Γράφει ο
Κώστας Ε. Σκανδαλίδης
Πάντα όταν παίρνω από τον ίδιο τον συγγραφέα και αγαπητό φίλο Κώστα Δ. Κογιόπουλο ένα βιβλίο του, έχω τη βεβαιότητα προτού το ανοίξω για να περιηγηθώ τις σελίδες του, ότι από εκείνη τη στιγμή νοιώθω πλουσιότερος και πως πράγματα άγνωστα για μένα μέχρι χθες, τώρα θα γίνουν κτήμα μου.
Και βέβαια, αυτό δεν είναι διόλου τυχαίο, αφού η υπεροπλία που έχει στη συγγραφική του φαρέτρα ο Κώστας, συμπεριλαμβάνει, πέραν της κριτικής του σκέψης, πλούσιο και αδημοσίευτο πάντα αρχειακό υλικό (φωτογραφικό και γραπτές πηγές), καθώς και έγκυρη βιβλιογραφία. Και να προσθέσω ότι η «ερωτική» του σχέση με την τοπική ιστορία, συναθροίζει ποιότητα και κύρος στον γραπτό του λόγο, τον οποίο, βεβαίως, χαρακτηρίζει η επιστημονική δεοντολογία.
Κι αυτή τη φορά με το 15ο του βιβλίο, ο συγγραφέας μπήκε και τα κατάφερε θαυμάσια, σε «αχαρτογράφητα νερά», αφού αντικείμενο τού νέου του πονήματος ήταν να περιγράψει μια πόλη, όπως ήταν πριν από τον καταστροφικό σεισμό του 1933, δηλαδή μια πόλη που έπαψε να υπάρχει και από τα συντρίμμια της αναδύθηκε μια άλλη πόλη.
Τόλμημα πραγματικό και άθλος συγγραφικός, ως εκ του αποτελέσματος, αφού μέσα σε 466 σελίδες μεγάλου σχήματος, τις οποίες μοίρασε σε έξη μέρη, κατάφερε να διηγηθεί: 1. την ιστορία της πόλης της Κω (ιταλική κατοχή, ιταλογερμανική κατοχή, αγγλική διοίκηση, ελληνική στρατιωτική διοίκηση και ενσωμάτωση), 2. αναλυτικά τις συνοικίες της πόλης και το λιμάνι [τειχισμένη πόλη (χώρα), την εκτός των τειχών πόλη (χριστιανικές συνοικίες, μουσουλμανικές, τους περιαστικούς οικισμούς), τα χριστιανικά και μουσουλμανικά κτήρια επί οθωμανοκρατίας, τα λαϊκά και αρχοντικά σπίτια, 3. τις ιταλικές παρεμβάσεις με τα ιταλικά κτήρια (δημόσια, βιομηχανικά, θρησκευτικά), 4. τους δύο σεισμούς στην Κω κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα (Αντιμάχεια 1926 και εκείνον της 23ης Απριλίου 1933 που κατέστρεψε την πόλη της Κω). Να σημειωθεί ότι ο συγγραφέας υπεισέρχεται λεπτομερειακά στον τρομερό σεισμό, με αποσπάσματα από τον τύπο της εποχής, με τον κατάλογο των νεκρών, φωτογραφίες και αεροφωτογραφίες της καταστραμμένης πόλης, μαρτυρίες κ.λπ., 5. τις απόψεις των περιηγητών, των μελετητών, των αρχαιολόγων και των αρχιτεκτόνων με χρονική αναφορά στην οθωμανοκρατία και την ιταλοκρατία, και 6. πλούσιο χαρτογραφικό υλικό σε έκταση 50 και πλέον σελίδων.
Τέλος, στο Παράρτημα του βιβλίου περιλαμβάνονται περιγραφές της Κω, τα οθωμανικά ημερολόγια του Αρχιπελάγους, παγκόσμιος εμπορικός οδηγός του 1908 κ.λπ.
