Προεκτάσεις στο βιβλίο του ορθολογιστή Θ. Διακογιάννη.
Ασκληπιός: «τι θα μου δώσεις αν σου χαρίσω την υγεία σου;»
Ευφάνης: «δέκα αστραγάλους,κότσια*» 7ο ίαμα.
του Νίκου Παπαχαρτοφύλη.
Στις 25 Σεπτέμβρη στο Ιπποκράτειο Ιδρυμα, η Αστική Εταιρεία «Ιπποκράτης» παρουσίασε το βιβλίο « ο Ασκληπιός,η λατρεία και τα ιερά του» του Θ.Διακογιάννη, με κεντρικό ομιλητή ,τον γιατρό Τιμολέοντα Κουτσουράδη.Η παρουσίαση άψογα τυπική .Όμως απουσίαζε η διεισδυτική ματιά της σύγχρονης ιατρικής σε όλα τα εξελικτικά της στάδια απ την μυθική-θεοκρατική του Ασκληπιού ως placebo** στην Ιπποκρατική θεμελίωση της ιατρικής επιστήμης. Ειρήσθω εν παρόδω ,οι συμμετέχοντες της εκδήλωσης αγνοούσαν το περιεχόμενο του βιβλίου. Εν κατακλείδι, στην καλοπροαίρετη επισήμανση μου,με τα : « αν υπάρχει αγάπη για τον άνθρωπο,υπάρχει και για την επιστήμη= ήν παρή φιλανθρωπίη,πάρεστι φιλοτεχνίη.Απ το έργο του Ιπποκράτη «Παραγγελίαι». «Η μισολογία εστί μισανθρωπία»: το να μισείς τους συλλογισμούς της λογικής σημαίνει να μισείς τους ανθρώπους.Πλάτων,Φαίδων,d 89.
Αφ ενός σε μια κρίσιμη περίοδο της ανθρωπότητας, οι συναφείς Επιστήμες δίνουν ορθολογικές μάχες ενάντια στον αόρατο εχθρό και αφετέρου το ήμισυ σχεδόν του πλανήτη να αυτοχειριάζεται αρνούμενο την ΙΑΤΡΙΚΗ στο όνομα της όποιας ημιμαθούς πίστης και γνώσης με ολέθριες συνέπειες! Ο Παύλειος ορισμός της πίστεως, πρόδρομος του ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ: « Εστι δε πίστις ελπιζομένων υπόστασις, πραγμάτων έλεγχος ού βλεπομένων» η πίστη είναι θεμελιωμένη πάνω σ αυτά που περιμένεις και έρευνα –απόδειξη για πράγματα που δεν βλέπονται(που πρόκειται να αντιμετωπιστούν) Προς Εβρ.ια,1.
Σε όλο το έργο του ερευνητή Ιπποκρατιστή είναι διάχυτη η ορθολογική προσέγγιση της μαγικοθρησκευτικής ιατρικής του Ασκληπιού. Με αντικειμενικότητα και παρρησία ο συγγραφέας αποκαλύπτει την μυθολογική αφετηρία,πορεία και το λυκόφως, δύση του Ασκληπιού,το λυκαγεύς,χαραυγή του Ιπποκράτη,την οριστική και αμετάκλητη επιστημονική θέση του: τα νοσήματα οφείλονται σε φυσικά αίτια και όχι στην οργή των θεών.
Ακολουθούν αποσπάσματα του συγγραφέα :
σελ. 9 « σε όλους τους λαούς της γης η μυθολογία ήταν η απαρχή της θρησκείας, παρατηρούμε όμως σε καμιά θρησκεία εκτός από την αρχαία ελληνική, δεν υπάρχουν αναφορές στην τέχνη που θεραπεύει τους ανθρώπους από τις αρρώστιες.Μόνο το ελληνικό πνεύμα κατάφερε να ανεβάσει την ιατρική στη θέση που της αξίζει.»
σελ.13 , « η φαντασία των Ελλήνων κατέβασε από τον Όλυμπο τις ιατρικές θεότητες και τις εγκατέστησε δίπλα τους για να εκτελούν αυτοπροσώπως την ιερή τέχνη»
σελ.17, «…η ιατρική που μέχρι τότε ήταν ιερατική πράξη, ο Ιπποκράτης με την παρατήρηση και την λογική θα την απαλλάξει από την προκατάληψη και το θαύμα και θα την καταστήσει επιστήμη. Η μαγεία πρώτα ήταν το καταφύγιο των ανθρώπων.Σε όλες τις εποχές η δύναμη της θα καταδυναστεύει παράλογα τον άνθρωπο»
σελ.21, Πίνδαρος,Πύθιαι ωδαί: « όλους με ξόρκια γιάτρευε ο Ασκληπιός…όμως κι η γνώση σέρνεται στου κέρδους το κυνήγι,
γενναίο θέλει τον μισθό,στο χέρι το χρυσάφι
και φέρνει πίσω τον θνητό που άρπαξε ο χάρος.
Τότε ο Κρονίδης πέταξε με οργή τον κεραυνό του
κι ακαριαία έκοψε στα στήθη την πνοή του
κι ο φλογισμένος κεραυνός του έφερε το τέλος.»
σελ.54,55 «τα βότανα που χρησιμοποιούνταν θα έπρεπε να είχαν υπνωτικές ιδιότητες για να δημιουργούν κάποια θόλωση της διάνοιας,προκαλώντας στον άρρωστο τις προϋποθέσεις για την συνάντηση του με το θεό την ώρα του ύπνου… στο άβατο.Η πολυήμερη τελετουργική προετοιμασία συντελούσε στην διέγερση της πίστης, προϋπόθεση για την εμφάνιση του θεού.» «μετά την επιφάνεια του θεού η παρέμβαση των ιερέων ήταν απαραίτητη για την ερμηνεία των ονείρων και την προετοιμασία της θεραπείας. Πλήθος πινακίδων από ανασκαφές με περιγραφή της πάθησης και της θεραπείας(ίαμα) και το αφιέρωμα-ανατομικό ανάθημα προς τιμή του Ασκληπιού.Οι πινακίδες αυτές δεν αποτελούν επιστημονική έκθεση της νόσου και της θεραπείας αλλά υπαγορεύονταν από το ιερατείο με σκοπό τη διαφήμιση του Ασκληπιείου.»
σελ.116, «εκεί που επικρατούσε το τελετουργικό στοιχείο ο γιατρός ήταν κατώτερος από τον ιερέα ή δεν υπήρχε καθόλου γιατρός.Αν όμως η θεραπευτική αγωγή γινόταν με επιστημονικές πρακτικές ο ιερέας παρέδιδε τον ασθενή σε ένα γιατρό όπως στην περίπτωση του Ασκληπιείου της Κω.Η λατρεία περνούσε σε δεύτερη μοίρα και ο ιερέας ήταν απαραίτητος μόνο για τις θυσίες, τις προσευχές, τους παιάνες και τις υμνωδίες καθώς και για την ερμηνεία των ονείρων».
Ειδικότερες προεκτάσεις:
Ο συμβολισμός της ετυμολογίας του Ασκληπιού,σύνθεση του σκάλοψ + ήπιος=Ηπιόνη,η γυναίκα του. Σκάλοψ ,ζώο τυφλό,γεωρύχο,ο τυφλοπόντικας.Το σκάλοψ απ το σκάλλω:σκάβω,σκαλίζω,ερευνώ. Η ευφυής αυτή νόηση της μυθολογίας των Ελλήνων θεωρείται ως ο πρώτος μεταφορικός λόγος, ο προ λογικός,προ επιστημονικός ,μια αναζήτηση της αιτίας των πραγμάτων στα τυφλά…Ηδη τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στα έγκατα της γης,σε μια σπηλιά με δάσκαλο τον Χείρωνα.Χθόνιος θεός με σύμβολο τον όφι.Ο Σωκράτης συζητώντας με το Φαίδρο στον ομώνυμο διάλογο του Πλάτωνα 270c-e για να τεκμηριώσει την επιχειρηματολογία του στηρίζεται στον ορθολογισμό της ιπποκρατικής μεθόδου: « καλά τα λέει ο Ιπποκράτης,φίλε μου, είναι ανάγκη όμως εξετάζοντας τον ορθό λόγο,να συμφωνήσουμε: για οποιοδήποτε θέμα έρευνας,απλό η σύνθετο να εξετάζεται στα επι μέρους και στο σύνολο του, πχ η ψυχή ή το σώμα, οι αλληλοεπιδράσεις των διαφόρων παραμέτρων τους.Χωρίς την μέθοδο αυτή του Ιπποκράτη(επαγωγική-παραγωγική) θα έμοιαζε σαν μια πορεία τυφλού.» Στο «περί παρθενίων» αναφέρεται μια εντυπωσιακή ανακάλυψη, ένα θεμελιώδες λιθαράκι της σύγχρονης Βιολογίας, για την εποχή των Ιπποκρατιστών. « η ιατρική έχει την αρχή της στην επισήμανση της σύστασης των αιώνιων πραγμάτων.Είναι πράγματι αδύνατο να γνωρίσουμε τη φύση των ασθενειών αν δεν γνωρίσουμε τη φύση στην αδιάσπαστη πρωταρχική μορφή της,απ τη οποία ξεκίνησε η παρα πέρα εξέλιξη .»Ο Ιπποκράτης και η Σχολή του έδιναν την μάχη ενάντια στο τυφλό ψάξιμο,χωρίς να προσβάλουν άμεσα την λατρεία της λαικής θρησκείας.Αποστασιοποιούνται απ τη θρησκευτική ιατρική του Ασκληπιού,αναγνωρίζοντας τη συμβολή του στην εμψύχωση των ασθενών:μέσα στα φημισμένα Ασκληπιεία, υπήρχαν παραστάσεις,θεατρικές,καλλιτεχνικές,αθλητικές ως ένα Ψυχολογικό Κέντρο παροχής ελπίδας και παραμυθίας και αποδεχόμενοι κατ αρχήν θεραπευτικούς τρόπους:εντομές, καταπόσεις, επαλείψεις , προχωρούν μπροστά,με τη σκαπάνη βαθιά σκάβοντας για την ανέρευση της αλήθειας.Οι σποραδικές αναφορές στο ΘΕΙΟ συγκριτικά με τις εκατοντάδες σελίδες που θεμελιώνουν τη ιατρική επιστήμη,κατέχουν δευτερεύουσα θέση στην Ιπποκρατική συλλογή.Η συνεπαγωγή αυτή είναι νομοτελειακή.Η αλλαγή αυτή σελίδας στην παγκόσμια ιστορία του πνεύματος ανυψώνει το ΝΟΥ- ΕΓΚΈΦΑΛΟ ως μοναδικό κριτή και θεμελιωτή της επιστήμης, με όπλο,τον διαρκή και βασανιστικό έλεγχο της γνώσης του «διατί» των αναπάντητων ερωτήσεων.
Ο Ιπποκράτης αρπάζοντας τα λόγια,τη μυθική σοφία,τη φωτιά του Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου:454 κ εξ. «Τα πάθη μόνο ακούστε των θνητών,που ενώ πριν ήταν όπως τα νήπια, τους έκαμα νάχουνε νου και σκέψη.Πρώτα λοιπόν έβλεπαν και μάταια έβλεπαν,άκουγαν και δεν άκουγαν,όμοια με μορφές ονείρων το μικρό βίο περνούσαν.Άστοχα όλα τα μπέρδευαν,δεν ήξεραν προσήλια σπίτια πετρόχτιστα ή να δουλεύουν το ξύλο,μα σε σπήλαια ζούσαν σκοτεινά σαν μυρμήγκια ελαφροκίνητα καταχωμένοι,τους έδειξα και τη σοφία των αριθμών και τις συνθέσεις των γραμμάτων,μνήμη των πάντων και μητέρα των μουσών.Έσβησα το φόβο του θανάτου.Νόσος κι αυτή, το γιατρικό της: οι τυφλές ελπίδες, μεγάλο δώρο.Τη φωτιά τους έχω δώσει,τι μηχανές τους έδωσα και τέχνες.Η πιο μεγάλη,αν έπεφτε κανείς σε αρρώστεια,δεν υπήρχε αντίδοτο να πάρει τίποτα ή να πιεί ή για επάλειψη, μόνο μαραίνονταν από φαρμάκων στέρηση, ως ότου τους έδειξα να συγκερνούν ήπια βότανα, να καταπολεμούν την κάθε αρρώστεια.Εδειξα δρόμο τέχνης δύσκολης στους ανθρώπους, τα πριν τυφλά σημεία, μάτια λαμπρά στη φλόγα τέχνης ανοίγοντας.» τα μετουσιώνει σε επιστήμη,γνώση των αντικειμενικών νόμων που κυβερνάνε το φυσικό κόσμο και την ανθρώπινη ζωή.Η πρόοδος είναι αποτέλεσμα σύγκρουσης.Ο Ιπποκράτης ως Προμηθέας με την υπογραφή του έργου του επικυρώνει στην πράξη, την ανυπακοή : το ξεκίνημα της ανθρώπινης ιστορίας.
Τούτων προεκταθέντων, έκκληση προς τους αρνητές,συμπολίτες μου,όλων των επιπέδων και σχημάτων να προσέξουν τον ορθολογικό σκεπτικισμό του Ιπποκράτη : « η ζωή σύντομη,η ιατρική δεν έχει τέλος. Η κατάλληλη στιγμή περνά και φεύγει γρήγορα, η πείρα απατηλή (με σφάλματα) ,η ορθή κρίση (απόφαση) είναι δύσκολη.» «Αφορισμοί». 25 αιώνες αλληλοδιαδοχής αιματηρών χαμένων μαχών και νικηφόρων πολέμων κατά των ασθενειών.
*7 ο ίαμα: ο Ευφάνης,παιδί από την Επίδαυρο που έπασχε από λιθίαση εγκοιμήθηκε .Του παρουσιάστηκε ο θεός και του είπε: « τι θα μου δώσεις ,αν σου χαρίσω την υγεία σου» εκείνος απάντησε «δέκα αστραγάλους» ο θεός γέλασε και του είπε ότι θα τον θεραπεύσει.Αφού ξύπνησε ,βγήκε υγιής.
Είναι προφανής ο αφελής αυτοσαρκασμός του θεού αποδομώντας εαυτόν μέσα από το παιχνίδι των αστραγάλων, του θεράποντος Ασκληπιού και του παιδιού.Το χιούμορ αυτό ασύλληπτης επαναστατικής πνευματικότητας!Και το πιο εντυπωσιακό η Δημοκρατία να διδάσκει την δημιουργική ελευθεροφροσύνη χωρίς λογοκρισία…
**placebo μέλλοντας του placeo ,σημαίνει θα αρέσω,ευχαριστήσω.Στην πειραματική- εγαστηριακή ιατρική σημαίνει εικονικό φάρμακο.Επί του προκειμένου, ο Ασκληπιός είναι το placebo ,ψυχολογική στήριξη και ανακούφιση,παυσίπονο και όχι μέσο θεραπείας.Ο homo sapiens στα 150 χιλ. χρόνια εξέλιξης ανέπτυξε στρατηγικές και τακτικές αυταπάτης υποσυνείδητα για να αντιμετωπίσει την ΑΠΟΓΝΩΣΗ με μια αισιόδοξη ματιά παρά το αβυσσαλέο στρίμωγμα απ τις ασθένειες. Η αυταπάτη,το ξεγέλεσμα του εαυτού μας…
