Του Παναγιώτη Μήλα
Πρώτη και τελευταία συνάντηση στην εντατική του Νοσοκομείου «Υγεία». Την πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1988. Την τελευταία, τον Ιανουάριου του 2017.
Μας χώριζαν ηλεκτρονικοί αναπνευστήρες, παλμογράφοι, απινιδωτές, σετ ενδοφλέβιων γραμμών, σωλήνες διατροφής, μάσκες, γάντια, ποδιές, αντισηπτικά.
Με τον καθηγητή Γιώργο Σ. Μάρκου «γνωριστήκαμε» το καλοκαίρι του 1988 στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης στο πλαίσιο της Μεσογειακής Μπιενάλε Χαρακτικής. Ήταν ο εμπνευστής και δημιουργός της έκθεσης. Στα εγκαίνια -σε κεντρικό ξενοδοχείο της περιοχής- ήταν ο οικοδεσπότης. Τον έβλεπα για πρώτη φορά. Αμέσως μετά την εναρκτήρια ομιλία του αποσύρθηκε για να ξεκουραστεί ενώ η τελετή συνεχιζόταν. Τότε μάθαμε πως του συνέβη κάποιο επεισόδιο. Σπεύσαμε να καλέσουμε τις Πρώτες Βοήθειες. Το ασθενοφόρο, λόγω της εκδήλωσης, βρισκόταν ήδη εκεί. Τον παρέλαβαν με προορισμό το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Ακολουθήσαμε με ένα νοικιασμένο αυτοκίνητο. Το αυτόματο σύστημα λειτουργίας του, δημιούργησε πολλά προβλήματα. Όμως φθάσαμε έγκαιρα στην πόλη. Συνοδεία γιατρών πήγαμε στο αεροδρόμιο. Εκεί τέσσερα άτομα σηκώσαμε το φορείο ώστε να είναι σε οριζόντια θέση και ανεβήκαμε τις σκάλες του αεροπλάνου. Από εκεί μεταφέρθηκε στην Αθήνα και στο νοσοκομείο. Όταν γύρισα, λίγες ημέρες αργότερα στην πρωτεύουσα πήγα να τον δω. Ήταν στην εντατική ακόμη. Δεν είχε συνέλθει. Οι γιατροί ήταν καθησυχαστικοί. Έπειτα από ένα μήνα, ήρθε και με βρήκε στο «Έθνος». Η δυνατή φωνή του, στην είσοδο του γραφείου, με τρόμαξε. Είχε έρθει για να δει ποιος ήταν αυτός που ενώ δεν τον ήξερε έτρεχε από τη μια άκρη της Κρήτης στην άλλη για χάρη του. Εκείνη την ημέρα γνωριστήκαμε επίσημα για πρώτη φορά.
Από τότε πέρασαν 28 χρόνια. Το ραντεβού για καφέ που είχαμε κλείσει στις αρχές του 2017 δεν είχε πραγματοποιηθεί και το τηλέφωνό του δεν απαντούσε. Δεν είχε κινητό. Επικοινώνησα με το «Υγεία» ξέροντας πως αυτό το νοσοκομείο είναι ο φύλακας – άγγελός του. Έμαθα πως είναι στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Σάββατο 14 Ιανουαρίου. Τον είχαν μεταφέρει εκεί μία μέρα πριν. Μας χώριζαν και πάλι ηλεκτρονικοί αναπνευστήρες, παλμογράφοι, απινιδωτές, σετ ενδοφλέβιων γραμμών, σωλήνες διατροφής, μάσκες, γάντια, ποδιές, αντισηπτικά. Όμως τώρα όσες φορές πήγα επικοινωνούσε μαζί μου έστω με νεύματα. Του μιλούσα, άκουγε και απαντούσε. Μέχρι τη μέρα που τον μετέφεραν στη Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας στον 7ο όροφο. Ανησυχία και αγωνία και μετά (ω του θαύματος!) σε κανονικό δωμάτιο νοσηλείας στον 11ο όροφο. Αισιοδοξία και ελπίδα. Μόνο για λίγες ώρες όμως. Την επομένη στο δωμάτιο του 11ου ορόφου ήταν άλλος ασθενής και ο Γιώργος είχε μεταφερθεί και πάλι στον 5ο. Καμία επικοινωνία. Σε καταστολή μέχρι και το πρωί της Κυριακής 19 Φεβρουαρίου 2017. Ύστερα από μάχη 40 ημερών έπαψε να χτυπά η καρδιά της Ελληνικής Συλλογής του Μουσείου Νόμπελ. Ο καλός μας φίλος έφυγε χωρίς να προλάβει να ολοκληρώσει το έργο του.
Ο Γιώργος Σ. Μάρκου γεννήθηκε στο Χαλάνδρι Αττικής, στις 7 Απριλίου 1946. Υπήρξε αριστούχος της Νομικής Σχολής των Πανεπιστημίων Ρώμης και Αθήνας. Αριστούχος Διδάκτωρ μετ’ επαίνου της Νομικής Σχολής Ρώμης (1971) και Παντείου Α.Σ.Π.Ε. (1973). Πήρε μεταπτυχιακά διπλώματα ειδίκευσης στην Ιστορία του Δικαίου, με κρατικές υποτροφίες, από τα Πανεπιστήμια Ρώμης, Πουατιέ (Γαλλία), Ντάλας, Τέξας (ΗΠΑ), Σάλτσμπουργκ (Αυστρία) και Ποντιφήκιο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών (Βατικανό). Ήταν επιστημονικός βοηθός και Ερευνητής του Ιταλικού Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ρώμης (Σπουδαστήριο Ιστορίας του Ιταλικού Δικαίου, Νομική Σχολή, 1969-1976). Καθηγητής Βυζαντινού και Μεταβυζαντινού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Ποντιφηκίου Ινστιτούτου Ανατολικών Σπουδών Βατικανό, 1976-1979. Εκεί που οι καθηγητές ήταν μόνο ιερωμένοι και καθολικοί, ο Μάρκου δίδαξε ως κοσμικός και ορθόδοξος χριστιανός. Υπότροφος του Ιδρύματος Φουλμπράιτ (3 φορές).
* Ήταν επισκέπτης Καθηγητής Κοινού Δικαίου (Diritto Comune) στα Πανεπιστήμια του Τράπανι (1979), της Νάπολης (Ναυτικό Πανεπιστήμιο, 1980) και της Ρώμης (1976-1988). Επισκέπτης Καθηγητής Μεταβυζαντινού Δικαίου στο μεταπτυχιακό τμήμα Ανατολικών Σπουδών της Παντείου Α.Σ.Π.Ε. (1979). Επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ματσεράτα (Ιταλία, 1992-1993, 1993-1994, 1994-1995). Επισκέπτης Καθηγητής στη Διπλωματική Ακαδημία του Ιταλικού Υπουργείου των Εξωτερικών (1994) και στην Ανωτάτη Σχολή Εθνικής Άμυνας (Αθήνα, 1997 – 2001).
Δημοσίευσε επιστημονικές μελέτες Ιστορίας Δικαίου στα Πανεπιστήμια Ρώμης, Ακαδημία Αθηνών, Πανεπιστήμιο Λατερανού (Βατικανό), Πάντειο κ.ά. Μελέτες του έχουν μεταφραστεί στην Αγγλική, Γαλλική, Ισπανική και Ρωσική γλώσσα. Του απονεμήθηκε Τιμητική Διάκριση από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά του στην έρευνα με τη δημοσίευση της Τριλογίας «Οι Αρχαιοελληνικές Ρίζες της Μεσαιωνικής Ευρώπης» (Δεκέμβριος 2008).
Συμμετείχε με επιστημονικές Ανακοινώσεις του σε πολλά διεθνή Συνέδρια Ιστορίας Δικαίου και έδωσε διαλέξεις σε Ιταλικά Πανεπιστήμια. Οργάνωσε πολλές ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές για τον Μεσαίωνα (ΥΕΝΕΔ, Ελλάδα – RAI 3, Ιταλία).
* Εργάστηκε ως δικηγόρος Αθηνών (1971-2005). Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου της Ιονικής Ασφαλιστικής του Ομίλου των Εταιρειών της Εμπορικής Τράπεζας (1990 – 1993). Παράλληλα, ασχολήθηκε με τις εικαστικές τέχνες και τη δημοσιογραφία. Ιδρυτής και Διευθυντής της Μπιενάλε του Τόντι (1982, 1984, 1985, 1986), της Φλωρεντίας (1986) και της Μεσογειακής Μπιενάλε Χαρακτικής (Άγιος Νικόλαος, Κρήτη, 1988 και Αθήνα-Κως, 1990).
Εικαστικής φύσεως άρθρα του δημοσιεύθηκαν στα έντυπα Business and Finance, Greece’s Weekly (1978-1990), Daily American (1976-1984), Lavoro Italiano nel Mondo (1980-1986) κ.ά. Ανταποκρίσεις του από την Ιταλία δημοσιεύονται στα Πολιτικά Θέματα (1976-1990). Αρχισυντάκτης του Shipping Internationa Mirror (1984-1986) και του ιταλικού περιοδικού Regione (1985-1986). Εκδότης της Ελληνοϊταλικής Φωνής (1986).
* Συνεργάστηκε με τη RAI, την ΥΕΝΕΔ και πολλά ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά ιταλικά δίκτυα.
Τιμήθηκε με Μετάλλιο από τον Πάπα Πάολο ΣΤ΄(1976), με τα βραβεία Fontane di Roma, Colosseum, πόλεως Τόντι, πόλεως Ρώμης, πόλεως Νέμι, πόλεως Φλωρεντίας, Νομαρχίας Ρώμης (Λάτσιο), Τόντι, Ούμπρια και Φλωρεντίας (Τοσκάνη), ιταλικού Υπουργείου Πολιτισμού, Ευρωαφρικανικού Ιδρύματος, του Σωματείου Καλλιτεχνών Ρώμης Andromeda, της Κοινότητας Ευρωπαίων Δημοσιογράφων, της Unicef και της Unesco.
* Με την τριπλή ιδιότητα του Επίτιμου Προξένου της Ιταλίας, του Ιδρυτή – Προέδρου του Ομίλου Unesco και του Σπιτιού της Ευρώπης στα Δωδεκάνησα οργάνωσε δεκάδες Διεθνή Συνέδρια και Σεμινάρια με συμμετοχή Βραβείων Νόμπελ και προσωπικοτήτων σ’ όλα τα Δωδεκάνησα (1989 – 2004). Βασικός σκοπός του ήταν η δημιουργία στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Ασία (Δωδεκάνησα) ενός πολιτισμού της ειρήνης και σταθερών βάσεων για την εγκατάσταση μιας Πολυπολιτισμικής Κοινωνίας.
* Το 1993 και το 1995 τού απενεμήθη έπαινος από τον Όμιλο για την Επικοινωνία Πολιτιστικών και Οικονομίας (ΟΜΕΠΟ) για την προσφορά του στη διάδοση της σύγχρονης ελληνικής τέχνης στην Ιταλία και τον κόσμο τα τελευταία είκοσι χρόνια. Το 2000 τιμήθηκε από την πόλη του Σαν Ρέμο για την ανακάλυψη της Συλλογής Νόμπελ και την ίδρυση του Ελληνικού Μουσείου Νόμπελ. Για τους ίδιους λόγους τιμήθηκε από τον Δήμο του Χολαργού (2003). Για την εν γένει πολιτιστική και ανθρωπιστική προσφορά του τον τίμησε το Σώμα των Ιταλών Καραμπινιέρων (Τμήμα Σασσουόλο, Βόρειος Ιταλία, 2005). Με Προεδρικό Διάταγμα της Ιταλικής Δημοκρατίας τού απενεμήθη ο ανώτερος τίτλος του Cavaliere dell’ Ordine al merito della Repubblica Italiana. Είναι ομόφωνα εκλεγμένος Επίτιμος Δημότης της ιταλικής πόλης του Τόντι (Κεντρική Ιταλία) και των ελληνικών νησιών Τήλος και Λειψοί. Με Διάταγμα του Υπουργού Εξωτερικών της Ιταλίας διορίζεται Επίτιμος Πρόξενος της Ιταλίας στην Κω (Agente Consolare Onorario) (1992 – 2007).
* Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας UNESCO (από το 2003).
Εκδότης – Διευθυντής του ετήσιου διεθνούς τόμου του Ομίλου UNESCO Δωδεκανήσου «Κήρυκας της ειρήνης» (38.000 τεύχη σε 102 κράτη).
Ο Καθηγητής Γιώργος Σ. Μάρκου (Πρόεδρος) και η οικογένειά του (η μητέρα Αναστασία και η αδελφή του Κατερίνα) υπήρξαν ιδρυτές και χορηγοί του «Μουσείου της Ελληνικής Συλλογής Νόμπελ» (1998). Ιδρυτής, Εκδότης και Διευθυντής του μηνιαίου περιοδικού «Τα Νέα του Μουσείου της Ελληνικής Συλλογής Νόμπελ» (16.000 τεύχη σε 42 χώρες).
Έχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών (2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014) για τις επιστημονικές του μελέτες και πρόσφατα του απονεμήθηκε από την Ελληνική Ομοσπονδία Φίλων Μουσείων (με 63 ιδρύματα μέλη) το Βραβείο Ήφαιστος.
***
Το παραπάνω κείμενο ασφαλώς και δεν είναι βιογραφικό. Μια ελάχιστη αναφορά σε κάποια πολύ λίγα από όσα έκανε ο καθηγητής Μάρκου. Για τη ζωή, το έργο και τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάστηκε χρειάζονται πολλοί τόμοι.
Ο νεαρός Γιώργος Μάρκου ξεκίνησε το ταξίδι της γνώσης από το Χαλάνδρι μέσω του Ισθμού της Κορίνθου για τη γειτονική Ιταλία στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Τότε δεν φανταζόταν ότι ο Άλφρεντ Νόμπελ -που με τους εκρηκτικούς μηχανισμούς του πέτυχε τη διάνοιξη της διώρυγας- θα γινόταν ο ήρωάς του.
Ένας ήρωας που εκτός των άλλων ήταν και φιλέλληνας. Κάτι που αποδεικνύεται, για πρώτη φορά σ’ όλο τον κόσμο, με στοιχεία άγνωστα και ανέκδοτα μέχρι σήμερα. Στοιχεία που βρίσκονται στην Ελληνική Συλλογή του Μουσείου Νόμπελ στο Χαλάνδρι και που η αναζήτηση και απόκτησή τους είναι έργο ζωής του καθηγητή Γιώργου Σ. Μάρκου. Μεταξύ αυτών είναι και τα εξής:
– 1.220 αυθεντικές φωτογραφίες των Άλφρεντ Νόμπελ, της οικογένειάς του και των Βραβείων Νόμπελ της περιόδου 1900-2010.
– 930 χαρακτικά με θέμα τα εργοστάσια Νόμπελ, παραγωγής εκρηκτικών υλών και πετρελαίου (Ardeer – Αγγλία, Avigliana – Ιταλία και Baku – Ρωσία).
– Περισσότερες από 100 χειρόγραφες, άγνωστες, ανέκδοτες επιστολές του Νόμπελ και της oικογένειάς του (κυρίως αφορούν οικογενειακά θέματα και εμπορικών συναλλαγών την περίοδο που οι Νόμπελ έκαναν έρευνες για την ανακάλυψη των πετρελαίων στο Μπακού).
– 302 άγνωστες, ανέκδοτες επιστολές Βραβείων Νόμπελ (1900-2010).
– 160 μετάλλια, παράσημα και διάφορα αναμνηστικά με τα οποία έχουν τιμήσει τον Άλφρεντ Νόμπελ και τους Νομπελίστες της περιόδου 1900-2010.
– Μία μικρή προτομή από μάρμαρο της Πάρου του Λόρδου Βύρωνα (1894) και 350 περιοδικά, εφημερίδες και βιβλία της περιόδου 1850-1896 που είχε ο Νόμπελ στη Συλλογή του (Bίλα Σαν Ρέμο, Ιταλία).
– 62 πολύτιμα ασημένια, ιδιαίτερης συλλεκτικής αξίας, σπανιότατα αντικείμενα, από τις Συλλογές του Ά. Νόμπελ (οικία Παρίσι και Βίλα στο Σαν Ρέμο).
– 14 χρυσά πολύτιμα αντικείμενα από την προσωπική συλλογή του Ά. Νόμπελ. Και τα χρυσά και τα ασημένια έχουν το μονόγραμμά του, «Ν».
– 14 ιδιαίτερα πολύτιμα πιάτα της περιόδου 1840-1870 με θέμα την Ελλάδα που αγαπούσε και τον ενέπνευσαν να δημιουργήσει στον κήπο του, δίπλα στην παραλία, έναν αρχαίο ελληνικό ναό ιωνικού ρυθμού, όπως απεικονίζουν και τα σπάνια πιάτα του Μουσείου. Πέντε από αυτά τα πιάτα (Οι Άθλοι του Ηρακλή) έχουν ζωγραφίσει οι περίφημοι ζωγράφοι Sarreguemines, συνεργάτες του Ά. Νόμπελ στις διεθνείς εκστρατείες προβολής των προϊόντων των εταιρειών του (βλ. τα σπάνια πιάτα με θέματα κυνηγιού στο Μουσείο).
– 21 ασημένιες, σπανιότατες και πολύτιμες θήκες για πούρα, τσιγάρα και σπίρτα της εποχής (1850 – 1896 που πέθανε ο Νόμπελ). Ένα σημειωματάριο τσέπης με ασημένια και χρυσή κάλυψη.
– 450 γραμματόσημα με θέμα τον Ά. Νόμπελ και τους βραβευμένους με Νόμπελ και 29 γραμματόσημα από την προσωπική συλλογή του Ά. Νόμπελ (Περίοδος 1850-1896).
– 2.500 χαρακτικά (ξυλογραφίες) της εποχής 1860-1896 (Προσωπική Συλλογή του Ά. Νόμπελ).
– 18 γεωγραφικοί χάρτες της Μεσογείου και της Ρωσίας (Προσωπική Συλλογή του Ά. Νόμπελ). Οι περισσότεροι χάρτες, με θέμα τη Μεσόγειο, έχουν τραβηγμένη μία ευθεία γραμμή που ενώνει: Σαν Ρέμο, Δωδώνη, Δελφούς, Βόρεια Προάστια Αθήνας (Μουσείο Ελληνικής Συλλογής Νόμπελ), Νάξο, Ιερουσαλήμ.
– 14 πολύτιμα και σπάνια αντικείμενα που δώρισαν προσωπικότητες στον Ά. Νόμπελ (από τη Bίλα του Σαν Ρέμο). Δύο αντικείμενα που δώρισε ο ίδιος σε διάσημες κυρίες της εποχής.
– 16 πολύτιμα χειροποίητα λινά Ιρλανδίας, διακοσμητικά, κεντητά (ιδιαίτερης τέχνης) που στόλιζαν τα έπιπλα της Βίλας στο Σαν Ρέμο.
– Μικρή συλλογή από ρωμαϊκά δακτυλίδια που είχαν βρεθεί στις εκσκαφές της βίλας του Ά. Νόμπελ στο Σαν Ρέμο. Τα είχε για «γούρι» στο γραφείο του.
– 26 διαφημιστικά φυλλάδια για το δυναμίτη και το πετρέλαιο γραμμένα από τον ίδιο τον Ά. Νόμπελ. Για πρώτη φορά ένας Ευρωπαίος έμπορος εκτυπώνει φυλλάδιο σε κινέζικη γλώσσα.
– 260 σελίδες με τις ευρεσιτεχνίες του Ά. Νόμπελ (Patents). Συνοδεύονται από 50 σχέδιά του.
– 60 σελίδες με επίσημα πρακτικά από δίκες στα αγγλικά δικαστήρια όπου αναπαράγονται όλοι οι διάλογοι μεταξύ Ά. Νόμπελ και Άγγλων δικαστών (πρωτότυπα πρακτικά).
– 80 σελίδες (πρωτότυπες) με την ιταλική νομοθεσία για το εργοστάσιο του Ά. Νόμπελ, παραγωγής δυναμίτη και εκρηκτικών υλών στην Avigliana, Τορίνο, Ιταλία.
– 30 φωτογραφίες της ομάδας των φωτογράφων του αυτοκράτορα Κάιζερ της Γερμανίας από το εργοστάσιο παραγωγής εκρηκτικών στην Avigliana (ανέκδοτες). Μόνιμη έκθεση του Μουσείου με ορισμένες μόνο φωτογραφίες, στο χώρο του τ. εργοστασίου της Avigliana, Τορίνο, Ιταλία.
– Φωτογραφίες με τις πρώτες γυναίκες – εργάτριες σε μια βιομηχανία εκρηκτικών υλών, επικίνδυνου υλικού (9 φωτογραφίες). Ανέκδοτες.
– 15 άρθρα εφημερίδων και πανεπιστημιακών εγχειριδίων της εποχής για την ελληνική λέξη «δυναμίτης» (power, forza, puissance) που επέλεξε ο Ά. Νόμπελ για την εφεύρεσή του.
– 350 ρωσικές, αγγλικές και γαλλικές μετοχές του Ά. Νόμπελ και των αδελφών του από τις επιχειρήσεις τους (δυναμίτης, εκρηκτικά, πυρομαχικά, πετρέλαια).
– 158 μετοχές του Ισθμού της Κορίνθου (1880-1890), όταν έγιναν οι εργασίες διάνοιξης με εκρηκτικούς μηχανισμούς του Ά. Νόμπελ και 20 λογιστικά έγγραφα των εργοστασίων Νόμπελ.
– 24 διπλωματικές απόρρητες εκθέσεις με θέμα τους Νόμπελ και τη δραστηριότητά τους στο Μπακού, για τη βασίλισσα Βικτωρία της Αγγλίας και το Υπουργείο Εξωτερικών. Είναι γραμμένες από Άγγλους προξένους στο Μπακού και αφορούν τα πετρέλαια που ανακάλυψαν οι Αδελφοί Νόμπελ.
– 21 φωτογραφίες και σχέδια του πετρελαιοφόρου των Αφών Νόμπελ «Σωκράτης». Το ονόμασε «Σωκράτη» για να τιμήσει την αρχαία ελληνική παιδεία. Δώδεκα πίνακες διακίνησης πετρελαιοφόρων από το λιμάνι του Μπακού.
– 23 μεγάλα ξύλινα κιβώτια που μετέφεραν εκρηκτικές ύλες των εργοστασίων Νόμπελ (19ος αιώνας).
– Σπανιότατα και μοναδικά: 3 μεγάλα πανό που ετοίμασε ο ίδιος ο Ά. Νόμπελ για να διαφημίζει σε πελάτες τα προϊόντα του (φυσίγγια). Εκατόν εβδομήντα αυθεντικά κουτιά συσκευασίας προϊόντων του Ά. Νόμπελ.
– 210 αναμνηστικά μετάλλια με τον Ά. Νόμπελ και τους βραβευμένους με το Νόμπελ (1900-2010).
– 108 κάρτες του πόκερ με τα πρόσωπα των Βραβείων Νόμπελ (παραγωγή: Πεκίνο).
– Χρηματοδότησε την έκδοση του λυρικού δράματος HELLAS (1821) του Percy Bysshe Shelley (4 αντίτυπα) και εμπνεύστηκε να γράψει και αυτός ένα θεατρικό δράμα με τον ελληνικό τίτλο «Νέμεσις».
– 8 χαρτονομίσματα ευρωπαϊκών κρατών που απεικονίζουν Νομπελίστες.
– Το χειρόγραφο του επικήδειου για τον Νόμπελ που διάβασε στο Σαν Ρέμο ο φίλος του επίσκοπος N. Soberblom και αργότερα Νόμπελ Ειρήνης.
– 11 χειρόγραφες επιστολές και ορισμένα σπανιότατα πολύτιμα δώρα φίλων του Ά. Νόμπελ.
– 268 άρθρα από εφημερίδες του 20ού αιώνα με θέμα τα Βραβεία Νόμπελ (Αρχείο Μουσείου).
– 20 στατιστικοί πίνακες για τα Βραβεία Νόμπελ του 20ού αιώνα (Αρχείο Μουσείου).
– 200 και πλέον συγχαρητήριες επιστολές για την ανακάλυψη της Συλλογής Νόμπελ, ύστερα από έναν αιώνα, κρυμμένη (emoticon wink;) ή χαμένη, από αρχηγούς θρησκευτικών δογμάτων (Οικουμενικός Πατριάρχης, Πάπας) και αρχηγούς κρατών (B. Obama και άλλοι), υπουργούς και προσωπικότητες απ’ όλο τον κόσμο.
– 86 ανέκδοτα ποιήματα, στιχάκια και ανέκδοτα σχέδια του Πάμπλο Νερούντα, όλα χειρόγραφα.
– Το Μουσείο έχει, επίσης, περί τις 100 φωτογραφίες του Έρνεστ Χεμινγουαίη και επιστολές που εκτέθηκαν (2011) στην Ελληνο-Αμερικανική Ένωση Αθηνών με διεθνείς συγχαρητήριες κριτικές.
– Έχει επίσης ιδιαίτερα σημαντικά, σπάνια αντικείμενα και 15 επιστολές του Άλμπερτ Αϊνστάιν.
– Κι ακόμη σημαντικά αντικείμενα και επιστολές της Συλλογής του Τόμας Μαν.
– Η Συλλογή του Μουσείου φιλοξενεί και το εξής μοναδικό υλικό: Είκοσι πέντε φακέλους πρώτης ημέρας κυκλοφορίας των ταχυδρομείων των ΗΠΑ (εκτέθηκαν στην Αθήνα το 2006 υπό την αιγίδα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια) που έχουν υπογράψει τριάντα Βραβεία Νόμπελ για να τιμήσουν τον καθηγητή Γεώργιο Παπανικολάου (Τεστ ΠΑΠ).
– Στο Αρχείο του Μουσείου θα βρίσκονται για τους ερευνητές, περισσότερα από 100 άγνωστα, ανέκδοτα, ασχολίαστα χειρόγραφα έγγραφα από το Αρχείο του Λέοντος Τολστόι και της οικογένειάς του.
– Άγνωστη χειρόγραφη επιστολή, ιδιαίτερης σημασίας για την ελληνική Ιστορία, του Ελευθέριου Βενιζέλου για την ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών. Με το ίδιο θέμα και πολλές άλλες επιστολές.
– 60 επισκεπτήρια (visiting card) των φίλων του Ά. Νόμπελ (μεταξύ αυτών και του Έλληνα ζωγράφου Νικολάου Γύζη (1842-1901) που αναγγέλλει τη γέννηση του γιου του (1884)). Σημαντική ανέκδοτη επιστολή του Ανρί Λα Φονταίν, Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης 1913, ιδρυτή της Κοινωνίας των Εθνών.
– Σημαντικές επιστολές του Τ. Μπέρναρ Σω, Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1926 (ανέκδοτες, άγνωστες) και πολλών άλλων προσωπικοτήτων του 20ού αιώνα.
– Σημαντικές επιστολές των Βραβείων Νόμπελ Χημείας και Φυσικής Χ. Όττο (1944), Έ. Ράδερφορντ (1908), Μ. Πλανκ (1918) και Ι. Λάνγκμουιρ (1932). (Εκτέθηκαν το 2011 στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών υπό την αιγίδα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια με πρόλογο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, του Πρωθυπουργού του Καναδά και 14 Βραβείων Νόμπελ Χημείας).
– 15 χειρόγραφες επιστολές από Βραβεία Νόμπελ Ειρήνης των τελευταίων 20 ετών που θα προλογίσουν τον κατάλογο των εκθεμάτων του Μουσείου της Ελληνικής Συλλογής Νόμπελ όταν εκδοθεί (Έπαινος της Ακαδημίας Αθηνών, 2010).
– Μαζί με 5.000 επιστημονικούς τόμους και 1.980 βιβλία που αφορούν τον Ά. Νόμπελ, το έργο του και τους Νομπελίστες του 20ού αιώνα (Βιβλιοθήκη Μουσείου).
***
Το Μουσείο, που είναι παγκόσμιας εμβέλειας, μιας και έχει εκθέματα που δεν υπάρχουν σε καμιά άλλη χώρα του πλανήτη, θα ανοίξει τις πύλες του στο κοινό με την επέτειο των 180 χρόνων από τη γέννηση του Άλφρεντ Νόμπελ. Όλα τα αντικείμενα -που ξεπερνούν τα 9.500- είναι σπανιότατα, αυθεντικά, άγνωστα, ανέκδοτα, πρωτότυπα και μέχρι σήμερα φυλάσσονται σε θυρίδες τραπεζών στην Ελβετία, την Ιταλία και την Ελλάδα.
Την Παρασκευή 13 Αυγούστου 2013, στη σελίδα 62 στην εφημερίδα «Ναυτεμπορική» και με τον τίτλο: Χαλάνδρι: Έξι «κολόνες» τα θεμέλια για το Μουσείο Aλφρεντ Νόμπελ, έγραψα πως «Ολοκληρώνεται το όραμα του καθηγητή Γ.Σ. Μάρκου»
Σε εκείνο το κείμενο έγραφα και τα εξής:
Η μεγάλη αγάπη για την Ελλάδα του Βρετανού Φίλιπ Νόελ Μπέκερ, ήταν γνωστή σε όλη την Ευρώπη.
Ο Μπέκερ ήταν Νομπελίστας Ειρήνης του 1959, κάτοχος του ασημένιου μεταλλίου στα 1.500 μέτρα, το 1920 (Αντβέρμπ), ενώ συμμετείχε επίσης στις Ολυμπιάδες του 1912 (Στοκχόλμη) και του 1924 (Παρίσι).
Οι Βρετανοί, λοιπόν, δεν ξαφνιάστηκαν όταν τον άκουσαν στο BBC να αναφέρεται στη συμπάθεια του Άλφρεντ Νόμπελ για τη χώρα μας.
Στις 24 Ιουνίου 1981, στη Ρώμη, ο Άγγλος Νομπελίστας, Ιταλοί πολιτικοί και διανοούμενοι παρέδωσαν στον Έλληνα καθηγητή Γιώργο Σ. Μάρκου όλες τις πληροφορίες που είχαν από χρόνια συγκεντρώσει για να γραφτεί μια νέα βιογραφία και να κοινοποιηθεί η αλήθεια για το φιλελληνισμό του Νόμπελ.
Το 1986, ο Γ.Σ. Μάρκου παρουσίασε στη RAI τον περίφημο «Ελληνικό εξάλογο» του Άλφρεντ Νόμπελ, με άγνωστα, ανέκδοτα έγγραφα μεγάλης αξίας και τις τρεις βιογραφίες του, που δημοσίευσε στα ελληνικά, στα αγγλικά και στα ιταλικά. Ας δούμε όμως τον εξάλογο:
* Ο Σουηδός ερευνητής ονόμασε τη σπουδαιότερη ανακάλυψή του, το δυναμίτη, από την αρχαία λέξη «δύναμη», που είχε διαβάσει στον Αριστοτέλη.
* Κατασκεύασε πολλούς εκρηκτικούς μηχανισμούς για τις γαλλικές εταιρείες, που χρησιμοποιήθηκαν για τη διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου. Πληρώθηκε με μετοχές που σήμερα σώζονται στο Μουσείο της Ελληνικής Συλλογής Νόμπελ.
* Όταν το 1980 αγόρασε μια παραλιακή βίλα στο Σαν Ρέμο, έκτισε αμέσως ένα αντίγραφο αρχαίου ελληνικού ναού, σε ιωνικό ρυθμό, για να αγναντεύει και να θαυμάζει τη Μεσόγειο.
* Ο Νόμπελ και ο επίσης Νομπελίστας Ειρήνης του 1995, Ζόζεφ Ρότμπλατ, αποκάλυψαν ένα ακόμη «ελληνικό» μυστικό: Την ευθεία γραμμή που ενώνει τη βίλα στο Σαν Ρέμο με τη Δωδώνη, τους Δελφούς, τα βόρεια προάστια της Αθήνας (εκεί που βρίσκεται το Μουσείο Νόμπελ), την Πορτάρα της Νάξου και τη Βηθλεέμ.
* Το τρίτο κατά σειρά πετρελαιοφόρο, που κατασκεύασαν οι Λούντβιχ και Άλφρεντ Νόμπελ, στο Μπακού, για να μεταφέρουν πετρέλαιο στην Ευρώπη, το ονόμασαν «Σωκράτη», για να τιμήσουν την αρχαιοελληνική παιδεία.
* Τέλος, στο μοναδικό θεατρικό έργο που έγραψε ο Νόμπελ, έδωσε για τίτλο, το όνομα της ελληνικής θεότητας «Νέμεσις».
Πολλοί ήταν εκείνοι που δεν επιθυμούσαν να γίνουν γνωστά αυτά τα στοιχεία.
Όμως ο καθηγητής Μάρκου για περίπου 20 χρόνια αφιερώθηκε στο όραμά του και έφερε στο φως της δημοσιότητας ακλόνητα στοιχεία και αποδείξεις για το φιλελληνισμό του Σουηδού ερευνητή.
Έκτισε, επίσης, ένα Μουσείο 3.250 τμ. (δίπλα στο μετρό Χαλανδρίου), για να στεγάσει τα 9.000 εκθέματα της Συλλογής. Ένα έργο που ολοκληρώνεται παρά τα εμπόδια που εξακολουθεί να συναντά.
Όταν εγκαινιαστεί το Μουσείο, η πρώτη μόνιμη έκθεση θα έχει τον τίτλο: «Άλφρεντ Νόμπελ και Ελλάδα. Μια μοναδική εθνική προσφορά στην πατρίδας μας», δήλωσε ο καθηγητής Γιώργος Σ. Μάρκου.
***
Από τότε μέχρι σήμερα δεν προχώρησε το έργο. Ο Γιώργος Μάρκου έχοντας τους πάντες απέναντί του και χωρίς καμιά βοήθεια αποφάσισε να σταματήσει προσωρινά αυτή την πορεία. Ίσως αυτή η ανατροπή στα σχέδιά του να τον πίκρανε. Ίσως να τον φρενάρισε. Σίγουρα δεν τον λύγισε. Όταν τον είδα για τελευταία φορά του μίλησα δυνατά και του είπα πως μου χρωστάει ακόμη αυτόν τον καφέ. Ένευσε καταφατικά. Του είπα πως κι εγώ του χρωστάω τη συνέχιση της προσπάθειας για να πραγματωθεί το όνειρό του. Χαμογέλασε. Ένευσε και πάλι καταφατικά. Ήταν ένα χαμόγελο γεμάτο δύναμη. Γεμάτο πάθος.
Καλέ μας Τζορτζόνε σε ευχαριστούμε.
Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του Γιώργου Σ. Μάρκου. Τρεις είναι στο αρχηγείο του, στον αγαπημένο του χώρο. Υπάρχει ακόμη το κτήριο που επρόκειτο να στεγάσει την Ελληνική Συλλογή του Μουσείου Νόμπελ. Επίσης τέσσερις καλοί του φίλοι: Ο Ιταλός συγγραφέας Αλμπέρτο Μοράβια. Ο Δημήτριος Αρχοντώνης, με τον οποίο ήταν φίλοι από τότε που σπούδαζαν την ίδια περίοδο στη Ρώμη, πριν ο Δημήτριος γίνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Η διάσημη Αγγλίδα μπαλαρίνα Μάργκοτ Φοντέιν, που ο θρασύς Έλληνας φοιτητής την κέρδισε με το πνεύμα και τις γνώσεις του. Τέλος η Ειρήνη Αϊβαλιώτου με την οποία διατήρησε δημιουργική συνεργασία για μία και πλέον εικοσαετία.
***
Τον αποχαιρετούμε την Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου, το απόγευμα στις 4.30, από το Νεκροταφείο Χαλανδρίου. Αναπαύσεως και Τήνου, Χαλάνδρι – Πάτημα, τηλέφωνο: 210-804.29.26.
