Της Μαριάννας Αδάμ Γκρόγκου
Φιλολόγου – Συγγραφέως
Ο αξιότιμος καθηγητής Μουσικής και Άρχων Μάϊστωρ της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας κύριος Γεώργιος Ι. Χατζηθεοδώρου είναι ο συγγραφέας του βιβλίου που φέρει τον τίτλο «Στην Κάλυμνο του Μεταπολέμου» και τον υπότιτλο«Αναμνήσεις – Θρύλοι – Παραδόσεις – Ιστορίες αλλοτινού καιρού». Την δεύτερη αυτή έκδοση κάλυψε οικονομικά ο Δήμος Καλύμνου ως τιμή και αγάπη στην άοκνη προσφορά του κυρίου Γεώργιου Ι. Χατζηθεοδώρου στην εκπαίδευση, την ιστορία και την λαογραφία του τόπου του. Πολυγραφότατος στην ειδικότητα της Μουσικής, αλλά και εξαιρετικός και άφθαστος συγγραφέας της ιστορίας και της λαογραφίας του νησιού της Καλύμνου. Είχα την ιδιαίτερη τιμή και χαρά, πριν λίγο καιρό, να λάβω το βιβλίο του ως δώρο εγκάρδιας φιλίας και να τον γνωρίσω προσωπικά σε επίσκεψη μου στην όμορφη Κάλυμνο. Οφείλω να ομολογήσω ότι με ενθουσίασε με την αξιόλογη προσωπικότητά του, τον ζωντανό και μεστό του λόγου και την απλότητα του χαρακτήρα του, που με πολύ χαρά και αγάπη μου έκανε ενδελεχή περιήγηση σε ολόκληρη την Κάλυμνο και μου δίδαξε γνώσεις για τον τόπο του, που κανένας άλλος δεν θα μπορούσε να το κάνει τόσο γλαφυρά, αναλυτικά και βιωματικά. Με αυτό το βιωματικό και ζωντανό του λόγο μέσα από την ιδιαίτερη καλύμνικη του ντοπιολαλιά θα μας διδάξει και στο βιβλίο του γνώσεις, βιωματικές εμπειρίες, παραδόσεις και λαογραφικές ιστορίες για την ζωή της Καλύμνου, αλλά και των μικρών νησιών της Τελένδου και της Ψερίμου, που ίσως πρώτη φορά υπάρχουν αποτυπωμένες σε γραπτό λόγο.
Από άποψη ιστορική, μας μεταφέρει παραστατικά και βιωματικά στα μεταπολεμικά χρόνια στο χώρο της Καλύμνου, σε χρόνια δύσκολα, στερημένα και κρίσιμα για το νησί της Καλύμνου και κατ’ επέκταση για τον ελλαδικό χώρο. Μας αναλύει τα ιστορικά γεγονότα μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945 και μετά την επίσημη ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην μητέρα Ελλάδα στις 7 Μαρτίου του 1948. Ένα χαρακτηριστικό ιστορικό γεγονός που παρουσιάζει στο βιβλίο του ο καθηγητής κύριος Χατζηθεοδώρου και αποτυπώνει την δωρικότητα των κατοίκων της Καλύμνου, αλλά και τα βαθιά συναισθήματα τους για την ελευθερία και την προάσπιση των ιδανικών της πίστεως μας, είναι το γεγονός του «πετροπόλεμου», που συνέβει στην τότε ιταλοκρατούμενη Κάλυμνο κατά το 1935 στην εκκλησία της Παναγίας της Κεχαριτωμένης, όπου οι γυναίκες με όπλα τις πέτρες πετροβόλησαν τους Ιταλούς στρατιώτες ως αντίδραση στην πρόθεση τους να τους αλλάξουν θρησκευτικό δόγμα.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Κάλυμνος συνδέθηκε ιδιαίτερα με την ναυτιλία και ιδίως με την αλίευση και επεξεργασία των σφουγγαριών και το εμπόριο τους, είτε στο εσωτερικό, είτε στο εξωτερικό, εξ’ ου και ο χαρακτηρισμός της Καλύμνου ως «το νησί των σφουγγαράδων». Χαρακτηριστικό παράδειγμα για την αλίευση των σφουγγαριών είναι το κεφάλαιο «Το σφουγγάρι και οι άνθρωποι του – Οι μηχανικοί» που μας παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τον θαλάσσιο και εκδικητικό κόσμο του σφουγγαριού, που πολλές φορές αποβαίνει μοιραίος για τον σφουγγαρά ή αλλιώς τον μηχανικό με την απώλεια μέλους του σώματος του (μερική ή ολική αναπηρία) ή ακόμα και με τον θάνατό του.
