Ποιος ήταν ο Τζίμης Πανούσης ή αλλιώς Τζιμάκος ο Τρομερός

Ο θάνατός του έχει σκορπίσει μεγάλη θλίψη, καθώς με το ανατρεπτικό και συχνά προκλητικό χιούμορ του είχε σχολιάσει και σατιρίσει όλα τα πολιτικά και κοινωνικά καλώς και κακώς κείμενα.

Ο Τζίμης Πανούσης ήταν 64 ετών. Υπέστη σοβαρό καρδιακό επεισόδιο στο σπίτι του. Αν και διακομίσθηκε στον Ερυθρό Σταυρό με ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ και παρά τις προσπάθειες των γιατρών για ανάνηψη, εξέπνευσε.

Στις 4 Δεκεμβρίου είχε υποστεί άλλο ένα καρδιακό επεισόδιο στη διάρκεια παράστασης στο «Κύτταρο», που τον ανάγκασε να διακόψει τις εμφανίσεις του.

Ο καλλιτέχνης που έγινε γνωστός για τη σάτιρα και τον αθυρόστομο στίχο του γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου του 1954 από Μικρασιάτες γονείς -τον Θεόδωρο και τη Φωτεινή- στην Αθήνα και μεγάλωσε στο Χολαργό.

Το 1973 βρήκε από αγγελία δουλειά σε περιοδεύοντα θίασο. Στη συνέχεια εγκατέλειψε το θίασο για να δουλέψει ως υπάλληλος στην Εθνική Τράπεζα από την οποία παραιτήθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Η επιστολή παραίτησης γεμάτη ειρωνεία για τα ρουσφέτια

Το περιβάλλον της Εθνικής Τράπεζας έπνιγε τον ανατρεπτικό Τζίμη Πανούση και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα παραιτήθηκε, στέλνοντας στη Διεύθυνση, μια επιστολή «μνημείο ειρωνείας».

Ο Πανούσης στην επιστολή του έγραφε για τα ρουσφέτια και τις προλήψεις στο Δημόσιο που γίνονταν με αδιαφανείς διαδικασίες.

Μάλιστα ο Πανούσης στην επιστολή που δημοσίευσε η Μηχανή του Χρόνου αναφέρει πως «ταλαντούχος ηθοποιός, αρνείται να συνεχίσει να παίζει τον ρόλο του υπαλλήλου, στη μεγάλη φίλη του ελληνικού λαού, Εθνική Τράπεζα».

Δεν έμεινε όμως μόνο στην Εθνική Τράπεζα. Στοχοποίησε όλο το τραπεζικό σύστημα αναφέροντας ότι, πρόκειται για «μια καλοστημένη παράσταση των μεγαλοκεφαλαιούχων μετόχων πάνω στην πλάτη του ελληνικού λαού», στην οποία, αν και «προνομιούχος είχε το ρόλο κομπάρσου».

Μουσικές Ταξιαρχίες

Μουσικά ο Τζίμης Πανούσης δήλωνε αυτοδίδακτος που έπαιζε λίγο απ’ όλα. Ήδη από το Γυμνάσιο είχε δημιουργήσει το σχήμα «Χαρούμενη Κουδουνίστρα» ενώ στα τέλη της  δεκαετίας του 1970 σχηματίστηκαν οι Μουσικές Ταξιαρχίες . Η πρώτη τους εμφάνιση σε κοινό έγινε το 1980 στο Skylab στην Πλάκα, ενώ η πρώτη τους δισκογραφική δουλειά είναι ο δίσκος Μουσικές Ταξιαρχίες που κυκλοφόρησε το 1982. Νωρίτερα (το 1980) είχε κυκλοφορήσει μία ανεξάρτητη παραγωγή σε κασέτα, το Disco Tsoutsouni.

Ακολούθησαν δύο δίσκοι, Αν η Γιαγιά μου είχε Ρουλεμαν (1984) και Hard Core (ζωντανή ηχογράφηση, 1985). Το 1983 οι Μουσικές Ταξιαρχίες καμουφλάρονται κάτω από το όνομα Alamana’s Bridge (= Γέφυρα της Αλαμάνας) και συμμετέχουν στο δίσκο-συλλογή ελληνικού ροκ Made in Greece Vol.1, παρά τις αντιρρήσεις της τότε δισκογραφικής τους εταιρείας.

