Οι πρώτοι φαρμακοποιοί της μεταπολεμικής Κω… Εκεί στέκονταν στην σειρά με την ‘ριτσέτα’ στο χέρι

Γράφει η Ξανθίππη Αγρέλλη

Οδός 25ης Μαρτίου, εκεί στέκονταν στην σειρά με την ‘ριτσέτα’ στο χέρι όσοι υπέφεραν από κάθε λογής αρρώστια. Κρατώντας την ιατρική συνταγή ή ‘ριτσέτα,’ οι ασθενείς περίμεναν στην ουρά για να τους δώσει τα φάρμακά τους ο φαρμακοποιός.

Το πρώτο μοναδικό, μεταπολεμικό φαρμακείο, ήταν του Νίκου Πετρά. Στον ίδιο δρόμο, αργότερα θα ανοίξει φαρμακείο και ο Γιώργος Κωνσταντίνου, όπου για πολλά χρόνια εξυπηρετούσε τους δικούς του πελάτες.

Έτυχε δε να είναι συμμαθητής με τον Γιάννη Πετρά, τον αδελφό του Νίκου Πετρά, ο οποίος άνοιξε το δικό του φαρμακείο στη γειτονική Ρόδο, αλλά δεν έζησε πολύ για να το χαρεί.

Στην οικογένεια Πετρά, υπήρχε και ένας θείος ο οποίος είχε το δικό του φαρμακείο στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Λέρο.

Ο Νικόλαος Πετράς, υπηρέτησε στο Αλβανικό μέτωπο, καταλήγοντας να υπηρετεί στο Νοσοκομείο της Ξάνθης για τέσσερα χρόνια. Αφού τελείωσε το γενικό Γυμνάσιο -Λύκειο στην Κάλυμνο, φεύγοντας 15 χρονών από το νησί του τη Λέρο, ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στην φαρμακευτική, στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο, τις οποίες είχε διακόψει λόγω του Πολέμου.

Όταν ήλθε από την Λέρο στην Κω, νυμφεύθηκε την Ελένη, το γένος Μιχάλη Βασιλειάδη και έμεινε μόνιμα στο νησί μας, με την σύζυγο και τις τρεις κόρες τους , (μια οπτικός, μια βιολόγος και η τελευταία οπτικός), ασκώντας το λειτούργημα του φαρμακοποιού, από το 1950 που το άνοιξε, μέχρι το 1987 που συνταξιοδοτήθηκε.
Έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 89 ετών το 2014.

Η ‘ριτσέτα’ δηλ η φαρμακευτική συνταγή, τότε έπρεπε εκτός από τον κάθε είδους γιατρό, να υπογραφεί και από τον εφημέριο του χωριού.

Ο ιερέας έδινε ένα επί πλέον χαρτί στον άπορο ασθενή, που δικαιολογούσε την επίσης ασθενή οικονομική του κατάσταση.

Το πρώτο φαρμακείο της Κω, του Νικόλαου Πετρά ήταν ένα κατάστημα, στην οδό 25ης Μαρτίου. Πάνω στα ξύλινα ράφια, ήταν παρατεταγμένα στη σειρά δεκάδες μπουκάλια, από οινόπνευμα, ιώδιο, οξυζενέ, στυπτικό ή αντισηπτικό διάλυμα.

Αλλά και με αντιβιοτικές πενικιλίνες, σουλφαμίδες, αναλγητικά, όπως ασπιρίνες, αλγκόν κλπ όλα βαλμένα στην σειρά.

Επίσης δεκάδες ήταν και τα κουτιά με τα χάπια, τις ενέσεις, τα μπουκαλάκια με τα σιρόπια, τα καθαρκτικά, το ρετσινόλαδο, τις αλοιφές και κάθε είδους φάρμακα.

Υπήρχαν ακόμη το βαμβάκι, οι επίδεσμοι, οι γάζες και τα έμπλαστρα. Τότε οι ενέσεις μιας χρήσεως δεν υπήρχαν, αλλά ήταν ανακυκλούμενες, με αποστείρωση βρασμού ή στον κλίβανο.