Σημαντικές πληροφορίες δίνονται, εκτός από την γενική εικόνα της κατάστασης της Καλύμνου, για την κοινωνική, την οικονομική, την πολιτική, την πολιτιστική, την εκκλησιαστική, την εκπαιδευτική και επαγγελματική ζωή της Καλύμνου.
Από λαογραφική άποψη, η καταγραφή των ηθών και εθίμων, των θρύλων, των παραδόσεων και των φανταστικών ιστοριών είναι μοναδική και μεταφέρει τον αναγνώστη σε χρόνια αλλοτινά, πιο ευχάριστα και μυθικά. Με τον παραστατικό, γλαφυρό και άμεσο του γραπτό λόγο καταγράφει την προφορική παράδοση του τόπου του και καταστεί το έργο του διαχρονικό, που θα μείνει ως κληρονομιά από γενιά σε γενιά για την παράδοση της Καλύμνου και θα γεφυρώσει το σήμερα με το χθες. Ο ίδιος αναφέρει στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του, που φέρει τον τίτλο «Χαμοζωή μικρές χαρές, μεγάλες λύπες», την πραγματική ιστορία που είναι βγαλμένη από την σκληρή καθημερινότητα του μεταπολέμου σημειώνοντας ότι: «Μέσα στα σημειώματά μου με τις αναμνήσεις, τους θρύλους και τις παραδόσεις, τα περιστατικά με τα στοιχειά και τους πειρατές και τις ιστορίες αλλοτινού καιρού, δε θα βρείτε ιστορίες της καθημερινής ζωής των ανθρώπων του μεσοπολέμου – και πιο παλιά – της Καλύμνου και τούτο γιατί είναι τόσο πολλές, ώστε δεν αρκούν πολλοί τόμοι, για να τις χωρέσουν. Άλλωστε δεν έχουν τελειωμό, αφού η ζωή όπως προχωρεί τις δημιουργεί συνέχεια, έστω κι αν αλλάζει το πρόσωπό τους και το προσαρμόζει στις συνθήκες της κάθε εποχής». Με τον δικό του, λοιπόν, μοναδικό και ζωντανό λόγο αφήνει τα λαογραφικά στοιχεία να μιλήσουν από μόνα τους και να μεταδώσουν την παράδοση της Καλύμνου στον αναγνώστη.Από γλωσσολογική άποψη, πολύτιμες πληροφορίες παρέχονται για την ιδιωματική γλώσσα της Καλύμνου στο τέλος του βιβλίου στο «Γλωσσάρι» και στη συνέχεια στα «Τοπωνύμια». Εκεί, ο συγγραφέας έχει καταγράψει πάμπολλες καλυμνιώτικες λέξεις και καλυμνιώτικα τοπωνύμια με συστηματικό, οργανωτικό και αλφαβητικό τρόπο, ενώ μας δίνει παράλληλα τη σημερινή σημασίας τους, αποτελώντας έτσι ένα σημαντικό εργαλείο για την κατανόηση της καλυμνιώτικης γλώσσας και την εμβάθυνση μιας γλώσσας με πολλούς δωρικούς ιδιωματισμούς.
Τελειώνοντας το σημείωμα αυτό για το αξιόλογο, εμπεριστατωμένο και καλογραμμένο βιβλίο, είτε από πλευρά ιστορική, είτε από πλευρά λαογραφική, είτε από πλευρά γλωσσολογική, συμπεραίνουμε ότι ο αγαπητός και εξαίρετος καθηγητής κύριος Γεώργιος Ι Χατζηθεοδώρου καταγράφει την ιστορία, την λαογραφία, την γλώσσα και τον πολιτισμού του εκρηκτικού νησιού της Καλύμνου. βάζοντας το δικό του λιθαράκι στην επιστήμη με την αστείρευτή του αγάπη για τον τόπο που τον ανέθρεψε επάξια.
Λίγα λόγια για τον καθηγητή κύριο Γεώργιο Ι. Χατζηθεοδώρου:
Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 28 Οκτωβρίου του 1940. Από ηλικία πέντε ετών μέχρι και τη στράτευσή του έζησε στην Κάλυμνο, όπου και τέλειωσε το Γυμνάσιο το 1957.
Σε ηλικία 14 ετών άρχισε να μαθαίνει Βυζαντινή Μουσική με δάσκαλο το Λευτέρη Μαστώρο και σε ηλικία 16 ετών διορίσθηκε επίσημα ως Ιεροψάλτης.
Έκτοτε, έψαλλε ως Πρωτοψάλτης σε διάφορες εκκλησίες των Αθηνών, του Πειραιά, της Πάτμου, της Καλύμνου και των Χανίων. Σήμερα, εξακολουθεί να ψάλλει στον καθεδρικό ναό της Παναγίας Κεχαριτωμένης στην Χώρα Καλύμνου.
