70 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ.
ΟΙ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΔΙΚΑΙΩΝΟΥΝ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ
Το νομικό καθεστώς των νήσων και νησίδων του Αιγαίου είναι ξεκάθαρο. Η ελληνική κυριαρχία επί των Ιμίων προκύπτει σαφώς από διεθνή συμβατικά κείμενα, δηλαδή τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923, τις Ιταλοτουρκικές Συμφωνίες του 1932 και τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947. Οι Τούρκοι γνωρίζουν καλά τα σύνορα των νησιών και των παρακείμενων νησίδων τους, παριστάνουν όμως τους ανίδεους με το θράσος του νταή. Εκτός από τους χάρτες του τουρκικού κράτους μετά τη συνθήκη της Λωζάννης και για τα Δωδεκάνησα μετά τις Ιταλοτουρκικές Συμφωνίες του 1932 υπάρχουν και οι οθωμανικοί χάρτες του Βιλαετιού του Αρχιπελάγους (Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti), όπου ανήκαν τότε τα νησιά και οι νησίδες του Ανατολικού Αιγαίου.
Τα Δωδεκάνησα διέθεταν προνόμια που ίσχυαν από την εποχή των Βυζαντινών και των Φράγκων και αναγνωρίσθηκαν και από τους Τούρκους με φιρμάνι του Σουλεϊμάν Β΄ του Μεγαλοπρεπούς το 1523, αλλά και των άλλων Σουλτάνων που ακολούθησαν. Τα Δωδεκάνησα και η Ικαρία, (εκτός των δύο μεγάλων νησιών Κω και Ρόδου), διέθεταν ένα καθεστώς «αυτονομίας», δηλαδή ένα ειδικό προνομιακό καθεστώς που τους εξασφάλιζε διοικητική, δικαστική και οικονομική αυτονομία και επιπλέον απάλλασσε τους κατοίκους τους από τη στράτευση. Οι οικονομικές υποχρεώσεις τους προς την οθωμανική εξουσία περιορίζονταν σε έναν κατ’ αποκοπή ετήσιο φόρο «μακτού» (maktu) που προοριζόταν για τα βακουφικά ιδρύματα.
Στην επετηρίδα-Ημερολόγιο (Σαλναμέ) μέχρι το 1864 τα νησιά του Αρχιπελάγους ανήκαν στη δικαιοδοσία του Οθωμανικού Ναυαρχείου. Ο διοικητής της Ρόδου είχε αρχικά τον τίτλο του «σαντζάκ μπέη» και υπαγόταν στον «καπουδάν πασά», αρχηγό του οθωμανικού στόλου του Αρχιπελάγους, ενώ αργότερα πήρε τον τίτλο του «πασά». Στη συνέχεια, με τη διοικητική μεταρρύθμιση του 1864, αυτό άλλαξε και εγκαταστάθηκε πολιτική διοίκηση. Όλα τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου που ανήκαν στην Οθωμανική Επικράτεια, αποτέλεσαν μια διοικητική περιφέρεια (Βιλαέτι-Vilayet), την Νομαρχία Νήσων Αρχιπελάγους με διοικητή έναν Κυβερνήτη-“Vali”. Στη Νομαρχία Αρχιπελάγους δεν ανήκαν η Θάσος και η αυτόνομη Ηγεμονία της Σάμου. Αρχικά η Περιφέρεια είχε έδρα τη Χίο και στη συνέχεια τη Ρόδο, ενώ μετά την κατάληψη της Ρόδου από τους Ιταλούς, η έδρα της Περιφέρειας μεταφέρθηκε στη Μυτιλήνη.
Ο προτελευταίος Σαλναμές του 1303 (γρηγοριανό ημερολόγιο έτη 1885-1886) εκδόθηκε στην έδρα του Βιλαετίου, τη Χίο, στο τυπογραφείο της Νομαρχίας Αρχιπελάγους. Αποτελείται από 2 μέρη που εμπεριέχονται σ’ ένα τόμο με το ελληνικό κείμενο στο πρώτο μέρος και το οθωμανικό στο δεύτερο. Τα Δωδεκάνησα καταγράφονται στις σελίδες 95-118.
