ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑΣ

ΡΗΓΑΣ Ο ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ

Ο Πατέρας της Ελληνικής Ανεξαρτησίας

«Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά».

Άρθρο του κ. ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Νομικού- Ιστορικού Συγγραφέα.

Έχουν περάσει 221 χρόνια από το θάνατό του κι εξακολουθεί να λάμπει ως φωτεινό αστέρι στο ιστορικό στερέωμα της Πατρίδας μας ο Ρήγας Φεραίος, ο Βελεστινλής. Και είναι σημείο αναφοράς όχι μόνο για όσους από εμάς αναζητούν πρότυπα που θα τους εμψυχώσουν στους δυσοίωνους σημερινούς καιρούς και θα τους δείξουν τον δρόμο προς την ελευθερία της σκέψης, την ελευθερία της Πατρίδας από κάθε είδους εξαρτήσεις ή συμβιβασμούς καθώς και την ελευθερία του να ονειρεύεσαι ένα καλύτερο κόσμο.

Δεν θα σκιαγραφήσω τη μορφή και το έργο ενός μεγάλου, όπως είναι ο Ρήγας, και μάλιστα μετά τον πλούτο τόσων εκδόσεων και δημοσιευμάτων σχετικών με τη ζωή και το έργο του, που αφθονούν ως τις μέρες μας. Θα περιοριστώ μόνο στην επισήμανση ορισμένων, ελαχίστων θα έλεγα, πτυχών της δράσης του υπέροχου αυτού οραματιστή, ο οποίος θυσίασε τον εαυτό του στο βωμό της ελευθερίας. Η φλόγα για απελευθέρωση της υπόδουλης πατρίδας από τον Τουρκικό ζυγό τον ώθησε από νωρίς να σταθμίσει τη στάση του ως προς τον ασφυκτικό κλοιό που του δημιουργούσε η υποδούλωση και η μακρόχρονη κατοχή. Νέος, ανήσυχος και τολμηρός, ταυτόχρονα όμως και σπουδασμένος, σφυρηλάτησε την ιδέα και αναζήτησε τον τρόπο, με τον οποίο θα βοηθούσε την πατρίδα του.

Είδε ο Ρήγας το φως της Γαλλικής Επανάστασης και είπε: «Αφού κατόρθωσαν οι Γάλλοι να διώξουν τον βασιλιά εκείνης της Αυτοκρατορίας, γιατί εμείς να μην μπορούμε να κάνουμε μια επανάσταση με αυτούς εδώ τους λαούς(εννοώντας όλους τους Βαλκάνιους λαούς) και να διώξουμε τον Σουλτάνο;». Η Γαλλική Επανάσταση αποτέλεσε ασφαλή απόδειξη για τον Ρήγα ότι βρίσκεται σε καλό ιδεολογικό και επαναστατικό δρόμο. Γι αυτό κήρυξε την επανάσταση για την Παλιγγενεσία ενός παλαιού έθνους, προτείνοντας τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους με ελληνικές καταβολές, που θα ήταν μια λαϊκή και συνάμα αστική Δημοκρατία. Ένα δηλ. κράτος με κεντρική εξουσία, που θα στηριζόταν όμως σε τοπικό και περιφερειακό αποκεντρωτικό σύστημα. Δεν θα περιοριζόταν βέβαια στο Γένος μόνο των Ελλήνων, αλλά θα ήταν πολυεθνικό και πολυγλωσσικό, με επίσημη γλώσσα την ελληνική. Ένα ενιαίο κράτος όλων των λαών της Βαλκανικής Χερσονήσου, οι οποίοι υπέφεραν κάτω από το ζυγό των Οθωμανών. Έβλεπε με την ίδια συμπάθεια ακόμα και τους Τούρκους, που στέναζαν κάτω από τη σουλτανική τυραννία. Να γιατί στον «Θούριο» ο Ρήγας διακηρύσσει απροκάλυπτα την επαναστατική του διάθεση, καλώντας τους αρχηγούς της στεριάς και της θάλασσας να διεξαγάγουν τον ένοπλο αγώνα: «Ως πότε, παλληκάρια, να ζούμεν στα στενά/μονάχοι, σαν λιοντάρια, στες ράχες, στα βουνά;/……Ανδρείοι καπετάνιοι, παπάδες, λαϊκοί,/σκοτώθηκαν, κι αγάδες, με άδικον σπαθί·/κι αμέτρητ’ άλλοι τόσοι, και Τούρκοι και Ρωμιοί,/ζωήν και πλούτον χάνουν, χωρίς καμμιά ̕φορμή./…..Κάλλιό ͐ναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή,/ παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά και φυλακή./……»

Με τη Δωδεκάφυλλη «Χάρτα» του πάλι ο Ρήγας, που το 1797 τύπωσε στη Βιέννη και απεικόνιζε ολόκληρη την περιοχή του Δούναβη, τα νησιά του Αιγαίου και το δυτικό τμήμα της Μικράς Ασίας, σκοπό είχε να συνεγείρει το φρόνημα των υποδούλων για το ελληνικό παρελθόν, για τη δόξα που έπρεπε ν’ αναστηθεί. Προσδιόριζε έτσι τα γεωγραφικά, πληθυσμιακά και ιστορικά πλαίσια του νέου κράτους, που είχε οραματιστεί, βάσει μιας διαχρονικής πατριδογνωσίας του Ελληνικού χώρου. Η απεικόνιση του Ηρακλή με το υψωμένο ρόπαλο να κυνηγά μιαν Αμαζόνα, η υπόμνηση της νίκης του ελληνισμού κατά του ασιατικού δεσποτισμού με την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των τεσσάρων στρατηγών του, τα υπομνήματα του Ρήγα με τις ιστορικές αναφορές και τις θρυλικές παραδόσεις, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η υπενθύμιση αυτής της διαχρονικής πατριδογνωσίας του Ελληνικού χώρου, με στόχο την υποκίνηση όλων των υποδούλων βαλκανικών λαών για αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού.

Τέλος τα ποιήματα γενικότερα του Ρήγα, η «Επαναστατική Προκήρυξη», τα «Δίκαια του Ανθρώπου», αποτελούμενα από 35 άρθρα και το «Κυρίως Σύνταγμα», που το συνέθεταν 124 άρθρα, παραμένουν θεμελιώδους σημασίας όχι μόνο για την Κοινοβουλευτική και την Πολιτική Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας, αλλά και για τη Γενική Ιστορία των Βαλκανίων, καθώς τα γλυκόπνοα κηρύγματά του ώθησαν πρώτους τους Έλληνες και ύστερα τους άλλους υπόδουλους Βαλκάνιους λαούς σε ηρωικούς αγώνες για την κατάλυση της τυραννίας, την απελευθέρωση και ανεξαρτησία τους.

Ο Ρήγας ο Βελεστινλής, που η βάσκανος μοίρα διέκοψε τη ζωή του στα 41 χρόνια του [βασανίστηκε βάναυσα και στραγγαλίστηκε στα μπουντρούμια ενός πύργου του Βελιγραδίου, στις 24 Ιουνίου του 1798] υπήρξε, χωρίς αμφιβολία, ο πρώτος οραματιστής Εθνεγέρτης της Ελλάδας, αλλά και ο πρώτος Δημοσιολόγος της Νεότερης Ιστορίας της, αφού αυτός είναι εκείνος που πρώτος εμπνεύστηκε, διατύπωσε και διακήρυξε ένα πλήρη και συστηματικό Καταστατικό Χάρτη – ένα Σύνταγμα για την πατρίδα μας.