Ο Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός Τραγουδιού είχε ανέκαθεν πολιτική ταυτότητα – Τα ηχηρά πολιτικά μηνύματα του παρελθόντος από το «Παναγιά μου – Παναγιά μου» με τη Μαρίζα Κωχ, έως τον αποκλεισμό της Ρωσίας
Η διαχρονική επιμονή της Ευρωπαϊκής Ραδιοτηλεοπτικής Ένωσης (EBU) -που συνεδριάζει μετά το σάλο του αποκλεισμού του εκπροσώπου της Ολλανδίας από τις πρόβες – να χαρακτηρίζει την Eurovision ως έναν θεσμό αυστηρά μη πολιτικό διαψεύδεται για μία ακόμη φορά και μάλιστα με μεγάλη ένταση. Ο διαγωνισμός τις τελευταίες ώρες κινδυνεύει να τιναχτεί στον αέρα με τις συνεντεύξεις ισχυρών χωρών να έχουν αναβληθεί, ενώ η ισπανική δημόσια τηλεόραση ζήτησε από την EBU να γίνει σεβαστή η ελευθερία της γνώμης και του Τύπου.
Οι διαφόρων ειδών αντιδράσεις που έχει προκαλέσει η συμμετοχή του Ισραήλ, το οποίο μάλιστα πάει στον αυριανό τελικό με μεγάλες αξιώσεις, όπως προκύπτει από τα προγνωστικά, αποδεικνύει περίτρανα, πως όχι μόνον ο Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός Τραγουδιού είχε ανέκαθεν πολιτική ταυτότητα αλλά και η προσπάθεια των διοργανωτών του να αρνηθεί αυτήν την πραγματικότητα μέσα από διάφορους κανονισμούς και απαγορεύσεις είναι επί της ουσίας προσχηματική και αρκούντως υποκριτική.
Διότι η EBU ενώ έκλεισε τα αφτιά της σε όλους όσοι την καλούσαν να αποκλείσει το Ισραήλ από τον φετινό διαγωνισμό, μεταξύ των οποίων και συμμετέχοντες καλλιτέχνες, περνώντας ένα ηχηρό μήνυμα υπέρ της κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα, έχει φιλοξενήσει, πολλές φορές κατά το παρελθόν, συγκεκριμένες πολιτικές και κοινωνικές θέσεις με τις ψηφοφορίες να αποτελούν, σταθερά, κινήσεις στην πολιτική σκακιέρα της εκάστοτε εποχής.
Πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί ο αποκλεισμός, από το 2022, της συμμετοχής της Ρωσίας εξαιτίας των πολεμικών επιθέσεών της εναντίον της Ουκρανίας. Η πανηγυρική νίκη μάλιστα των Ουκρανών Kalush Orchestra και του τραγουδιού τους «Stefania», το οποίο δεν έκανε μεν ευθεία αναφορά στον πόλεμο αντηχούσε όμως δυναμικά την επίθεση που δέχεται η εθνική ταυτότητα της χώρας, έμοιαζε σχεδόν προδιαγραμμένη, κάτι το οποίο ελπίζουμε να μην επαναληφθεί και φέτος. Όσο για την απόρριψη του αιτήματος του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, να μιλήσει μέσω βίντεο στον τελικό της περσινής Eurovision, αυτή, προφανώς, σχετιζόταν με την ανάγκη που νιώθουν οι διοργανωτές να κρατούν τουλάχιστον τα προσχήματα.
Οι αντιδράσεις για την συμμετοχή του Ισραήλ και οι προσπάθειες της EBU να τις αποσιωπήσει.
Οι αντιδράσεις εναντίον του Ισραήλ ξεκίνησαν αμέσως μετά την ανακοίνωση της πρόθεσής του να συμμετάσχει στον φετινό διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision και εντάθηκαν όταν δημοσιοποιήθηκαν οι στίχοι του τραγουδιού που θα το εκπροσωπούσε. Το κομμάτι είχε, αρχικά τον τίτλο «October Rain», ο οποίος παρέπεμπε στην επίθεση της Χαμάς, τον Οκτώβριο του 2023, σε ισραηλινό φεστιβάλ μουσικής, με τραγικό απολογισμό με τουλάχιστον 1.160 νεκρούς και 250 ομήρους. Οι διοργανωτές ζήτησαν από το Ισραήλ να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές, τόσο στον τίτλο όσο και στους στίχους που συνδέονται με πολιτικό περιεχόμενο, και κάπως έτσι καταλήξαμε στο «Hurricane» το οποίο ερμήνευσε στον β’ ημιτελικό της Πέμπτης η 20χρονη Έντεν Γκολάν σε μια ομολογουμένως δυναμική και εντυπωσιακή ζωντανή εμφάνιση.
Όσο βρισκόταν στη σκηνή η εκπρόσωπος του Ισραήλ υπήρξαν κάποια, μεμονωμένα γιουχαρίσματα από το κοινό τα οποία ήταν πολύ πιο έντονα κατά την πρόβα της. Στο μεταξύ, στο Μάλμε, όπου ζει η πλειοψηφία των Παλαιστινίων μεταναστών της Σουηδίας έχουν πραγματοποιηθεί τις τελευταίες ημέρες, δεκάδες, μαζικές διαδηλώσεις εναντίον του Ισραήλ οι οποίες αναμένεται να συνεχιστούν και κατά την ημέρα του τελικού.
Δεν είναι εξάλλου τυχαίο πως τα μέτρα ασφαλείας είναι δρακόντια, με αστυνομικές ενισχύσεις να έχουν καταφθάσει ακόμη και από γειτονικές χώρες αλλά και ότι κάποιοι κάτοικοι των εβραϊκών κοινοτήτων της πόλης σκόπευσαν να απομακρυνθούν αυτές τις ημέρες από την περιοχή υπό τον φόβο επιθέσεων.
Η EBU, βεβαίως, κάνει ότι μπορεί προκειμένου να μην δει το φως της δημοσιότητας οποιαδήποτε εικόνα σχετίζεται με ανάλογες πολιτικές αντιδράσεις. Δεν είναι ωστόσο σε θέση να καταπνίξει κάθε μορφή διαμαρτυρίας καθώς υπάρχουν και οι αιφνιδιασμοί. Όπως, για παράδειγμα, η επιλογή του Σουηδού τραγουδιστή Έρικ Σάαντε να εμφανιστεί στον α’ ημιτελικό με ένα παλαιστινιακό μαντήλι δεμένο στο μπράτσο του, η άρνηση του εκπροσώπου της Ολλανδίας, Joost Klein, να φωτογραφηθεί με την Ισραηλινή Έντεν Γκολάν και να καλύψει το κεφάλι του την ώρα που έκανε δηλώσεις στην συνέντευξη τύπου, μετά τον β’ ημιτελικό, την ίδια στιγμή που η δική μας Μαρίνα Σάττι είχε γυρίσει την πλάτη της και χασμουριόταν επιδεικτικά θέλοντας έτσι, πολύ απλοϊκά έως και παιδικά, να κάνει ένα πολιτικό statement.
Βεβαίως, είναι δικαίωμα της κάθε χώρας, του κάθε πολίτη και του κάθε διαγωνιζόμενου να εκφράζει ελεύθερα την άποψή του σχετικά με φλέγοντα ζητήματα της εποχής. Αυτό πάντα συνέβαινε και πάντα θα συμβαίνει στην Eurovision. Ο τρόπος που γίνεται, όμως, κάνει τη διαφορά. Ας θυμηθούμε το «Παναγιά μου, Παναγιά μου», το συγκλονιστικό τραγούδι – μοιρολόι για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο που έγραψε, μετά από παραγγελία του Μάνου Χατζιδκάκι, η Μαρίζα Κωχ και το ερμήνευσε το 1976 στη σκηνή της Eurovision, με κίνδυνο της σωματικής ακεραιότητας, καθώς δεχόταν απειλές, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης σε ολόκληρη την Ευρώπη.