Οι πληροφορίες των Σαλναμέδων ήταν σχετικά ασφαλείς και αποτελούσαν την επίσημη κρατική προσπάθεια, αφού την έκδοση έκανε το ίδιο το κράτος και από αυτές κυρίως ενημερώνονταν οι προξενικές Αρχές των ξένων χωρών και οι λοιποί ενδιαφερόμενοι, ενώ οι πληροφορίες των περιηγητών ήταν το μάλλον ή ήττον υποκειμενικές. Στα οθωμανικά ημερολόγια λοιπόν καταγράφονται τα έξης:
Α) Για την Κω: Τό μῆκός της διά ξηρᾶς εἶναι 10ωρον τό πλάτος 3ωρον ἡ δέ περιφέρειά της 30 μιλίων.
Ὑπάγονται εἰς αὐτήν 4 νῆσοι, ὧν αἱ 3 μικραί καί ἡ μία μεγάλη. Αἱ μικραί καλοῦνται Δζελεμπή, Ὀράκ καί Καρά-Ἀδά. Ἡ πρώτη καί ἡ δευτέρα ἔχουσι μῆκος ἑνός μιλίου καί πλάτος ἡμίσεως. Ἡ δέ Καρά-Ἀδά ἔχει μῆκος 1 ½ μιλίου καί ἀνήκει εἰς τόν ἐκ Καλύμνου Ἐμμανουήλ Μαγγλῆν. Ἡ νῆσος Ὀράκ ἀνήκει εἰς τόν ἐκ Καλύμνου Ἰωάννην. Τήν νῆσον Δζελεμπί διαχειρίζεται τό Κράτος. Δέν ὑπάρχουσιν ἐν αὐταῖς κάτοικοι. Ἡ μεγαλειτέρα εἶναι ἡ Νίσηρος καί ἔχει περίπου 3.000 κατοίκων καί οἰκίας 840. Πέριξ αὐτῆς κεῖνται αἱ μικρώταται καί ἀκατοίκηται νῆσοι Πυργοῦσα, Ἐσδιρέγγιλος, Ἐνδολογοῦσα καί Γιαλί, ὧν αἱ γαῖαι παρεχωρήθησαν δωρεάν ὑπό τοῦ Κράτους εἰς τήν κοινότητα τῆς Νισήρου.
Β) Για την Κάλυμνο Εἰς τήν ὑποδιοίκησιν Καλύμνου ὑπάγονται 11 νῆσοι καλούμεναι Ἅγιος Νικόλαος, Μπιλαλῆς, Αἰγονῆσι, Νερά, Φανάρι, Λίνδος, Μέγας Γαλανής, Μικρός Γαλανής, Δάρανδος, Ἀποστόλ καί Κερμίτ.
Ἡ ἐπαρχία Ἀστυπαλαίας σύγκειται ἀπό τάς ἑξῆς 11 μικράς νήσους, ἤτοι Μουτσομύτην, Ἁγίαν Κυριακήν Κουνδουρόν, Δύο ἀδελφοί, Σίρνα, Πλακίδι, Κωνώπα, Λεονίς, Βατονάς, Φωκαινίς καί Ποντικός.)
Ἡ Κάλυμνος ἀπέχει 102 μίλια ἀπό τήν νῆσον Χίον οὖσαν ἕδρα τῆς νομαρχίας, ἔχει περιφέρειαν διά θαλάσσης 36 μιλ. καί διά ξηρᾶς μῆκος 9 ὡρῶν καί πλάτος 4. Ἡ ἀπό τῆς Καλύμνου ἀπόστασις τῶν 10 μικρῶν νήσων ποικίλει ἀπό 5 μέχρι 40 μιλ. Ἡ Ἀστυπάλαια ἀπέχει τῆς Καλύμνου κατά 45 μιλ. Ἡ ἀπό ἀλλήλων ἀπόστασις τῶν εἰς τήν Ἀστυπαλαίαν ὑπαγομένων 11 νησιδίων εἶναι 2 μέχρι 15 μιλ.
