Η πιο όμορφη γυναίκα της Κω – Γράφει ο Φ.Θαλασσινός

1.Μπλεξίματα με ναρκωτικά σβήνουν γρήγορα και καταλύουν ένα διαφαινόμενο πέρασμα αριστείας απ’ όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Ήταν η πιο όμορφη γυναίκα του Ιπποκράτειου Λυκείου Κω. Ίδια με την Ούμα Θέρμαν στο Pulp Fiction. Και ακόμη πιο σαγηνευτική. Ζωγράφιζε στα τετράδια της μοτίβα παρμένα απ’ την συμμετρική οραματική τέχνη. Αυτές οι καλειδοσκοπικές σαν fractal σχηματισμοί αναπαραστάσεις του χάους των όμορφων μυαλών. Ίσως να έχετε δει τέτοιας τεχνοτροπίας σχέδια στο έργο της Μαρί Γουίλσον. Ήταν σύζυγος του ποιητή Νάνου Βαλαωρίτη. Η ευφυία της συμμαθήτριας μου ό,τι που άνθιζε σαν αδιάπτωτη, στην πρώτη τάξη του Λυκείου… Ξεκίνησε να κλυδωνίζεται στους εθισμούς στις επόμενες τάξεις. Στην τρίτη τάξη εγκατέλειψε κάθε προσπάθεια για καλούς βαθμούς. Δεν πέρασε νομίζω σε κανένα πανεπιστήμιο. Απ’ την αναζήτηση κόσμων ίδιων με των σχεδίων της, λάτρεψε τον συμβολισμό τους, το ψυχεδελικό ταξίδι της συνείδησης, την φυγή απ’ την μίζερη -το ίδιο για κάθε νέο και τον τόπο του – πραγματικότητα της πόλης της Κω. Την είχα δει ένα βράδυ σε κάποιο γνωστό μπαρ του νησιού λίγα χρόνια μετά την αποφοίτηση μας. Ήταν η πιο ωραία γυναίκα που είδα ποτέ μου. Ο χορός της λίγο συγκεχυμένος και ασυντόνιστος με την μουσική που ακουγόταν. Δεν είχε σημασία, έμοιαζεέτσι μόνη της στην υποτυπώδη πίστα, μου θύμιζε την σκηνή του χορού της Mia Kirshner στο Exotica του γνωστού και πολυαγαπημένου μου δημιουργού Atom Egoyan. Χαράχτηκε στην μνήμη μου τούτη η εικόνα της φίλης μου. Όλες οι παρέες είχαμε απομακρυνθεί για να την αφήσουμε στους χορευτικούς αυτοσχεδιασμούς της. Φορούσε μακριά μαύρα γάντια μέχρι λίγο πιο πάνω απ’ το αγκώνα της. Ο σύντροφος της είχε μείνει κι αυτός σαλεμένος και ενεός απ’ όσα εκτυλίσσονταν μπροστά του. Όταν η αγαπημένη μου χορεύτρια συνήλθε απ’ το άρπαγμα της έκστασης, ίσα που έγινε μπορετό να διακρίνει τις μορφές μας. Μας φίλησε όλους στο μάγουλο και πήγε προς τον δεσμό της. Αργότερα δεν την έβλεπα πια. Είχε επιλέξει να ζει σε άλλη πόλη,μεγαλύτερη, που να χωρά τις εκκεντρικότητες και να εκτιμά τις έκκεντρες αντίστοιχες ζωές. Επέστρεφε κατά καιρούς στα μέρη μας και κάθε τυχερή διασταύρωση των δρόμων μας ήταν εξωπραγματικής διάρκειας. Με ένα απλό χαιρετισμό της, ανακινούνταν μέσα μου τα πάντα. Με μάγευε, και οι άρρητες γητειές της, παράξενα βλέμματα, χέρια γεμάτα με λουριά σε τύπο περικάρπιου, ανάερο βάδισμα και φούστες από νήματα αράχνης, μ’ έκαναν να ονειροβατώ, να σημειώνω φράσεις, να φτιάχνω διηγήματα. Κι ενώ όλα δεν ήταν τίποτα παρά λίγες στιγμές, έπαιρνα ενέργεια ποιητή για δέκα μέρες. Πάντα ανακαλώ την όψη της. Όταν θέλω να δώσω έναν ορισμό της ομορφιάς. Πέθανε πολύ νέα. Αν θυμάμαι καλά, ήταν στα 23 της. Ξέχασε να ξυπνήσει απ’ το τελευταίο ταξίδι της στον μορφοκλασματικό κόσμο.

