Οι απόψεις των Ελλήνων επιστημόνων για την καταγωγή τους – Καινούργια ιστορικά στοιχεία για την άφιξή τους στο Βυζάντιο – Το ολοκαύτωμα των Ρομά κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – Επιστημονικές και δημοσιογραφικές γνώμες για τους Ρομά.
Αποφασίσαμε, μετά από αρκετή σκέψη, να γράψουμε ένα ακόμα άρθρο για τους Ρομά (ή Τσιγγάνους ή Γύφτους) καθώς είναι σχεδόν κάθε μέρα στο προσκήνιο, κυρίως λόγω της παραβατικής τους συμπεριφοράς.
Επίσης, ανακαλύψαμε καινούργια στοιχεία για μια φυλή που έχει απασχολήσει για πολλούς αιώνες, από ηγεμόνες κι επιστήμονες μέχρι απλούς ανθρώπους του λαού. Πιστεύουμε ότι προσφέρουμε κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τους αναγνώστες του protothema.gr .Θα ξεκινήσουμε με μερικά ιστορικά στοιχεία.
Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΡΟΜΑ – ΤΙ ΙΣΧΥΡΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΙΔΙΟΙ;
Όπως έχουμε γράψει στα προηγούμενα άρθρα μας, οι Ρομά έχουν πιθανότατα ινδική καταγωγή και κατοικούσαν μέχρι πριν από 1.000 χρόνια στο ΒΔ τμήμα της Ινδίας σε μια έκταση όπου ακόμα και σήμερα συγγενικοί τους πληθυσμοί μιλούν συγγενικά γλωσσικά ιδιώματα.
Αλήθεια, τι πιστεύουν και τι ισχυρίζονται οι ίδιοι οι Ρομά για την καταγωγή τους; Ας δούμε συνοπτικά τις δικές τους θεωρίες (ή μύθους…).
Μια θεωρία-μύθος αναφέρει ότι κατάγονται από τον Αδάμ, όχι όμως κι από την Εύα, αλλά από μια άλλη γυναίκα που προϋπήρχε της Εύας (!) γι’ αυτό και δεν «κουβαλάνε» το προπατορικό αμάρτημα. Έτσι, πάντα κατά τους ισχυρισμούς τους, δεν είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται και να υφίστανται άλλες επίγειες τιμωρίες του Θεού όπως οι άλλοι λαοί.
Υπήρχαν όμως άλλοι άνθρωποι πριν τον Αδάμ και την Εύα; Στην Εδέμ, κατά την Παλαιά Διαθήκη, στη γη Νωδ, ανατολικά της Εδέμ, όπου κατέφυγε ο Κάιν μετά τη δολοφονία του Άβελ, υπήρχαν και δεν είχαν καμία σχέση με το γενεαλογικό δέντρο του Αδάμ. Εκεί, στη γη Νωδ, ο Κάιν βρήκε τη γυναίκα του, με την οποία απέκτησε τον Ενώχ (Γένεσις, Δ 16,17).
Ένας άλλος τσιγγάνικος μύθος εμφανίζει τους προγόνους των Ρομά, μια φυλή έξυπνων και γενναίων ανθρώπων, που κάποτε προσπάθησαν να αποδείξουν τα χαρίσματά τους στους άλλους λαούς. Γι’ αυτό ξεκίνησαν πόλεμο εναντίον όλων. Στη διάρκεια της εκστρατείας τους, ήταν υποχρεωμένοι να διασχίσουν τη γειτονική αλμυρή θάλασσα Porsaida (Πορσάιντα) τα νερά της οποίας άνοιξαν μετά από διαταγή του αρχηγού τους αλλά όταν έφτασαν στη μέση της, εγκλωβίστηκαν! Όσοι δεν πνίγηκαν, καταδικάστηκαν από τον Θεό σε περιπλανώμενη ζωή (J.-P. Liegeois, «Tsiganes», σελ. 22).