Σύμφωνα με τους Οθωμανικούς χάρτες, αλλά και τους Ευρωπαϊκούς είναι εμφανή τα σύνορα των νησιών και νησίδων της Οθωμανικής επικράτειας στο Βιλαέτι Αρχιπελάγους. Σε αυτά στηρίχθηκαν και οι Ιταλοί με τους συνομιλητές τους Τούρκους και διευθέτησαν τα σύνορα των τότε ιταλικών νησιών με την Τουρκία, παραχωρώντας τους μάλιστα και την Αρκόνησο, λόγω της μικρής απόστασης από το Μπόντρουμ/Αλικαρνασσός.
Ακολούθησαν πλήθος χαρτών Τουρκικών Νατοϊκών και άλλων που επιβεβαιώνουν αυτή την οριογραμμή.
Σήμερα η πολιτική των κανονιοφόρων δεν περνάει πια οι διεθνείς συνθήκες και το δίκαιο της θάλασσας είναι σαφή.
PACTA SUNT SERVANDA – ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΗΡΟΥΝΤΑΙ.
Έτσι συνυπάρχουν σήμερα τα πολιτισμένα κράτη που σέβονται την καλή γειτονία.
Κώστας Κογιόπουλος
Η Ελλάς συμμετείχε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των “συμμάχων” και το αποτέλεσμα από τις αιματηρές θυσίες του Έθνους μας ήταν η Μικρασιατική καταστροφή και στην Μικρά Ασία δεν πήγαμε μόνοι μας, αλλά με την ενθάρρυνση των “συμμάχων” και κυρίως της Αγγλίας. Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο επίσης η Πατρίδα μας πρόσφερε τα μέγιστα για την νίκη των “συμμάχων” και πάλι την νίκη και των ελληνικών όπλων ακολούθησε μία μεγάλη καταστροφή, μια αλληλοσφαγή των Ελλήνων που ενθαρρύνθηκε και από τα δύο στρατόπεδα των “συμμάχων” τόσο από πλευράς της Σοβιετικής Ενώσεως όσο και των Αγγλοαμερικάνων.
Στις 7 Μαρτίου του 1948 έγινε η πανηγυρική τελετή ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα και αυτό ήταν το μοναδικό κέρδος για την Πατρίδα μας. Δεν μπορούσαν όμως με κανέναν τρόπο να αποφύγουν αυτήν την ενσωμάτωση, με το δεδομένο αφ’ ενός μεν ότι η Δωδεκάνησος ευρίσκετο κάτω από Ιταλική κατοχή και η Ιταλία ήταν ηττημένη και αφ’ ετέρου το γεγονός ότι εκατοικείτο για χιλιάδες χρόνια σε συντριπτικά πλειοψηφικό ποσοστό από Έλληνες.
Η συνδιάσκεψη της ειρήνης έγινε το 1946 στο Παρίσι και ενώ είχε ξεσπάσει η αιματηρή αλληλοσφαγή με πρωτοβουλία των μπολσεβίκων. Στην συνδιάσκεψη από τη μία πλευρά ήταν οι ηττημένες χώρες και από την άλλη οι 21 νικήτριες χώρες του πολέμου ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα. Η Ελλάδα όμως θα τηρήσει παθητική στάση κατά την συνδιάσκεψη ακολουθώντας τις ΗΠΑ και την Αγγλία. Τις ΗΠΑ και την Αγγλία που της ζητούν να παραιτηθεί από τις διεκδικήσεις της. Η Πατρίδα μας διεκδικεί την Βόρειο Ήπειρο, την Κύπρο και τα Δωδεκάνησα και μία ρύθμιση των συνόρων με την Βουλγαρία. Ο Ελληνικός λαός περιμένει με αγωνία τα αποτελέσματα της συνδιασκέψεως.Από την άλλη πλευρά οι εκπρόσωποι της Ελλάδος στην συνδιάσκεψη των Παρισίων ανησυχούν για την Μακεδονία γιατί οι Γιουγκοσλάβοι, έχοντας στο πλευρό τους τον Στάλιν, θέτουν ευθέως θέμα δημιουργίας μιας μεγάλης “Μακεδονίας” και την πρότασή τους αυτή την συνδυάζουν από την ένοπλη δράση των κομμουνιστών στην Βόρεια Ελλάδα.
