Ανθρώπινα πειραματόζωα του δυτικού πολιτισμού | Γράφει ο Νίκος Παπαχαρτοφύλης

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ  ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΑ

ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.

Του Νίκου Παπαχαρτοφύλη.

Όλα τα εργαλεία, όλες  οι τεχνικές του επιστημονικού- ορθολογικού  πνεύματος μέσω μιας  ασύλληπτης εκλογίκευσης   χρησιμοποιούνται  για παρανοικούς  σκοπούς : η εξόντωση στα  στρατόπεδα  συγκέντρωσης  των ναζί.

“Δημιουργούσαν  ένα  βιομηχανικό  σύστημα θανάτωσης  στο οποίο, σύγχρονη τεχνολογία, καταμερισμός  της εργασίας  και διοικητικός  εξορθολογισμός συμπλέκονταν, όπως  σε μια επιχείρηση. Τα θύματα  της  δεν ήταν, κυριολεκτικά  κρατούμενοι αλλά μια «πρώτη  ύλη» αποτελούμενη από ζωντανά  όντα, έκπτωτα απ το ανθρώπινο γένος,  απαραίτητη  για τη σειριακή  παραγωγή  πτωμάτων.” ¹

Η εργαλειοποίηση  της Λογικής  του Διαφωτισμού απ τον Εθνικοσοσιαλισμό  της πλειοψηφίας  των Γερμανών του Χίτλερ, οδήγησε  στην « νίκη»  του αντιδιαφωτισμού ² .Ο Γκαίμπελς μερικούς μήνες μετά την άνοδο του Χίτλερ στην  εξουσία,είπε  χαρακτηριστικά: « το  έτος 1789  διαγράφεται στο εξής από τη ιστορία.»

Οι ρατσιστικές  θεωρίες  των  Ντε Λαπούζ,  Γκομπινό,  Τσάμπερλεν, επηρεασμένες απ τον κοινωνικό δαρβινισμό, την ιατρική ανθρωπολογία, τον ευγονισμό και τη φυλετική βιολογία, ολοκλήρωσαν  τη σύνθεση του εκτρώματος του Φασισμού με τον ογκόλιθο-ανατριχίλα του γάλλου στοχαστή Joseph de Maistre  (1753-1821). Αυτός  και οι σύγχρονοι του αντιμετώπιζαν με τρόμο την προοπτική της ριζικής αλλαγής. Προτιμούσαν  μια αντεπανάσταση απ τα πάνω. Θεωρούσαν την Αγία Τράπεζα και τον βασιλικό θρόνο ως τους δύο βασικούς  πυλώνες της πολιτικής σταθερότητας.

Σε μια φρικιαστική  περιγραφή του ο Μαιστρ  χρίζει αρχιερέα της πολιτικής ζωής σε Μοναρχικό  πολίτευμα, τον δήμιο: «κάθε μεγαλείο, κάθε ισχύς,  κάθε υποταγή, έχει το θεμέλιο της στο δήμιο: είναι φρίκη  αλλά και δεσμός της ανθρώπινης κοινωνίας.» Ο Θεός του de  Maistre  ηδονίζεται εν τέλει να παρακολουθεί το αιματηρό πάθος των εθνών. Στις πόρπες των ζωνών των SS, η επιγραφή:  «Gott  ist  mit  uns, ο θεός  είναι μαζί  μας». Ο μανιακός  αυτός  αντιανθρωπισμός  με  τις αυγουστίνειες  καταβολές  είναι το υπόβαθρο της  πολιτειολογίας  του. Την αισιόδοξη  ανθρωπολογία  του διαφωτισμού  που έβλεπε  εν δυνάμει  την πηγή του καλού στην ανθρώπινη φύση, την απέρριψε ως την πιο θανάσιμη πλάνη του! Ο ρομαντισμός  του de Maistre  κατάντησε από ένα κίνημα  λογοτεχνικό  ( η εγκατάλειψη του λογικού, των «υψηλών νοημάτων», η  παθιασμένη  εμμονή στις αισθήσεις  με αχαλίνωτη  φαντασία, τα πάθη εκτός ορίων)  σε μια θεολογία του κράτους-εκτελεστή. Ένας  αντιδραστικός   ρομαντισμός  brutal .

Ο Ναζισμός,  γνήσιο  τέκνο του δυτικού πολιτισμού, αντέγραψε μόνο  ό,τι  πιο βίαιο και  θανατηφόρο  έργο απ τις  πρακτικές  των βασανιστηρίων  της ελληνορωμαικής περιόδου  και των Μεσαιωνικών   αυτοκρατοριών, τις  αξιοποίησε  τελειοποιώντας τες  ως αισθητική  απόλαυση…

Και απ τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό : στον  Ομηρο  εντοπίζει  ένα δημοκρατικό στοιχείο, την εκκοσμίκευση = υποβάθμιση, διακριτική  διακωμώδηση  της  λαικής  θρησκείας  των  Ολυμπίων θεών: οι θεοί ‘’κατ εικόνα και ομοίωσιν’’ των ανθρώπων καταδικάζοντας  το Ιωνικό έπος,  ως ανθρωποκεντρικό, υπερβολικά  ορθολογικό με έντονους  διαλόγους, θαυμάζει το ολιγαρχικό  Σπαρτιατικό  καθεστώς, περιφρονώντας  την αθηναική  δημοκρατία  που βυθίστηκε δήθεν στα δεινά ενός καχύποπτου και ανόητου  εξισωτισμού.

Η έννοια του « ζωτικού χώρου» δεν είναι ναζιστική επινόηση. Είναι η συνέχιση του κοινού τόπου της ευρωπαικής κουλτούρας την εποχή του ιμπεριαλισμού και της αποικιοκρατίας των «δημοκρατικών» υπερδυνάμεων της Δύσης.

1 Ενζο Τραβέρσο « Οι ρίζες της  Ναζιστικής  βίας ,ως ευρωπαική  γενεαλογία»  Εκδ. του εικοστού πρώτου.

2 Σύμφωνα με τον Ιmmanuel  Kant ( 1724-1804)  απ τα Δοκίμια : « Διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπου από την ανωριμότητα του για την οποία είναι ο ίδιος υπεύθυνος. Ανωριμότητα  είναι η αδυναμία να μεταχειρίζεται το νου του χωρίς  την καθοδήγηση   ενός άλλου. Είμαστε υπεύθυνοι  γι αυτή την ανωριμότητα, όταν η αιτία  βρίσκεται όχι στην ανεπάρκεια του νου αλλά στην έλλειψη της αποφασιστικότητας  και θάρρους. Sapere aude ,τόλμα να μαθαίνεις. Εχε το θάρρος να μεταχειρίζεσαι το δικό σου νού! Και συνεχίζει  …Δεν είναι ανάγκη να σκέπτομαι, άλλοι θα αναλάβουν την στενόχωρη δουλειά για  μένα. Το φροντίζουν  ήδη εκείνοι οι κηδεμόνες  που έχουν αναλάβει με τόση καλοσύνη την εποπτεία μου. Αφού πρώτα έκαναν  κουτά  τα σπιτικά ζώα τους και έλαβαν με άκρα προσοχή τα μέτρα τους  ώστε αυτά τα ήσυχα πλάσματα να μην επιτρέπουν στον εαυτό τους  το τόλμημα να  κάνουν  βήμα έξω απ την κούνια ,όπου αυτοί τα έχουν  κλεισμένα, τους  δείχνουν  έπειτα τον κίνδυνο  που τα απειλεί άμα προσπαθήσουν  να βαδίσουν μόνα τους….με μερικά πεσίματα όμως θα μάθαιναν επιτέλους να περπατούν,να δια φωτίζουν τον εαυτό τους ελεύθερα στη χάραξη των δικών τους δρόμων σκέψης και δράσης.»

Πριν χιλιάδες  χρόνια ο Ομηρος  με τους άθλους του Οδυσσέα  θεμελίωσε τον διαφωτισμό : απελεθεύρωση του ανθρώπου απ το φόβο, τη μαγεία , διάλυση των μύθων, υποστήριξη της γνώσης  στην φαντασία  και αναπόφευκτη  η επιβολή της κυριαρχίας του πάνω στη Φύση.

Το πρώτο εργαλείο της κυριαρχίας και του αυτοελέγχου του, η  ΔΙΑΝΟΙΑ. «ο εντός της ψυχής προς αυτήν διάλογος επωνομάσθη  διάνοια » Πλάτωνα, Σοφιστής 263e. O Hράκλειτος, συνήγορος  του Οδυσσέα με το « η φύσις κρύπτεσθαι φιλεί, της αρέσει..». Μεγάλος μόχθος  συλλογισμών για αποκρυπτογράφηση των μυστικών  της. Οδυσσέας, πολύμητις = πολύσοφος,  πολύτλας = υπομονητικός, πολυμήχανος = εφευρετικός  σε μηχανές, εργαλεία ,δολιότητα, απόφασιστικότητα – σχέδιο, σχεδία  για δράση προς την Ι Θ Α Κ Η, ήττα, νίκη, επιβίωση σε  αδιάκοπη κυκλική κίνηση. Το Οδυσσέας απ το οδύσσομαι = μισώ , προκαλώ μίσος, αγανακτώ, οργίζομαι.

Ο Δημόκριτος ονόμαζε την Αθηνά « τριτογένεια  φρόνησις: το εύ λογίζεσθαι, το εύ λέγειν και το εύ πράττειν ά δεί». Diels 118. Μιά επίγεια  θρησκεία  με την Νοητική Τριάδα:  γνώση, Επιστήμη  –  δίκαιος  λόγος –  καλές πράξεις, ηθική πρόοδος.

Ο Πλάτωνας  στον « Κρίτωνα» 40, εξομοιώνει τον Θεό με τον Ορθό Λόγο. Ο Αριστοτέλης  στην Ρητορική Γ,10 : « Τον νούν  ο θεός Φ Ω Σ ανήψεν εν τη ψυχή ». Ο Πλούταρχος στο « περί παίδων αγωγής»  8,5e : « μόνο ο νούς όσο παλιώνει, τόσο ξανανιώνει (ανηβά απ το ήβη- έφηβος) και ο χρόνος που όλα τα άλλα μας τα παίρνει , στα γερατιά  δίνει τη γνώση.»

Μετά ταύτα ο ο Διαφωτισμός του 18 ου αι. είπε απ την πρώτη στιγμή και παρά τους Ροβεσπέριους  «μια μέρα όλα θα είναι ωραία, αυτή  είναι η ελπίδα μας » στίχοι του Βολταίρου.  Ο αντι  -διαφωτισμός  απ τη μεριά του δεν εμπεριέχει καμιά ιδέα  περί προόδου  όύτε και  είναι  απελπισμένος  γι αυτό…

Ακολουθεί απόσπασμα  απ το βιβλίο του Giorgio  Agamben «Homo  sacer, ιερός άνθρωπος  και γυμνή  ζωή» εκδ.scripta.