2.Δεν πήγαν να σπουδάσουν. Δεν έφυγαν από ‘δώ. Κάποιοι για οικονομικού λόγους, άλλοι γιατί φαντάζονταν μια άλλη ζωή. Ο αναλφαβητισμός συνήθως συνάδει με την οικονομική κατάσταση μιας οικογένειας. Υποθέτω πως έχει να κάνει με την άποψη των φτωχότερων οικογενειών για την άμεση μελλοντική επαγγελματική αποκατάσταση των παιδιών τους. Θεωρούν τα φοιτητικά χρόνια μία παράταση της τεμπελιάς. Τα γράμματα γι’ αυτούς τους γονείς δεν είναι και ένα πρακτικό εργαλείο ανάπτυξης κάποιων αντίστοιχων δεξιοτήτων. Είναι μονοσήμαντα πνευματική ύλη και γι’ αυτό δεν μπορεί παρά να μείνει αναξιοποίητη. Τα παλιότερα χρόνια της υπανάπτυξης, τα κατοχικά και μεταπολεμικά χρόνια, οι οικογένειες δούλευαν για το φαγητό της μέρας. Δεν υπήρχε χώρος για όνειρα μέσα σ’ αυτή την αγωνία. Χώρια που οι σπουδές για την επαρχία και ειδικότερα για τα κορίτσια της ήταν σε πολλές περιπτώσεις συνώνυμες της σεξουαλικής εξαχρείωσης. Στις πιο παραδοσιακές οικογένειες έφτανε να σημαίνουν έως και την ένταξη σε κάποιο πλαίσιο πορνείας.

Σήμερα και παρά τις φανερές ελλείψεις του αναλφάβητου να συνομιλήσει με τα προτάγματα και τα διακυβεύματα της εποχής του, εξακολουθούν να υπάρχουν οι ίδιες αυτές πεποιθήσεις. Η φτώχια καθιστά τις σπουδές οικονομικά εξοντωτικές για τον άπορο μαθητή. Κυρίως υπάρχει ένα ταξικό μίσος που συμπεριλαμβάνει και την απαξίωση του μορφωμένου ανθρώπου ως ολότελα απομακρυσμένου απ’ την αυθεντικότητα και την αλήθεια. Αυτή η σαρωτική έπαρση, του δικαιολογημένα κουρασμένου νέου απ’ τις ποικίλες μορφές διακρίσεων εις βάρος του, τον αποκόβει απ’ ό,τι αυτός θεωρεί ψεύτικο κόσμο. Έχει συντριβεί πολλάκις πριν επιλέξει την έχθρητα απέναντι στον φωνακλά υψιπετή, πριν επιλέξει την αυτοάμυνα μιας κάποιας μορφής έπαρσης. Του δίνω το άλλοθι της λαβωμένης αξιοπρέπειας. Όσα έχει περάσει είναι τραγικά. Αν γι’ αυτά όλα δείξεις σεβασμό, θα είναι πάντα δίπλα σου. Στο σχολείο οι κακές επιδόσεις δεν αντιμετωπίζονται πάντα ορθά απ’ τους καθηγητές. Κάνουν παρατηρήσεις στους ασυνεπείς μαθητές, τις χρωματίζουν με νύξεις περί αχρηστίας και συνολικής εκτράχυνσης της ποιότητας της προσωπικότητας τους.

Αρκετοί βροντοφωνάζουν την αμορφωσιά τους. Μοιάζει να τους καλύπτει υποστηρικτικά σε πολλά και κάνει κατανοητά κάποια από τα ελαττώματα τους. Εξάλλου δεν υπάρχουν κανόνες, σε κείμενα σαν αυτό μπορούν να εστιάσουν δεκάδες ερευνητές και να μην καταλήξουν πουθενά. Η σκέψη κάποιων ελλειμματικής παιδείας έχει σίγουρα περιορισμένες δυνατότητες. Σε συνομιλίες μαζί τους είναι καλό κάποιος να σιωπά ευγενικά. Τα όρια του άλλου δεν πρέπει να φανερώνονται. Είναι μια αδιακρισία να φωτίζεις την άγνοια του συνομιλητή σου. Πάντα μπορείς να βρίσκεις ένα κοινό έδαφος για να συζητάτε. Υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων που δεν τα πήγαν καλά με τα γράμματα, έζησαν την ζωή τους και πολύπειροι και θυμόσοφοι εμφανίζονται μπροστά σου σαν για να σε διδάξουν. Επωφελήσου απ’ αυτούς. Είναι πολύ σπουδαίοι.