Τρίτη εκδοχή, τσιγγάνικος μύθος καλύτερα, αναφέρεται σε κάποιον Φαραώ της Μικράς Αιγύπτου, που, αφού κατέκτησε όλους τους λαούς του κόσμου, τόλμησε να τα βάλει με τον Θεό! Ο Θεός αρκέστηκε να ανοίξει μια μεγάλη σπηλιά στην οποία κατέφυγαν οι στρατιώτες του Φαραώ για να προστατευθούν από τον κατακλυσμό που ξέσπασε από την οργή του Θεού. Οι βασιλιάδες-Φαραώ των γειτονικών βασιλείων ξεσηκώθηκαν εναντίον του αλαζόνα Φαραώ και του λαού του, ο οποίος από τότε, κυνηγημένος από τη Μικρά Αίγυπτο, διασκορπίστηκε σε άλλες χώρες, μετακινούμενος και διωκόμενος συνεχώς (J.-P. Liegeois, «Tsiganes»).
Τέλος, ένας άλλος μύθος, όχι τσιγγάνικος όμως, αποδίδει τον πλάνητα βίο των Ρομά στο ότι τους καταράστηκε ο Χριστός από τον Σταυρό επειδή κατασκεύασαν τις πρόκες και τα τεράστια καρφιά με τα οποία Τον σταύρωσαν οι Εβραίοι: «Να μην στεριώσετε πουθενά και σε κανέναν τόπο μην βρείτε αναπαμό».
Όσο για τη Μικρά Αίγυπτο που αναφέραμε παραπάνω, έτσι οι ιστορικοί χαρακτήριζαν παλαιότερα τις εύφορες περιοχές. Συχνά, ως «Μικρά Αίγυπτος», ονομαζόταν το τμήμα που περιλαμβάνει την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Συρία, ενώ οι Τούρκοι ονόμαζαν «Μικρά Αίγυπτο» τη Σμύρνη.
Ο πρώτος που αμφισβήτησε τους τσιγγάνικους μύθους για την αιγυπτιακή τους καταγωγή ήταν ο Ούγγρος Stephan Valyi, ο οποίος στα τέλη του 18ου αιώνα, μίλησε για ινδική προέλευση και καταγωγή των Ρομά.
Ακολούθησαν οι Γκρέλμαν, Γκράφουντερ (1835), Μπάροου (1841). Ο Γάλλος Πολ Μπαταγιάρ (1848), θεωρεί ότι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα στην οποία εγκαταστάθηκαν ήταν η Ουγγαρία, απ’ όπου και εξαπλώθηκαν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ο Γάλλος καθηγητής Α. Βαγιάν (1857) υποστήριξε ότι οι Ρομά είναι απόγονοι των Φοινίκων!
Ο Γάλλος Φρανσουά ντε Βο Φολοτιέ, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, αφού δέχεται την ινδική καταγωγή των Ρομά, προσθέτει ότι «Μικρά Αίγυπτος» ήταν η Μεθώνη! Μια εύφορη περιοχή μέσα στο ξερό έδαφος, όπως το Δέλτα του Νείλου.
«Να γιατί οι Τσιγγάνοι της Ευρώπης ονομάστηκαν Αιγύπτιοι ή Γύφτοι, Gypsies ή Gitanos. Οι αρχηγοί τους αποκαλούνταν συχνά δούκες ή κόμητες της Μικράς Αιγύπτου».
ΑΛΛΕΣ (Α)ΠΙΘΑΝΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΡΟΜΑ
Όπως σε κάθε θέμα που διχάζει τους επιστήμονες, έτσι και με τους Ρομά, αναπτύχθηκαν και διάφορες θεωρίες, λιγότερο ή περισσότερο πιθανές. Αναφέρουμε μερικές από αυτές.
Ο Ιταλός F. Predari (1841) υποστήριξε ότι είναι λαός προϊστορικός που μετατράπηκε σε νομαδικό ,λόγω διάφορων γεωλογικών ή πολιτικών μεταβολών.
Ο Γάλλος P. Bataillard (1844) έγραψε ότι οι Ρομά υπάρχουν από την «εποχή του χαλκού», είχαν κέντρο των δραστηριοτήτων τους τις Ανατολικές Άλπεις και με το εμπόριο, διέδωσαν την τέχνη του χαλκού στους Κέλτες και τις άλλες φυλές. Τη θεωρία αυτή υποστήριξε αργότερα και ο Γάλλος μελετητής Frans de Ville.
Ο Eneas Silvio Picolomini, ο μετέπειτα Πάπας Πίος Β’ υποστήριξε ότι οι Ρομά κατάγονται από μια φυλή του Καυκάσου και πως είναι απόγονοι του Κάιν.
Άλλοι, ισχυρίζονται ότι οι Ρομά είναι απόγονοι των Ιουδαίων. Ανάμεσά τους, ο Γερμανός Wagenseil (1700) και ο Γάλλος Collin de Plancy.