Ο φαρμακοποιός ή ‘φαρμακοτρίφτης’ όπως τον έλεγαν οι παλιοί, έφτιαχνε με την δική του χημική μαεστρία, ακόμη και αρωματικά σαπούνια, αλλά και κολόνιες λεβάντας, γιασεμιού και λεμονιού. Ανάλογα προμήθευε τις κυρίες, με διάφορες αυτοσχέδιες κρέμες για το πρόσωπο, ώστε να καθυστερήσουν τις ρυτίδες και το ανελέητο γήρας.

Επίσης τους έφερνε και τα πρώτα καλλυντικά, όπως κραγιόν, ρουζ, χρώματα νυχιών, σουλουμάδες, πομάδες, πούδρες, για να μακιγιάρονται, ώστε να φαίνονται νεότερες και φυσικά ομορφότερες.

Μέχρι και μαύρη μπογιά για τα μαλλιά το ‘κατράμι,’ έβρισκαν εκεί οι φιλάρεσκες κυρίες του νησιού. Όσο για τους άνδρες, αρκούσε το ξυράφι, το πινέλο, και ο αφρός για ξύρισμα σε ειδικό κουτί.

Η μεγαλύτερη κόρη του Νικολάου Πετρά, η Ροδία, τον θυμάται σκυμμένο πάνω από το εργαστήριο του, ανάμεσα σε σκόνες και διάφορα υγρά, πάνω από καμινέτα κατσαρολάκια, διάφορα φιαλίδια και μπολ, να φτιάχνει ο ίδιος σαν άριστος χημικός-φαρμακοποιός, ακόμη και τα χάπια και τα υπόθετα των ασθενών.

Βάση της ‘ριτσέτας’- της συνταγής του γιατρού, έφτιαχνε κατά παραγγελία μέχρι σιρόπια για τον βήχα ή αλοιφές για τα δερματικά, το κρυολόγημα και τα ρευματικά.
Εκείνη την εποχή, τα έτοιμα φαρμακευτικά σκευάσματα ήταν λίγα και πολύ ακριβά.
Επίσης η μεταφορά τους από την Αθήνα γίνονταν δύσκολα, με ένα πλοίο της άγονης γραμμής, που προσέγγιζε τα νησιά μας μια φορά την εβδομάδα.

Παράλληλα με το πασίγνωστο μοναδικό φαρμακείο του Νίκου Πετρά, λειτουργούσε και ένα βοηθητικό φαρμακείο της αξέχαστης Ελευθερίας Σταυράκη, η οποία δεν ήταν σπουδαγμένη φαρμακοποιός αλλά βοηθός. Αυτό στεγάζονταν στον χώρο του Γενικού Νοσοκομείου, που έβλεπε προς την πλευρά της οδού Ιπποκράτους, την θρυλική Χαντάκα.

Στην οδό Ιπποκράτους, μετά από μερικά χρόνια, το 1958 θα ανοίξει το φαρμακείο της η αείμνηστη Θάλεια Ολυμπίτου -Νικολή. Θα παντρευτεί τον φαρμακοποιό Μάρκο Νικολή και θα αποκτήσουν τέσσερις θυγατέρες όλες σπουδαγμένες. (Μια γεωπόνο, μια μαθηματικό, μια ιατρό δερματολόγο, και μια δικηγόρο.)

Το ζευγάρι φαρμακοποιών για πολλά χρόνια μέχρι το 2004 που συνταξιοδοτήθηκαν θα εξυπηρετούν τους δικούς τους πελάτες του νησιού.

Η αξέχαστη Θάλεια Ολυμπίτου, που πριν ένα χρόνο το 2018 έφυγε από κοντά μας, ήταν κόρη του δερματολόγου ιατρού Γιάννη Ολυμπίτου και αδελφή της καθηγήτριας Αγγλικών, Θέμιδος Ολυμπίτου.

Υπηρέτησε όπως και οι άλλοι συνάδελφοι της, με πολλή αφοσίωση και ζήλο, το λειτούργημα των επιστημονικών σπουδών της, στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο, στην φαρμακευτική και εξυπηρέτησε εκατοντάδες πελάτες, που είχαν την ανάγκη ενός γιατρικού για την ανακούφιση του πόνου ή της ασθένειας τους.

Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι ασθενείς ανάγκαζαν τους φαρμακοποιούς, να ανοίξουν το κλειστό φαρμακείο τους ή τους ξυπνούσαν τη νύχτα, για να τους δώσουν τα απαραίτητα φάρμακά τους.

Επίσης οι φαρμακοποιοί επειδή οι νοσηλεύτριες ήταν πολύ λίγες, ανιδιοτελώς προσφέρονταν για να κάνουν τις απαραίτητες ενέσεις στους πελάτες τους ή να περιδέσουν τα τραύματα και να αλλάξουν τις γάζες στις πληγές τους. Πράγματι η προσφορά τους στον ανθρώπινο πόνο ήταν και είναι πολύ σημαντική.

Φυσικά και η αείμνηστη Θάλεια Ολυμπίτου, έφτιαχνε μόνη της χημικές φαρμακευτικές συνθέσεις, καθώς και διάφορες καλλυντικές κρέμες, σαπούνια και αρώματα.

Το 1970 ο σύζυγος της, φαρμακοποιός Μάρκος Νικολής, θα ανοίξει δεύτερο φαρμακείο σε μικρή απόσταση από το πρώτο, πάλι στην οδό Ιπποκράτους.

Αργότερα το 1983 με μια πολύ έξυπνη κίνηση ο φαρμακοποιός Μάρκος Νικολής, ανοίγει φαρμακείο στην ακριτική Κέφαλο, την ιδιαίτερη πατρίδα του, συγκεντρώνοντας πολλούς πελάτες από τα χωριά.

Εξυπηρετώντας έτσι, μια δύσκολη κατάσταση που ανάγκαζε τους κατοίκους των απομακρυσμένων χωριών να κατεβαίνουν στην πόλη του νησιού, την Χώρα, για να πάρουν τα αναγκαία φάρμακα τους.

Το παράδειγμά του αφού το 2011 έφυγε από τη ζωή, το ακολούθησαν αργότερα και άλλοι φαρμακοποιοί, ώστε αποκεντρωμένοι άνοιξαν τα φαρμακεία τους και στα υπόλοιπα χωριά.

Δύσκολα χρόνια για την μεταπολεμική περίοδο του νησιού μας, ιδιαίτερα μετά την Ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων με την μητέρα Ελλάδα.

Απαραίτητοι οι φαρμακοποιοί, μαζί με τους γιατρούς του νησιού μας, πρόσφεραν και συνεχίζουν να προσφέρουν, πολλά και σημαντικά στον σημαντικό τομέα της υγείας των κατοίκων της Κω.

Οι πρώτοι μεταπολεμικοί φαρμακοποιοί στους οποίους αναφερθήκαμε, έδειξαν τον σωστό δρόμο ώστε η πατρίδα του πατέρα της Ιατρικής Ιπποκράτη, να υπερηφανεύεται για αυτούς.

Φυσικά ήλθαν νεώτεροι φαρμακοποιοί στο νησί και μαζί με τους ντόπιους, συνεχίζουν το υψηλό λειτούργημα της παρουσίας τους, με πολλά φαρμακεία, με διανυκτερεύσεις και εφημερίες, έτσι, ώστε να εξυπηρετούνται όλοι κάτοικοι της Κω, που τόσο τους χρειάζονται.

Υ.Γ. Το παρόν αφιέρωμα, είναι σπονδή ευγνωμοσύνης στους πρώτους μεταπολεμικούς φαρμακοποιούς της Κω, που σε δύσκολες συνθήκες στήριξαν την υγεία του νησιού μας.

Ζητάμε συγνώμη, αν παραλείψαμε κάποιους και παρακαλούμε να μας τους αναφέρετε συμπληρωματικά.

Πολλά ευχαριστώ, στις οικογένειες των αξέχαστων φαρμακοποιών, για τις πολύτιμες πληροφορίες και τις φωτογραφίες τους.
Ξανθίππη Αγρέλλη