ΦΩΤΟ & ΒΙΝΤΕΟ Με μεγάλο ενδιαφέρον & αξιοπρόσεχτες ομιλίες, τα εγκαίνια της φωτογραφικής έκθεσης Αρχιτεκτονικής του Δ. Χάμψα

ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟ & ΒΙΝΤΕΟ

Με ξεχωριστό ενδιαφέρον πραγματοποιήθηκαν απόψε στο χώρο του ιστορικού και λαογραφικού μουσείου Κω η φωτογραφική έκθεση Αρχιτεκτονικής με θέμα «ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΩ ΣΗΜΕΡΑ ΣΕ ΧΡΗΣΗ».

Η έκθεση διοργανώνεται από το Αρχιτεκτονικό Γραφείο Δ. Χάμψα σε συνεργασία με τον ΔΟΠΑΒΣ. Οι φωτογραφίες και τα επεξηγηματικά κείμενα είναι του Δημήτρη Χάμψια και ελήφθησαν πριν από τον σεισμό της 21ης Ιουλίου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασαν επίσης οι ομιλίες του Βασίλη Χατζηβασιλείου και του Μηνά Χατζηαντωνίου. Ο κ. Χατζηβασιλείου έκανε μια σύντομη αναφορά στους Ιταλικούς σχεδιασμούς και την ανέγερση των των δημόσιων κτηρίων της πόλης (αξιοσημείωτη η επισήμανσή του ότι για την ολοκλήρωση του ΙΝ του Αγ. Νικολάου Κω συνέδραμε και η Ιταλική κυβέρνηση), ενώ ο κ. Χατζηαντωνίου αναφέρθηκε στην ανώνυμη αρχιτεκτονική και τη διαχρονική ταυτότητα του τόπου μας, κάνοντας μνεία στους παλιούς πρωτομάστορες και στον σεβασμό του μέτρου και της αισθητικής, αλλά και ασκώντας κριτική σε σύγχρονες αναπλάσεις (με συγκεκριμένα παραδείγματα-ΒΙΝΤΕΟ) που θυμίζουν «τούρτα αμυγδάλου» και όχι μόνο… Σε μια από τις πολλές «ατάκες» του μάλιστα τόνισε ότι ο σεισμός από «φονικός» πρέπει να μετατραπεί σε «φωνή-Κως».

Τέλος, ο ίδιος ο Αρχιτέκτονας Δ. Χάμψας αναφέρθηκε στην έκθεση και στο περιεχόμενό της αλλά και στα ερεθίσματα τα οποία δέχθηκε ο ίδιος για την πραγματοποίηση της με βάση τους προβληματισμούς που υπάρχουν και στους τίτλους των πέντε ενοτήτων της έκθεσης.

Την εκδήλωση προλόγισε και παρουσίασε εκ μέρους του ΔΟΠΑΒΣ το μέλος του ΔΣ Δήμητρα Τριανταφυλλοπούλου.

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους: ο Βουλευτής Η. Καματερός, ο εκπρόσωπος του Σεβασμιωτάτου (ο οποίος απουσιάζει εκτός Κω) π. Κωνσταντίνος Καματερός, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι Σεβ. Μαραγκός και Ν. Κανταρζής,  η Τοπ. Σύμβουλος Χ. Τσέλιου, ο Ιατρός Κ. Κουλτινιός εκ μέρους του Νοσοκομείου Κω, εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων, Αρχιτέκτονες – μέλη του ΤΕΕ και πολλοί ενδιαφερόμενοι.

Εκτός από τον πλούσιο μπουφέ το Αρχιτεκτονικό Γραφείο Δ. Χάμψα πρόσφερε επίσης στους παρευρισκόμενους ένα πολύ όμορφο ημερολόγιο του 2018 με τις φωτογραφίες της έκθεσης και τα κείμενα που την συνοδεύουν.

Διάρκεια της έκθεσης 20-28 Αυγούστου.

Ώρες λειτουργίας:11:00-13:00 και 18:00-21:00.

ΒΙΝΤΕΟ-ρεπορτάζ από Δημοτική Τηλεόραση Κω/Μαρία Πολίτου

Φωτογραφική Έκθεση Αρχιτεκτονικής Δ.Χάμψα(Ιπποκράτεια2017)

«ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΚΩ ΣΗΜΕΡΑ ΣΕ ΧΡΗΣΗ»

«Ανώνυμη αρχιτεκτονική, η διαχρονική ταυτότητα του τόπου μας»

Του Μηνά Γ. Χατζηαντωνίου 20.08.2017

Αξιότιμες αρχές του τόπου μας, συμπατριώτισσες , συμπατριώτες και επισκέπτες! Με χαρά και με αγάπη σας χαιρετώ στην αποψινή μας φωτογραφική έκθεση αρχιτεκτονικής του καλού φίλου και συναδέλφου Δημήτρη Χάμψα, στο πλαίσιο των Ιπποκρατείων 2017.

