Η ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ ΤΗΣ ΚΩ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ
Άρθρο του κ. Βασίλη Χατζηβασιλείου
Δημοσιεύω σήμερα ένα άκρως συγκλονιστικό και ιδιαίτερα αποκαλυπτικό έγγραφο, που φέρει την υπογραφή του Ιταλού Διευθυντή Αρχαιοτήτων της Δωδεκανήσου Luigi Morricone, του χαρισματικού εκείνου αρχαιολόγου και ανασκαφέα της Κωακής γης, το οποίο συντάχθηκε στην αγγλική και στάλθηκε από την Κω προς τη Βρετανική Στρατιωτική Διοίκηση – Τμήμα Δημοσίων Έργων της Ρόδου και στο τότε Γραφείο Πολιτικών Υποθέσεων της Κω με ημερομηνία 11 Σεπτεμβρίου 1945, τέσσερις, δηλαδή, μήνες μετά την άφιξη των Βρετανών στην Κω και το οποίο αναφέρει λεπτομερώς τις ζημιές και τις λεηλασίες που προκάλεσαν στις αρχαιότητές μας οι Γερμανοί.
Το έγγραφο αυτό του Morricone δημοσιεύθηκε στην έκδοση με τίτλο : “La presenza Italiana nel Dodecaneso tra il 1912 e il 1948” σσ.206-207(1997) της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής της Αθήνας. Και όπως σημειώνει ο Morricone μέχρι τον Σεπτέμβρη του 1943, λίγο πριν την κατάληψη του νησιού από τους Γερμανούς, στο Κάστρο της Νεραντζιάς, που ήταν αρχαιολογικός χώρος, είχαν συγκεντρώσει οι Ιταλοί ένα μεγάλο αριθμό αρχαίων αντικειμένων, τα οποία ήταν φυλαγμένα σε αποθήκες ή σε υπόγεια δωμάτια (καταφύγια) ή χωμένα σε χαντάκια στις αυλές του Κάστρου. Οι 6 αποθήκες και 2 ακόμη αίθουσες στο μικρό σπίτι του φύλακα στη γωνιά της αυλής του Κάστρου κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής είχαν εντελώς λεηλατηθεί. Εξαφανίστηκαν μπρούντζινα και γυάλινα δοχεία και τερακότες (πήλινες κατασκευές) από τις ανασκαφές ρωμαϊκών σπιτιών, μερικές εκατοντάδες από ελληνορωμαϊκά λυχνάρια από τα αρχαία τείχη της πόλης Κω, μια τεράστια ποσότητα δοχείων και τεμάχια μυκηναϊκών δοχείων από τις ανασκαφές της προϊστορικής πόλης Κω, κυτιόσχημοι τάφοι της αρχαϊκής περιόδου με τα περιεχόμενα τους, αντικείμενα της κλασικής, ελληνιστικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής περιόδου, όπως μια πλούσια συλλογή από λυχνάρια και αγαλματίδια από τερακότα καθώς και άλλες τερακότες από τις ανασκαφές της Κεφάλου. Εξαφανίστηκαν ακόμη και δοχεία μεγάλου μεγέθους (οι επονομαζόμενοι πίθοι) από αρχαϊκούς ελληνικούς τάφους. Επί πλέον 5 ξύλινες κάσες με μερικές εκατοντάδες αγαλμάτια από τερακότα. Η απώλεια τους είναι μια ανεκτίμητη ζημιά για τις συλλογές τέχνης του Μουσείου της Κω.
Σύμφωνα με τις έρευνες που μπόρεσα να κάνω στην Κω, τονίζει ο Morricone, ένας αριθμός τέτοιων αγαλματίων ήταν στην κατοχή κάποιου Γερμανού λοχαγού, του γιατρού Bernhard Hensel από το Königsberg.Υποθέτω ότι τα αγαλμάτια, λόγω της καλλιτεχνικής τους αξίας, δεν διασκορπίστηκαν, αλλά μοιράστηκαν μεταξύ ειδημόνων της τέχνης.
Στο Κάστρο της Νεραντζιάς και κάτω από τον πύργο με το οικόσημο του Μεγάλου Μαγίστρου των Ιωαννιτών Ιπποτών Jasques de Μilly (1454-1461) βρισκόταν το άγαλμα του Ιπποκράτη και μερικές μαρμάρινες κεφαλές, οι οποίες ήταν χωμένες μέσα σ’ ένα προστατευτικό τοίχο. Οι Γερμανοί κατεδάφισαν εν μέρει τον προστατευτικό τοίχο και έκλεψαν δυο κεφαλές, πρωτότυπα Ελληνικά έργα της ελληνιστικής περιόδου. Μια τρίτη κεφαλή (το πορτρέτο της Αυτοκράτειρας Λιβίας) την άφησαν, λόγω του μεγέθους της, σε κάποια απόσταση από το καταφύγιο. Μόνο το άγαλμα του Ιπποκράτη έμεινε άθικτο μέσα στο καταφύγιο εκείνο [!].Ένα μικρό υπόγειο δωμάτιο κοντά στην πόρτα της εσωτερικής αυλής του Κάστρου, ανοίχτηκε και λεηλατήθηκε εντελώς. Περιείχε 106 τεμάχια γλυπτών.
Αντικείμενα μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας, όπως γλυπτά, επιγραφές και τα καλύτερα αρχαία δοχεία, φυλάσσονταν μέσα σε τρία θολωτά δωμάτια κάτω από το Ρωμαϊκό Ωδείο. Οι πόρτες των δωματίων αυτών ήταν κλεισμένες με τοίχο. Πολλές φορές οι Γερμανοί προσπάθησαν να διαπεράσουν στα καταφύγια, αλλά τους παρεμπόδιζαν οι υπάλληλοι της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Στις 23 Αυγούστου του 1944, Γερμανοί στρατιώτες που δούλευαν στο Ιντζιρλί, 4 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης Κω, βρήκαν μέσα σ’ ένα ρωμαϊκό τάφο μερικά χρυσά αντικείμενα (ένα διάδημα, ένα περιδέραιο και ένα δαχτυλίδι). Στις 7 του Σεπτέμβρη, κατά παράκληση της (Ιταλικής) Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, ο Γερμανός Πολιτικός Επίτροπος της Κω απάντησε ότι τα αντικείμενα αυτά είχαν σταλεί στη Ρόδο, στη Γερμανική Στρατιωτική Διοίκηση για να παραδοθούν στο εκεί Μουσείο. Το Μουσείο της Ρόδου τελικά δεν έλαβε ποτέ τέτοια αντικείμενα.
Αυτή είναι η περιγραφή των λεηλασιών του αρχαιολογικού πλούτου του νησιού της Κω από τους Γερμανούς, όπως παραστατικά αναλύει στο ιστορικό έγγραφό του ο Ιταλός αρχαιολόγος Luigi Morricone. Συμπληρώθηκαν από τότε 79 ολόκληρα χρόνια και πέπλος σιωπής και λησμοσύνης καλύπτει αυτές τις καταστροφές και τις λεηλασίες, που διέπραξαν χωρίς αιδώ και μεταμέλεια οι Γερμανοί σε βάρος της πατρίδας μας. Ηθικό χρέος έχει η Ελληνική Πολιτεία να συμπεριλάβει ανάμεσα στις άλλες δίκαιες αξιώσεις της για τα αποτρόπαια εγκλήματα που διέπραξαν οι Γερμανοί κατά της ζωής και της περιουσίας των Ελλήνων πολιτών και την αναγνώριση από τη σημερινή Γερμανία των απωλειών των ανεκτίμητων αυτών αρχαιολογικών θησαυρών του νησιού της Κω, που αποτελούν κτήμα εσαεί ολόκληρης της Ανθρωπότητας.
Έτσι Ακριβώς κ Χατζηβασιλείου. Οι Γερμανοί που οι απόγονοί τους σήμερα κυβερνούν την Ευρώπη και όλο τον κόσμο ευθύνονται για τις μεγαλύτερες θηριωδίες και για τα πιο φρικτά εγκλήματα πολέμου και στην Ελλάδα. Με πρώτο το ολοκαύτωμα των Εβραίων κλπ αμάχων. Οπωσδήποτε εσκυλευσαν τα αρχαία και λεηλάτησαν την ιστορία του νησιού μας.