3.Γνωρίζω ανθρώπους που όσο καιρό φοιτούσαν στο σχολείο, μέχρι που το παράτησαν, υπήρξαν σαν ανήσυχα μυαλά. Η ανελαστική παράδοση του μαθήματος, η τυποποιημένη γνώση στα εκπαιδευτικά βιβλία, η βαθμοθηρία, η παπαγαλία και ο ανταγωνισμός, δεν ήταν πράγματα γι’ αυτούς. Έπρεπε να βρεθούν μακριά απ’ το σχολείο για να ακολουθήσουν μία δια βίου μάθηση εκτός θεσμικών δομών. Έχω ένα φίλο που όντας χριστιανός ασχολήθηκε με την μελέτη της θεολογίας, τον πατερικό λόγο, τα κείμενα των αγίων και της ασκητικής των μοναχών. Διέκοψε κάπου στο γυμνάσιο την δευτεροβάθμια εκπαίδευση του και πλέον είναι ένας ξεχωριστός τυπάς της Κω. Ένας άλλος -με παρόμοια τροχιά- αναδίφησε την ελληνική λογοτεχνία, την ποίηση, την φιλοσοφία, όλα τα είδη των γραπτών. Ξέρει τόσο καλά την ποίηση, όταν κάθεται δίπλα μου, μου μιλάει με στίχους.

Αποτρεπτικά για σπουδές λειτουργούν οι μεγάλες και εύρωστες οικογενειακές επιχειρήσεις. Τα τέκνα μιας τέτοιας εύπορης οικογένειας μαθαίνουν από μικρά πως θα δουλέψουν σ’ αυτές ανεξαρτήτως των ονείρων τους. Μαθαίνουν από μαθητές του Δημοτικού οργανωτικές αρχές, αναπτύσσουν ικανότητες εμπόρων για την προώθηση προϊόντων προς τους πελάτες, τα καλοκαίρια δουλεύουν μαζί με τους γονείς τους. Αυτή η εξέλιξη είναι μια βάναυση υποχρέωση, επιβάλλεται στον νέο, ακόμη και οι σπουδές δεν μπορούν να ανακόψουν τα προειλημμένα δεδομένα. Η χάραξη μιας ανεξάρτητης πορείας απ’ την πλευρά του δεσμευμένου παιδιού μπορεί και να κυνηγηθεί απ’ το στενό συγγενικό του περιβάλλον. Για όλους είναι αυτονόητο κάποιος να επιθυμεί να συνεχίζει κάτι έτοιμο, να χτίσει κάτι δικό του μακριά είναι μια πρόκληση, οι γονείς ερμηνεύουν την διάρρηξη με το προετοιμασμένο σαν πράξη παραβατική. Υπάρχουν υπολείμματα της θέσης ότι η μετανάστευση στην Αθήνα γίνεται για να δρέψει ο φυγάς ή ο κυνηγημένος συμμετοχή σε όψεις του σεξουαλικού ανύπαρκτες στην επαρχία. Και είναι οι φορές που είναι έτσι.

Το bullying απ’ την μια μεριά, απ’ την άλλη η ανυπαρξία υποστηρικτικού δυναμικού ανθρώπων, έχει κάνει πολλούς μαθητές να σταματήσουν το σχολείο. Η απομόνωση τους, ο στιγματισμός και η διαπόμπευση τους, γίνονται αισθητά σαν βασανιστήρια. Τα θύματα έχουν μοναδική τους διέξοδο την απαγκίστρωση απ’ τον κύκλο των μαθητών. Τέτοιες καταρρακωμένες από νωρίς ζωές μπορεί να μην ορθοποδήσουν ποτέ. Ο ψυχικός εξευτελισμός είναι ανεπίστρεπτα καταστροφικός. Δεν γίνεται να αναστηθεί ό,τι μαράζωσε σε τρυφερές ηλικίες. Το θύμα μπορεί να ισορροπήσει, είναι στο εύρος των συμβιβασμών που θα κάνει, στο αριθμό τους, εκεί εντοπίζεται η πιθανότητα της μερικής παλινόρθωσης, της ανάκτησης κάποιας ελάχιστης αίσθησης αξιοπρέπειας.

*Στη φωτογραφία έργο της Μαρί Γουίλσον.

Κείμενο: Φώτης Θαλασσινός

kosvoice.gr