Νίκος Παπαχαρτοφύλης: Ο αγώνας του 1821 και οι υπονομευτές του

Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ 1821 ΚΑΙ  ΟΙ ΥΠΟΝΟΜΕΥΤΕΣ  ΤΟΥ.

 Σολωμός, η Γυναίκα  της  Ζάκυθος: η  θανάσιμη  έχθρισσα  του  Έθνους.

 <<Αλλά έχω εγώ δουλειά .Ακούστε; Έχω δουλειά >> Κεφ.22,παρ.24.

<<Ε risposero Isole e Continenti.Il cielo e chiuso e non ode. Και απάντησαν  νησιά και  στεριές.Ο ουρανός είναι κλειστός και δεν ακούει. >> Κεφ.23.

<<Nei Zantioni che parlaro fra loro…cosi che sara di terrible effetο la profezia della caduta in pena della Discordia: στους Ζακυνθινούς που μιλούνε μεταξύ τους… θα κάνει τρομερή εντύπωση η προφητεία  για την πτώση σαν τιμωρία για την Διχόνοια.>> Σχεδίασμα στ. κεφ. 21.

Του Νίκου Παπαχαρτοφύλη.

«Η Γυναίκα της Ζάκυθος είναι ένα ιδιαίτερα οξύ σατιρικό κείμενο με πολλαπλές αναγνώσεις, γραμμένο σε ρυθμικό πεζό λόγο.Η ωμή και τρομακτικά   ρεαλιστική καταγραφή  των απεχθών πράξεων της ανώνυμης  πλούσιας Ζακυνθινής Γυναίκας  γίνεται σε  πρώτο πρόσωπο από  τον  όχι   τυχαία συνονόματο  του ποιητή  Ιερομόναχο Διονύσιο.»*

Έργο  ημιτελές, όπως και όλο το έργο του Σολωμού, συνδέεται  άμεσα  με τους Ελεύθερους Πολιορκημένους.

Απ  το ανολοκλήρωτο αυτό έργο, ο Σολωμός  απέσπασε  το κεφ.23 με θέμα την πτώση του Μεσολογγιού τιτλοφορώντας  το  οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι. Η Γυναίκα της Ζάκυνθος ,ένα  πρότυπο  κοινωνικής  και πολιτικής σάτιρας  περιγράφει την ψυχική και σωματική  ασχήμια της Γ της Ζ , ένα αρνητικό  σύμβολο  καθολικής ,διαχρονικής εμβέλειας. Συμβολίζεται  η έλλειψη  του στοιχειώδους  πατριωτισμού και εθνικής  συνείδησης.Τάσσεται  σφόδρα υπέρ των Τούρκων, των κατακτητών  και  χτυπά τους  Έλληνες  που επαναστάτησαν. Αποκαλεί  την επαναστατημένη  Ελλάδα  ζουρλή και στηρίζει όλες της  τις ελπίδες  στη ξένη αντίδραση, στους  βασιλιάδες  που θα την επαναφέρουν στην τάξη και στην σκλαβιά της. Ο Σολωμός καταδικάζει και την ντόπια  αντίδραση : τους προεστούς ,μια μερίδα του ανώτερου κλήρου, συμπορευόμενοι  με  τους κατακτητές . Αν και η Εκκλησία στους  δύο  πρώτους  αιώνες της τουρκοκρατίας  έπαιξε  ρόλο πρωταρχικό για τη διατήρηση  της ελληνικής συνείδησης και  λαικής παράδοσης.  Στις παραμονές  του 1821 είχε αποδειχθεί  ότι η επίσημη   Εκκλησία (το Πατριαρχείο)  δεν ήταν σε θέση  να αντιληφθεί  το μήνυμα  των καιρών . Με  τη στάση της  απέναντι  στο Γαλλικό  Διαφωτισμό και στη Γαλλική  επανάσταση   τοποθετούνταν  σε μια θέση  συντηρητική  που δεν   υπηρετούσε  το γενικό  αίτημα για   εθνική απελευθέρωση και σε κρίσιμες  στιγμές  η ιδεολογία  της  δεν  διαφοροποιήθηκε  όσο  έπρεπε από  την  ιδεολογία  των  κατακτητών  επειδή  πίστευε  πώς  έτσι  θα διατηρούνταν  κάθε  θεόδοτο   κατεστημένο. Παρά την απώλεια 30 περίπου πατριωτών Μητροπολιτών!