Από τον επόμενο δίσκο «Κάγκελα Παντού» ο Πανούσης αποφασίζει να συνεχίσει μόνος του.

Σόλο καριέρα

Το 1987 κυκλοφορεί ο τελευταίος δίσκος Χημεία και Τέρατα. Οι επόμενοι δύο δίσκοι Δουλειές του Κεφαλιού / The Greatest Kitsch Live! (1990) και Ο Ρομπέν των Χαζών (ζωντανή ηχογράφηση, 1992) κυκλοφορούν από την Music Box International, ενώ το Vivere Pericolosamente από την Warner το 1993.

Η επόμενη δισκογραφική του δουλειά κυκλοφόρησε εφτά χρόνια μετά, το 2000, με τίτλο Με Λένε Πόπη (ζωντανή ηχογράφηση). Κυκλοφόρησε επίσης μαζί με το περιοδικό Μετρό το 2002 το ολιγόλεπτο CD Δείγμα Δωρεάν με ακυκλοφόρητα τραγούδια από τις τελευταίες παραστάσεις του. Στις 20 Γενάρη του 2009 κυκλοφόρησε ένα διπλό DVD με ζωντανή κινηματογράφηση της παράστασης Της Πατρίδας μου η Σημαία, που δόθηκε το 2008 στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο.

Την άνοιξη του 2015 οι Μουσικές Ταξιαρχίες επανενώθηκαν για μια σειρά εμφανίσεων στο Κύτταρο μετά από 30 χρόνια απουσίας.

Τι άλλο αγαπούσε ο Τζιμάκος

Πέρα από τη μουσική o Τζίμης Πανούσης έχει ασχοληθεί κατά καιρούς με το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και λιγότερο με τον κινηματογράφο. Έχει μια δεκαπεντάχρονη ιστορία σαν ραδιοφωνικός παραγωγός στους ραδιοσταθμούς Top FM, Κανάλι 15, Ωχ FM, Flash 9.65, 88 μισό Θεσσαλονίκης, ΣΚΑΪ 100.3FM, City FM 99.5.

Η τηλεοπτική εκπομπή του Κορίτσια ο Τζίμης που επρόκειτο να μεταδοθεί από την τότε ΕΤ2 το 1995 τελικά «κόπηκε», ωστόσο στιγμιότυπά της έχουν κατά καιρούς παρουσιάσει κατά τη διάρκεια τηλεοπτικών συνεντεύξεών του. Έχει εμφανιστεί έκτακτα σε τηλεοπτικές σειρές όπως οι Δέκα Μικροί Μήτσοι του Λάκη Λαζόπουλου.

Στον κινηματογράφο, έχει πρωταγωνιστήσει στην ταινία Ο δράκουλας των Εξαρχείων (1981) του Νίκου Ζερβού μαζί με τις υπόλοιπες Μουσικές Ταξιαρχίες και έχει εμφανιστεί ως γκεστ σταρ στις ταινίες Ηνίοχος (1995) του Αλέξη Δαμιανού, Προστάτης Οικογένειας (1997) του Νίκου Περάκη και Safe Sex (1999) των Ρέππα – Παπαθανασίου.

Έχουν εκδοθεί έξι βιβλία του Πανούση, κυρίως βασισμένα στις ραδιοφωνικές του εκπομπές. Πρώτο ήταν το Η Ζάλη των Τάξεων (Γνώσεις, 1989) που περιέχει 40 ιστορίες ραδιοφωνικής φαντασίας που ακούστηκαν από την εκπομπή Δούρειος Ήχος στον Top FM την περίοδο 1988-89, ακολούθησαν τα Πικρέ, Μικρέ Μου Αράπη (Opera, 1990) που είναι μια σαπουνόπερα 22 επεισοδίων που ακούστηκε από τον Δούρειο Ήχο το καλοκαίρι του 1989 και Το Κυνήγι της Γκόμενας (Opera, 1992) που αποτελείται από 30 σύντομες γυναικείες βιογραφίες.

