Το δίκτυο των πύργων

Εβδομήντα έξι αρχαίοι πύργοι, βρίσκονται διάσπαρτοι, σε όλο το νησί. Όλοι είναι στρογγυλοί και χτίστηκαν μεταξύ του 6ου και του 3ου αιώνα π.Χ., όπως αποδεικνύεται από τα θραύσματα αρχαίων αγγείων που βρέθηκαν στις περιοχές των πύργων, αλλά και από το μέγεθος και τον τύπο δόμησής τους. Τα ευρήματα μαρτυρούν επίσης, ότι οι πύργοι ήταν τουλάχιστον διώροφοι με εσωτερικούς διαχωριστικούς τοίχους. Οι περισσότεροι μόλις διακρίνονται.

Οι πύργοι στη Σίφνο που είναι όλοι κυκλικοί με μέση εξωτερική διάμετρο περί τα 8 μέτρα, έχουν κατασκευαστεί σε καλλιεργημένες περιοχές, σε κορυφές υψωμάτων ή σε πλαγιές. Συνδέονται με τις ακροπόλεις του νησιού και πιθανότατα χρησίμευαν είτε ως φρυκτωρίες είτε ως οχυρά και φυλάκια είτε τέλος, ως αποθηκευτικοί χώροι.

Το 524 π.Χ. φτάνουν στη Σίφνο Σάμιοι φυγάδες, πολιτικοί αντίπαλοι του δαιμόνιου τυράννου της Σάμου Πολυκράτη, και ζητούν από τους Σιφνιούς οικονομική βοήθεια 10 ταλάντων. Οι Σιφνιοί αρνούνται και τότε οι Σάμιοι τους υποχρεώνουν με πολιορκία και λεηλασίες να τους δώσουν το τεράστιο ποσό των 100 ταλάντων. Από τότε αρχίζει για τη Σίφνο η παρακμή. Οι πύργοι κτίσθηκαν μετά την επιδρομή των Σαμίων και είχαν σκοπό να στέλνουν σήματα στις αρχαίες ακροπόλεις.

Αργότερα το δίκτυο αναπτύχθηκε και το σύστημα ανταλλαγής σημάτων απλώθηκε σε ολόκληρο το νησί. Η μέθοδος επικοινωνίας όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης, πρέπει να ήταν η φωτιά και ο καπνός.

Μεταγενέστερα οι πύργοι χρησίμευσαν ως προστατευτικά κτίσματα για τα γυναικόπαιδα και είχαν πλήρη αγροτικό εξοπλισμό, στέρνες και αποθήκες, ενώ οι πιο ισχυροί χρησιμοποιούντο στο να απωθήσουν τους πειρατές.

Οι πύργοι στις μέρες μας

Σε καλή κατάσταση βρίσκεται μέχρι σήμερα ο Άσπρος Πύργος παραπλεύρως του δρόμου προς τον Πλατύ Γιαλό και ο Μαύρος Πύργος στα Εξάμπελα.

Επίσης, επισκεφθείτε τον Πύργο της Καταβατής (400 π.Χ.) ο οποίος βρίσκεται στη θέση «Καδέ» στο δρόμο για το Βαθύ.

Στη Σίφνο πλέον, στα πλαίσια των Πολιτιστικών Εκδηλώσεων, μία μέρα κάθε χρόνο – την παραμονή του Αγίου Πνεύματος – γίνεται αναβίωση του συστήματος επικοινωνίας των πύργων. Η εκδήλωση πραγματοποιείται με τη βοήθεια εθελοντών από όλο το νησί, οι οποίοι «ανάβουν» όσους περισσότερους πύργους μπορούν, ζωντανεύοντας έτσι για μία μέρα τα αρχαία μνημεία της Σίφνου.

Τέλος, αν τύχει και περπατάτε σε κάποιο από τα μονοπάτια της Σίφνου, μην παραξενευτείτε αν δείτε σκόρπιες πέτρες, και μία πέτρινη πινακίδια μπροστά τους, με μία ονομασία και μία χρονολογία του π.Χ. Δεν είναι άλλο από τη σηματοδότηση των πύργων, η οποία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της αναβίωσης των φρυκτωριών της Σίφνου, το 2012.

Έτσι πλέον κάθε πύργος ή το σημείο που βρισκόταν αυτός φέρει μία πινακίδα με το όνομά του (συνήθως το όνομα της περιοχής) και τη χρονολογία δημιουργίας του.

Σύγχρονη αναβίωση επικοινωνίας των αρχαίων πύργων στη Σίφνο

Η Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Σίφνου (ΔΗ.Κ.Ε.Σ.) σε συνεργασία με το Δήμο Σίφνου και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου, σε μια προσπάθεια για την ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου του νησιού, αναβιώνουν κάθε χρόνο από το 2003 με την ενθουσιώδη συμμετοχή εκατοντάδων εθελοντών, την επικοινωνία του δικτύου των αρχαίων πύργων-φρυκτωριών & ακροπόλεων της Σίφνου.

Οι εθελοντές που διασκορπίζονται σε όλη την έκταση του νησιού περπατώντας σε δύσβατα σημεία (κάποιοι για δυο και τρεις ώρες) για να προσεγγίσουν τα απομεινάρια των αρχαίων πύργων, είναι στην πλειοψηφία τους μόνιμοι κάτοικοι του νησιού αλλά ανάμεσα τους υπάρχουν και αρκετοί επισκέπτες που είτε βρίσκονται στο νησί για διακοπές είτε έρχονται ειδικά για το σκοπό αυτό. Πρόκειται για άτομα κάθε ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου και επαγγελματικής τάξης που γίνονται μέρος της ανθρώπινης αλυσίδας για την μετάδοση του μηνύματος του εθελοντισμού και της συναδέλφωσης.

Η ολοένα και μεγαλύτερη συμμετοχή των εθελοντών και η προσθήκη περισσότερων σημείων κάθε χρονιά είναι ενδεικτική της δυναμικής του εγχειρήματος. Από 28 σημεία το 2003 σε 50 το 2007 και σε 85 το 2012!

Η εκδήλωση που από το 2006 έχει καθιερωθεί να γίνεται την Κυριακή της Πεντηκοστής το απόγευμα (παραμονή του Αγίου Πνεύματος), μεταδίδεται με ειδική εκπομπή και ανταποκρίσεις των εθελοντών από όλο το νησί από το τοπικό ραδιόφωνο, την τηλεόραση και μέσω διαδικτύου. Μετά το άναμμα των πύργων ακολουθεί συγκέντρωση των εθελοντών με προβολές, ομιλίες και μουσική εκδήλωση. Όλα αυτά τα χρόνια, εκτός από την επικοινωνία ανάμεσα σε πύργους και ακροπόλεις έχουν διοργανωθεί πολλές σχετικές εκδηλώσεις όπως έκθεση φωτογραφιών των εθελοντών από τους πύργους που επισκέφτηκαν, άναψαν και φωτογράφησαν, βιντεοσκόπηση και φωτογράφηση του εγχειρήματος από ελικόπτερο, τιμητική εκδήλωση για τους εθελοντές κλπ.
(Πηγή: ΔΗ.Κ.Ε.Σ.)