Την τελευταία του πνοή άφησε σήμερα ο μεγάλος Κρητικός λυράρης Νίκος Σκευάκης, σύμφωνα με πληροφορίες του Δια-SOS-τε τη Μεσαρά.
Ο Μεσαρίτης μουσικός ο οποίος τα τελευταία χρόνια δεν κατοικούσε μόνιμα στην Κρήτη αλλά στην Αθήνα, είχε συμπληρώσει σχεδόν 66 χρόνια ενασχόλησης με την κρητική παραδοσιακή μουσική και άφησε πίσω του ένα σπουδαίο στίγμα με το έργο του.
Το Daynight.gr εύχεται στην οικογένειά του θερμά συλλυπητήρια.
Διαβάστε παλαιότερη συνέντευξή που είχε παραχωρήσει ο Νίκος Σκευάκης στο mesaralive.gr:
Από ποια ηλικία ασχολείστε με τη μουσική και πως μπήκε στη ζωή σας;
Από τα 13 μου χρόνια είχε μπει το μικρόβιο μέσα μου.
Είχατε στην οικογένειά σας κάποιον που έπαιζε παραδοσιακή μουσική ή τραγουδούσε και σας επηρέασε;
Όχι, μου είχε πει η μητέρα μου και ο πατέρας μου ότι ο παππούς μου έπαιζε λίγο λύρα.
Εμένα λοιπόν μου είχε μπει το μικρόβιο και ήθελα οπωσδήποτε να μάθω λύρα!
Λύρα – λύρα – λύρα, αυτό είχα συνέχεια στο νου μου!
Ήμουνα βέβαια παιδί και κάθε φορά που γινόταν ένα γλέντι το καλοκαίρι στις αλάνες, εδώ στο χωριό μας από τους παλιούς λυράρηδες, είχαμε και έναν πολύ καλό λυράρη Φραγκής λεγόταν – μακαρίτης είναι τώρα βέβαια, άκουγα από πέρα – πέρα τη λύρα και μου φαινόταν ότι αν μου πει τώρα ο λυράρης “πάρε τη λύρα να παίξεις” θα παίξω ότι έπαιξε αυτός, είχα αυτή την εντύπωση!
Τέλος πάντων περνούσε ο καιρός, δεν είχα λύρα… μια μέρα, κάθομαι και φτιάχνω και εγώ μια λύρα μόνος μου…με ένα έτσι!
Χειροποίητη;
Ναι, είναι μεγάλη ιστορία, δεν θα την πω όλη βέβαια να μη σας κουράσω… ήμουνα λοιπόν στο λιβάδι, είχε ο πατέρας μου βάλει ένα μποστάνι και είχε κάνει μια καλύβα και την είχε σκεπάσει με φύλλα των αθανάτων, ξέρεις … “έβλεπα” από εκεί τα ζώα… “έβλεπα” και το μποστάνι, καρπούζια, πεπόνια… όπως ήμουνα ξαπλωμένος έτσι ανάσκελα, βλέπω ένα φύλλο του αθανάτου στη σκεπή που με τον ήλιο και τη ζέστη είχε γυρίσει και είχε κάνει ένα σχέδιο σαν τη λύρα, σηκώνομαι κατεβάζω το φύλλο κάτω… το επεξεργάζομαι… του βάζω ένα ξύλο μπροστά και ένα πίσω, λέω “που θα βρω χορδές να του βάλω για να το κάνω λύρα!”, είχαμε κάτι καλώδια από τη γερμανική κατοχή, τα ξεφυτίζω παίρνω ένα και φτιάχνω μια χορδή, λύρα με μια χορδή!
Δοξάρι;… δεν είχα!, αλλά άμα θέλει η τύχη να βοηθήσει, λέω θα φτιάξω και δοξάρι… ήταν ξαπλωμένο ένα γαϊδουράκι του πατέρας μου παραπέρα, βάνω μια πέτρα από κάτω από την ουρά του και τάκα – τάκα κόβω τις τρίχες. Περνώτες σε ένα ξύλο και φτιάχνω και δοξάρι, κάνω έτσι… δεν παίζει!!!
Θυμάμαι εγώ ότι κάτι έβαζε ο λυράρης στο τόξο… ρετσίνη! Που θα το βρω;… δεν ήξερα βέβαια τι θα γίνω τώρα και έτρεχα σαν το απολωλό πρόβατο για να βρω.
Είχαμε τότε την Παναγιά στην Πυργιώτισσα … γροικώ μια λύρα στα αυτιά μου, λέω από μέσα μου “τώρα… την έχω αρπάξει”!…τρέχω – τρέχω, φτάνω κοντά στην εκκλησιά και πραγματικά ήταν λύρα.
Ανοίγω την πόρτα και βλέπω ένα παιδί, τον Νικολή του Σάββα, “ρε συ τι κάνεις;”… “λύρα παίζω” μου λέει.
Εδώ λέω στον εαυτό μου θα τα βρούμε όλα… “τι βάζεις στο δοξάρι;”… Λέει “λιβάνι”… λιβάνι;… γεμίζω τις τσέπες μου από το εκκλησάκι και φεύγω και πάω και βάζω στις τρίχες λιβάνι και μόλις κάνω έτσι άρχιζε και έπαιζε η χορδή,… έπαιζα ότι τραγούδια λέγαμε στο σχολείο, γιατί ήμουνα και πρώτος στα τραγούδια,… ότι τραγούδια τραγουδούσα, μπορούσα και τα έπαιζα και στη λύρα με μια χορδή.
Τρελάθηκα! αφήνω και τα μποστάνια και τα πρόβατα και γιαγέρνω στο χωριό, αλλά εγώ έπαιζα στο δρόμο και από πίσω μου κλουθούσανε κοπέλια, γερόντοι, γυναίκες… “Παναγιά μου ο Σκευάκης παίζει λύρα”, πάω λοιπόν στην πλατεία και αρχίζω να παίζω, βγήκαν όλοι από τα καφενεία έξω και χειροκροτούσανε… από εκεί και πέρα αρχινάει κανονικά η πορεία μου… 16 χρονών, έπαιξα επαγγελματικά σε ένα γάμο
Είχατε κάποιο δάσκαλο δίπλα σας ή πάντα μόνος σας;
Είχα δάσκαλο. αλλά δεν μου έδειξε ποτέ, αυτός ο Φραγκής που σας έχω πει… αλλά δεν είχα ανάγκη, αφού ότι ήθελα να παίξω το έπαιζα, αν άκουγα ένα δίσκο καινούργιο τον έπαιζα εγώ στη λύρα στη συνέχεια…
Ναι αλλά πέρα από το μουσικό αυτί χρειάζεται να έχεις και τη δεξιοτεχνία του οργάνου
Ναι, άμα όμως το έχει ο άνθρωπος, αν είναι γεννημένος για το όργανο…
Να σας πω ένα παράδειγμα, έχω 3 παιδιά, αλλά η τελευταία η κόρη μου λέει “μπαμπά θα μου δώσεις να παίξω και εγώ λύρα;” …”να σου δώσω!”… σε πληροφορώ ότι έπαιξε ένα κομμάτι που το έπαιζα εγώ, του Μουντάκη τον αργαλειό… και το έπαιξε το παιδί 12 χρονών.
Απ’ ότι μου λέτε, δάσκαλο δεν είχατε, από μικρός ξεκινήσατε και γίνατε αμέσως γνωστός, άρα ο καλλιτεχνικός σας δρόμος ήταν εύκολος, δεν είχατε δυσκολίες ούτε κουραστήκατε ιδιαίτερα να σπουδάσετε το όργανο .
Δεν μπήκα σε κόπο καθόλου να κάνω μαθήματα και άλλα τέτοια…
Η οικογένεια σας τι έλεγε για όλα αυτά, που παρατήσατε τα μποστάνια και τα χωράφια, αναγνώρισαν το ταλέντο σας… σας συμπαραστάθηκαν;
Ο πατέρας μου δεν ήθελε να μάθω λύρα, μου είχε σπάσει πολλές λύρες, αλλά τότε… μια μέρα, ξέρεις εκείνη την εποχή έκαναν κανταδάκια οι γερόντοι, 50άρηδες τότε και πηγαίνανε από σπίτι σε σπίτι, τη νύχτα, εγώ λοιπόν καθόμουνα σε ένα δωμάτιο και έπαιζα όλη τη νύχτα λύρα, μια στιγμή λοιπόν φτάνουν στο σπίτι μας για να πιούν τη ρακί τους, ακούνε μια λύρα να παίζει και λέει ο μακαρίτης ο πατέρας μου “κάποιον έχει φέρει το παιδί και του κάνει μάθημα” και μόλις ανοίγουν τη πόρτα και με βλέπουνε χαζέψανε!
Δεν περίμενε ο πατέρας μου ότι έπαιζα τέτοια λύρα και μόνο που δεν έβαλε τα κλάματα και μου λέει “σήκω να κοιμηθείς και αύριο μόλις ξημερώσει θα πεις της μάνας σου να σου βάλει τα καλά σου ρούχα και θα πάμε στο Ηράκλειο να σου πάρω μια καλή λύρα”.
Αυτό ήταν, από εκεί ξεκινάει κανονικά η πορεία μου.
Από τα 16 λοιπόν επαγγελματίας,…σε γάμους…σε γλέντια…
Ο πρώτος γάμος ήταν εδώ στο χωριό μου.
Η αποδοχή του κόσμου μεγάλη;
Πω – πω – πω!, με κοντά παντελόνια εγώ, δεν ήθελα να παίξω με τίποτα… ήταν μεγάλη ιστορία αλλά…
Με στίχους, με μαντινάδες πότε ασχοληθήκατε;
Μαντινάδες… τότε δεν είχα πάρει ακόμα ένα δικό μου δρόμο, μαντινάδες έλεγα αλλά άλλων και έπαιζα Σκορδαλό, Μουντάκη… συνήθως έπαιζα Σκορδαλό.
Μετά από τον πρώτο δίσκο που έβγαλα, πήρα ένα δρόμο δικό μου και έβγαζα πολύ εύκολα τα κομμάτια, εκεί που πήγαινα με το αυτοκίνητο έβγαζα 2 κομμάτια 3.
Σταματούσα, τα έπαιζα να μην τα ξεχάσω… πάντα ήταν η λύρα στο πορτ – μπαγκάζ του αυτοκινήτου.
Είχαν αποδοχή οι δίσκοι σας, πουλήθηκαν;
Είχαν.
Ασχολείστε και παίζετε και ακούτε και γράφετε παραδοσιακή Κρητική μουσική , επιρροές από άλλες περιοχές της Μεσογείου είχατε ποτέ; Από την Τουρκία ή από την Αίγυπτο π.χ.
Ναι, με είχανε επηρεάσει τα Τούρκικα, οι τούρκικοι αμανέδες… παρά πολύ!
Το είχατε περάσει και στα τραγούδια σας;
Ναι, έχω βγάλει μερικά τραγούδια τα οποία μοιάζουνε με τα τραγούδια αυτά, είχα επηρεαστεί πολύ, μου αρέσανε και ακόμα μου αρέσουν.
Από τους μεγάλους Κρητικούς της εποχής εκείνης, μουσικούς ή μαντιναδολόγους είχατε επηρεαστεί;
Ναι βέβαια. Καταρχήν τα πρώτα κομμάτια που είχα συνθέσει μοιάζανε με του Σκορδαλού, λέω δεν τα γραφώ σε δίσκο … μπερδεύτηκα πολύ να πάρω ένα δικό μου δρόμο.
Σας βοήθησε κάποιος για να βρείτε το δρόμο σας ή τα καταφέρατε μόνος;
Μόνος μου, κατάλαβα ότι πρέπει να βρω ένα τρόπο να φύγω… να κάνω ένα δικό μου δρόμο, όπως πράγματι πήρα ένα δρόμο και άπαξ και πάρεις ένα δρόμο δικό σου, μετά είναι εύκολα.
Έχετε συνεργαστεί με τους παλιούς, μεγάλους πρωτομάστορες της παραδοσιακής Κρητικής μουσικής στην καριέρα σας;
Όχι! Δεν γίνονταν τέτοιες συνεργασίες τότε. Καθένας έβγαζε το δικό του δίσκο ή είχε το δικό του σχήμα.
Είχατε πάει και στην Αμερική ένα μεγάλο διάστημα. Έχετε πάει σε άλλα μέρη;
Στην Αμερική και στην Αυστραλία.
Μένατε μεγάλο χρονικό διάστημα;
Στην Αυστραλία, από 2 μήνες που ήταν να κάνω, έκανα 6 μήνες !
Μετά από τόσα χρόνια διαδρομής στη μουσική, στο στίχο και στο τραγούδι, ποιο ήταν το πιο ωραίο σημείο της πορείας σας;
Το πιο καλό σημείο… σε όλα τα κράτη που πήγα πέρασα καλά, το πιο πολύ που έκανα και πιο καλό ήταν στην Αυστραλία, όχι ότι ήταν καλύτεροι οι Κρητικοί εκεί πέρα, το ίδιο είναι, αλλά μου άρεσε σαν κράτος… όλη αυτή η ατμόσφαιρα μου άρεσε πολύ.
Είχατε πάει στη Μελβούρνη;
Σε όλες τις πολιτείες.
Στην καλλιτεχνική σας πορεία τι θυμάστε… τι σας άρεσε πιο πολύ;
Όλα μου αρέσανε. Το πιο καλό ήταν που οι Έλληνες, ειδικά οι Κρητικοί ήταν μονιασμένοι, όταν γίνονταν γλέντια ήταν μια αγκαλιά όλοι, αυτό εμένα με ευχαριστούσε παρά πολύ. Και είχαμε μαζέψει και κόσμο ξένο και έπαιζα ξένα πράγματα, όπως τσάμικα, νησιωτικά κ.α.…
Είχατε συγκρότημα δικό σας;
Ναι. Εγώ έπαιζα και τα τσάμικα τότε.. δεν έπαιζε κανείς λυράρης τσάμικα… μονάχα εγώ!
Στην Αθήνα έρχονταν στα μαγαζιά μέσα, με μαγνητοφωνάκια στη τσέπη τους και μαγνητοφωνούσαν όλο το πρόγραμμα!
Μαζεύαμε στην Αυστραλία πολύ κόσμο. Πέρασα παρά πολύ καλά. Το αποκορύφωμα είναι ότι μετά έκανα δικό μου μαγαζί στην Αθήνα…το πάλεψα… κουράστηκα πολύ…
Πως το έλεγαν το μαγαζί;
Γοργόνα. Να είσαι επαγγελματίας και να παίζεις παράλληλα πάνω στο πάλκο είναι δύσκολο. Δεν μπορείς να ελέγξεις το μαγαζί, δεν ξέρεις δηλαδή… ήμουν πάντα με το άγχος…
Δεν είχατε βοήθεια από δικούς σας ανθρώπους;
Εγώ, ειδικά που ήταν το μαγαζί στο όνομά μου, είχα όλη την ευθύνη, θα μπει κόσμος μέσα;… θα μου βγάλει καλό φαγητό ο μάγειρας;… ο σερβιτόρος θα τα πάει καλά;… μην γίνει καμιά φασαρία… όλα αυτά με είχαν αγχώσει.
Πόσους δίσκους έχετε βγάλει περίπου;
Έχω 12 – 13…
Υπάρχει σήμερα ένας πολύ μεγάλος αριθμός νέων καλλιτεχνών που ασχολούνται με τη παραδοσιακή Κρητική μουσική, τους ακούτε, ξεχωρίζετε κάποιον από αυτούς;
Ναι .. είναι μερικά παιδιά που πραγματικά είναι μεγάλα ταλέντα στη λύρα και είναι και ορισμένα παιδιά στο λαούτο. Δεν ξέρω τα ονόματά τους, είναι 5-6 παιδιά που είναι πραγματικά καλλιτέχνες .
Ποιο είναι το αγαπημένο σας τραγούδι, από αυτά που έχετε γράψει ή μουσικό θέμα;
Όλα τα τραγούδια μου… μου αρέσανε… ε, τώρα αυτό το τελευταίο που έχω βγάλει σαν να με πιάνει πιο πολύ…το “Γαρύφαλλο μου κόκκινο”.
Αγαπημένο τραγούδι από άλλο καλλιτέχνη;
Επειδή από τότε που άρχισα να παίζω λύρα ήταν στη ψυχή μου μέσα ο Σκορδαλός, ένα από τα κομμάτια του θα διάλεγα και ο Μουντάκης έχει βγάλει αξιόλογα έργα και πολλά, αλλά εγώ όπως το είχα πει στο μακαρίτη το Μουντάκη, γιατί ερχόταν στο μαγαζί μου πολλές φορές με παρέες … “δεν παίζω δικά σου κομμάτια, μην με παρεξηγήσεις, γιατί δεν ξέρω να τα παίξω”… μου λέει “έλα ρε Νικολάκη παίξε εσύ ότι θέλεις και άσε τον Μουντάκη”… εγώ είχα εδώ στην καρδιά μου το Σκορδαλό.
Αν ήταν να διαλέξετε ένα πράγμα, λύρα, στίχος, τραγούδι… τι θα διαλέγατε;
Λύρα.
Πως ακούτε την παραδοσιακή Κρητική μουσική στις μέρες μας, υπάρχει συνέχεια;
Ναι… πάμε όμως στα έντεχνα.. εγώ δεν τα ξέρω αυτά τα πράγματα και δεν μου αρέσουν. Μπορεί να είναι καλά, εμένα δεν μου αρέσουν. Εμένα μου αρέσει η λύρα να παίζει παράδοση. Σαν πως δεν τα είχα και εγώ;… τα είχα – εντάξει, αλλά προσπαθούσα όσο μπορούσα να παίζω παραδοσιακά, να μην ξεφεύγω. Βέβαια δεν μπερδεύουμε ορισμένα παιδιά που σου λέω έχουν ικανότητες, μεγάλες ικανότητες.
Η έμπνευσή σας ήταν ο έρωτας ή η καθημερινή ζωή;
Ο έρωτας.
Η σύζυγος τι έλεγε για όλα αυτά;
Της άρεσαν, είναι μερακλίνα!
Ασχολείστε ενεργά ακόμα με τα μουσικά πράγματα, δηλαδή παίζετε σε γάμους αν σας καλέσουν;
Όχι… μπορεί να παίξω 10λεπτά…δεν μπορώ παραπάνω.
Δίσκους γράφετε;
Τώρα προσπαθώ να γράψω ένα CD και είναι και καλό!
Θα παίζετε και θα τραγουδάτε παράλληλα;
Αυτό είναι το κακό, ότι πρέπει να τραγουδήσω και ζορίζομαι στο τραγούδι, έχω πνευμονικό εμφύσημα..
Καπνίζατε;
Ναι… αλλά όταν είσαι σε μια αίθουσα που καπνίζουν, χωρίς να καπνίζεις… καπνίζεις !
Πόσο χρονών είστε αν επιτρέπεται;
84.
Ποια είναι τα σχεδιά σας;
Στα σχέδιά μου είναι να βγάλω, γιατί το έχω υποσχεθεί στον κόσμο, ένα καινούργιο CD και προσπαθώ γι’ αυτό… και μετά από αυτό θέλω να κάτσω να ξεκουραστώ.
Σας έχουν τιμήσει από τον τόπο σας; Έχουν κάνει εκδηλώσεις για εσάς;
Ναι και συνεχίζουν να με καλούν, τιμητικές βραδιές και τέτοια. Εγώ τα αποφεύγω γιατί δεν θέλω να προσβάλω κανέναν, γιατί πρέπει να βγω να παίξω και δεν μπορώ να τραγουδήσω. Όταν δεν μπορώ να τραγουδήσω, δεν μπορώ να παίξω, εγώ τα είχα παντρέψει και τα δυο μαζί σε όλη μου την καριέρα.
Σας στενοχωρεί που δεν μπορείτε να τραγουδήσετε;
Με στενοχωρεί. Δεν είναι λίγες μέρες που στο Αρκαλοχώρι ήθελαν να με δουν ορισμένα παιδιά που παίζουν λύρα, έχω ένα βαφτισιμιό εκεί πέρα, “φέρε – φέρε το νονό σου” πήγα και ήρθαν πολλοί λυράρηδες, ήρθε ο Αλεξάκης, ο Μεσαριτάκης, ήρθανε πολλοί και πολλά νέα παιδιά. Δεν μπορούσα να τραγουδήσω και είχα στενοχωρηθεί παρά πολύ. Πρέπει να σταματήσω λίγο για να πω την άλλη μισή μαντινάδα, και δεν θέλω να πάω στις εκδηλώσεις τις τιμητικές που μου κάνουνε γιατί μου λένε θα παίξουν άλλοι για σένα… είναι δυνατόν να κάθομαι και να παίζουν άλλοι για μένα;
Δεν θέλω να τους απογοητεύω .. Παλεύω με τον εαυτό μου τι να κάνω …!
Μια συμβουλή για τους νέους που ασχολούνται με τη παραδοσιακή μουσική και την παράδοση γενικά;
Αυτό που έχω να τους πω είναι ότι, όσο καλός και να είναι ένας καλλιτέχνης να μην πιστέψει ποτέ ότι έχει φτάσει στο τέρμα, γιατί δεν θα φτάσει ποτέ!
Ποτέ μην πει ότι έμαθα και εδώ είμαι τώρα, όχι! Η μουσική δεν έχει τέλος και να μην πιστέψει κανείς εδώ που έχω φτάσει δεν υπάρχει περίπτωση να πάω παραπέρα. Η μουσική δεν έχει τέλος ποτέ.
Άρα να περιμένουμε πολλά ακόμα μουσικά από εσάς.
Βέβαια… βέβαια.
Στην Αθήνα μείνατε πολύ καιρό, είχατε πολλά χρονιά το μαγαζί σας;
45 χρόνια έμεινα στην Αθήνα.
Σε ποια περιοχή ήταν το μαγαζί;
Το μαγαζί ήταν στη Νέα Χαλκιδώνα, δίπλα στη Νέα Φιλαδέλφεια. Πολύ καλό μαγαζί, πολύ δουλειά, πολύς κόσμος και ξένος κόσμος και δικός μας Κρητικός…Είχα 4 προγράμματα: Κρητικά, Λαϊκά, Δημοτικά και Νησιώτικα.
Σας κολάκεψε η δόξα;…σας άρεσε που σας αναγνώριζε ο κόσμος;
Όχι… ούτε πως παίζω καλή λύρα σκέφτηκα ποτέ, σου δίνω το λόγο μου. Με λίγα λόγια δεν έχω καβαλήσει το καλάμι, δεν περιαυτολογώ, αλλά ποτέ δεν το σκέφτηκα έτσι.
Οικονομικά πήγατε καλά στη ζωή σας;
Δόξα το Θεό.
Θέλετε να πείτε κάτι στα νέα παιδιά… στους νέους καλλιτέχνες;
Θέλω να πω στα παιδιά τα νέα που βγαίνουνε, να είναι αγαπημένα μεταξύ τους , γιατί είναι ένα επάγγελμα που δεν χωνεύουνε ο ένας τον άλλο.
Εγώ τους συνιστώ να είναι αγαπημένοι γιατί όταν είσαι αγαπημένος με τους συναδέλφους σου είσαι και με τον κόσμο, εμένα με αγαπούσαν όλοι οι παλιοί λυράρηδες, όπου ήθελαν να με δουν με αγκαλιάζανε ο Σκορδαλός και ο Μουντάκης και θα σου δώσω ένα παράδειγμα με τον Μουντάκη… πριν πεθάνει τον είχαν καλέσει στην Αυστραλία και δεν μπορούσε να ταξιδέψει, γιατί είχε την καρδιά του και μου κάνει την πρόταση να πάω εγώ, είδες λοιπόν η αγάπη τι έχει να κάνει;
Για αυτό πρέπει να είναι αγαπημένοι μεταξύ τους, δεν πήγα βέβαια γιατί είχα ανοίξει εκείνη τη χρονιά το μαγαζί μου στην Αθήνα το 1986, αλλά όταν σε αγαπάει ο άλλος θα σε προτιμήσει.
Αυτό το συνιστώ, όλοι να είναι αγαπημένοι… για να είναι και κερδισμένοι.
Σας ευχαριστούμε πολύ, Είναι πολύ μεγάλη η χαρά που μας παραχωρήσατε αυτή τη συνέντευξη και η τιμή ακόμη μεγαλύτερη βέβαια……
Θέλω και εγώ να σας ζητήσω μια χάρη, να βάλετε στη συνέντευξη και τη φωτογραφία της μικρής μου κόρης, είναι το στερνοπαίδι μου….
Κόκκινος Πύργος Τυμπακίου, 5 Ιουνίου 2015
