Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΚΩ
Άρθρο του κ. Βασίλη Χατζηβασιλείου
Δικηγόρου-Ιστορικού Συγγραφέα
Άρχισαν ήδη να διαφαίνονται τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια από την τουριστική μονοκαλλιέργεια του νησιού μας μετά το κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού. Ξενοδόχοι, επιχειρηματίες και εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν με άγχος το φάσμα της οικονομικής αβεβαιότητας και ανασφάλειας για το παρόν και το άμεσο μέλλον τους. Όλα στην Κω φαίνονταν να βάδιζαν βελτιούμενα από χρονιά σε χρονιά, αλλά το απρόβλεπτο πλήγμα της πανδημίας τα ανέτρεψε. Και να σκεφτεί κανείς ότι ζούμε σε ένα ιδιαίτερα προικισμένο από τη φύση του τόπο, που πάρα πολλά μπορεί ακόμη να δώσει στους κατοίκους του.
Κάποιοι στράφηκαν ήδη και σε άλλες, εκτός του τουρισμού, ασχολίες, που βελτιώνουν και σταθεροποιούν την οικονομική τους κατάσταση. Και εδώ μου ήρθε στη μνήμη ένα απόσπασμα από δημοσίευμα του τεύχους 7 του μηνιαίου πολιτικού, επιστημονικού και κοινωνικού περιοδικού με τίτλο: «Δωδεκανησιακή Επιθεώρησις», που εκδιδόταν στην Αθήνα το έτος 1947, δηλ. τη χρονιά της Ενσωμάτωσης των νησιών μας με την Ελλάδα. Το δημοσίευμα είχε τίτλο: «Συμβολή εις την οικονομικήν γεωγραφίαν της Δωδεκανήσου» και το υπόγραφε ο Γεώργιος Ταξιάρχη Κόλιας, Καθηγητής της Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Συντάκτης του Μεσαιωνιού Αρχείου της Ακαδημίας Αθηνών. Έγραφε, λοιπόν, ειδικά για την Κω ο αείμνηστος Γεώργιος Κόλιας:
«Η Δευτέρα εις έκτασιν νήσος του συμπλέγματος των Δωδεκανήσων, η Κως, είναι επίπεδος, ευφορωτάτη και εύκαρπος. Έχει άφθονα ύδατα, πλουσίας μεταλλικάς θερμοπηγάς και ασφαλή λιμένα. Έχει την παλαιοτέραν, ηλικίας τριάκοντα πέντε τουλάχιστον αιώνων, πηγήν της Βουρίννης, και το αρχαιότερον και ιστορικότερον δένδρον της Ευρώπης, την περίφημον πλάτατον εις την σκιάν της οποίας ο πατήρ της Ιατρικής Ιπποκράτης εδίδαξε και έγραψε. Και δια τους χρόνους της Τουρκοκρατίας εξακολουθεί ισχύον το παλαιόν απόφθεγμα: «Ον ου τρέφει Κως, εκείνον μηδέ Αίγυπτος». Τα γεωργικά εν μέρει δε και τα φαρμακευτικά της προϊόντα παραμένουν άφθονα, ποικίλα και εκλεκτά. Με τα «μοσχάτα κρασιά» της συνεχίζεται η παράδοσις των ιατρικών οίνων της, του «μελαντάτου» και του «λευκοκώου». Το κιτρέλαιον, το λεμονόζωμον, το ροδέλαιον και το ανθόνερόν της ελκύουν την προσοχήν και προτίμησιν των εκτελεστών των οδηγιών των ιατροσοφίων της εποχής. Τα πεπόνια και τα καρπούζια της Κω καταχωρούνται εις τα αξιοθέατα του Κήπου Χαρίτων του Καισαρίου Δαπόντε. Η πολυτιμωτάτη μέταξά της, της οποίας η διαφάνεια προεκάλει παλαιότερον την διαμαρτυρίαν των ηθικολόγων, τα μεγάλα κίτρα, τα χυμώδη πορτοκάλια και λεμόνια συμπληρώνουν τον πίνακα των προϊόντων της Κω».
Στα γραφόμενα αυτά του Γεωργίου Κόλια, ενός διαπρεπή επιστήμονα στον τομέα της οικονομικής γεωγραφίας, συνοψίζεται όλος σχεδόν ο πλούτος της Κω. Από τότε και σταδιακά άρχισαν να διαφοροποιούνται τα πράγματα. Για μια εικοσαετία περίπου μετά την Ενσωμάτωση η Κως φημιζόταν για τη μεγάλη παραγωγή, ποικιλία και αυτάρκεια των αγροτικών της προϊόντων και ιδίως της μοναδικής ποιότητας της ντομάτας της. Γιαυτό άλλωστε και λειτούργησαν στο νησί επτά εργοστάσια τοματοπολτού και κονσερβοποιίας με τεράστια σε τόνους παραγωγή. Σιγά-σιγά όμως και με ευθύνες τοπικών παραγόντων και κυβερνήσεων άρχισε η στροφή στη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού. Ο τουρισμός βελτίωσε αναμφισβήτητα κατά πολύ την οικονομική ζωή των κατοίκων, αλλά όχι πάντα σε στέρεες βάσεις, ώσπου ήλθε η πρόσφατη πανδημία, που φάνηκε να πλήττει κυρίως τα μεσαία και φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού. Επιβάλλεται τώρα να στραφούμε και πάλι στον πρωτογενή τομέα, να αξιοποιήσουμε τα αγαθά που μπορεί να μας προσφέρει η κωακή γη, με τις καλλιέργειες των δικών μας προϊόντων, ώστε, παράλληλα με την τουριστική ανάκαμψη, το νησί να ξαναβρεί το δρόμο του και να συνεχίσει την αειφόρο αναπτυξιακή του πορεία. Η Κως δεν έπαψε να έχει το κατάλληλο κλίμα και τα γόνιμα εδάφη, που μπορούν να της χαρίσουν άφθονους και θαυμαστούς καρπούς. Ιδού, λοιπόν, πεδίον δόξης λαμπρό για τους κατοίκους της.
Σωστά όσα γράφει ο κύριος Βασίλης αλλά όταν στο μίνι μάρκετ αγοράζουμε κρεμμύδια Πολωνίας, πατάτες Αιγύπτου και σκόρδα Αργεντινής καταλαβαίνουμε ότι η αγροτική παραγωγή στην Ελλάδα έχει γίνει ασύμφορη ελέω ευρώ και Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Να προσθέσω επίσης ότι ο Τουρισμός προσφέρει πιο άνετο κέρδος. Είναι πιο εύκολο να κάθεσαι στο μαγαζί σου, στην δροσιά του air condition και να πουλάς 10 ευρώ το κινέζικο μπλουζάκι που αγόρασες 3 ευρώ από το σκάβεις στον ήλιο όλη μέρα για ένα μεροκάματο της τάξης των 20 ευρώ.
αν νομίζετε πως φταίει η ΕΕ για την κατηφόρα δείτε πως διαχειρίστηκαν τις αλυκές και τους συνεταιρισμούς της Ελλάδας, όλα τα γαλαζοπράσινα λαμόγια….
(με όλο το θάρρος) ειναι ανεφικτη, εκτός πραγματικότητας! Το 80% των καλλιεργήσιμων χωραφιών έχουν γίνει τουριστικά καταλύματα, αλλα αυτό δεν ειναι τόσο σοβαρο, όσο ειναι το ότι η πλειοψηφία των Κωων δεν θέλει δουλεύει αυτός ή οι απόγονοι του, με ξύλο και σίδερο(τσάπα). Το πρόβλημα έχει να κάνει με το πως μεγαλώνουμε τα παιδια μας, να γινουν επιστήμονες, να ειναι σε ενα γραφείο ή διάδοχοι στην δουλειά των γονέων. Να δουλεύουν 6-8 μήνες και μετα ξεκουραση και διακοπες σε εξωτικούς παραδείσους(όχι καλύτερους απο την Κω μας).
Άλλου πρέπει να εστιάσουμε, να καλλιεργήσουμε συνειδήσεις και να καταλάβουμε τι συμβαίνει και που εχει παει το θεμα του τουρισμού!
Τα όσα γράφει ο κ Χατζηβασιλείου για τις αναφορές του κ Κόλλια στην ευφορία του νησιού μας, ίσως μας δώσει το έναυσμα για μια μελετημένη προσέγγιση της ανάπτυξης του πρωτογενή τομέα. Πριν αποφασίσουμε να εκμεταλλευτούμε τις μικρές μας ιδιοκτησίες ή το χωράφι που πιθανώς θα ενοικιάσουμε για καλλιέργεια, σοφό θα ήταν να ερευνήσουμε τι απόδοση θα έχουμε για ότι καλλιεργήσουμε. Το να καλλιεργούμε όλοι ντομάτες ή όλοι μανταρίνια δεν νομίζω ότι θα έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Το να συμβουλευτούμε ένα ειδικό (γεωπόνο) και να μελετήσουμε λίγο την ζήτηση της αγοράς θα κάνει πιο προσοδοφόρα την επένδυση. Μπορούμε να πουλάμε εμείς στους Κινέζους και σε πολλούς άλλους όπως έχουμε κάνει και στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν.
Η αγροτική καλλιέργεια βασίζεται σε εργατικά χέρια τα οποία στην Ελλάδα κοστίζουν ακριβά και είναι δυσεύρετα. Ο λόγος που αγοράζουμε εμείς από τους Κινέζους είναι ότι ο Κινέζος εργάτης έχει βασικό μισθό 300 ευρώ και δεν γνωρίζει από συνδικαλισμό και απεργίες.