Ειδικοί απαντούν
«Ποτάμια» φωτιάς και λάβας, χείμαρροι χιλιομέτρων καπνού και τέφρας, ακόμα και νέα μικροσκοπικά νησιά μάγματος «γεννούν» οι ηφαιστειακές εκρήξεις που σημειώνονται ανά τον κόσμο και μάλιστα σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Το ηφαίστειο Κιλαουέα στη Χαβάη «ξύπνησε» για τρίτη φορά φέτος, τον Σεπτέμβριο του 2023, μετά από μια ανάπαυλα περίπου δύο μηνών, εκτοξεύοντας σιντριβάνια λάβας και ωθώντας τις Αρχές να αυξήσουν το επίπεδο συναγερμού στην περιοχή.
Ηφαίστεια έτοιμα να «σκάσουν»
Νέο σιντριβάνι λάβας εκτοξεύτηκε και στις 12 Νοεμβρίου από την Αίτνα, το ηφαίστειο της Ιταλίας που «βρυχάται» συνεχώς ενώ παράλληλα η Ισλανδία βρίσκεται σε κατάσταση επιφυλακής καθώς αναμένεται έκρηξη ηφαίστειου κοντά στην πόλη Γκίνταβικ με το επίπεδο συναγερμού να είναι στο «πορτοκαλί».
Το Klyuchevskoy, το οποίο μερικές φορές αναφέρεται ως Klyuchevskaya Sopka, είναι ένα ενεργό στρατοηφαίστειο στη χερσόνησο Καμτσάτκα της Ρωσίας, όπου βρίσκονται περισσότερα από 300 άλλα ηφαίστεια. Πρόκειται για το ψηλότερο ηφαίστειο της Ευρασίας, και εκρήγνυται συνεχώς από τα μέσα Ιουνίου.
Ωστόσο, την 1η Νοεμβρίου 2023 μια τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη απελευθέρωσε ένα τεράστιο νέφος καπνού και τέφρας, που έφτασε σε μέγιστο ύψος 12 χλμ. πάνω από την επιφάνεια της Γης, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Γης της NASA. Σύμφωνα με το livescience.com, εξαιτίας αυτού του νέφους η Ομάδα Αντίδρασης Ηφαιστειακής Έκρηξης της Καμτσάτκα (KVERT) αναβάθμισε προσωρινά το επίπεδο συναγερμού της αεροπορίας στο κόκκινο (το υψηλότερο δυνατό επίπεδο) και πολλά σχολεία εκκενώθηκαν λόγω της αύξησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Ο δορυφόρος Landsat 8, της ΝΑSA και του Γεωλογικό Ινστιτούτο των Η.Π.Α. κατέγραψε μια εντυπωσιακή εικόνα ψευδούς χρώματος του νέφους της έκρηξης (που φαίνεται παραπάνω), στην οποία ξεχωρίζουν το κόκκινο λοφίο λάβας και ο γκρίζος καπνός.
Ο δορυφόρος Aqua της NASA κατέγραψε επίσης μια ευρύτερη εικόνα αληθινού χρώματος του νέφους (που φαίνεται παρακάτω), η οποία δείχνει ότι το νέφος του καπνού είχε μήκος περίπου 1.000 μίλια. Το ξέσπασμα του ηφαιστείου διήρκεσε μόνο λίγες μέρες και τώρα φαίνεται ότι ο Klyuchevskoy μπορεί να έχει σταματήσει να εκρήγνυται εντελώς, σύμφωνα με την KVERT.
Η χερσόνησος Καμτσάτκα είναι μέρος του Δακτυλίου της Φωτιάς του Ειρηνικού – μια τεκτονική ζώνη μήκους 25.000 μιλίων (40.200 χλμ.) που περιβάλλει τον Ειρηνικό Ωκεανό και περιέχει περίπου τα τρία τέταρτα των ενεργών ηφαιστείων του κόσμου.
Ο Δακτύλιος της Φωτιάς δραστηριοποιήθηκε πρόσφατα και σε άλλες περιοχές: Στις 30 Οκτωβρίου, μια υποβρύχια ηφαιστειακή έκρηξη στις ακτές του ιαπωνικού νησιού Iwo Jima «γέννησε» ένα ολοκαίνουργιο μικροσκοπικό νησί από μάγμα, το οποίο μπορεί επίσης να φανεί από το διάστημα.
Ενώ το ίχνος καπνού και στάχτης που έβγαλε το Klyuchevskoy ήταν τεράστιο, εξακολουθεί να απέχει αρκετά από μερικά από τα μεγαλύτερα λοφία έκρηξης που έχουν δημιουργηθεί ποτέ.
Το ψηλότερο λοφίο έκρηξης στην ιστορία ήταν ο πανύψηλος πυλώνας καπνού, τέφρας και υδρατμών από την έκρηξη του υποθαλάσσιου ηφαιστείου της Τόνγκα τον Ιανουάριο του 2022, το οποίο ανέβηκε στα 35,4 μίλια (57 χλμ.) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Μετά την έκρηξη της Τόνγκα, οι επιστήμονες προειδοποίησαν ότι η ποσότητα ρεκόρ υδρατμών που απελευθέρωσε στη στρατόσφαιρα θα μπορούσε να αποδυναμώσει το στρώμα του όζοντος. Και τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους, οι επιστήμονες απέδωσαν εν μέρει την έκρηξη ως την αιτία μιας ασυνήθιστα μεγάλης τρύπας του όζοντος πάνω από την Ανταρκτική.
Ωστόσο, το τελευταίο λοφίο έκρηξης του Klyuchevskoy πιθανότατα δεν θα έχει πραγματικό αντίκτυπο στο στρώμα του όζοντος επειδή περιείχε πολύ λιγότερους υδρατμούς και δεν έφτανε τόσο ψηλά στην ατμόσφαιρα.
Πρέπει να ανησυχούμε για το ελληνικό ηφαιστειακό τόξο;
Όλα τα παραπάνω εγείρουν ορισμένα ερωτήματα, όπως «γιατί ξυπνούν σχεδόν ταυτόχρονα τόσα πολλά ηφαίστεια;» και «τι γίνεται με το ηφαιστειακό τόξο της Ελλάδας»;
Μιλώντας στο enikos.gr, o καθηγητής Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, πρόεδρος του ΟΑΣΠ και πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής παρακολούθησης του ηφαιστειακού τόξου του ελληνικού χώρου του ΟΑΣΠ, Ευθύμης Λέκκας, εξηγεί πως «δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας» και πως «πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά» ενώ αποσαφηνίζει πως «δεν υπάρχει κάποια διασύνδεση με το ελληνικό ηφαιστειακό τόξο».
Αντίστοιχα και η αναπληρώτρια καθηγήτρια Γεωλογίας του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, Εύη Νομικού, επισημαίνει στο enikos.gr πως οι ηφαιστειακές εκρήξεις συνέβαιναν πάντα αλλά ο λόγος που τις αντιλαμβανόμαστε τώρα περισσότερο είναι γιατί πλέον τα νέα «ταξιδεύουν» ευκολότερα και ταχύτερα σε κάθε άκρη του πλανήτη.
«Τα ηφαίστεια πάντοτε ξυπνούσαν. Ο πλανήτης μας είναι ένας ζωντανός οργανισμός και η αναπνοή του είναι τα ηφαίστεια. Πάντα υπήρχαν ηφαιστειακές εκρήξεις απλά τώρα η τεχνολογία μάς επιτρέπει να έχουμε πολλά και γρηγορότερα νέα. Αντιλαμβανόμαστε δηλαδή τις ηφαιστειακές εκρήξεις πολύ πιο γρήγορα και αντίστοιχα προετοιμαζόμαστε πολύ πιο γρήγορα για αυτές. Πάντα υπήρχαν μεγάλες εκρήξεις αλλά δεν υπήρχε μεγάλη διάδοση των νέων για όλο τον κόσμο ενώ και η τεχνολογία δεν μας επέτρεπε να προβλέψουμε πότε θα γίνει μία ηφαιστειακή έκρηξη. Στην Ισλανδία πρόσφατα έγινε έγκυρη εκκένωση γιατί γίνονταν πολλοί σεισμοί, μετακινείται το έδαφος και αυτά είναι σημάδια ότι ένα ηφαίστειο είναι έτοιμο να ενεργοποιηθεί. Προκειμένου για να προστατευτεί ο κόσμος εκκενώνουν κάποιες περιοχές. Αυτά κάποτε δεν γίνονταν γιατί δεν υπήρχε ούτε η τεχνολογία αλλά ούτε και ο τρόπος διάδοσης του νέου. Αν για παράδειγμα γινόταν μία ηφαιστειακή έκρηξη πριν 20 χρόνια στην Ινδονησία υπήρχε περίπτωση να το μαθαίναμε εμείς εδώ;», αναφέρει η κ. Νομικού.
Η κλιματική αλλαγή μπορεί να επηρεάσει την ηφαιστειακή δραστηριότητα;
Ερωτηθείσα αν η κλιματική αλλαγή ενδέχεται να επηρεάζει την ηφαιστειακή δραστηριότητα και τις εκρήξεις η καθηγήτρια Γεωλογίας απαντά πως μάλλον τα ηφαίστεια επηρεάζουν το περιβάλλον και όχι το αντίθετο.
«Ένα ηφαίστειο επηρεάζει το κλίμα με την εκπομπή των ηφαιστειακών νεφών, των διαφόρων αερίων που εκπέμπει, αλλά και με την τέφρα γιατί όταν εξαπλώνεται και γίνεται μία πολύ μεγάλη έκρηξη καλύπτει τις ακτίνες του ήλιου και δημιουργείται το φαινόμενο να μην υπάρχει καλοκαίρι. Ελαττώνεται δηλαδή η θερμοκρασία του πλανήτη μας κατά κάποιους βαθμούς Κελσίου. Η έκρηξη της Σαντορίνης πριν 3.600 χρόνια οδήγησε σε μία περίοδο όπου δεν υπήρχε καλοκαίρι, μόνο χειμώνας. Επομένως το ηφαίστειο μπορεί να επηρεάσει το κλίμα και όχι το αντίθετο», λέει η ίδια.
Τέλος, σχετικά με το ενεργό ηφαιστειακό τόξο στην Ελλάδα η κ. Νομικού τονίζει πως «το επίπεδο συναγερμού στη χώρα μας βρίσκεται στο πράσινο. Τα επίπεδα συναγερμού είναι – από το χαμηλότερο προς το υψηλότερο – το πράσινο, το κίτρινο, το πορτοκαλί και το κόκκινο. Αυτή τη στιγμή η Ισλανδία είναι στο πορτοκαλί που σημαίνει εκκένωση. Όταν θα γίνει η έκρηξη θα είναι στο κόκκινο. Τα ελληνικά ηφαίστεια είναι ήρεμα, τα παρακολουθούμε αλλά είμαστε πολύ καλά γιατί παρακολουθούμε και τα υποθαλάσσια ηφαίστεια όπως ο Κολούμπος, και δεν έχουμε καμία μα καμία ένδειξη ότι κάποιο ηφαίστειο στο χερσαίο και τον υποθαλάσσιο χώρο είναι έτοιμο να εκραγεί».
Πηγή:enikos.gr