Το 1996 κυκλοφόρησε το Υγιεινή Διαστροφή (Opera), για τα 20 χρόνια της παρουσίας του, που συμπεριλαμβάνει την έκδοση σε CD του Disco Tsoutsouni και περιέχει το σύνολο των στίχων των τραγουδιών του μέχρι τότε καθώς και συνεντεύξεις, γκάλοπ κ.α.

Τον Ιανουάριο του 2002 παρουσίασε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟ τον εναλλακτικό Καζαμία 2002 με τον τίτλο Μωρόν λαβέ ντυμένος με μαντήλα τύπου Παλαιάς Διαθήκης κρατώντας κούκλα βρέφους, τυλιγμένο με την αστερόεσσα. Στο ίδιο το αφιέρωμα φέρεται και με στολή του Άη Βασίλη με εξάρτυση Αφγανού τρομοκράτη ν΄ αναφωνεί το σύνθημα για την Καμπούλ: Μπόμπα – τσόντα και καμπάνα αποκαλώντας την ισλαμική μαντήλα μπούργκα παραδοσιακό ταλιμπανιστήρι.

To 2005 κυκλοφόρησαν ταυτόχρονα ακόμα δύο βιβλία του από τις εκδόσεις Opera με τίτλους Μικροαστική Καταστροφή και Πούστευε και Μη Ερεύνα, ενώ το 2010 κυκλοφόρησε το πολύτομο έργο Ο Στάλιν σκέφτεται για σένα στο Κρεμλίνο. Το 2011 παρουσίαζε καθημερινή ημίωρη ραδιοφωνική εκπομπή σατιρίζοντας πολιτικά γεγονότα με τον τίτλο Δούρειος ήχος, με εναρκτήρια ατάκα: Αμερικανοτσολιάδες, ελβετόψυχοι, αλήτες, ρουφιάνοι, δημοσιογράφοι, ελεύθεροι πολιορκημένοι επαγγελματίες ήλθεν η ώραν σας – Αβάντι πόμολο!

Οι δικαστικές διαμάχες

Η ιδεολογική στάση του Πανούση και η καυστική του σάτιρα τον έχει φέρει αρκετές φορές αντιμέτωπο με το δικαστήριο, αρχής γενομένης από το 1980, με μία κατηγορία από το Πλημμελειοδικείο Καρδίτσας για περιύβριση αρχής. Ακολούθησαν αρκετές δίκες με κύρια κατηγορία την αθυροστομία του Τζίμη αλλά και τον καυστικό του στίχο που έθιγε άμεσα και έμμεσα πρόσωπα και καταστάσεις. Κατά την περίοδο πριν την κατάργηση της λογοκρισίας (περίπου το 1984) από τους δίσκους των Μουσικών Ταξιαρχιών λογοκρίνονταν λέξεις που «προσέβαλαν τη δημόσια αιδώ». Με το δίσκο Δουλειές του Κεφαλιού κατηγορήθηκε για περιύβριση εθνικού συμβόλου αφού στο εξώφυλλο του δίσκου εικονιζόταν να ανοίγει τρύπες σε ελληνικές σημαίες. Για αυτές τις κατηγορίες αθωώθηκε.

Το 1997 μηνύθηκε για συκοφαντική δυσφήμηση από τον Γιώργο Νταλάρα τον οποίο ο Τζίμης Πανούσης περιέπαιζε κατά τη διάρκεια παραστάσεών εικονίζοντας τον να βγάζει λεφτά από το στόμα του, σατιρίζοντας τις πολύ μεγάλες συναυλίες του Νταλάρα στο εξωτερικό, σχετικά με το εθνικό ζήτημα της Κύπρου.

Ο Γιώργος Νταλάρας κατέθεσε ασφαλιστικά μέτρα εναντίον του, που ίσχυσαν μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης, και απαίτησε από τον Πανούση να σταματήσει να χρησιμοποιεί τη φωνή και την εικόνα του στις παραστάσεις του, με πρόστιμο αν το έκανε ενός εκατομμυρίου δραχμών για κάθε αναφορά. Αργότερα ζήτησε ποσό αποζημίωσης εκατό εκατομμυρίων δραχμών για ηθική βλάβη αλλά τελικά η υπόθεση έληξε με καταδίκη του Πανούση σε φυλάκιση πέντε μηνών με αναστολή από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών.

