Ozempic: H φωτιά-μυστήριο στο πιο trendy φάρμακο της χρονιάς – Ανησυχία για την παραγωγή και την τιμή

Το 1969 ο Αμερικανός μαθηματικός και μετεωρολόγος Εντουαρντ Νόρτον Λόρενζ διατύπωσε τη θεωρία ότι το στιγμιαίο ανοιγόκλεισμα των φτερών μιας πεταλούδας μπορεί να προκαλέσει ή τουλάχιστον να επηρεάσει τη δημιουργία ενός τυφώνα και μάλιστα πολλές εβδομάδες αργότερα και σε απόσταση εκατοντάδων ή χιλιάδων χιλιομέτρων μακριά. Ο Λόρενζ που έφυγε από τον μάταιο τούτο κόσμο το 2008 καταγράφηκε στην Ιστορία ως ο πατέρας της Θεωρίας του Χάους, αλλά η προφανώς μεταφορική διατύπωση της παρατήρησής του παραμένει ζωντανή και εξακολουθεί ήδη από την εποχή που για πρώτη φορά αρθρώθηκε να επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες και βέβαια παρερμηνείες.

Πολλά ασύνδετα και άσχετα μεταξύ τους γεγονότα έχουν ερμηνευθεί μέσα από το πρίσμα του φαινομένου της πεταλούδας, ενώ η θεωρία του Αμερικανού έχει αποκρυσταλλωθεί με μάλλον στρεβλό τρόπο στην ποπ κουλτούρα. Είναι βέβαια και φορές που η ίδια η ζωή σε δελεάζει, σχεδόν σε προκαλεί να βρεις σχέσεις και συνάψεις ανάμεσα σε φαινομενικά άσχετα περιστατικά. Ποιος θα φανταζόταν, για παράδειγμα, ότι μια πυρκαγιά στις εγκαταστάσεις της μεγαλύτερης φαρμακοβιομηχανίας της Δανίας -και μιας από τις κορυφαίες του κόσμου- θα μπορούσε να μονοπωλεί το ενδιαφέρον και τις συζητήσεις σε λαοσυνάξεις του jet set, celebrity καλέσματα, κοσμικά αγκυροβόλια και κοσμοπολίτικα θέρετρα; Και όμως συνέβη.

Δεύτερη πυρκαγιά

Μπορεί από το 2017, όταν η σεμαγλουτίδη, ουσία που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά των ενέσιμων φαρμάκων Ozempic και Wegovy (στη χώρα μας κυκλοφορεί μόνο το πρώτο), έλαβε έγκριση από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), τα νέα για τη φαρμακευτική εταιρεία Novo Nordisk να είναι μονότονα καλά, όμως η εβδομάδα που μας πέρασε σημαδεύτηκε από μια κακή -και με οικουμενικό αντίκτυπο- είδηση. Στην έδρα της φαρμακοβιομηχανίας στο προάστιο της Κοπεγχάγης Μπαγκσβάερντ ξέσπασε στις 22 Μαΐου πυρκαγιά, το μέγεθος της οποίας μπορεί κανείς να αντιληφθεί από το γεγονός ότι επιχείρησαν περί τους 100 πυροσβέστες προκειμένου να ελεγχθεί .

Επρόκειτο μάλιστα για το δεύτερο παρόμοιο περιστατικό μέσα σε λίγες ημέρες, αφού στις 16 του μήνα μια άλλη πυρκαγιά είχε εκδηλωθεί στις εγκαταστάσεις της εταιρείας στην πόλη Κάλουντμποργκ, ανατολικά της Κοπεγχάγης, εκεί όπου παράγεται το φάρμακο που τα τελευταία χρόνια έχει λάβει διαστάσεις και απολαμβάνει τιμές ιερού δισκοπότηρου. Κάποιος προληπτικός θα έλεγε πως οι Δανοί έχουν πέσει θύματα γλωσσοφαγιάς και υποφέρουν από αλλεπάλληλες κακοδαιμονίες λόγω της ακραίας επιτυχίας τους.

Οι ορθολογιστές πάλι εύλογα αναρωτιούνται τι μέλλει γενέσθαι με την παραγωγή του Ozempic, η ζήτηση για το οποίο τα τελευταία χρόνια το έχει τοποθετήσει στη λίστα των υπό εξαφάνιση ειδών.