Η συνδιάσκεψη της ειρήνης έγινε το 1946 στο Παρίσι και ενώ είχε ξεσπάσει η αιματηρή αλληλοσφαγή με πρωτοβουλία των μπολσεβίκων. Στην συνδιάσκεψη από τη μία πλευρά ήταν οι ηττημένες χώρες και από την άλλη οι 21 νικήτριες χώρες του πολέμου ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα. Η Ελλάδα όμως θα τηρήσει παθητική στάση κατά την συνδιάσκεψη ακολουθώντας τις ΗΠΑ και την Αγγλία. Τις ΗΠΑ και την Αγγλία που της ζητούν να παραιτηθεί από τις διεκδικήσεις της. Η Πατρίδα μας διεκδικεί την Βόρειο Ήπειρο, την Κύπρο και τα Δωδεκάνησα και μία ρύθμιση των συνόρων με την Βουλγαρία. Ο Ελληνικός λαός περιμένει με αγωνία τα αποτελέσματα της συνδιασκέψεως.
Από την άλλη πλευρά οι εκπρόσωποι της Ελλάδος στην συνδιάσκεψη των Παρισίων ανησυχούν για την Μακεδονία γιατί οι Γιουγκοσλάβοι, έχοντας στο πλευρό τους τον Στάλιν, θέτουν ευθέως θέμα δημιουργίας μιας μεγάλης “Μακεδονίας” και την πρότασή τους αυτή την συνδυάζουν από την ένοπλη δράση των κομμουνιστών στην Βόρεια Ελλάδα.
Η αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών κυριαρχεί στη συνδιάσκεψη, αλλά δεν εφαρμόζεται για την Βόρειο Ήπειρο και την Κύπρο! Ο δόλος μάλιστα της αγγλικής πλευράς είναι δεδομένος, αφού είναι γνωστό ότι μετά την Μάχη της Κρήτης, όταν ζήτησε ο Βασιλεύς Γεώργιος ο Β΄ και η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση να εγκατασταθούν στην Κύπρο το 1941, το Λονδίνο αρνήθηκε! Τα αποτελέσματα της συνδιασκέψεως έφεραν θλίψη και οργή στον Ελληνικό λαό και χαρακτηριστικό είναι το κείμενο του περίφημου χρονογράφου Παύλου Παλαιολόγου, ο οποίος έγραψε ότι πρέπει να κτυπήσουν πένθιμα οι καμπάνες σε ολόκληρη την χώρα. Μία ακόμη προδοσία από τους “συμμάχους” μας εναντίον της Ελλάδος είχε συντελεστεί! Λίγα χρόνια, μάλιστα, αργότερα, οι Άγγλοι θα κρεμούσαν Ελληνόπουλα στην Κύπρο που αγωνιζόντουσαν για την Ένωση. Όσο για την Βόρειο Ήπειρο βρέθηκε κάτω από την σκληρή κομμουνιστική τυραννία του Εμβέρ Χότζα.
Πράγματι, οι Τουρκικοί Χάρτες δέχονταν ότι οι βραχονησίδες, όπως τα Ίμια, ανήκαν στα παρακείμενα μεγαλύτερα νησιά, αφού όλα μαζί ανήκαν στην τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία. Από την εποχή των Νεοτούρκων όμως και μετά την ίδρυση του Τουρκικού Κεμαλικού Κράτους μόνο η Ιταλοτουρκική Συμφωνία της Άγκυρας και το Ιταλοτουρκικό Πρωτόκολλο του 1932, που ρύθμιζε την αιγιαλίτιδα ζώνη και τα θαλάσσια σύνορα ανάμεσα στα ιταλοκρατούμενα νησιά και τις απέναντι τουρκικές ακτές, καθόρισαν με σαφή και κατηγορηματικό τρόπο την κυριαρχία των βραχονησίδων της Δωδεκανήσου. Αυτή τη συμφωνία, δυστυχώς, αμφισβητούν σήμερα οι Τούρκοι, κατά παράβαση των διεθνών κανόνων.