Τίποτα δεν είναι τυχαίο στην τυχαία μας ζωή, όπως η ευκαιρία αυτή να καταθέσω ενδεικτικά τις θέσεις και επισημάνσεις μου για ένα πολύ σημαντικό και ζωτικό ζήτημα όπως αυτό της συλλογικής μνήμης και της κοινωνικής αισθητικής, ή όπως είναι ο τίτλος της μικρής ομιλίας μου, ως προλόγου: «Ανώνυμη αρχιτεκτονική, Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΉ ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΌΠΟΥ ΜΑΣ»

Με δεδομένη και αυτονόητη την αντικειμενική αλήθεια του τίτλου, αλλά δυσκόλως εννοούμενη και κατά-νοούμενη από πολλούς στις μέρες μας, προτίμησα να μην κάνω μια επιστημονική ανάλυση, κάτι που έχει γίνει από αρκετούς αρχιτέκτονες σε συνέδρια και εργασίες τους, αλλά να επισημάνω την κατάσταση και την στάση μας στο ζήτημα αυτό!

Ένα καίριο και καθοριστικό ζήτημα της κοινωνίας μας που έχει έτσι κι αλλιώς τοπικό, εθνικό και διεθνές ενδιαφέρον και βάρος, το αφήσαμε ως φτερό στον άνεμο της ανάπτυξης και της ματαιοδοξίας μας να παραπαίει και να χάνεται!

Ένα πρόβλημα που με απασχολεί πάρα πολλά χρόνια, που οι παρεμβάσεις μου, όπως και άλλων συμπολιτών μας, δεν έφεραν ένα ικανοποιητικό και ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Ξεκαθαρίζω πως στην παρούσα ομιλία μου στην εκδήλωση αυτή, δεν κάνω κριτική στις αρχές και στις αρμόδιες υπηρεσίες( ωστόσο επιφυλάσσομαι άμεσα γι` αυτό), αλλά κάνω προσωπικές διαπιστώσεις κριτική και αυτοκριτική στη στάση μας ως πολιτών!

Κυρίες και κύριοι!

Την περίοδο αυτή που εντείνουμε την τάση και τις δράσεις εξωστρέφειας του κέντρου παράδοσης και λαϊκού πολιτισμού «ΑΣΚ-ΕΣ» με επίκεντρο τη μουσική και το τραγούδι, έρχεται να γίνει μια άλλη αρχή για την συνύπαρξη μας με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική.

Μπορεί η έκθεση να αναφέρεται σε ιστορικά κτίρια της Πόλης Κω, ωστόσο παρατηρούμε μορφολογικά και λειτουργικά στοιχεία με άκρως ενδιαφέρουσες ομοιότητες και σχέσεις, σε όλο το νησί μας, την Ελλάδα, τον κόσμο! Και έρχονται οι ίδιες οι διαφορές, οι διαφοροποιήσεις, οι ιδιαιτερότητες να ενωθούν και να μας ενώσουν μέσα στην ιστορική πορεία μας, στο παρόν και στην πορεία μας στο μέλλον. Έρχονται να αναδείξουν την διαχρονική τοπικότητα και ταυτόχρονα την δια-τοπικότητα της ανώνυμης αρχιτεκτονικής!

Η βασική αρχή που διέπει την ανώνυμη αρχιτεκτονική είναι στη φράση του Πρωταγόρα «για όλα τα πράγματα μέτρο είναι ο άνθρωπος», «Πάντων χρημάτων μέτρον εστίν άνθρωπος», Όλα κατασκευάζονταν με σημείο αναφοράς τον άνθρωπο!

Από τον άνθρωπο για τον άνθρωπο! …..γι αυτό παραμένουν μνημεία ..συλλογικής μνήμης για την ανθρωπότητα.

Σπίτι όσο χωρείς και χωράφι όσο θωρείς έλεγαν και το έκαναν! Η οικονομία, η εργονομία, η λειτουργία των επιμέρους χώρων των κτιρίων, αλλά και του συνολικού όγκου των κτιρίων είναι στοιχεία άξια για θαυμασμό και μίμηση.

