφή από ηλικιωμένους γνώστες τέτοιων παραδοσιακών συνταγών. Μάλιστα σε αυτή την κατεύθυνση μέσω του Πανεπιστημίου αυτή την περίοδο «τρέχουν» διδακτορικά τμημάτων Φαρμακολογίας των Φαρμακευτικών σχολών, τα οποία ασχολούνται με την Εθνοφαρμακολογία, καταγράφοντας παραδοσιακές συνταγές και ταυτόχρονα ερευνώντας τις πηγές (Ιπποκράτη, Διοσκουρίδη κ.α.) για την επιστημονική τεκμηρίωσή τους, τονίζοντας πόσο σημαντική είναι η διατήρηση αυτών των μαρτυριών από παλιούς «σοφούς» ανθρώπους.
Η κ. Μαλούπα -όπως μας είπε- σκοπεύει να ξανά έρθει στην Κω την άνοιξη που προσφέρεται καλύτερα για την συνέχισή των ερευνών της.
Δρ. Ελένη Μαλούπα
Ερευνήτρια ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Διευθύντρια Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης & Φυτογενετικών Πόρων
Η Δρ. Ελένη Μαλούπα είναι γεωπόνος, εξειδικευμένη στη Βιολογία και Φυσιολογία Φυτών, τακτική ερευνήτρια του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού Δήμητρα και Διευθύντρια του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων.
Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στην προστασία, διατήρηση και αειφορική αξιοποίηση της ελληνικής φυτικής βιοποικιλότητας με έμφαση στα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά της χώρας μας. Είναι δημιουργός και επιστημονικώς υπεύθυνη τόσο του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων, στην Ποντοκερασιά του Κιλκίς, όσο και του Εργαστηρίου Προστασίας και Αξιοποίησης Αυτοφυών και Ανθοκομικών Ειδών, στη Θέρμη Θεσσαλονίκης, είναι επιστημονική σύμβουλος του Βοτανικού Κήπου του Αιγαίου στη Χίο και του Βοτανικού Κήπου της Κεφαλονιάς και πρωτοστατεί στη δημιουργία του Δικτύου των Ελληνικών Βοτανικών Κήπων, ενώ ταυτόχρονα είναι εθνική εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Κοινοπραξία των Ευρωπαϊκών Βοτανικών Κήπων (Botanic Gardens Conservation International, BGCI) και μέλος του Ευρωπαϊκού δικτύου PLANTA EUROPA.
Έχει διδάξει επί σειρά ετών στο ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ), στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και στο Τμήμα Βιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (σε μεταπτυχιακό επίπεδο), , στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή και σε Κέντρα Γεωργικής Εκπαίδευσης ενώ συμμετέχει σε τριμελείς επιτροπές μεταπτυχιακών και διδακτορικών στη Φαρμακευτική Θεσσαλονίκης, Αθήνας και στο Γεωπονικό Αθηνών.
Διαθέτει πλούσιο δημοσιευμένο ερευνητικό έργο σε διεθνή και ελληνικά επιστημονικά περιοδικά και βιβλία, σχεδίασε και υλοποίησε σημαντικά ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με ερευνητές διεθνούς κύρους καθώς και πιλοτικά προγράμματα νέων καλλιεργειών σε διάφορες περιοχές της χώρας, διοργάνωσε τρία διεθνή συνέδρια, συμμετείχε στην εκπόνηση μελετών σχετικών με την αξιοποίηση των ελληνικών φυτών, σε δράσεις διάχυσης των ερευνητικών αποτελεσμάτων, αλλά και σε προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
Είναι παντρεμένη με τρία παιδιά.
Ολιστική αξιοποίηση της φυτικής βιοποικιλότητας, μέσω της προστασίας και διατήρησης σε Τράπεζες Γενετικού Υλικού.
Τα ντολμαδακια απο κυκλαμινα ,ειναι μια παραδοσιακη συνταγη της Συμης ,οπου το κυκλαμινο βρισκεται σε μεγαλη αφθονια (προφανως βρισκει εκει τις καταλληλες εδαφοκλιματικες συνθηκες ) .Ο Ηλιας Μαμαλακης σε μια επισκεψη του στην Συμη πριν αρκετα χρονια ,παρουσιασε την εν λογω συνταγη ,φτιαγμενη απο τα χερια Συμιακιας νοικοκυρας !!Οι Συμιακοι που εχουν εγκατασταθει στη Ροδο εχουν μεταφερει εκει την συνταγη αυτη !!!