Άλλοι ισχυρίστηκαν, ότι είναι «μείγμα» Εβραίων και Μαυριτανών της Ανδαλουσίας που εκδιώχθηκαν από την Ισπανία μετά την περίοδο της Αναγέννησης.
Ο Γάλλος Pierre-Belon (16ος αι.) θεώρησε ότι οι Ρομά έχουν καταγωγή από την «πέρα απ’ τον Δούναβη Βλαχία», ενώ την ίδια εποχή, άλλοι ισχυρίζονταν πως κατάγονται από τη Νουβία (ΒΑ Αφρική). Την ίδια άποψη δεχόταν ο Ολλανδός θεολόγος Gisbertus Boetius (17ος αι.).
Ο Blaise Cendrars ανέπτυξε τη θεωρία ότι οι Ρομά είναι απόγονοι των λαών των Καναρίων Νήσων και ότι είναι οι τελευταίοι επιζήσαντες από την Ατλαντίδα!
Άλλοι μελετητές βρήκαν ομοιότητες ανάμεσα στους Ρομά και τους Ινδιάνους της Λατινικής Αμερικής.
Ο Mathurin La Croze (18ος αι.) βρήκε κοινές λέξεις στη γλώσσα των ρομανί και την αιθιοπική γλώσσα.
Ο Miclosich διαπίστωσε ότι η τσιγγάνικη γλώσσα μοιάζει με μια ομάδα λαών του Ινδικού Καυκάσου, όπου ζουν και οι Καλάς που θεωρούνται απόγονοι των στρατιωτών του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ο Γάλλος Jean-Pierre Liegois θεωρεί ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στις γλωσσολογικές έρευνες για να απαντηθεί το ερώτημα για την καταγωγή των Ρομά.
Και φυσικά υπάρχουν και οι εκδοχές να είναι οι Ρομά απόγονοι των Λούρι ή Λούλι για τους οποίους έγραψε ο Πέρσης ποιητής Firdonsi (περ. 930-1020) στο «Βιβλίο των Βασιλιάδων» ή των Ζοτ (Zott) για τους οποίους έγραψε γύρω στο 940 ο Άραβας ιστορικός Hamza d’ Ispaham, με μόνη διαφορά ότι αντί για το όνομα Λούρι, χρησιμοποιεί το όνομα Ζοτ.
Τέλος, ο μελετητής της ιστορίας και της ζωής των Ρομά Τάκης Γιαννακόπουλος αναφέρει κάτι πραγματικά εντυπωσιακό. Μόνο δύο λαοί στη Γη, οι Αφρικανοί Φούλοι (Φουλς ή Πεντς) που ξεκίνησαν από την κοιλάδα του Άνω Νείλου απλώθηκαν σε όλη τη «Μαύρη Ήπειρο» και περιφέρονται μέχρι σήμερα, σε ατελείωτα και γραφικά καραβάνια. «Οι δεύτεροι, απείρως πιο πολλοί, πιο γραφικοί και πιο παράξενοι είναι οι Τσιγγάνοι».
ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ (ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ…) ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΡΟΜΑ
Ο Αλέξανδρος Πασπάτης δέχεται «αναντιρρήτως την εξ Ινδίας καταγωγήν των ανθρώπων τούτων» (ενν. των Ρομά). Ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς, Σκυριανός δημοσιογράφος συγγραφέας και ερασιτέχνης λαογράφος (1891-1944), θεωρούσε, αρχικά, ότι οι Ρομά «είναι, όπως πιστεύω, προέλληνες, αρχαιότατοι κάτοικοι της Βαλκανικής». Στη συνέχεια, έγινε πιο συγκεκριμένος: «…οι Γύφτοι από τρεισήμισυ χιλιάδων ετών είναι Θρακικά φύλα πλανώμενα εις την Βαλκανικήν, την Ουγγαρίαν, την Μ. Ασίαν, τα νότια τμήματα της σημερινής Ρωσίας, την Ασσυρίαν, την Αίγυπτον…». Η τελική του άποψη βέβαια ήταν αρκετά διαφορετική, καθώς θεωρεί τους Ρομά άμεσους απογόνους του Κάιν. Παραθέτει μάλιστα εδάφια από την Παλαιά Διαθήκη για να τεκμηριώσει την άποψή του.
Ο Κώστας Μπίρης, όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο μας, υποστηρίζει ότι υπάρχουν οι Γύφτοι που είναι αιγυπτιακής καταγωγής και οι Ρωμ (όπως τους γράφει) ή Τσιγγάνοι, που είναι ινδικής καταγωγής.
Ο Σωκράτης Λιάκος, υποστηρίζει ότι οι Τσιγγάνοι, είναι οι Παφλαγόνες τους οποίους αναφέρει ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος στο «Περί Θεμάτων», όπου αναφέρει ότι οι Παφλαγόνες ήταν «γένος Αιγύπτιον και…πομπή και εξουθένωμα του ανθρώπινου γένους…».
Αφού κάνει μια ιστορική αναδρομή από την εποχή του Τραϊανού ως την εποχή μας, καταλήγει στο συμπέρασμα, ότι «οι Τσιγγάνοι είναι μία και μοναδική φυλή με διαφορετικά ονόματα, που έκανε την εμφάνισή της στον Μικρασιατικό χώρο γύρω στο 3000-2000 π. Χ. (=πελασγικό φύλο) και στη συνέχεια πέρασε και στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Τέλος, ο Βαγγέλης Μαρσέλος, θεωρεί τους Ντομά, κάποιους από τους Ινδούς παρίες, αρχικούς προγόνους των Ρομά. Υποστηρίζει, ότι οι Ντομά, ήρθαν σε επαφή με τους Τζατ (=ευγενείς), οι οποίοι τους δέχτηκαν στην κοινωνία τους. Οι Τζατ, ήταν μυημένοι σε επαναστατική για την εποχή τους ιδεολογία, που εκφραζόταν ως μονοθεϊστική θρησκεία, σύμφωνα με την οποία «Όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από καταγωγή, περιουσία, χρώμα ή γλώσσα, είναι αδέρφια, ίσοι απέναντι στον Θεό»! Από την Ινδία, πέρασαν στην Περσία κι από εκεί στη Μέση Ανατολή και το Βυζάντιο.
ΟΙ ΤΣΙΓΓΑΝΟΙ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Η πρώτη μαρτυρία παρουσίας τσιγγάνων στην Κωνσταντινούπολη, προέρχεται από ένα γεωργιανό αγιογραφικό κείμενο, τον βίο του Αγίου Γεωργίου του Αθωνίτη, το οποίο γράφτηκε στο μοναστήρι των Ιβήρων στο Άγιο Όρος, γύρω στο 1068. Στο κείμενο αυτό, αναφέρεται ότι το 1050, στα χρόνια του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Θ’ Μονομάχου, κατέκλυσαν των Κωνσταντινούπολη άγρια θηρία που καταβρόχθιζαν το κυνήγι στο αυτοκρατορικό δάσος του Φιλοπάτιου. Ο αυτοκράτορας, ζήτησε τη βοήθεια «ενός λαού Σαμαρειτών, απογόνων του Σίμωνος του Μάγου, οι οποίοι ονομάζονταν «Ατζίγγανοι» και ήταν γνωστοί για τις μαντείες και τα μαγικά τους». Αυτοί έστρωσαν κάτω μαγικά (;) κομμάτια κρέας που σκότωσαν αμέσως τα άγρια θηρία.
Οι Ατζίγγανοι ή Αθίγγανοι, ονομάστηκαν έτσι, γιατί ήταν γνωστοί για τις ικανότητές τους στη μαντεία και στη μαγεία, όπως και οι αιρετικοί του θ’ αιώνα στη Φρυγία, οι οποίοι παραδέχονταν το βάπτισμα, αρνούνταν την περιτομή και λάτρευαν τον Μελχισεδέκ. Ονομάστηκαν Αθίγγανοι και Άθικτοι, γιατί δεν άγγιζαν κανένα αλλόθρησκο.
Η επόμενη αναφορά στους Αθίγγανους, που εδώ χρησιμοποιείται καθαρά με την έννοια «Τσιγγάνοι», τη συναντάμε τον 12ο αιώνα στα σχόλια του Θεόδωρου Βαλσαμώνος ο οποίος τα σχόλια του 61ου Κανόνα της Συνόδου του Τρούλου (ή Πανθέκτης) (692), απειλούσε με αφορισμό όποιο μέλος της Εκκλησίας εκμεταλλευόταν το κοινό κάνοντας επίδειξη με αρκούδες ή άλλα ζώα για διασκέδαση ή προβλέποντας τη μοίρα. «Άλλοι, που ονομάζονται Αθίγγανοι, έχουν φίδια τυλιγμένα γύρω από τον λαιμό τους και σε άλλον λένε ότι γεννήθηκε κάτω από κακό αστέρι και σε άλλον κάτω από τυχερό. Προφητεύουν ακόμα και τη μοίρα την καλή ή την κακή που πρόκειται να’ ρθει». Ο Βαλσαμών αναφέρεται πάλι στους Αθιγγάνους σε ένα σχόλιο του 65ου Κανόνα της Συνόδου του Τρούλου, ενώ έναν αιώνα αργότερα, ο Αθανάσιος Α’, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, σε μια εγκύκλιό του προς τους κληρικούς, τους καθοδηγεί να νουθετούν το ποίμνιό τους να μην συναναστρέφεται μάντεις, αρκουδιάρηδες και γητευτές φιδιών και «κυρίως, να μην επιτρέπουν στους Αθιγγάνους να διαβαίνουν τα σπίτια τους, γιατί θα τους μάθουν σατανικά πράγματα». Μερικές δεκαετίες αργότερα, ο Ιωσήφ Βρυέννιος (περ.1340-1431), σε μια πραγματεία για τα δεινά που μάστιζαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, αναφέρει με θλίψη το γεγονός ότι οι άνθρωποι συναναστρέφονταν καθημερινά «μάγους, προφήτες, Αθιγγάνους και γητευτές».
Σε ένα βυζαντινό κώδικα του 15ου αιώνα, προβλέπεται πενταετής αφορισμός σε όποιον «συμβουλευθεί τις Αιγύπτιες (Αιγυπτίσσας) για να του πουν το μέλλον ή σε όποιον φέρει στην οικογένειά του, προφήτη για να κάνει μάγια, επειδή κάποιος είναι άρρωστος ή πάσχει από κάποια άλλη αιτία».
Τέλος, ο Νικηφόρος Γρηγοράς, αναφέρεται σε μια φυλή Αιγύπτιων ακροβατών και ταχυδακτυλουργών, οι οποίοι εμφανίστηκαν στην Κωνσταντινούπολη κατά τις πρώτες δεκαετίες του 14ου αιώνα και προχώρησαν προς τη Θράκη και τη Μακεδονία και έφθασαν μέχρι την Ισπανία. Φαίνεται πάντως από όλα τα κείμενα, ότι οι Τσιγγάνοι δεν είχαν πολύ καλή φήμη.
Όπως είχαμε αναφέρει και στα προηγούμενα άρθρα, η προέλαση των Οθωμανών στα βυζαντινά εδάφη, είχε σαν αποτέλεσμα οι Ρομά να μετακινηθούν προς την ηπειρωτική Ελλάδα και την υπόλοιπη Ευρώπη. Στο φυλλάδιο του 1416 του Μάζαρι, γίνεται σαφής αναφορά για «Αιγύπτιους» στην Πελοπόννησο.
Το 1323, ο Φραγκισκανός μοναχός Συμεών, επισκέφθηκε την Κάντια (Ηράκλειο). Γράφει σχετικά: «Είδομεν έξωθεν της πόλεως λαόν όστις δηλοί εαυτόν ανήκοντα εις την φυλήν του Χαμ και τελεί τας ιεροτελεστίας κατά τους τύπους της Ελληνικής Εκκλησίας. Περιπλανώνται ούτοι ωσάν κατηραμένος λαός από τόπου εις τόπον, μη διαμένοντες καθόλου ή σπανίως εις ένα τόπον πλέον των τριάκοντα ημερών, ζώσι δε υπό σκηνάς ως οι Άραβες».
Τα Ιόνια Νησιά, που βρίσκονταν υπό ενετική κατοχή, δέχονταν διαρκώς κύματα Τσιγγάνων. Γενικά, οι Τσιγγάνοι έδειχναν μια προτίμηση στις ενετοκρατούμενες περιοχές που ήταν περισσότερο ασφαλείς από οθωμανικές επιδρομές. Ο Jacdues le Saige περιγράφει το 1518 στη Ζάκυνθο σιδεράδες, οι οποίοι εργάζονταν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που εργάζονταν οι τσιγγάνοι σιδεράδες στην ηπειρωτική Ελλάδα, κάτι που δείχνει μετανάστευσή τους εκεί από την Πελοπόννησο.
Στην Κέρκυρα, οι Ρομά έφτασαν το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα. Στην ηπειρωτική Ελλάδα, είχαν εγκατασταθεί κυρίως στο Ναύπλιο και τη Μεθώνη. Ειδικά η Μεθώνη, πέρασμα για το ταξίδι των προσκυνητών στους Άγιους Τόπους, αναφέρεται από πολλούς περιηγητές ως τόπος διαμονής πολλών Ρομά. Ο Lionardo di Niccolo Frescobaldi, ο οποίος επισκέφθηκε τη Μεθώνη το 1384, αναφέρει ότι είδε αρκετούς Romiti έξω από τα τείχη της πόλης, τους οποίους θεώρησε μετανοήσαντες αμαρτωλούς που εκτελούσαν κάποιο επιτίμιο για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες τους. Ο Γερμανός Bernhard von Breydenbach, περιγράφοντας το προσκύνημά του το 1483, κατηγορεί τους Ρομά ως «προδότες και κλέφτες, που λένε ότι έρχονται από την Αίγυπτο όταν φθάνουν στα γερμανικά εδάφη». Ο Konrad Grunemberg (1486), ισχυριζόταν ότι όλοι οι Τσιγγάνοι (της Μεθώνης) είχαν «εκεί (ενν. στην Αίγυπτο) την καταγωγή τους και το όνομά τους». Τέλος, ο Ελβετός Ludwig Tschudi που πέρασε από τη Μεθώνη το 1519, βρήκε μόνο τριάντα καλύβες Τσιγγάνων.
Η ΕΞΟΝΤΩΣΗ ΤΩΝ ΡΟΜΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ
Για τη μετακίνηση των Ρομά στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και τους διωγμούς που υπέστησαν, αναφερθήκαμε σε προηγούμενο άρθρο. Εδώ, θα εξετάσουμε την αντιμετώπιση των Ρομά από το Τρίτο Ράιχ, που οδήγησε σε εξόντωση εκατοντάδων χιλιάδων απ’ αυτούς.
Μετά την άνοδο στην εξουσία του ναζιστικού κόμματος στη Γερμανία το 1933, άρχισε να λειτουργεί ένας κρατικός μηχανισμός πολλών ομάδων που θεωρούνταν ανεπιθύμητες. Γράφει χαρακτηριστικά ο Georg Nawrocki το 1937 στην εφημερίδα «Hamburger Tageblatt»: «Εμείς, από την άλλη πλευρά, βλέπουμε το ζήτημα των Τσιγγάνων ως φυλετικό πρόβλημα το οποίο πρέπει να λυθεί και προσπαθούμε να το λύσουμε».
Το 1935, ψηφίστηκαν οι λεγόμενοι «Νόμοι της Νυρεμβέργης», που χάραξαν το πλαίσιο με βάση το οποίο θα κρινόταν το δικαίωμα πλήρους υπηκοότητας των πολιτών. Σε διάφορα σχόλια για τους νόμους αυτούς, οι Τσιγγάνοι μαζί με τους Εβραίους άρχισαν να χαρακτηρίζονται επικίνδυνη Fremdrasse (αλλοδαπή φυλή), το αίμα της οποίας ήταν θανάσιμη απειλή για τη γνησιότητα της γερμανικής φυλής και έπρεπε να αντιμετωπισθεί με απαγόρευση των μεικτών γάμων και των εξωγαμιαίων σχέσεων.
Ο Χίμλερ, επεξεργάστηκε ακόμα περισσότερο τους κανόνες για τη «φυλετική – βιολογική» αξιολόγηση των Τσιγγάνων σε ένα διάταγμα που εξέδωσε τον Αύγουστο του 1941.
Όμως ήδη από το 1937, οι πιέσεις επί των «ακοινώνητων» και αργότερα, ειδικά επί των Τσιγγάνων, είχαν αρχίσει να γίνονται αφόρητες. Στην Αυστρία, που ενσωματώθηκε στη Γερμανία το 1938, οι Ρομά συγκεντρώθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το 1939, αποφασίστηκε όλοι οι Τσιγγάνοι που κατοικούσαν στη Γερμανία, να εκτοπιστούν στην Πολωνία, την Αυστρία και την (τότε) Τσεχοσλοβακία (με σχετική εντολή του Χίμλερ, Αύγουστος 1940).
Ως εναλλακτική λύση, σύμφωνα με τις μαρτυρίες της συνεργάτιδας του Ρίτερ Εύας Τζάστιν, είκοσι χρόνια αργότερα, οι επικεφαλής του Αρχηγείου της Ασφάλειας του Ράιχ, συζητούσαν την πιθανότητα να φέρουν τους Γερμανούς Τσιγγάνους με πλοία στη Μεσόγειο.
Το 1941, αποφασίστηκε η εξεύρεση «μιας οριστικής λύσης για το εβραϊκό ζήτημα». Ο Χάιντριχ, στον οποίο ανατέθηκε το «έργο» αυτό, περιέλαβε και τους Τσιγγάνους στην «οριστική λύση»…
Έτσι, μεταξύ άλλων, στο Τσέλμνο, στο στρατόπεδο θανάτου κοντά στο απομακρυσμένο αυτό πολωνικό χωριό, χρησιμοποιήθηκε CO (μονοξείδιο του άνθρακα) από φορτηγά, για τη θανάτωση 5.000 περίπου Τσιγγάνων που είχαν συλληφθεί στην Πολωνία. Στις χώρες που κατακτούσαν οι ναζί, ειδικές ομάδες δράσης των SS, οι Einsatzgruppen, ασχολούνταν με την εξόντωση Εβραίων, Τσιγγάνων, ψυχοπαθών και άλλων «ανεπιθύμητων ομάδων», συνήθως εκτελώντας τους με τουφεκισμό.
Τον Δεκέμβριο του 1942, ο Χίμλερ διέταξε όλοι οι Τσιγγάνοι με «μεικτό αίμα» να σταλούν στο Άουσβιτς. Υπήρχαν ειδικά κρεματόρια και θάλαμοι αερίων για τους Ρομά. Ορισμένες κατηγορίες (π.χ. όσοι είχαν παντρευτεί Άριες γυναίκες ή υπηρετούσαν στον στρατό), δεν στάλθηκαν στο Άουσβιτς αλλά υποβλήθηκαν σε «εκούσια» στείρωση.
Το στρατόπεδο των Τσιγγάνων στο Άουσβιτς – Μπίρκεναου λειτούργησε 17 μήνες. Από τους 23.000 Ρομά που μεταφέρθηκαν εκεί, πέθαναν οι 20.078, από ασιτία, εξάντληση από τα καταναγκαστικά έργα, ιατρικές κακοποιήσεις (θυμηθείτε τον περιβόητο «άγγελο του θανάτου» Γιόζεφ Μένγκελε και τα πειράματά του), ασθένειες και δηλητηριώδη αέρια. Ανάλογη τύχη είχαν και οι Ρομά των χωρών που κατακτούσαν οι Γερμανοί.
Στο «Zigeuner», ο Vossen αναφέρει ότι σε μια σειρά από χώρες με συνολικό πληθυσμό Τσιγγάνων 947.500, έχασαν τη ζωή τους από το 1939 ως το 1945, 275.200. Ο Angus Fraser, στο έργο του «Οι Τσιγγάνοι», κάνει μνεία για 250.000 – 500.000 νεκρούς Τσιγγάνους στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από βασανιστήρια κλπ. Μάλιστα, το σχετικό κεφάλαιο στο βιβλίο του τιτλοφορείται «Το Λησμονημένο Ολοκαύτωμα». Στο ίδιο βιβλίο του, για τους Έλληνες Ρομά, αναφέρει: «Οι Τσιγγάνοι χρησιμοποιήθηκαν ως όμηροι και στην Ελλάδα από τη στρατιωτική κυβέρνηση, αλλά η αποστολή τους στο Άουσβιτς το 1943, αποφεύχθηκε, για μια φορά, χάρη στις εκκλήσεις του Έλληνα πρωθυπουργού και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών».
Ο Γιώργης Έξαρχος, στο βιβλίο του «Αυτοί Είναι οι Τσιγγάνοι», γράφει ότι το 23,47 % του τσιγγάνικου πληθυσμού της Ευρώπης, μαρτύρησε και θανατώθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα κρεματόρια. Και παρακάτω: «Το 1951, είχαν απομείνει 7.429 (ενν. Ρομά) στην Ελλάδα»…Σήμερα, ξεπερνούν τους 150.000. Κλείνοντας αυτό το κεφάλαιο, να αναφέρουμε ότι στα τέως κομμουνιστικά καθεστώτα, υπήρχαν αμφιλεγόμενες πολιτικές για τους Ρομά. Στην τέως Τσεχοσλοβακία για παράδειγμα, χιλιάδες Τσιγγάνες υποχρεώθηκαν να κάνουν στείρωση μόλις γεννούσαν ορισμένο αριθμό παιδιών.
ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΡΟΜΑ…
«Οι Τσιγγάνοι φημίζονται ως αγύρτες, κλέφτες και ως εγκληματίαι ακόμα. Οι Γύφτοι δεν έχουν ούτε ευφυΐα που χρειάζεται για να είναι απατεώνες, ούτε το θάρρος για να κάνουν εγκλήματα. Έχουν σημειωθεί στην ιστορία ως δήμιοι και βασανισταί» (Κ. Η. Μπίρης «Οι Τσιγγάνοι, Ρωμ και Γύφτοι»).
«Δεν είναι δυνατόν όλοι οι Αθίγγανοι που κυκλοφορούν στην Τουρκία και στα Βαλκάνια να κατευθύνονται στην Ελλάδα γιατί μαθαίνουν ότι δεν υπάρχουν εργάτες για να μαζέψουν τα σύκα, τις πατάτες και την σταφίδα και να δημιουργούν τα απομονωμένα γκέτο που χαρακτηρίζονται από διαφορετική νοοτροπία και πολιτισμό» (Γεώργιος Βλάχος, νομικός και ακαδημαϊκός (1912 – 1996)).
«Ζουν (ενν. οι Ρομά) αποκλειστικά από το εμπόριο (ακριβέστερα μεταξύ εμπορίου και μικροκλοπών)…Οι γύφτοι δεν έχουν να παρουσιάσουν κανένα δείγμα πολιτιστικού στοιχείου…Ενώ, λοιπόν, τίποτε ουσιαστικά δεν προσφέρουν οι γύφτοι στον Ελληνισμό, αντίθετα με την δημογραφική έκρηξη της φυλής τους και την διείσδυσή τους στην ελληνική κοινωνία, απειλούν να διαδώσουν τον πρωτόγονό τους τρόπο ζωής και δράσεως, να προκαλέσουν κοινωνικά προβλήματα και να φθείρουν την Ελληνική φυλετική ψυχή…Το πρόβλημα του γύφτου όμως, είναι πρόβλημα εκάστου. Με διαρκή, εσωτερικό αγώνα οφείλουμε να αδρανοποιήσουμε τον εσωτερικό γύφτο και να αναδείξουμε τον εσωτερικό μας Έλληνα» (Πρόδρομος Κούρτογλου, εφημερίδα «Νέοι Άνθρωποι», φ. 751, 6/7/1990).
«…ο Γ. Παπαδόπουλος τους έδωσε άδειες εγκατάστασης και αγοράς αυτοκινήτων ημιφορτηγών γεγονός ιστορικό γι’ αυτούς. Ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες ζωής, γεμάτοι (ρατσιστική σχεδόν) περιφρόνηση για τον «έκφυλο λευκό», τον «άδικο»…Σα συνέπεια του θρησκευτικού τους συντηρητισμού απεχθάνονται τις εκτρώσεις και την αντισύλληψη. «Οι γυναίκες των λευκών είναι φόνισσες κι ανήθικες» λένε…» (Γιώργος Αλεξάνδρου, περιοδικό «Τότε»).
Έχουμε στη διάθεσή μας πολλά ακόμα στοιχεία για τους Ρομά και αν χρειαστεί, θα επανέλθουμε με αυτά.
ΠΗΓΕΣ:
Angus Fraser «ΟΙ ΤΣΙΓΓΑΝΟΙ», εκδ. ΟΔΥΣΣΕΑΣ, 1998 (με στοιχεία από το έργο του Γ. Χ. Σούλη «The Gipsies in the Byzantine Empire and the Balkans in the late Middle Ages» (1961))
ΓΙΩΡΓΗΣ ΕΞΑΡΧΟΣ «Αυτοί είναι οι Τσιγγάνοι», εκδ. ΝΕΦΕΛΗ, 2007
ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΙΡΗΣ «ΟΙ ΤΣΙΓΓΑΝΟΙ, ΡΩΜ ΚΑΙ ΓΥΦΤΟΙ», Αθήνα 1954
