Βασίλης Χατζηβασιλείου: «ΓΑΙΑΝ ΚΑΙ ΥΔΩΡ ΟΥ ΔΙΔΟΜΕΝ»

ΒΑΣΙΛΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΤΟ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑ: «ΓΑΙΑΝ ΚΑΙ ΥΔΩΡ ΟΥ ΔΙΔΟΜΕΝ»

ΤΟΥ ΕΜΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ 80 ΑΔΤΕ ΤΡΑΝΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΟΛΜΗΣ ΤΗΣ ΕΘΝΟΦΥΛΑΚΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΦΕΔΡΩΝ ΜΑΣ ΓΙΑ ΑΠΟΤΡΟΠΗ ΚΑΘΕ ΕΧΘΡΙΚΗΣ ΕΠΙΒΟΥΛΗΣ*

~~~~~~

Από την Αρχαία Ελληνική Ιστορία γνωρίζουμε ότι η φράση «γη και ύδωρ» συμβόλιζε την άνευ όρων υποταγή σε ένα κατακτητή. Η χρήση και η σημασία της φράσης αυτής, των τριών μόλις λέξεων, συνεχίστηκε ακόμη και στη νεοελληνική μας διάλεκτο.

Από τον Πατέρα της Ιστορίας τον Ηρόδοτο, που περιγράφει με το πλούσιο περιεχόμενο των εννέα βιβλίων του την έκβαση των Περσικών Πολέμων μέχρι τις μάχες των Πλαταιών και της Μυκάλης φθάνοντας ως την άλωση της Σηστού, μαθαίνουμε πως οι Πέρσες ζητούσαν γην και ύδωρ από τις πόλεις και τους λαούς που τους παραδίδονταν. Σύμφωνα με τα Περσικά έθιμα, η απόδοση αυτών των συμβόλων αποτελούσε ένδειξη υποταγής προς το Περσικό Κράτος και σήμαινε ότι αυτοί που παραδίδονταν στους Πέρσες παραιτούνταν από κάθε δικαίωμα πάνω στη γη τους, στις λίμνες τους, στα ποτάμια τους, στις θάλασσες που περιέβρεχαν τις ακτές τους και σε όλα τα αγαθά τους. Δίνοντας γην και ύδωρ αναγνώριζαν την περσική εξουσία πάνω σε όλα, ακόμη και οι ζωές τους ανήκαν στον Βασιλιά των Περσών. Μετά από αυτή την αναγνώριση, ακολουθούσαν διαπραγματεύσεις για τις υποχρεώσεις και τα προνόμια των υποτελών.

Το 491 π. Χ. ο Βασιλιάς της Περσίας Δαρείος απέστειλε πρεσβείες σε πολλές από τις ελληνικές πόλεις-κράτη για ν’ απαιτήσει γην και ύδωρ, όπως σημειώνει στο έκτο βιβλίο του ο Ηρόδοτος. Η κίνηση αυτή εντασσόταν στα πλαίσια των προετοιμασιών για τη μεγάλη εκστρατεία που σχεδίαζε για τον επόμενο χρόνο και είχε ως στόχο, τόσο να βολιδοσκοπήσει τις ελληνικές πόλεις για τις προθέσεις τους, όσο και να τις τρομοκρατήσει απομονώνοντας έτσι τον κύριο στόχο της εκστρατείας του, που ήταν η Αθήνα.

Στις περισσότερες πόλεις οι πρεσβευτές έγιναν δεκτοί με διπλωματικότητα και σεβασμό. Πολλές νησιωτικές πόλεις-κράτη, όπως η Θάσος και η Αίγινα, δήλωσαν υποταγή, δείχνοντάς την μάλιστα και εμπράκτως, όπως η Θάσος που κατεδάφισε συμβολικά τα τείχη της. Το ίδιο έπραξε και ο Αμύντας, ο Βασιλιάς των Μακεδόνων, που υποτάχθηκε χωρίς μάχη, όπως διαβάζουμε στο πέμπτο βιβλίο του Ηροδότου. Μόνο σε δύο πόλεις, αντίθετα με το έθιμο της εποχής, οι πρεσβευτές εκτελέστηκαν και μάλιστα με φρικτό τρόπο. Στη Σπάρτη τους έριξαν σε βαθύ πηγάδι, λέγοντάς τους ότι εκεί θα έβρισκαν και γη και ύδωρ και στην Αθήνα τους έριξαν σ’ ένα βάραθρο, όπου συνήθως εκτελούσαν τους εγκληματίες.

Ας έλθουμε όμως τώρα και στην εποχή του πέμπτου Βασιλιά της Περσίας από τη δυναστεία των Αχαιμενιδών, του Αρταξέρξη του Α΄, του μακρόχειρα, όπου μεσουρανούσε η φήμη του Πατέρα της Ιατρικής Ιπποκράτη του Κώου .

Διαβάζουμε στα κείμενα των Επιστολών, που περιλαμβάνονται στο περίφημο Corpus Hippocraticum, ότι ο Πέρσης βασιλιάς Αρταξέρξης σαν έμαθε πως ο Ιπποκράτης «θεία φύσει κέχρηται και εκ μικρών και ιδιωτικών εις μεγάλα και τεχνικά προήγαγε την ιατρικήν», ζήτησε επίμονα να του προσφέρει τις ιατρικές του γνώσεις, για να εξαφανιστεί η φοβερή αρρώστια που μάστιζε τότε τα περσικά στρατεύματα. Σε αντάλλαγμα για την υπηρεσία του αυτή θα του έδινε «άργυρον και χρυσόν» και θα τον καθιστούσε «τοις αρίστοις Περσέων ισότιμον», όσο κανέναν άλλον άνδρα της Ευρώπης. Ο Ιπποκράτης όμως, που έσωζε ζωές κι όχι ζωές που σκόπευαν να αφαιρέσουν άλλες (αφού ήταν γνωστό πως τα στρατεύματα του Αρταξέρξη έρχονταν να πολεμήσουν τους Έλληνες), αρνήθηκε λέγοντας ότι: «και προσφορή και εσθήτι και οικήσει και πάση τη ες βίον αρκεούση ουσίη χρεόμεθα. Περσέων δε όλβου ου μοι θέμις επαύρασθαι, ουδέ βαρβάρους άνδρας νούσεων παύειν, εχθρούς υπάρχοντας Ελλήνων». Δηλαδή «και χρήματα και ενδύματα και σπίτια και οτιδήποτε άλλο μου αρκεί στη ζωή το έχω. Των Περσών δε την μακαριότητα δεν είναι πρέπον να απολαμβάνω, ούτε από τις αρρώστιες να θεραπεύω άνδρες βαρβάρους, αφού παραμένουν εχθροί των Ελλήνων».

Τότε ο Αρταξέρξης γεμάτος οργή έστειλε στους Κώους την ακόλουθη επιστολή:

«Βασιλεύς βασιλέων μέγας Αρταξέρξης Κώοις τάδε λέγει: Δότε εμοίς αγγέλοις Ιπποκράτην ιητρόν κακούς τρόπους έχοντα και εις εμέ και εις Πέρσας ασελγένοντα. Ει δε μη, γνώσεσθε και της πρώτης αμαρτίας τιμωρίην τίσοντες. Δηιώσας γαρ την υμετέραν πόλιν και νήσον κατασπάσας ες πέλαγος ποιήσω, μηδέ εις τον επίλοιπον χρόνον γνώναι, ει ην επί τούτω τω τόπω νήσος ή πόλις Κω».

Οι Κώοι όμως απτόητοι, αρνήθηκαν να στείλουν τον συμπατριώτη τους κι έδωσαν την εξής απάντηση:

«Έδοξε τω δάμω αποκρίνασθαι τοις παρ’ Αρταξέρξου αγγέλοις, ότι Κώοι ουδέν ανάξιον πράξουσιν ούτε Μέροπος, ούτε Ηρακλέους, ούτε Ασκληπιού, ων ένεκεν πάντες οι πολίται, ούτε δώσουσιν Ιπποκράτην, ουδέ ει μέλλοιεν ολέθρω τω κακίστω απολέσθαι. Και γαρ Δαρείου και Ξέρξου από πατέρων επιστολάς γραψάντων γαίαν και ύδωρ αιτεόντων, ουκ έδωκεν ο δάμος, ορέων αυτοίς ομοίως τοις άλλοις ανθρώποις θνητούς εόντας. Και νυν την αυτήν απόκρισιν διδοί. Από Κώων αναχωρείτε, ότι Ιπποκράτην ου δίδουσιν έκδοτον. Απαγγέλλετε ουν αυτώ οι άγγελοι, ότι ουδ’ οι θεοί αμελήσουσιν αμέων».

Αυτές τις δυο επιστολές, του Αρταξέρξη προς τους Κώους και των Κώων προς τον Αρταξέρξη, είχε διαβάσει προσεκτικά στη σελίδα 84 του βιβλίου μου: «Ιστορία της Νήσου Κω. Αρχαία-Μεσαιωνική-Νεότερη», έκδοση Δήμου Κω 1990, ο Διοικητής της 80 ΑΔΤΕ το 1995 Ταξίαρχος Ελευθέριος Σταμάτης και με κάλεσε στο γραφείο του, για να μου ανακοινώσει περιχαρής ότι βρήκε σε πέντε μόνο λέξεις το κατάλληλο για τη ζώνη ευθύνης του απόφθεγμα, που θα κοσμούσε το έμβλημα της Ταξιαρχίας μας και σκόπευε να το προτείνει στην ανώτατη ηγεσία του Στρατού μας για καθιέρωση. Ως τότε, θυμίζω, πως το απόφθεγμα της Ταξιαρχίας ήταν: «Αρχή γαρ του νικάν το θαρρείν» του Πλουτάρχου. Του απάντησα ότι πιο αντιπροσωπευτικό για το νησιωτικό μας σύμπλεγμα απόφθεγμα δεν θα μπορούσε να θεσπιστεί καθώς εξέφραζε την καθολική άρνηση των κατοίκων και του στρατού μας ότι γην και ύδωρ ου δίδομεν, αλλά θα υπερασπιζόμαστε τα πατρώα εδάφη και τις θάλασσες που περιβρέχουν τα νησιά μας από κάθε εχθρική επιβουλή. Έτσι η φράση: «ΓΑΙΑΝ ΚΑΙ ΥΔΩΡ ΟΥ ΔΙΔΟΜΕΝ», με τον χάρτη της Κω, το ακόντιο και το όπλο δεμένα χιαστί συμβολικά και με το εθνόσημο αποτελούν από τότε το επίσημο έμβλημα και τη σημαία της Ταξιαρχίας μας.

Πώς, λοιπόν, να μην υπάρχει ο απαραίτητος πολλαπλασιαστής ισχύος και ο ισχυρός μοχλός αποτροπής κάθε επιβουλής για τους πάντα βρισκόμενους σε συνεχή ετοιμότητα και αποφασιστικότητα Εθνοφύλακες της 80 ΑΔΤΕ και τους Εφέδρους μας, που αποτελούν σημαντικό «γρανάζι» της πολεμικής μηχανής της ζώνης ευθύνης της Ταξιαρχίας μας, όταν όλοι τους εμπνέονται συνεχώς και καθοδηγούνται από ένα τέτοιο υπέροχο απόφθεγμα, που βγήκε από τα κατάβαθα της ελληνικής ψυχής των κατοίκων του νησιού μας πριν από 25 ολάκερους αιώνες;

Και τους μεν Εφέδρους μας διακρίνει το υψηλό αίσθημα αυταπάρνησης κάθε φορά που απαιτήθηκε να κληθούν στα όπλα σε περιόδους κρίσης, τους δε Εθνοφύλακες μας το βαθύ εθνικό συναίσθημα και η αίσθηση της αποστολής τους, για την προάσπιση των εστιών και της γης των προγόνων και των απογόνων μας, γεγονός που τους καθιστά ισχυρή αποτρεπτική δύναμη. Άλλωστε με αυτόν ακριβώς τον τρόπο έμαθαν να παλεύουν οι Έλληνες για τη διατήρηση του μείζονος αγαθού της ελευθερίας τους.

Κλείνω τη σύντομη αυτή ιστορική μου αναφορά με μιαν υπέροχη φράση του Θουκυδίδη, που παραμένει αενάως επίκαιρη. Μας λέει, λοιπόν, ο Θουκυδίδης: «Το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον» Δηλαδή ευτυχία – αληθινή – είναι η ελεύθερη ζωή, η δε ελευθερία εδράζεται πάνω στην ευψυχία, στη λεβεντιά. Αυτήν ακριβώς την αναγκαία για την ελευθερία μας λεβεντιά καλλιεργούν και μετουσιώνουν σήμερα με τη δυναμική τους παρουσία οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, ενισχυόμενες, όποτε απαιτηθεί, από τους συμπολίτες μας Εφέδρους και Εθνοφύλακες.

______________________

*Ομιλία στην ημερίδα της 80 ΑΔΤΕ, που έγινε στο Ξενοδοχείο «Κυπριώτης» της Κω στις 21-10-2017.