Όπως ο ίδιος ο συγγραφέας αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου, η θέση της πόλης έπαιξε σημαντικό ρόλο στην οικονομία και τη διαμόρφωσή της. Φυσικές μεταβολές, ασθένειες και ανθρωπογενείς παρεμβάσεις διαμόρφωσαν την πόλη και τον πληθυσμό της μέχρι και το 1933, που συνέβη το τραγικό γεγονός του πολύνεκρου σεισμού. Ένα ορόσημο στη νεότερη ιστορία της που αποτελεί χρονικό όριο στο παρόν βιβλίο. Ο σεισμός κατέστρεψε την τειχισμένη πόλη, τη Χώρα, δηλαδή την πόλη των τελευταίων πέντε αιώνων και αρκετά τμήματά της εκτός των τειχών…
Αυτή την προσεισμική πόλη περιγράφει ο συγγραφέας με ενάργεια, με άψογη χρήση της γλώσσας μας, με εικόνες, χάρτες, άρθρα εφημερίδων, με αδιάψευστα ντοκουμέντα. Και στέκεται συνειδητά περισσότερο στο φωτογραφικό του υλικό. Γιατί όπως ο ίδιος πιστεύει ακράδαντα, η φωτογραφία θεωρείται η σημαντικότερη εφεύρεση μετά από την τυπογραφία. Είναι ένα αδιάψευστο «ντοκουμέντο» που εκμηδενίζει το χρόνο και ανοίγει μπροστά μας ένα κενό που προκαλεί ίλιγγο[…] Η φωτογραφία εισάγει ένα διαφορετικό τύπο συνείδησης, είναι η συνείδηση «αυτού που ήταν εκεί» σε αντίθεση με τη συνείδηση «αυτού που είναι εδώ».
Πέραν, όμως, όλων τούτων των αυστηρά επιστημονικά τεκμηριωμένων ντοκουμέντων -θα έλεγα φωτογραφικά και φιλολογικά- ο συγγραφέας καταθέτει κι ένα πλούσιο εσωτερικό κόσμο και σπεύδει να τον μεταφέρει στο αναγνωστικό του κοινό. Και ιδού, πώς καταλήγει στα προλογικά του:
«Τον τόπο μας τον δημιουργούμε και μας δημιουργεί, τον επηρεάζουμε και μας επηρεάζει. Με το παρόν βιβλίο εκφράζω την απέραντη αγάπη μου για τη γενέτειρά μου. Η κάθε πέτρα, το κάθε κτήριο, η κάθε πλατεία και ο κάθε δρόμος, η κάθε τοποθεσία και το κάθε φυτό και δέντρο, η κάθε μυρωδιά, το κάθε χρώμα, η κάθε σκιά και το κάθε φως, κυρίως όμως ο κάθε άνθρωπος που συνυπήρξαμε, είναι όλα αυτά που διαμόρφωσαν το χαρακτήρα μου και υπήρξαν κίνητρο για να γνωρίσω διαχρονικά τον τόπο που μεγάλωσα.
Η βαριά σκιά του Ιπποκράτη και των μεγάλων ανδρών που πέρασαν και έζησαν εδώ, αλλά και τα μνημεία διαφορετικών πολιτισμών που πέρασαν από το νησί, σφράγισαν τη διαχρονική ταυτότητα της Κω. Ο τόπος αποτελεί το υπόβαθρο της Ιστορίας. Για όλους όσοι κατοικούν εδώ, για όλους εκείνους που αγαπούν αυτό τον τόπο, η ιστορία αποτελεί το κοινό μας παρελθόν και οδηγό στο μέλλον μας, χωρίς αυτή δεν υπάρχει τόπος, πολιτισμός και κοινωνία».
Αγαπητέ φίλε και συμπατριώτη Κώστα, και με αυτό σου το βιβλίο, καταγράφεσαι πλέον στους ιστορικούς συγγραφείς της πατρίδας μας, θυμίζοντας σε σένα και στους αναγνώστες την καβαφική ρήση:
Εγώ είμαι ποιητής ιστορικός, ποτέ μου δε θα μπορούσα να γράψω μυθιστόρημα ή θέατρον, αλλ’ αισθάνομαι μέσα μου 125 φωνές να με λέγουν ότι θα μπορούσα να γράψω ιστορία.
Τα βιβλία σου να έχουν πάντοτε καλούς πλόες με ούριους αναγνωστικούς ανέμους.