Ακολουθούν  αποσπάσματα  απ τα  20  και  22, 25 κεφ.

<<Και εσυνέβηκε  αυτές τες ημέρες ,οπού οι Τούρκοι  επολιορκούσαν  το Μεσολόγγι  και συχνά  ολημερίς και κατόπι οληνυκτίς  έτρεμε η Ζάκυνθο απ το κανόνισμα το  πολύ.Καί κάποιες  Μεσολογγίτισες   επερπατούσαν  τριγύρω, γυρεύοντας(επαιτώντας) για τους άντρες τους,για τα παιδιά  τους,για τα αδέρφια τους που  πολεμούσανε. Στην αρχή εντρεπόντανε  νάβγουνε και  επροσμένανε το σκοτάδι  για ν απλώσουν το χέρι, επειδή δεν ήτανε  μαθημένες.Και  είχανε δούλους  και είχανε σε πολλές πεδιάδες και  γΊδια και πρόβατα και βόιδια  πολλά. Και ακολουθώντας  εβιαζόντανε  και  εσυχνοτηράζανε  από το παραθύρι τον ήλιο πότε να βασιλέψει για νάβγουνε.Αλλά  όταν επερισέψανε  οι χρείες, εχάσανε τη ντροπή, ετρέχανε ολημερνίς. Και όταν  εκουραζόντανε, εκαθόντανε στ ακρογιάλι κι ακούανε γιατί φοβόντανε  μην πέσει το Μεσολόγγι.Και τες έβλεπε ο κόσμος  να τρέχουνε τα τρίστρατα ,σταυροδρόμια ,τα σπίτια,  τα ανώγια και τα  χαμώγια ,τες εκκλησιές, τα ξωκλήσια, γυρεύοντας. Και ελαβαίνανε χρήματα, πανιά για τους λαβωμένους. Και δεν τους έλεγε κανένας όχι γιατί οι ρώτησες των γυναικών ήτανε  τες  περσότερες φορές συντροφευμένες από τες κανονιές του Μεσολογγιού και η γη έτρεμε από κάτου από τα πόδια μας. Και οι πλέον πάμπτωχοι  εβγάνανε   το οβολάκι τους και το δίνανε και εκάνανε  το σταυρό  τους κοιτάζοντας κατά το Μεσολλόγγι  κλαίοντας…   Και ιδού μεγάλη ταραχή  ποδιών, οπού πάντοτες  αύξανε. Και εσταμάτησε  κοιτάζοντας  κατά τη θύρα και φουσκώνοντας  τα ρουθούνια της. Και ιδού παρουσιάζονται εμπρός της  οι γυναίκες του Μεσολογγιού.Εβάλανε  το δεξί τους  στα στήθια και  επροσκυνήσανε κι εμείνανε  σιωπηλές κι ακίνητες.   – Τι ορίζετε κυράδες;  Εκάνατε  αναβαίνοντας τόση ταραχή με τα συρτοπάπουτσα  που λογαριάζω  πως ήρθατε να μου δόσετε  προσταγές.  Κι όλες  εμείνανε σιωπηλές και ακίνητες. Αλλά μια είπε : – Αμ  έχεις δίκιο.Είσαι στην πατρίδα σου και στο σπίτι σου και εμείς  είμαστε ξένες και όλο σπρώξιμο θέλουμε. Και τότες η Γυναίκα της Ζάκυνθος την αντίσκοψε  κι αποκρίθηκε: – Κυρά δασκάλα, όλα  τα  χάσατε,αλλά από εκείνο που ακούω, η γλώσσα σας έμεινε. Είμαι στην πατρίδα μου κι στο σπίτι μου. Και η αφεντιά σου δεν ήσουνα στην πατρίδα και στο σπίτι σου;  Και τι σας έλειπε;  Και τι κακό είδατε από τον  Τούρκο; Δεν σας  άφηνε φαιτά, δούλους και περβόλια, πλούτια; Και δόξα σοι ο θεός είχατε περσότερα από εκείνα που έχω εγώ. Σας είπα ίσως εγώ να χτυπήσετε τον Τούρκο  που ερχόστενε τώρα σε με να μου γυρέψετε και να με  βρίσετε; Ναίσκε! εβγήκατε έξω να κάνετε  παλληκαριές…Και κάτι κάνατε στην αρχή γιατί επήρατε τα άτυχα  παλληκάρια της Τουρκίας  αξάφνου.

