28Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ – Μια επέτειος με πολλαπλή ιστορική ενθύμηση (Γράφει ο Β. Χατζηβασιλείου)

Γράφει ο κ. Βασίλης Χατζηβασιλείου, Δικηγόρος-Ιστορικός Συγγραφέας.

Αν η 28^η Οκτωβρίου για μας τους Έλληνες ζωντανεύει ένδοξες μνήμες του Μεγάλου Έπους του 1940, η ίδια ημερομηνία ξυπνά φρικτές αναμνήσεις και στους Ιταλούς, γυρνώντας τους, παράλληλα, πίσω στο 1922. Τότε που οι μελανοχίτωνες του πρώην σοσιαλιστή Μουσολίνι έκαμαν την περιβόητη θριαμβευτική «Πορεία στη Ρώμη» (Marcia su Roma), επιβάλλοντας ένα πρωτόγνωρο στη χώρα τους και στα παγκόσμια χρονικά δικτατορικό καθεστώς: τον Φασισμό. Ακρογωνιαίος, λοιπόν, λίθος του ιταλικού φασιστικού καθεστώτος υπήρξε η 28^η Οκτωβρίου του 1922.

Προς τιμήν αυτής της επετείου έγινε και η εισβολή στην Ελλάδα το 1940, που προετοίμαζε μεθοδικά από καιρό ο Μουσολίνι. Ωστόσο γύρισε καπάκι η Ιστορία και την 28^η Οκτωβρίου την τιμούμε και την εορτάζουμε εμείς σήμερα, ενώ ως πρώην φασιστική επέτειος-όπως και άλλες αντίστοιχες-ξεχάστηκε πια στην Ιταλία.

Ένας από τους τέσσερις ηγέτες (τετράρχες του φασισμού) που έκαμαν την περιώνυμη «Πορεία στη Ρώμη» την 28^η Οκτωβρίου του 1922 και οδήγησαν τον Μουσολίνι στην εξουσία, ήταν και ο διαβόητος Ντε Βέκκι, που διαδέχτηκε ως Κυβερνήτης των Δωδεκανήσων, τον διπλωμάτη Μάριο Λάγκο, για να επιταχύνει τη μετάλλαξη του προσώπου των ήδη κατεχόμενων από τους Ιταλούς νησιών μας από ελληνικού σε ιταλικού. Κι ενώ οι Ιταλοφασίστες προετοίμαζαν την επίθεσή τους κατά της «αγγλόφιλης», όπως ισχυρίζονταν, Ελλάδας, ο παρανοϊκός Κυβερνήτης Ντε Βέκκι, ήταν αυτός που διέταξε τον δεκαπενταύγουστο του 1940 τον άνανδρο τορπιλισμό του καταδρομικού μας «Έλλη», αγκυροβολημένου στο λιμάνι της Τήνου για να συμμετάσχει στον πανηγυρικό εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου. Η ασέβεια και η αλαζονεία θέρισε του ολέθρου τον στάχυ και ο τορπιλισμός εκείνος ήρθε να χαλυβδώσει τις καρδιές των Ελλήνων.

Στις 15 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς το Ανώτατο Πολεμικό Συμβούλιο της Ιταλίας υπό την προεδρία του Μουσολίνι αποφάσιζε οριστικά τον πόλεμο κατά της Ελλάδας, επιλέγοντας «συμβολικά» ως ημέρα της επίθεσης την 28^η Οκτωβρίου, σαν μια νέα άνετη για τον ιταλικό στρατό των 105.000 ανδρών «πορεία», όχι πια προς τη Ρώμη, αλλά προς την Αθήνα. “Αndiamo in Atina, per passare vita fina” δηλ. «ας πάμε στην Αθήνα να περάσουμε ζωή φίνα», τραγουδούσαν περήφανα οι Ιταλοί σολντάτοι. Ο Μουσολίνι και οι στρατηγοί του πίστευαν ακράδαντα στην υπεροπλία τους. Γι αυτό και η ιταλική επίθεση υπήρξε βιαστική. Προτού καλά – καλά εκπνεύσει η διορία του τελεσιγράφου της 28^ης Οκτωβρίου, οι ιταλικές δυνάμεις είχαν εισβάλει στο ελληνικό έδαφος. Έπρεπε να εκλείψει αυτός ο «μικρός» και «αυθάδης» ελληνικός λαός, που πίστευε στη μακραίωνη Ιστορία του των πέντε χιλιάδων χρόνων, από την εποχή τουλάχιστον του Μίνωα!

Το όνειρο, βέβαια, του Μουσολίνι να καταλάβει την Ελλάδα δεν άργησε να μεταβληθεί σε εφιάλτη. Το ΟΧΙ των Ελλήνων ήταν η απάντηση που του άξιζε. Ο μικρόσωμος Δαυίδ απόκρουσε τον γίγαντα Γολιάθ απωθώντας τον πέρα από τα βουνά της Βορείου Ηπείρου προς τη θάλασσα, μέχρι που οι σύμμαχοι του Μουσολίνι οι Γερμανοί, αναγκάστηκαν να ρίξουν στη μάχη τη σιδερόφραχτη πανοπλία τους. Μόνο έτσι μπόρεσαν οι δυνάμεις του Άξονα να καταλάβουν τη χώρα μας.

Εδώ στα μαρτυρικά Δωδεκάνησα η 28^η Οκτωβρίου του 1940 αναπτέρωσε τις ελπίδες των κατοίκων για εθνική αποκατάσταση κι ενσωμάτωσή τους με την Ελλάδα. Οι αλύτρωτοι Δωδεκανήσιοι είχαν τώρα την πολυπόθητη ευκαιρία να χτυπήσουν στα πλευρά τον τύραννό τους, γι αυτό κι όσοι βρίσκονταν σε ελληνικό έδαφος (εργάτες, επαγγελματίες, υπάλληλοι, σπουδαστές και επιστήμονες) έσπευσαν να δώσουν το «παρών» στο πολεμικό προσκλητήριο της Πατρίδας, που σάλπισε το πρωινό εκείνης της αλησμόνητης μέρας. Δωδεκανήσιος ήταν ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός που έπεσε στη μάχη της Πίνδου: ο Υπολοχαγός από τη Χάλκη Αλέξανδρος Διάκος! Χίλιοι εξακόσιοι ακμαίοι Δωδεκανήσιοι εθελοντές συγκρότησαν το ιστορικό «Σύνταγμα των Δωδεκανησίων», για ν’ ακολουθήσει τεράστιος αριθμός εθελοντών ενταχθέντων στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, που πολέμησαν τους κατακτητές σε όλα τα μέτωπα. Παράλληλα ένα πλήθος αντιστασιακών στα νησιά μας βοήθησε με ποικίλους τρόπους τους συμμάχους μας και αρκετοί ήταν εκείνοι που θυσιάστηκαν με εκτελέσεις από τους βάρβαρους Γερμανούς κατακτητές.

Έτσι η 28^η Οκτωβρίου έγινε μία επέτειος με πολλαπλή ιστορική ενθύμηση. Τόσο γιατί συμβολίζει την ενότητα και ομοψυχία που έδειξε σύσσωμος ο Ελληνισμός για την απόκρουση του εισβολέα, όσο και γιατί συνετέλεσε στο να δρομολογηθεί επιτέλους η αντίστροφη μέτρηση για την τύχη των Δωδεκανήσων, που παρά τα επακολουθήσαντα δεινά της ναζιστικής κατοχής, θα μπορούσε ίσως να χαρακτηριστεί ως «η αρχή του τέλους» της ξενικής μας κατοχής.

Όσο για τους Ιταλούς η 28^η Οκτωβρίου παραμένει μια διπλή οδυνηρή ανάμνηση: αυτή της «πορείας» του φασισμού από το 1922 ως τη συντριβή του το 1945 και της απρόσμενης ήττας τους στα Ελληνοαλβανικά σύνορα το 1940.