Η Novo Nordisk διαβεβαίωσε ότι η πυρκαγιά στο Κάλουντμποργκ, την πόλη των 17.000 κατοίκων όπου δραστηριοποιείται, αναπνέει και αναπτύσσεται αλματωδώς χάρη στο Ozempic και το αδελφάκι του Wegovy, δεν πρόκειται να επηρεάσει την παραγωγή του λαοπρόβλητου φαρμάκου. Ομως οι Κασσάνδρες επιμένουν ότι η πρόσφατη καταστροφή θα λειτουργήσει ως ανάχωμα στα σχέδια της εταιρείας για επέκταση των εγκαταστάσεών της με απώτερο στόχο την αύξηση της παραγωγής, στην οποία η Novo Nordisk επενδύει την οικονομική μεγέθυνση και το γόητρό της, δαπανώντας μάλιστα περισσότερα από 5 δισ. ευρώ και οι ασθενείς/πελάτες το όνειρό τους για ένα σώμα απαλλαγμένο από περιττά κιλά.

Η απώλεια κιλών

Μολονότι η σεμαγλουτίδη δημιουργήθηκε και συνταγογραφείται ως φάρμακο για τη ρύθμιση του διαβήτη τύπου 2 και πρόσφατα απέκτησε ένδειξη και για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, είναι κοινό μυστικό πως χρησιμοποιείται ευρέως από οποιονδήποτε επιθυμεί να απαλλαγεί από λίγα ή πολλά περιττά κιλά. Η περιστασιακή χρήση του φαρμάκου από ανθρώπους που αναζητούν γρήγορο -και συνεπώς εφήμερο- αποτέλεσμα αδυνατίσματος αποτυπώνεται και σε πρόσφατη έρευνα αμερικανικής ασφαλιστικής εταιρείας, σύμφωνα με την οποία το 30% των Αμερικανών πολιτών που έκαναν χρήση κάποιου φαρμάκου για απώλεια βάρους την τελευταία οκταετία σταμάτησαν τη θεραπεία τους μόλις στον πρώτο μήνα. Από τις αιτίες δεν μπορεί να αποκλείσει κανείς την παγκόσμια έλλειψη των σκευασμάτων σεμαγλουτίδης.

Στην πραγματικότητα ο δανέζικος φαρμακευτικός κολοσσός έπεσε θύμα της μετριοπάθειάς του αφού δεν είχε υπολογίσει τη φρενίτιδα που θα επικρατούσε γύρω από το φάρμακο το οποίο είθισται πια να συνοδεύεται από τον επιθετικό προσδιορισμό «θαυματουργό». Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος της επιτυχίας, φτάνει να πληροφορηθεί ότι τον Σεπτέμβριο του 2023, όταν το Wegovy κυκλοφόρησε στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Novo Nordisk ξεπέρασε σε χρηματιστηριακή αξία την αυτοκρατορία LVMH του Μπερνάρ Αρνό -το σκορ έγραψε 395 δισ. ευρώ για τους Δανούς και 386 για τον Γάλλο- ή ότι η δανέζικη φαρμακοβιομηχανία συνεισφέρει το 15% των συνολικών φορολογικών εσόδων από επιχειρήσεις στη χώρα.

Μητέρα του πεπτιδίου που άλλαξε τον κόσμο είναι η Λότε Κνούντσεν, χημικός, πρώην καθηγήτρια πανεπιστημίου και νυν αντιπρόεδρος έρευνας της Novo Nordisk, η οποία μαζί με την ομάδα της κατάφεραν να δημιουργήσουν μια φόρμουλα που, εκτός από επιτυχία στη ρύθμιση του διαβήτη και την απώλεια βάρους, μειώνει, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, εγκεφαλικών επεισοδίων και νόσησης από Αλτσχάιμερ, ενώ κατευνάζει σημαντικά και την επιθυμία για αλκοόλ. Μάλιστα, μόλις την προηγούμενη Παρασκευή δημοσιεύτηκε στο «New England Journal of Medicine» έρευνα, σε δείγμα 3.533 ασθενών, που καταδεικνύει ότι η σεμαγλουτίδη συμβάλλει δραστικά και στην αντιμετώπιση της νεφρικής ανεπάρκειας. Σε κάθε περίπτωση, η Κνούντσεν είναι η γυναίκα που θα πρέπει να ευγνωμονούν οι κάτοικοι του Κάλουντμποργκ, η οποία μέχρι την εφεύρεση του Ozempic έμοιαζε καταδικασμένη να ζει στη σκιά της Κοπεγχάγης.

Οι διάσημοι «ασθενείς»

Στις αρχές του 20ού αιώνα η ζωή της κωμόπολης ήταν εξαρτημένη από ένα ναυπηγείο, το οποίο δεν άντεξε την οικονομική κρίση της δεκαετίας του ’30. Στα 60s το φιλί ζωής στην τοπική οικονομία έδωσε μια εταιρεία που κατασκεύαζε θερμαινόμενες συσκευές για την περιποίηση των μαλλιών, όμως και πάλι η επιτυχία δεν μακροημέρευσε. Αυτή είναι η τρίτη φορά που οι κάτοικοι του Κάλουντμποργκ συνδέουν τη μοίρα τους με μια εταιρεία κι ένα προϊόν. Με τη διαφορά ότι το παιχνίδι φαίνεται πια κερδισμένο από τα αποδυτήρια. Η επένδυση των πέντε και πλέον δισεκατομμυρίων της φαρμακοβιομηχανίας στην περιοχή -το έργο επέκτασης αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2030- είναι το εχέγγυο ότι η κωμόπολη θα μεταμορφωθεί διά παντός, θα προσελκύσει επενδύσεις, ανθρώπινο δυναμικό και θα εξελιχθεί σε σταυροδρόμι καινοτομίας. Ήδη ο δήμαρχός της την περιγράφει ως πρωτεύουσα της βιοτεχνολογίας.

Ωστόσο, όλα αυτά είναι ψιλά γράμματα για εκείνους που αναζητούν τον Χολιγουντιανό σταρ των φαρμακευτικών σκευασμάτων και συχνά μένουν με χέρια αδειανά. Αλλά και με στόματα ανοιχτά να ακούν τις ιστορίες μεταμόρφωσης των πλούσιων, διάσημων και ισχυρών του πλανήτη, η ζωή των οποίων άλλαξε εν μια νυκτί: δηλαδή από τότε που ο δρόμος τους διασταυρώθηκε με εκείνον της σεμαγλουτίδης. Κορυφαίος κήρυκας της φαρμακευτικής ουσίας υπήρξε ο Ελον Μασκ.

Ηταν ο πρώτος που μίλησε δημόσια για τη χρήση του Wegovy, το οποίο μαζί με τη διαλειμματική νηστεία τον βοήθησε να χάσει βάρος και να αποκτήσει σώμα πρόθυμο (το ικανό μένει να αποδειχθεί) για να αναμετρηθεί σε αγώνα πάλης με τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ. Μάλιστα, φαίνεται πως κομβική στιγμή για να αποφασίσει ότι έπρεπε να κοιτάξει στα μάτια τον καθρέφτη του και να ασχοληθεί με το βάρος του ήταν οι διακοπές του πριν από δύο καλοκαίρια στη Μύκονο. Ακόμα και ο αλύγιστος Ελον δεν άντεξε τα περιπαικτικά σχόλια που πήρε η εμφάνισή του με μαγιό.

Η Οπρα Γουίνφρεϊ -δηλαδή ό,τι απέμεινε από εκείνην- ανήκει στο κλαμπ των διασημοτήτων που ορκίζονται στη νέα γενιά φαρμάκων που συμβάλλουν στην απώλεια βάρους, αν και δεν έχει διευκρινίσει ποιο σκεύασμα χρησιμοποιεί η ίδια, όπως και η Γούπι Γκόλντμπεργκ, αλλά και η Εϊμι Σούμερ. Η Αντέλ θεωρείται επίσης πως κατάφερε να αλλάξει την εικόνα της με τη χρήση του φαρμάκου, όμως δεν το έχει παραδεχτεί, αποδίδει τη μεταμόρφωση στην κοπιαστική γυμναστική, ενώ ούτε η Κιμ Καρντάσιαν θα μπορούσε να μην πρωταγωνιστεί σε εικασίες αναφορικά με τη χρήση του, τις οποίες τροφοδότησε ακόμα περισσότερο όταν στο MET Gala του 2022 κατάφερε να χωρέσει στο θρυλικό φόρεμα της Μέριλιν Μονρό.
Ακόμα μεγαλύτερο μερίδιο στη διάδοση του φαρμάκου είχε το TikTok.

Ηταν μάλιστα ίσως η πρώτη φορά στην ιστορία που ένα φάρμακο τοποθετήθηκε τόσο εμφατικά στα κοινωνικά δίκτυα, γεννώντας ένα νέο υβρίδιο επιδραστικού, εκείνον που επαγγέλλεται την απώλεια βάρους (weight loss influencer). Εστω και όψιμα η κινέζικη πλατφόρμα αποφάσισε να πάρει αυστηρότερα μέτρα προστασίας των χρηστών της, κι έτσι από τις 17 Μαΐου ισχύουν και εφαρμόζονται νέοι περιορισμοί αναφορικά με το περιεχόμενο που διακινείται και προωθεί τρόπους, μεθόδους, φόρμουλες και βέβαια φαρμακευτικά προϊόντα που υπόσχονται αδυνατιστικό αποτέλεσμα. Αλλωστε δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που χρήστες του Μέσου πιάστηκαν να διακινούν σκευάσματα που καμία σχέση δεν είχαν με το πρωτότυπο φάρμακο. Κατά το κοινώς λεγόμενο, «μαϊμού».

Νέες ανισότητες

Ηταν βέβαια αναμενόμενο λόγω των ελλείψεων, οι οποίες εξακολουθούν για την αγορά της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μπορεί το ζήτημα με το Ozempic να έχει εν πολλοίς λυθεί για τις ΗΠΑ, όπου πλέον το πρόβλημα εστιάζεται στην επάρκεια του Wegovy, όμως στην ευρωπαϊκή αγορά οι ελλείψεις πρόκειται να συνεχιστούν σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς, σύμφωνα με την πρόβλεψη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων. Μάλιστα, η δανέζικη φαρμακοβιομηχανία έχει περιορίσει τη διαθεσιμότητα των εναρκτήριων δόσεων, εκείνων των 0,25 mg, προκειμένου να αποτρέψει την εισαγωγή στη θεραπεία νέων ασθενών (ή ανθρώπων οι οποίοι απλώς θέλουν να χάσουν βάρος), οι οποίοι κατόπιν δεν θα μπορούν να συνεχίσουν την αγωγή, λόγω της έλλειψης που επιμένει.

Το φαινόμενο Ozempic έχει αναδείξει νέες ανισότητες. Το Reuters φιλοξενούσε πριν από λίγες εβδομάδες την ιστορία δύο ανθρώπων που λαμβάνουν την αγωγή στη Μεγάλη Βρετανία. Ο ένας χάρη στην εργασία του σε τεχνολογικό κολοσσό είχε τα χρήματα για να αγοράσει δόσεις του φαρμάκου για εννέα μήνες τις οποίες φυλά ως κόρη οφθαλμού στο ψυγείο του. Η άλλη δεν ήξερε εάν θα μπορούσε να εξασφαλίσει την αγωγή της για τον επόμενο μήνα. Το πραγματικό ζήτημα ήταν ότι ο πρώτος χρησιμοποιεί το φάρμακο για χάσει βάρος, ενώ η δεύτερη πάσχει από διαβήτη τύπου 2, άρα έχει προφανώς μεγαλύτερη και πιο άμεση ανάγκη τη θεραπεία.

Ομως στη σταυροφορία για τη σεμαγλουτίδη δεν χωρούν συναισθηματισμοί και ανθρωπισμός. Είναι χαρακτηριστικό εκείνο που συνέβη στο Βέλγιο τον περασμένο Νοέμβριο. Οταν ο υπουργός Υγείας ανακοίνωσε ότι το φάρμακο θα συνταγογραφείται μόνο σε ανθρώπους με δείκτη μάζας σώματος μεγαλύτερο του 35, δηλαδή υπέρβαρους, οι Βέλγοι αποφάσισαν να το αναζητήσουν μαζικά στη γειτονιά τους, δηλαδή στη Γαλλία και την Ολλανδία, επιβαρύνοντας τις εκεί αγορές. Ωστόσο, βγήκαν κατά κάποιον τρόπο κερδισμένοι (όσοι τέλος πάντων κατάφεραν να το εντοπίσουν), αφού στη χώρα τους η αγωγή ενός μήνα κοστίζει 103 ευρώ, όσο δηλαδή και στην Ελλάδα, ενώ στη Γαλλία 77.

Υπενθυμίζεται ότι οι αντίστοιχες αγωγές στις ΗΠΑ φτάνουν τα δεκαπλάσια χρήματα σε αξία. Τελικά ίσως δεν είναι τόσο άσχημο να ζεις στην Ευρώπη. Ειδικά εάν εναποθέτεις τις ελπίδες και την προσδοκία σου για beach body στη σεμαγλουτίδη.

Ειδήσεις σήμερα: