Μεγάλες αντιδράσεις έχει προκαλέσει η απόφαση του Προέδρου Ερντογάν, να μετατρέψει στην Αγιά Σοφιά, σε τζαμί.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός σε χθεσινή του δήλωση τονίζει: «Η Ελλάδα καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο την απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Η απόφαση αυτή -και μάλιστα 85 χρόνια από την ανακήρυξή της ως μουσείου- προσβάλλει τον οικουμενικό χαρακτήρα της. Πρόκειται για επιλογή που προσβάλλει επίσης όλους όσοι αναγνωρίζουν το μνημείο ως κτήμα του παγκόσμιου πολιτισμού. Και, βεβαίως, επηρεάζει όχι μόνο τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα. Αλλά και τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Unesco και την παγκόσμια κοινότητα συνολικά. Είναι θλιβερό ότι η τουρκική ηγεσία, που εργάστηκε το 2005 για τη Συμμαχία των Πολιτισμών, επιλέγει σήμερα να κινηθεί στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση».
Ο Πρωθυπουργός, από την Κέρκυρα όπου περιοδεύει, επικοινώνησε πριν από λίγο με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο στον οποίο εξέφρασε τη συμπαράσταση και την υποστήριξή του.
Από την πλευρά της η UNESCO ανακοίνωσε χθες ότι η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς θα αξιολογήσει εκ νέου το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, αφού ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την ανακήρυξε τζαμί. «Είναι λυπηρό που η απόφαση της Τουρκίας δεν ήταν αντικείμενο διαλόγου, ούτε υπήρξε κάποια γνωστοποίηση νωρίτερα», ανέφερε η Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Επιμορφωτική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών σε ανακοίνωσή της.
«H UNESCO καλεί τις τουρκικές αρχές να ξεκινήσουν χωρίς καθυστέρηση διάλογο προκειμένου να αποφευχθεί η οπισθοχώρηση από την παγκόσμια αξία αυτής της σπάνιας κληρονομιάς, η διατήρηση της οποίας θα επανεξεταστεί από την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς στην επόμενη συνεδρίασή της», πρόσθεσε η διευθύντρια της UNESCO, Οντρεΐ Αζουλέ.
Υπενθυμίζεται ότι η Αγία Σοφία είναι ενταγμένη στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως μουσείο.
Η Λίνα Μενδώνη
Σε σχετική ανακοίνωσή της η Λίνα Μενδώνη αναφέρει: «Την επόμενη μέρα από τις επισημάνσεις της UNESCO για τα σοβαρά θεσμικού τύπου κωλύματα τα οποία υφίστανται στην αλλαγή του status της Αγίας Σοφίας, από μουσείο σε ισλαμικό τέμενος, ήρθε η σημερινή απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου που επιβεβαιώνει απόλυτα ότι στη γείτονα χώρα δεν υφίσταται ανεξάρτητη δικαιοσύνη. Αποτελεί παρακολούθημα της προεδρικής εξουσίας. Πολλώ μάλλον όταν πριν από μερικά χρόνια, σε ανάλογη επιχείρηση εξισλαμισμού του περικαλλούς ναού, ο οποίος αποτελεί μνημείο της παγκόσμιας κληρονομιάς, το ίδιο δικαστήριο είχε απορρίψει τη σχετική προσφυγή.
Η σημερινή απόφαση, αποτέλεσμα της πολιτικής βούλησης του Προέδρου Ερντογάν, αποτελεί ανοικτή πρόκληση προς όλο τον πολιτισμένο κόσμο που αναγνωρίζει τη μοναδική αξία και την οικουμενικότητα του μνημείου.
Κανείς δεν επιχειρεί να αναμειχθεί στις εσωτερικές υποθέσεις της Τουρκίας. Ωστόσο, η Αγία Σοφία που βρίσκεται στο έδαφός της, στην Κωνσταντινούπολη, αποτελεί μνημείο όλης της ανθρωπότητας, ανεξάρτητα από θρησκευτική πίστη. Ο εθνικισμός που επιδεικνύει ο πρόεδρος Ερντογάν δεν συνιστά σωστό σύμβουλο, οδηγώντας τη χώρα του έξι αιώνες πίσω.
Η Αγία Σοφία δεν χάνει από την αίγλη της και το πανανθρώπινο μήνυμά της, επειδή το τουρκικό δικαστήριο υπέκυψε. Ο Πρόεδρος Ερντογάν αποφάσισε για την Τουρκία την πολιτιστική απομόνωση της».
Στη Γερμανία
Πλήθος ρεπορτάζ, αναλύσεων και σχολίων στις σελίδες του γερμανικού τύπου για την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Τουρκίας για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί, παρά τις ενστάσεις της διεθνούς κοινότητας, αναφέρει σε δημοσίευμά της η DW.
Η Süddeutsche Zeitung σημειώνει: «Η Αγία Σοφία θα γίνει ξανά τζαμί – αφού υπήρξε για πάνω από 900 χρόνια κοφυφαία εκκλησία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, για σχεδόν 500 χρόνια χώρος ισλαμικής προσευχής και για 86 χρόνια μουσείο. Πρόκειται για μια κακή είδηση για όλους όσους ενδιαφέρονται για την καλή συνύπαρξη των θρησκειών. Όχι επειδή θα επιτρέπεται η προσευχή σε ένα από τα σημαντικότερα μνημεία στον κόσμο. Η απόφαση του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου της Τουρκίας ενοχλεί πολύ, γιατί προωθεί μια κατανόηση της θρησκείας τόσο επιθετική όσο και θριαμβευτική. Λέει: θα πάμε εκεί, είμαστε εκεί. Τι πάει να πει Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά; Σε εμάς τους μουσουλμάνους ανήκει αυτό το καλό κομμάτι γης, για τους Χριστιανούς δεν υπάρχει τίποτα να κληρονομήσουν (…) Είναι αυτή η επιθυμία να εκδιωχθούν οι άλλοι, να απαλλοτριωθεί εντελώς ένας τόπος, όπου κανείς θα έπρεπε να εισέρχεται με ταπεινό δέος, ειδικά αν είναι πιστός (…) Ο Ερντογάν ποδοπατά το πνεύμα, το οποίο κάποτε συμβόλιζε αυτός ο χώρος. Το χάσμα μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων θα βαθύνει κι άλλο – προς χαρά των φονταμενταλιστών και στις δύο πλευρές».
Για κίνηση «πολιτικής απελπισίας» του Ερντογάν κάνει λόγο σε σχόλιό της η Augsburger Zeitung παρατηρώντας: «Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ευχαριστεί τους ισλαμιστές και εθνικιστές ψηφοφόρους του, αλλά κάπως έτσι τελειώνει το πολιτικό όφελος για τον Ερντογάν, ο οποίος χάνει διαρκώς σε δημοφιλία. Οι ισλαμιστές τον ψηφίζουν έτσι κι αλλιώς. Η σημαντική ομάδα των νέων ψηφοφόρων, από την άλλη πλευρά, δεν ενδιαφέρεται σχεδόν καθόλου για την Αγία Σοφία αλλά ανησυχεί περισσότερο για την έλλειψη θέσεων εργασίας (…) Ο Ερντογάν θέλει να απομακρύνει κι άλλο την Τουρκία από τη Δύση. Ο Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει την κριτική από το εξωτερικό για να παρουσιαστεί ως ατρόμητος υπερασπιστής των εθνικών συμφερόντων. Έτσι προσβάλλει την UNESCO, τροφοδοτεί τη διαμάχη με την Ελλάδα και ενισχύει την σκέψη ότι η χώρα του απομακρύνεται ολοένα περισσότερο από τη Δύση. Πάνω από όλα όμως η όλη διαδικασία δείχνει ότι ο Ερντογάν στερεύει από ιδέες. Δεν μπορεί να σαγηνεύσει πλέον τους Τούρκους με πολιτικές προτάσεις».
Αντιδράσεις στη Γερμανία για την Αγία Σοφία
Επικριτικά τα πρώτα σχόλια στη Γερμανία για την απόφαση Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί. Μέχρι το βράδυ της Παρασκευής πάντως δεν υπήρχαν αντιδράσεις σε υψηλό πολιτικό επίπεδο.
Πρώτη ενδεικτική αντίδραση από το Βερολίνο: Ο εντεταλμένος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για θρησκευτικά ζητήματα Μάρκους Γκρίμπελ δηλώνει ότι είναι «πολύ λυπηρό το γεγονός ότι η Αγία Σοφία διατίθεται αποκλειστικά σε μία θρησκεία για την τέλεση προσευχής» και επισημαίνει ότι «το κτίριο έχει μία ιδιαίτερη ιστορική σημασία, τόσο για τον Χριστιανισμό όσο και για το Ισλάμ». Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η είδηση για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί σχολιάζεται ποικιλοτρόπως, μεταξύ άλλων και από ορισμένους πολιτικούς. Ο Φλόριαν Χαν, αναπληρωτής γενικός γραμματέας και βουλευτής των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) δηλώνει μέσω Twitter, ότι «η χρήση της Αγίας Σοφίας ως τεμένους συμβολίζει την εντεινόμενη αποξένωση ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία του Ερντογάν. Μόνο μία συνέπεια μπορεί να υπάρξει: οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία πρέπει να τερματιστούν. Έχουν καταντήσει φάρσα». Σε ακόμη πιο υψηλούς τόνους η Μπέατριξ φον Στορχ, αντιπρόεδρος της Κ.Ο. του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία’ (AfD) δηλώνει ότι «η Τουρκία είναι ισλαμιστική χώρα και δεν ανήκει στην Ευρώπη. Όχι στην ένταξή της στην ΕΕ».
«Δεν συμβιβάζονται αυτά τα δύο, από τη μία μεγάλες διαφημιστικές καμπάνιες για τον τουρισμό και από την άλλη αλλαγή του καθεστώτος για την Αγία Σοφία. Λυπηρές οι εξελίξεις…» σχολιάζει η πρώην υπουργός Ρενάτε Κίναστ από το Κόμμα των Πρασίνων. Ενδιαφέρον το σχόλιο από τον Μπουράκ Ασίζ, στέλεχος του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (SPD) στη Βάδη-Βυρτεμβέργη με ειδικότητα στη μεταναστευτική πολιτική, αλλά και με καταγωγή από την Τουρκία. Ο νεαρός πολιτικός γράφει στο Twitter πως «ο Ατατούρκ είχε καταλάβει ότι στον ομφαλό της γης, στο σημείο που συναντώνται Ανατολή και Δύση, θα επέλθει ειρήνη μόνο αν οικοδομηθεί ένα λαϊκό κράτος, με ουδετερότητα απέναντι σε όλες τις θρησκείες. Κρίμα που σήμερα κανείς δεν ενδιαφέρεται για ένα λαϊκό κράτος».
Νέες εντάσεις μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας;
Λίγη ώρα μετά την απόφαση του δικαστηρίου ο Ερντογάν υπέγραψε το επίμαχο διάταγμα
«Τουρκικό δικαστήριο επιτρέπει να χρησιμοποιηθεί η Αγία Σοφία ως τζαμί» επιγράφεται άρθρο στην ηλεκτρονική έκδοση της Süddeutsche Zeitung. Η εφημερίδα επισημαίνει ότι «το καθεστώς του κτιρίου συνιστά πολιτικό ζήτημα. Οπαδοί του ισλαμικού-συντηρητικού κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ζητούν εδώ και πολύν καιρό να ξαναγίνει τζαμί η Αγία Σοφία. Κυρίως η Ελλάδα και η Ρωσία είναι αντίθετες με την αλλαγή του σημερινού καθεστώτος, λόγω της ιδιαίτερης σημασίας που έχει η Αγία Σοφία για την Ορθοδοξία. Η απόφαση αυτή θα μπορούσε να κλιμακώσει τις εντάσεις ανάμεσα στην Τουρκία και τη γειτονική Ελλάδα, καθώς οι δύο χώρες βρίσκονται ήδη σε αντιπαράθεση για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο».
Το Καθολικό Πρακτορείο Ειδήσεων (KNA) παραθέτει την ιστορία του μνημείου και υπενθυμίζει ότι «το έργο των αρχιτεκτόνων Ισίδωρου από τη Μίλητο και Ανθέμιου από τις Τράλλεις έγινε πρότυπο για μεταγενέστερες κατασκευές θρησκευτικών κτιρίων». Αναφέρει επίσης ότι «μετά το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας (Republik) ο ιδρυτής του κράτους Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, το 1934, μετέτρεψε το τζαμί σε μουσείο. Μέχρι σήμερα μουσουλμάνοι φονταμενταλιστές και εθνικιστές ζητούν να ξαναγίνει τζαμί. Οι ορθόδοξες εκκλησίες, ιδιαίτερα στην Ελλάδα και τη Ρωσία, εκφράζουν τη διαμαρτυρία τους γι αυτές τις προσπάθειες».
Τέλος για το μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς;» διερωτάται το ειδησεογραφικό δίκτυο N-TV. Το πρώτο κανάλι της γερμανικής τηλεόρασης (ARD) στην ιστοσελίδα του παραθέτει την αντίδραση της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, η οποία σε ανακοίνωσή της κάνει λόγο για «πρόκληση» και τονίζει ότι ο πρόεδρος Ερντογάν «οδηγεί τη χώρα του έξι αιώνες πίσω». Στο ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται η αντίδραση του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, μέσω Twitter, αλλά και της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας: «Οι ανησυχίες εκατομμυρίων χριστιανών δεν εισακούστηκαν» δηλώνει ο εκπρόσωπος του Πατριαρχείου της Μόσχας Βλάντιμιρ Λεγκόιντα στο πρακτορείο Ιντερφάξ.
Καμία αντίσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας
«Ερντογάν, ο δεύτερος κατακτητής της Κωνσταντινούπολης;» επιγράφεται άρθρο της Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ), το οποίο επισημαίνει ότι για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί «δεν υπάρχει καμία αντίσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας. Ακόμη και το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης CHP, που θεωρεί εαυτό πολιτικό κληρονόμο του Ατατούρκ, δεν αγωνίζεται για να ανατρέψει την απόφαση. Ο αντιπρόεδρος του CHP Γκουνάλ Τσεβικέζ λέει ότι ο Ερντογάν παίζει ένα πολύ επικίνδυνο παιχνίδι με την Αγία Σοφία, αλλά το CHP δεν πρόκειται να πέσει στην παγίδα και να παρασυρθεί σε μία σύγκρουση, της οποίας μόνος στόχος είναι η πόλωση στην ίδια την Τουρκία, ανάμεσα στους θιασώτες του λαϊκού και του ισλαμικού κράτους. Ωστόσο ο Ερντογάν θα κληθεί να αντιμετωπίσει μόνος του τις συνέπειες γι αυτή την απόφαση, καθώς θα υπάρξουν αντιδράσεις από τη διεθνή κοινότητα».
Ανακοίνωση του Συλλόγου της Ρόδου Νέας Υόρκης για την Αγία Σοφία
[pdf-embedder url=»http://www.aegeanews.gr/wp-content/uploads/2020/07/Rhodian-Society-Hagia-Sophia-Announcement.pdf» title=»Rhodian Society – Hagia Sophia Announcement»]