Και ποιος ημπόρεσε να υποπτευθεί ποτέ του (ο Τούρκος) τέτια  προδοσιά; το θελε  ο θεός; Δεν ανακατωνόστενε με δαύτον νύκτα  μέρα; Τόσο κάνει  και εγώ μες στο ξημέρωμα  να μπήξω το μαχαίρι στο λαιμό του ανδρός μου (που να τον πάρει ο διάβολος).  Και τώρα που βλέπετε τα πράγματα σας κακά, θέλετε να πέσει το βάρος επάνω μου.

Καλή  μα την αλήθεια!  Αύριο πέφτει το Μεσολόγγι, βάνουνε την  Ελλάδα  τη ζουρλή οι βασιλιάδες  εις τους οποίους  έχω όλες  μου τις ελπίδες και όσοι μένουνε απ  τον ξολοθρεμό  έρχονται στη Ζάκυνθο να τους θρέψουμε και με την κοιλιά  γιομάτη, μας βρίζουνε.

Λέοντας, εσιώπησε  ολίγο, κοιτάζοντας μές στα μάτια  τις  γυναίκες  του  Μεσολογγιού.

• Και έτσι ξέρω και μιλώ και εγώ,ναι ή όχι και τώρα δα τι ακαρτερείτε; εβρήκετε ίσως ευχαρίστηση να με ακούτε να μιλώ; Εσείς δεν έχετε άλλη δουλειά παρά να ψωμοζητάτε ,και να πούμε την αλήθεια,στοχάζουμαι πώς θέ νά ναι μία θαράπαψη για όποιον δεν ντρέπεται…Αλλά εγώ έχω δουλειά. Ακούσατε;  έχω δουλειά…
• Με συγχήσανε αυτές οι πόρνες! Όλες οι γυναίκες του κόσμου είναι πόρνες, αλλά εσύ κόρη μου δεν θέ να σαι πόρνη σαν την αδερφή μου…

Και δούλοι είχαν πάγει στο μαγειρείο, χωρίς να καρτερέσουν την προσταγή της Γυναικός και εκεί άρχισαν να μιλούν για την πείνα τους…

Και οι γυναίκες του Μεσολογγιού   εκατέβηκαν  χωρίς να κάνουνε ταραχή.

Και η Γυναίκα  ετότες  εμπήκε στο δώμα της.

Και έγινε μεγάλη σιωπή, και σε λίγο άκουσα το κρεβάτι  να τρίζει  πρώτα λίγο και κατόπι  πολύ και ανάμεσα στο τρίξιμο  εβγαίνανε  λαχανιάσματα και  γογγυσμοί, καθώς κάνουν οι βαστάζοι  όταν  οι  κακότυχοι  έχουν βάρος  εις την πλάτη  τους  ανυπόφορτο…

Διονύσιος  Ιερομόναχος:  Και οι δίκαιοι  κατά  τη  Θεία  Γραφή    πόσοι  είναι;  Κεφ.21  παρ. 7 << Και άρχισα  να συλλογιστώ  απάνου στη δικαιοσύνη του Θεού, πού θέ νά ναι  αυτή την  ημέρα  φανούσιμη…>> κεφ.25, παρ.22.

Ελένης Τσαντσάνογλου*,Εισαγωγή: Η  Γυναίκα της Ζάκυθος, Διονυσίου Σολωμού.

Εκδόσεις          ΜΙΕΤ,Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας.