Φωτογραφίες από: http://photographybysophiakaragianni.blogspot.com & http://www.dikaiosnet.gr/Pyli/koniario/koniario.htm
Σελίδες από την τοπική μας ιστορία.
ΤΟ ΚΟΝΙΑΡΙΟ ΤΗΣ ΚΩ
Γράφει ο κ. Βασίλης Χατζηβασιλείου.
Πρόκειται για Οθωμανικό μικρό χωριό (εγκαταλελειμμένο σήμερα) βρισκόμενο στα ΒΑ και προς τις υπώρειες του Κάστρου του Παλαιού Πυλίου, μεταξύ Λαγουδιού και Αμανιού. Η παρουσία των Οθωμανών στο Κονιαριό, αρχίζει περίπου τον 18ον αιώνα. Παλαιότερα στοιχεία γι αυτούς δεν έχουμε. Πιθανόν η έλευσή τους στο νησί της Κω, να έγινε από το Ικόνιο της Μικρασίας, με σκοπό τη συμπλήρωση του ντόπιου Μουσουλμανικού πληθυσμού.
Η ονομασία Κονιαριό προέρχεται από το τοπωνύμιο“Konya”, όπως αποδίδεται τουρκικά το Ικόνιο. Κάποιοι το έλεγαν και Κονιδαριό, λέξη που έχει όμως μια άσχημη έννοια, γιατί θυμίζει τους κόνιδες, μια περιφρονητική προς τους κατοίκους του περιγραφή. Όμως αυτοί οι άνθρωποι παρέμεναν εκεί πάνω, έχοντας τα διώροφα ως επί το πλείστον σπίτια τους, το προσκυνητάρι τους, δηλαδή ένα τζαμί χωρίς μιναρέ, όπου προσεύχονταν. Ασχολούνταν βέβαια κυρίως με τη γεωργία, ενώ αρκετοί ήταν και κτηνοτρόφοι. Είχαν δε επί Τουρκοκρατίας δικό τους δημογέροντα, που υπαγόταν στη δημογεροντία του Πυλίου. Οι Ασφενδιανοί και οι Πυλιώτες, μετά την Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα, άρχισαν να τους παρενοχλούν και σιγά-σιγά τους ανάγκασαν στη δεκαετία του 1950 να φύγουν από εκεί και να μετακομίσουν στο Πλατάνι (Κερμετέ) ή στην πόλη. Η αλήθεια είναι, όπως διηγούνται οι ίδιοι οι Ασφιενδιανοι, ότι η παρενόχληση που τους γινόταν αφορούσε τις προστριβές γύρω από τον καθορισμό των ορίων των κτημάτων των Ασφενδιανών και Πυλιωτών νοικοκυραίων με τα γειτονικά κτήματα των Οθωμανών του Κονιαριού.
Γνωρίζουμε ακόμη ότι κάποιες οθωμανικές οικογένειες που έφυγαν τότε για το Πετρούμι είχαν ανάμεσά τους και μερικές που προέρχονταν από το Κονιαριό. Βασικά, ως χαρακτήρες οι Οθωμανοί του Κονιαριού1 ήταν ήσυχοι άνθρωποι, που καλλιεργούσαν τα κτήματά τους για βιοπορισμό. Εκείνο που κάνει εντύπωση, όπως γράφει και ο μακαριστός μητροπολίτης Εμμανουήλ Καρπάθιος, -το μνημονεύω και στο βιβλίο μου Ιστορία της Νήσου Κω- είναι ότι στη συγκεκριμένη περιοχή εμφανίσθηκε το φαινόμενο των κρυπτοχριστιανών, οι οποίοι ονομάζονταν Μελαζένοι2. Η λέξη, έχει την ερμηνεία που μας λέει ότι έτρωγαν κυρίως κριθαρένιο ψωμί ή μαύρο σιταρένιο ψωμί. Φαίνεται, λοιπόν, πως αρκετοί από αυτούς που έκαναν τις κουλούρες τους μαύρες, ήτανε κρυπτοχριστιανοί, γι αυτό και τους έλεγαν Μελαζένους. Αυτοί ήταν μόνιμοι κάτοικοι του Κονιαριού. Να τονίσω όμως ότι οι Μελαζένοι συμβιούσαν ειρηνικά με τους υπόλοιπους Οθωμανούς της Κω και δεν εκδηλώνονταν, αφού είχαν εξαναγκασθεί να γίνουν Μουσουλμάνοι. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να βρω περισσότερα στοιχεία, που να μας το μαρτυρούν αυτό. Ωστόσο ο αείμνηστος δάσκαλος Ηλίας Ζωΐδης από το Πυλί, ο οποίος είχε διδάξει για ένα μικρό χρονικό διάστημα την ελληνική γλώσσα στο δημοτικό σχολείο του Κονιαριού, μου επιβεβαίωσε την ύπαρξη των κρυπτοχριστιανών στην περιοχή εκείνη. Σήμερα πια στο Κονιαριό ο επισκέπτης βλέπει μόνο τα ερειπωμένα σπίτια των Οθωμανών και θαυμάζει το υπέροχο πευκοδάσος της περιοχής, που χαρακτηρίστηκε με την ονομασία Περιαστικό Δάσος του Κονιαριού.
1 Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης αναφέρει στο εκδοθέν το 1921 στην Κω βιβλίο του τα «ΚΩΪΑ» ότι το Κονιαριό είχε 25 οικήματα και 100 περίπου κατοίκους. Ανατολικά δε του χωριού αυτού μας λέει ότι υπάρχει «άλσος μικρόν εκ πεύκων υψηλών», το γνωστό μας σήμερα πευκοδάσος. Μια παλαιότερη απογραφή του 19ου αιώνα, μας δίνει την πληροφορία ότι στο Κονιαριό κατοικούσαν 30 οικογένειες. Ελαφρά δε ήταν μειωμένος ο αριθμός των Οθωμανών κατοίκων του Κονιαριού επί Ιταλοκρατίας.
2 Μελαζ-ζένος, ο = επίθ. ο κατασκευασμένος από μέλαζη, σιμιγδάλι, δηλ. σιτάρι και κριθάρι. Βλέπε Σκανδαλίδης Μιχάλης Ε., Λεξικό των Κωακών Ιδιωμάτων, Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών, έκδ. Ο.Π.Α.Δ. Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου και των Δήμων Κω, Δικαίου και Ηρακλειδών, Αθήνα, 2006, σ. 465.
