Tα μη επανδρωμένα αεροσκάφη καθίστανται βασικό μέρος του στρατιωτικού εξοπλισμού το 2025, ενώ εισέρχονται και στη θητεία, με στόχο να εκπαιδευτούν μαζικά οι οπλίτες στη χρήση και τον χειρισμό τους – Όλα όσα προβλέπει ο σχεδιασμός του υπουργείου Εθνικής Άμυνας
Την είσοδο των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στην εποχή των drones σημαίνει και επίσημα το 2025, καθώς οι περιφερειακές συγκρούσεις στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, αλλά και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχουν μεταβάλει άρδην τη φιλοσοφία οργάνωσης των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, η οποία αντανακλάται στη Νέα Δομή τους, όπως την έχει επεξεργαστεί το υπουργείο Εθνικής Αμυνας.
Τόσο το χαμηλό κόστος παραγωγής όσο και ο περιορισμός των ανθρώπινων απωλειών, σε συνδυασμό με τον βέλτιστο εντοπισμό και την εξουδετέρωση στρατιωτικών και άλλων στόχων έχουν καταστήσει τα drones κυρίαρχα στο επιχειρησιακό επίπεδο παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια, εξέλιξη που παρακολουθούν πολύ στενά οι επιτελείς του ελληνικού Πενταγώνου. Πολύ περισσότερο, όταν η γειτονική Τουρκία έχει αναπτύξει εδώ και χρόνια διάφορους τύπους μη επανδρωμένων αεροχημάτων, με πιο γνωστό το Bayraktar, με στόχο την ανίχνευση, τον εντοπισμό και την καταγραφή και ελληνικών σημείων στρατιωτικού ενδιαφέροντος.
Με αυτά τα δεδομένα, η Νέα Δομή των Ενόπλων Δυνάμεων, η οποία αναμένεται να εγκριθεί από το ΚΥΣΕΑ με την έλευση του 2025, έχει ενσωματώσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο των μη επανδρωμένων αεροσκαφών στις σύγχρονες συγκρούσεις, αλλά και τις πολλαπλές τους επιχειρησιακές δυνατότητες, σε επίπεδο υποστήριξης μάχης. Για τον λόγο αυτό τα drones αναμένεται να καταστούν βασικό μέρος του εξοπλισμού των μονάδων στο εξής, καθώς στη Νέα Δομή των Ενόπλων Δυνάμεων προβλέπεται, κατά πληροφορίες, ότι:
■ 3 Τάγματα θα φέρουν anti-drone συστήματα.
■ 4 Τάγματα θα φέρουν drones, ως μέρος του εξοπλισμού τους.
Το φινλανδικό μοντέλο
Ως εκ τούτου, η νέα φιλοσοφία που διατρέχει τη Νέα Δομή των Ενόπλων Δυνάμεων προϋποθέτει και νέες δεξιότητες για τα μόνιμα στελέχη τους, με τον σχεδιασμό του υπουργείου Εθνικής Αμυνας να μη σταματά, όμως, μόνο εκεί. Αντίθετα, στρατηγικός στόχος είναι η μαζική εκπαίδευση στις νέες, αυτές, τεχνολογίες, η οποία θα ξεκινά από τη στρατιωτική θητεία για όσο το δυνατό μεγαλύτερο αριθμό οπλιτών. Συγκεκριμένα, στο νέο πλαίσιο για τη στρατιωτική θητεία, το οποίο αναμένεται να παρουσιαστεί μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2025, θα προβλέπεται ο συνδυασμός της εντατικής στρατιωτικής εκπαίδευσης με την ψηφιακή εκπαίδευση, στα πρότυπα της Φινλανδίας.
«Κλειδί» για τον στρατηγικό προσανατολισμό των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στην αντιμετώπιση υβριδικών απειλών αλλά και την ανάπτυξη όπλων ηλεκτρονικού πολέμου αποτέλεσε η επίσκεψη του υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Δένδια στο Ελσίνκι τον περασμένο Φεβρουάριο, στη διάρκεια της οποίας ο κ. Δένδιας επισκέφθηκε το Κέντρο Αριστείας για την Αντιμετώπιση Υβριδικών Απειλών της Φινλανδίας (Ηybrid CoE). Εκεί, ο υπουργός Εθνικής Αμυνας ενημερώθηκε εκτενώς από αξιωματικούς του φινλανδικού στρατού για την εκπαίδευση των στρατευσίμων και των εφέδρων, η οποία περιλαμβάνει βέλτιστες πρακτικές και δεξιότητες απέναντι στις υβριδικές απειλές, οι οποίες κερδίζουν όλο και μεγαλύτερο χώρο στα κατά τόπους θέατρα του πολέμου. Ως εκ τούτου, και οι Ελληνες στρατεύσιμοι αναμένεται να λαμβάνουν ψηφιακή εκπαίδευση, η οποία θα αφορά, κατά πληροφορίες, και τη χρήση και τον χειρισμό των drones, καθώς η γενικευμένη χρήση τους στις Ενοπλες Δυνάμεις διευρύνει και το πεδίο απειλών που θα μπορούν να αντιμετωπίσουν στο μέλλον αν κριθεί αναγκαίο.
Το παράδειγμα της Ουκρανίας, άλλωστε, έχει κινητοποιήσει και τη Βορειοατλαντική Συμμαχία, η οποία συμπεριέλαβε το Κίεβο σε άσκηση Τεχνικής Διαλειτουργικότητας του Συστήματος Αντιμετώπισης Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών τον περασμένο Σεπτέμβριο, αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα επεξεργασίας των δεδομένων που προέκυψαν από τη χρήση μικρών drones μετά τη ρωσική εισβολή, εκλαμβάνοντας τα μη επανδρωμένα αεροχήματα ως «αυξανόμενη απειλή». Περισσότερα από 70 συστήματα και τεχνολογίες δοκιμάστηκαν στη διάρκεια της συγκεκριμένης άσκησης, καθώς η εξέλιξη των μικρών drones κινείται σχεδόν παράλληλα με την ανάπτυξη anti-drone συστημάτων, αποδεικνύοντας την ανάγκη για συνεχή έρευνα και αναβάθμιση των αντιμέτρων της Συμμαχίας.
Και θόλος anti-drone
Δεδομένων των σύνθετων προκλήσεων που καλούνται να αντιμετωπίσουν και οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις σε όλα τα επίπεδα της ατμόσφαιρας, αρχής γενομένης από τα drones και φθάνοντας μέχρι τους βαλλιστικούς πυραύλους, αποφασιστική απάντηση αναμένεται να αποτελέσει η ανάπτυξη του διπλού θόλου, η υλοποίηση του οποίου εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί το φθινόπωρο του 2026. Συγκεκριμένα, ο θόλος θα έχει διττή χρήση, τόσο αντιαεροπορική-αντιπυραυλική όσο και anti-drone, καθώς στην ελληνική περίπτωση η κύρια απειλή από τις γειτονικές χώρες προέρχεται από τη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και όχι ρουκετών, όπως στην περίπτωση του Ισραήλ.
Ηδη η διαγωνιστική διαδικασία για την κατασκευή τους προβλέπεται να «τρέξει» το πρώτο τρίμηνο του 2025, με την έναρξη της υλοποίησής του να τοποθετείται το καλοκαίρι, ενώ δεν αποκλείεται την εποπτεία του να αναλάβει το ΓΕΕΘΑ, ως όπλο στρατηγικού χαρακτήρα. Ο διπλός θόλος θα παρέχει πλήρη κάλυψη στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας, τόσο από τοπικά σημεία στις ακριτικές και παραμεθόριες περιοχές όσο και με επέκταση στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, ενώ αναμένεται να δημιουργηθεί ειδική διοικητική δομή, στην οποία και θα υπαχθεί η λειτουργία του.
Σημειωτέον ότι οι επιτυχίες αντίστοιχων καινοτόμων όπλων έχουν αναγκάσει σε αναπροσαρμογή της επιχειρησιακής τους τακτικής κράτη όπως το Ιράν, αλλά και στρατιωτικές οργανώσεις όπως η Χαμάς, ενισχύοντας κατακόρυφα τις αμυντικές δυνατότητες του Τελ Αβίβ, στην περίπτωση του «Iron Dome» στο Ισραήλ. Στην περίπτωση της Αθήνας, η κατασκευή του διπλού θόλου δεν συνεπάγεται μετατόπιση από το δόγμα της αποτροπής σε πιο επιθετικές λογικές. Ωστόσο, αναμένεται, σύμφωνα με εκτιμήσεις στρατιωτικών κύκλων, να στείλει ισχυρό μήνυμα αποτροπής στο ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον, με δεδομένο ότι θα συνδυαστεί με την ανάπτυξη πυραυλικού τείχους στα νησιά του Αιγαίου.
Αναφερόμενος στην «Ατζέντα 2030», ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας έκανε λόγο όχι μόνο για «ένα πρόγραμμα αγοράς οπλικών συστημάτων», αλλά «μια συνολικά διαφορετική αντίληψη», προαναγγέλλοντας ότι «η Ελλάδα για να υπερασπίσει την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα θα προχωρήσει στο πλαίσιο της “Ατζέντας 2030’’ στη δημιουργία ενός πυραυλικού τείχους προστασίας του Αιγαίου». «Είναι ένα τείχος το οποίο θα μπορεί ευέλικτα και από τα πάρα πολλά νησιά που έχουμε, τα οποία στην πραγματικότητα θα μετατραπούν σε μονάδες ισχύος, να εμποδίσει, να αποτρέψει την οποιαδήποτε σκέψη ή προσπάθεια ανατροπής του καθεστώτος στο Αιγαίο που οι διεθνείς συνθήκες, το Διεθνές Δίκαιο, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας έχουν δημιουργήσει και στερεώσει», ανέφερε σχετικά ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, «φωτογραφίζοντας» την ανάπτυξη πυραυλικού πυροβολικού, με βεληνεκές εκατοντάδων πλέον χιλιομέτρων.
Εν αρχή ο «Κένταυρος»
Η ταυτόχρονη ανάπτυξη του διπλού θόλου ως συστήματος αεράμυνας, η ενίσχυση της ισχύος του πυροβολικού και η εισαγωγή drones και μέσων ηλεκτρονικού πολέμου συνιστά ένα δυναμικό τρίπτυχο για τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις στον 21ο αιώνα, οι οποίες επενδύουν και στη μελλοντική ανάπτυξη προϊόντων αμυντικής καινοτομίας, με εφαλτήριο τη λειτουργία του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ). Ηδη η δημιουργία ενός ελληνικού αμυντικού οικοσυστήματος έχει δρομολογηθεί από πλευράς της ηγεσίας του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, με δεσπόζουσα και την ανάπτυξη ερευνητικών προγραμμάτων της ΕΑΒ, μετά τα αποτελέσματα του συστήματος anti-drone «Κένταυρος».
Παρότι το συγκεκριμένο σύστημα αναπτύχθηκε αρχικά με προορισμό τον Στρατό Ξηράς, οι επιχειρησιακές ανάγκες οδήγησαν στην εγκατάστασή του στο Πολεμικό Ναυτικό, όπως στη φρεγάτα τύπου ΜΕΚΟ «ΨΑΡΑ», όπου δοκιμάστηκε σε πραγματικές συνθήκες απέναντι στους Χούθι, στην Ερυθρά Θάλασσα. Το πρώτο ελληνικής παραγωγής anti-drone σύστημα αναμένεται να αποτελέσει βασικό τμήμα του anti-drone ελληνικού θόλου, σύμφωνα με τον υπουργό Εθνικής Αμυνας, καθώς έχει επιτύχει στην ανίχνευση, την παρακολούθηση της πορείας και την αντιμετώπιση της απειλής που προέρχεται από μη επανδρωμένα αεροχήματα. Η δυνατότητα παρεμβολής ακόμα και ηλεκτρονικής εξουδετέρωσης του εκάστοτε στόχου, μάλιστα, είναι αυτόνομη και λειτουργεί ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα συστήματα του πλοίου, εντοπίζοντας drones που κατευθύνονταν εναντίον εμπορικών και άλλων στόλων στην Ερυθρά Θάλασσα.
Οι περιφερόμενοι «καμικάζι»
Μια πρόγευση όσων θα ακολουθήσουν εντός του 2025 δόθηκε στην τελευταία συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ για το απερχόμενο έτος, καθώς εγκρίθηκε η προμήθεια των περιφερόμενων πυρομαχικών Switchblade 300 και Switchblade 600, τα οποία ανιχνεύουν τον στόχο, τον «κλειδώνουν» και τον προσβάλλουν. Γνωστά ως drones «καμικάζι», τα περιφερόμενα πυρομαχικά έχουν δοκιμαστεί τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Μέση Ανατολή, ενώ αναμένεται να αναπτυχθούν στον Εβρο αλλά και τα νησιά του Αιγαίου. Καθόλου τυχαία, άλλωστε, ήταν η εκτεταμένη χρήση drones στην πολυεθνική άσκηση «Χρυσό Ξίφος 24», που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο μήνα στη Βόρεια Ελλάδα, εισάγοντας τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις με αξιώσεις στη νέα αμυντική πραγματικότητα.
Ειδικά στην περίπτωση των Switchblades, πρόκειται για μικρά drones, που φέρουν εκρηκτική κεφαλή και καθοδηγούνται στον στόχο από τον χειριστή τους. Επιπλέον, ένα από τα βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά τους είναι ότι μπορούν να ματαιώσουν μια αποστολή ή ακόμη να αποσυρθούν, σε περίπτωση που μεταβληθούν τα επιχειρησιακά δεδομένα, μέχρι και να αυτοκαταστραφούν, χωρίς υλικές ή ανθρώπινες απώλειες. Στην περίπτωση του Switchblade 300, αυτό έχει σχεδιαστεί ως αναλώσιμο UAV για να προσφέρει ισχύ πυρός ακριβείας για μονάδες πεζικού. Ζυγίζει 2,5 κιλά και χωράει σε σακίδιο πλάτης. Μπορεί να εντοπίσει, να παρακολουθεί και να εμπλακεί σε στόχους, ενώ το μικρό του μέγεθος και η αθόρυβη πτήση του καθιστούν εξαιρετικά δύσκολο τον εντοπισμό ή την αναχαίτιση. Μεγαλύτερη έκδοση αποτελεί το Switchblade 600, το οποίο θα μπορούσε να εξοπλιστεί με μια αντιαρματική κεφαλή, ενώ έχει μεγαλύτερο βεληνεκές. Ταυτόχρονα, έχει σχεδιαστεί για να πετάει σε απόσταση 40 χιλιομέτρων σε 20 λεπτά και στη συνέχεια να παραμένει σε αναμονή για άλλα 20 λεπτά (δίνοντάς του συνολική εμβέλεια 80 χιλιομέτρων).