Ακόμα και τα αρχοντόσπιτα, τα καπετανόσπιτα που ξεχώριζαν από το μέγεθος, τον πλούτο, την δόμηση και την μορφολογία τηρούσαν το μέτρο.

Όλα με μέτρο και τίποτα μέτριο!

«Το περίσσιο είναι ψεύτικο, το λιγοστό είναι ντροπαλό…» λέει ο ποιητής της Ρωμιοσύνης Γιάννης Ρίτσος.

Σημαντική έννοια και αξία είναι η κατασκευαστική ειλικρίνεια! Οι όψεις δηλώνουν και υποδηλώνουν τη θέση, τη σχέση και την λειτουργία των εσωτερικών χώρων. Τα υλικά κατασκευής είναι αυτά που χρειάζονται και δίνουν το καλύτερο αποτέλεσμα!

Αν μιλάμε για τη σημασία της κατασκευαστικής ειλικρίνειας, άλλος σημαντικός όρος είναι η αποκατάσταση ή η «αναπαλαίωση» των κτιρίων και κατασκευών.

Πιστεύω πως είναι αυστηρά απαραίτητο σε κάθε αποκατάσταση να αναδεικνύεται μελετημένα ο χρόνος που πέρασε πάνω από το κτίριο! Ο τρόπος και τα υλικά δόμησης, η πλαστικότητα, η αισθητική και τελικά η σοφία των ανώνυμων μαστόρων – καλλιτεχνών

Διαπιστώνω πολλές φορές ότι ο παραπάνω όρος παραβιάζεται και βιάζεται βάρβαρα, χωρίς γνώση, συνείδηση και ευθύνη! Μετά την αποκατάσταση οι σοβατισμένες κατασκευές μοιάζουν με τούρτες αμυγδάλου που καταλαβαίνεις περίπου τι μπορεί να είναι, αλλά δεν ξέρεις καθόλου για τα υλικά και τον τρόπο δόμησης, όπως είπαμε.

Επίσης αντιδρώ και έχω επιφυλάξεις για πολλές από τις λεγόμενες αναπλάσεις, με σχεδιασμούς και υλικά «καρμπόν» που συναντά κανείς από την Ομόνοια έως την Κάσο!

Κυρίες και κύριοι. Αναφέρεται στην έκθεση ο όρος κλίμακα! Πόσο έχουμε συνειδητοποιήσει την καθοριστική σημασία του όρου αυτού στην αισθητική! Στην αρμονική, ανθρώπινη κι ευτυχισμένη τελικά ζωή μας.

Το κάθε σπίτι, η κάθε κατασκευή είχε το μέγεθος και τη θέση που άρμοζε στο περιβάλλον και υπηρετούσε της ανάγκες του προσώπου, της οικογένειας, της κοινωνίας.

Ακολουθούσαν το ανάγλυφο του εδάφους σε κάθε τόπο. Σε καμιά περίπτωση δεν ξεπερνούσε ιδιωτικό κτίριο την κορυφογραμμή των βουνών, ήταν ύβρις στη φύση και στο Θεό! Μόνο κάποια εκκλησάκια που έδεναν με το τοπίο και βεβαίως το παλάτι του άρχοντα, ως δήλωση εξουσίας και βεβαίως ύβρεως! Το δώμα του ενός σπιτιού ήταν η αυλή του άλλου και όλα μαζί αποτελούσαν ένα άριστο και άρρηκτο ιστό, έως και φρούριο για την προστασία τους από τους επιδρομείς.

Ο άγνωστος για μας σήμερα και ανώνυμος μάστορας των κτιρίων ή άλλων αρχιτεκτονικών κατασκευών, στην εποχή του ήταν ονομαστός! Έγινε μάστορας μετά από πολύ κόπο, μελέτη κι εμπειρία. Δίπλα στον πιο παλιό μάστορα, που με σεβασμό έπαιρνε και κατακτούσε τη γνώση και τη δεξιότητα! Που προσπαθούσε να μάθει και τα ιδιαίτερα μυστικά της τέχνης, όταν πολλοί μάστορες –δάσκαλοι δεν τα έδειχναν στους νεότερους.

Και όπως παλιά για να πιάσεις τον κάβο στο χορό έπρεπε να είσαι κατά γενική ομολογία μερακλής- πρωτοχορευτής έτσι και στις κατασκευές έπρεπε να είσαι πρωτομάστορας

Το πλατυμέτωπο σπίτι του Ασφενδιού, τα σπίτια με τη μουριά( συκαμινιά) οι πύργοι, τα αγροτόσπιτα, οι ανεμόμυλοι, οι νερόμυλοι και ανεμαντλίες, οι ξερολιθιές και οι μαντρότοιχοι, οι κρήνες, οι τσεσιμέδες και τόσα άλλα αποτελούν ενδεικτικά στοιχεία της διαχρονικής ταυτότητας του τόπου μας! Ακόμα και τα κάγκελα των ιταλικών οικοδομών που συνεχώς αφαιρούνται και εξαφανίζονται

 

 

Κυρίες και κύριοι,

Δεν αρκούν μόνο τα λαογραφικά μουσεία και τα παραδοσιακά σπίτια! Απαραίτητη είναι η ορθή διατήρηση των παραδοσιακών κατασκευών, της ανώνυμης αρχιτεκτονικής!

Ο καταστροφικός σεισμός του 1933, πέρα από τις τόσες ζωές συμπατριωτών μας, πήρε και πολλές παραδοσιακές οικοδομές, που οι Ιταλοί τις αποτελείωσαν, ακόμα κι αν υπήρχε η δυνατότητα αποκατάστασης, για τους γνωστούς λόγους και σκοπιμότητες. Το ίδιο έκαναν δυστυχώς και οι Έλληνες στην Κεφαλονιά το 1953.Ο καταστροφικός και φονικός σεισμός του 2017 που απόψε είναι ακριβώς ένας μήνας, από το γεγονός, κατέστρεψε πολλά παραδοσιακά κτίρια που υπήρχαν από την εποχή της Τουρκοκρατίας , αλλά και νεότερα. Τμήμα του αγωγού με τις καμάρες κατά μήκος του δρόμου του Αμπάβρη, τς ανεμαντλίες, ανεμόμυλους, πλειάδα αγροτόσπιτων, μαντρότοιχων, τα φουγάρα των εργοστασίων τοματοπολτέ ΑΒΙΚΩ και ΝΟΜΙΚΟΣ, τις κρήνες των τζαμιών και τον μιναρέ.

Για τις καταστροφές στους αρχαιολογικούς χώρους θα αναφερθούμε με άλλη ευκαιρία.

Αν είχαμε προβλέψει ως Ιπποκρατική Κως και είχαμε δείξει ως πολιτεία, ως τοπική αυτοδιοίκηση, ως συλλογικότητες, ως κοινωνία και ως πολίτες το ουσιαστικό ενδιαφέρον, αν είχαμε κάνει εγκαίρως τις κατάλληλες παρεμβάσεις, θα είχαν σωθεί πολλά από αυτά!!! Απεναντίας αφού έπεσαν μόνα κι έρημα, άλλα παραμένουν ένας σωρός πέτρες με ένα τμήμα τους να μας δείχνει ακόμα ανέλπιστα το μεγαλείο τους και άλλα εξαφανίστηκαν.

Υπήρχαν όμως και παραδοσιακές οικοδομές και κατασκευές που κατεδαφίστηκαν ή κατέρρευσαν άδικα, άσκοπα, ασύδοτα και άκαρδα!( ακόμα και από …αγανάκτηση(;) όπως η χαρακτηριστική εξοχική οικία στη γωνία των οδών Μακρυγιάννη και Αρίστωνος, στη οποία αναδείχνονταν όλα τα στοιχεία δόμησης εξωτερικών και εσωτερικών τοίχων, πατωμάτων στέγης, ανοιγμάτων κλπ. Σχετική αναφορά είχα κάνει στους προέδρους της επιτροπής Κω του ΤΕΕ και σε πολλούς σχετικούς, λέγοντας τους προκλητικά ότι έχει την ίδια αξία με τον Παρθενώνα! Ναι! Υπερβολή ως βολή για υπέρβαση της προκλητικής κλινήρους, απαθούς στάσης μας!!

Η μάστιγα των νεότερων αναπτυξιακών χρόνων έως και σήμερα με τους νεόπτωχους και καιροσκόπους Κώους είναι η βίαιη και αδηφάγος αφαίρεση λίθινων και μαρμάρινων δομικών στοιχείων( ακόμα και υπέρθυρων (πρεκιών), λαμπάδων κλπ από παραδοσιακά κτήρια για τη χρήση τους σε νεόδμητα άλλα κτήρια, βίλλες κλπ!

Αποτέλεσμα; Η κατάρρευση και εξαφάνιση των παλαιών, η αποδόμηση και ο αφανισμός της συλλογικής μνήμης και της κοινωνικής διαχρονικής αισθητικής.

Δεν μπορώ να μην αναφερθώ στα σεμνά ιστορικά εξωκλήσια ….. Χάθηκε η σεμνότητα η ταπεινότητα των μικρών εξωκκλησιών! Οι επίδοξοι πιστοί-δωρητές, οι επίτροποι και άλλοι τα μεγαλώνουν, κατασκευάζουν τσιμεντένιες τεράστιες αυλές, κάνουν κατασκευές με άσχετα σύγχρονα υλικά, η με δήθεν παραδοσιακά! (Βεβαίως οι εξαιρέσεις, επιβεβαιώνουν τον κανόνα.) Έτσι μικραίνουν το μεγαλείο της ταπεινότητας στο δρόμο για τη … Θέωση! Τον Αγ. Νικόλαο το φτωχό στην Αρτεμισίας τον ονόμασα « Ο Αγ Νικόλαος ο Νεόπλουτος»!

Οι μουσουλμανικές κρήνες με το θολωτό οίκημα και τις μοναδικές ευχές σε μαρμάρινη επιγραφή με αραβική γραφή, έχουν αφανιστεί χωμένες σε καταστήματα, αλλοπρόσαλλες κατασκευές, διαπλατύνσεις δρόμων κλπ.

Τα μαγκανοπήγαδα, τα πηγάδια, οι ιταλικές κρήνες πλην ελάχιστων περιπτώσεων είχαν την πλέον ανοίκεια αντιμετώπιση!! (Παλ. Ανθόκηπου)

Ντροπή και προσβολή στη φύση, στην ανώνυμη αρχιτεκτονική στη διαχρονική ταυτότητα της Κως μας αποτελεί το επώνυμο κτιριακό συγκρότημα στον Ασώματο Ασφενδιού!

Το στηθαίο στο γεφύρι στου Σταυρού το Πέραμα χαρακτηριστικό σε όλη την Ελλάδα και μοναδικό στην Κω εξαφανίστηκε!

Κυρίες και κύριοι τελειώνοντας θέλω να αναφέρω ότι πολλοί περιηγητές, μελετητές, ζωγράφοι, φωτογράφοι έχουν αποτυπώσει την ωραιότητα, την ευμορφία και την αρμονία του τοπίου με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική! Μεγάλοι επώνυμοι αρχιτέκτονες όπως ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Άρης Κωνσταντινίδης κ.άλλ. προχώρησαν με ελεύθερο πνεύμα στις αρχιτεκτονικές τους καινοτόμες δημιουργίες βασισμένοι συνειδητά στην ανώνυμη παραδοσιακή αρχιτεκτονική, όπως οι μεγάλοι συνθέτες στην παραδοσιακή μουσική.

Παρόμοιες εκθέσεις και δράσεις είναι αναγκαίο και απαραίτητο να γίνονται σε μόνιμη βάση και πρέπει να το δούμε αποφασιστικά με όλους τους φορείς και βεβαίως με τη μόνιμη επιτροπή Κω του ΤΕΕ.

Στα σχολεία με δράσεις συνεχείς και συντονισμένες, μαζί με τόσα άλλα θέματα που επείγουν.

Κυρίες και κύριοι!

Αν η πολιτεία και οι επιχειρηματίες προσπαθούν να ανοιχθούν στις αγορές για την κάλυψη του οικονομικού χρέους και την περιβόητη ανάπτυξη, ήλθε η ώρα εμείς να ανοιχθούμε στη αγορά του δήμου για κατάθεση σκέψεων και προβληματισμών, για διάλογο και αντίλογο, με στόχο τη γνώση, την επίγνωση, την απόφαση και τη δράση!

Εμείς καλούμαστε να μάθουμε, να συνεννοηθούμε να δράσουμε, να γίνει ο λόγος μας δυνατός και μακρύς !! Ένα μήνα μετά τον σεισμό να αντικαταστήσουμε στη λέξη «φονικός» τα βραχέα φωνήεντα με μακρά! Έτσι αναδύονται οι λέξεις ΦΩΝΗ,ΚΩΣ! Να ακουστεί με τις πράξεις και το αποτέλεσμα η δυνατή φωνή των Κώων, ότι θα κρατήσουμε την διαχρονική πολιτιστική μας κληρονομιά!

Για τον σκοπό αυτό έχουμε δικαίωμα και υποχρέωση!

Δηλαδή ΧΡΕΟΣ!!

Σας ευχαριστώ! ΜΓΧ.