Ο Πανούσης στις 27 Μαΐου 1999 κατέθεσε έφεση η οποία απορρίφθηκε από το εφετείο Αθηνών στις 21 Δεκέμβρη του 2000. Η απόφαση επικυρώθηκε ξανά από το Τριμελές Εφετείο Αθηνών το Μάη του 2002 και τελεσίδικα τον Απρίλη του 2004 από τον Άρειο Πάγο. Ο Πανούσης πάντως συνέχισε να αναφέρεται δημόσια στον Νταλάρα χωρίς να τον ονομάζει αλλά αποκαλώντας τον «ακατονόμαστο».

Ένα εξώφυλλο στο περιοδικό Κλικ το 1999 πού έδειχνε τον Τζίμη ντυμένο αρχιεπίσκοπο να δαγκώνει ένα μήλο κρατώντας την κιθάρα του ήταν η αιτία για την κατηγορία αυτού και των εκδοτών του περιοδικού για καθύβριση θρησκεύματος. Οι κατηγορούμενοι κρίθηκαν ομόφωνα αθώοι από το ακροατήριο.

Μια από τις πιο γνωστές κατηγορίες που αντιμετώπισε ο Πανούσης και αναπαράχθηκε από τα ΜΜΕ (όπως και αυτή με τον Νταλάρα) ήταν η κατηγορία για προσβολή εθνικού συμβόλου, αιτία της οποίας αυτή τη φορά ήταν η αφίσα της παράστασης Της Πατρίδας μου η Σημαία η οποία έδειχνε ένα περίγραμμα ελληνικής σημαίας (στη πραγματικότητα τεμάχιο πανιού με εναλλασσόμενες λευκές και μπλε λωρίδες με ένα σφυροδρέπανο στη θέση του σταυρού).

Μετά την αυτόφωρη σύλληψη του και τη δήλωση του «εγώ τον σκότωσα, εγώ!» αρχικά καταδικάστηκε σε εξαγοράσιμη ποινή τεσσάρων μηνών φυλάκισης αλλά τελικά αθωώθηκε δευτεροδίκως από το 5ο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών.

Στις αρχές του 2005 ο Πανούσης καταδικάστηκε, ερήμην, από το πρωτοδικείο Πάτρας για εξύβριση αστυνομικού επειδή κατά τη διάρκεια παράστασής του στην πόλη έκανε τηλεφωνική φάρσα σε συνταξιούχο αστυνομικό.

Κατηγορίες για αντισημιτισμό

Ο Πανούσης έχει κατηγορηθεί από το ΚΙΣ για εκφράσεις αντισημιτικών απόψεων, συνήθως σχετικά με τις θέσεις του περί την σύρραξη Ισραήλ – Παλαιστίνης. Κατά τη διάρκεια τις εκπομπής του Δούρειος Ήχος στο σταθμό City 99,5 το 2009, δήλωσε κατά τ’ άλλα «Εβραίοι – Γουρούνια – Δολοφόνοι κακή σας μέρα, κακό ψόφο να ‘χετε […]», και «[…] ελέγχουν οι εβραίοι όλες τις τράπεζες της αμερικανικής αυτοκρατορίας, ελέγχουν όλο το Σόου Μπιζ που είναι σε επιδέξια εβραϊκά χέρια […]», παραπέμποντας ταυτόχρονα στον πόλεμο στη Γάζα.

Το 2013, Ελληνικές εβραϊκές κοινότητες ενοχλήθηκαν από τη χρήση ενός συμβόλου στην αφίσα του Πανούση για την παράσταση Troika Club, που απεικόνισε το αστέρι του Δαβίδ μπλεγμένο με μια σβάστικα (το εν λόγω σύμβολο χρησιμοποιείται από την σέχτα των ραελιστών («Raelists» στα αγγλικά). Σε σχέση με αυτό το σύμβολο έχει κάνει δηλώσεις για την ισραηλιτική πολιτική, χρησιμοποιώντας την λέξη «εβραιοναζί».