Σπούδασε με δαπάνες του αδελφού του πατέρα του, στρατηγού Εμμανουήλ Γ. Χατζηθεοδώρου στα Ωδεία των Αθηνών και του Πειραϊκού Συνδέσμου κατά τα έτη από το 1961 μέχρι το 1867 και έλαβε για τη Βυζαντινή Μουσική το Πτυχίο Ιεροψάλτου και Δίπλωμα Μουσικοδιδασκάλου. Μετά το διορισμό του στο Δημόσιο, συνέχισε τις σπουδές του στα Ωδεία Ελληνικόν Αθηνών και το Ωδείον Ρωμανός ο Μελωδός και έλαβε για την Ευρωπαϊκή Μουσική τα πτυχία Ειδικού Αρμονίας, Αντίστιξης και Φούγκας.
Διορίστηκε στις 11 Απριλίου του 1967 ως καθηγητής Μουσικής στην Εκκλησιαστική Σχολή Πάτμου. Στη συνέχεια, υπηρέτησε στην Ιερατική Σχολή Κρήτης, την Ανωτέρα Ιερατική Σχολή Αθηνών και τη Νυκτερινή Ιερατική Σχολή Αθηνών, στα Γυμνάσια 3Ο και 5Ο Πειραιώς και Χανίων 1Ο και 5Ο, στην Ανωτάτη Σχολή Οικιακής Οικονομίας Χανίων και στα Γυμνάσια 1Ο, 2Ο, 3Ο Καλύμνου. Συνταξιοδοτήθηκε, το 1998, με το βαθμό του Γυμνασιάρχη από το 1ΟΓυμνάσιο Καλύμνου.
Εκτός των δημοσίων σχολείων, δίδαξε στα Ωδεία «Bενιζέλειον» Χανίων, «Ελληνικόν» Αθηνών, «Ρωμανός ο Μελωδός» Πειραιώς, και σε Σχολές που ίδρυσε ο ίδιος. Ίδρυσε Σχολές Μουσικής στην Πάτμο, τα Χανιά (που είναι ανεγνωρισμένη επίσημα από το Κράτος και την Εκκλησία) και την Κάλυμνο. Ίδρυσε ακόμη το Μουσικό Εργαστήρι της Ιεράς Μητροπόλεως Καλύμνου, το Σύνδεσμο Ιεροψαλτών Χανίων, όπου διετέλεσε πρόεδρός του επί οκτώ έτη και έχει αναγορευθεί επίσημα ως ισόβιος επίτιμος πρόεδρός του. Χρημάτισε πρόεδρος του Ιεροψαλτικού Συλλόγου Καλύμνου για περισσότερο από 15 χρόνια. Ίδρυσε επίσης τη Δημοτική Χορωδία Καλύμνου, την οποία διευθύνει μέχρι σήμερα. Η Χορωδία έχει παρουσιαστεί σε πολλές πόλεις και νησιά της Ελλάδας και στην Κύπρο (Λακατάμια Λευκωσίας, Λάρνακα). Μαθητές του διακρίνονται σήμερα ως καθηγητές δημόσιοι λειτουργοί, ιεροψάλτες και μουσικοί.
Μέχρι σήμερα έχει συγγράψει και εκδώσει 15 βιβλία μουσικού (Βυζαντινή – Δημοτική) και λαογραφικού περιεχομένου (ένα από αυτά, το «Τραγούδια και σκοποί στην Κάλυμνο», που τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 1991), τα οποία τον καθιέρωσαν πανελλήνια στο χώρο κυρίως της Βυζαντινής και Δημοτικής Μουσικής.
Συμμετέσχε με αντίστοιχες ανακοινώσεις εντός και εκτός της Ελλάδας, σε εννέα μουσικολογικά συνέδρια. Έγραψε διάφορες, μουσικολογικές ως επί το πλείστον, εργασίες που δημοσιεύθηκαν σε επιστημονικά περιοδικά και εφημερίδες. Συμμετέσχε και συμμετέχει ακόμη σε πολιτιστικά Διοικητικά Συμβούλια και Επιτροπές. Αξίζει να σημειωθεί πως συνέθεσε με βάση τη Βυζαντινή και τη Δημοτική Μουσική τέσσερα Ορατόρια και διάφορα χορωδιακά τραγούδια, τα οποία έχουν εκτυπωθεί και κυκλοφορούν και σε δίσκους ακτίνας.
Πραγματοποίησε περισσότερες από 200 δημόσιες εμφανίσεις με διεύθυνση χορωδιών Βυζαντινής και Ευρωπαϊκής Μουσικής -παιδικές και μικτές μεγάλων-, διαλέξεις κ.α. Τελευταία μεγάλη εμφάνισή του στο Διεθνές Θρησκευτικό Φεστιβάλ Πάτμου, όπου παρουσίασε με τη Δημοτική Χορωδία Καλύμνου το Έργο του «Ωδή εις την Αποκάλυψιν του Ιωάννου» με τη συνοδεία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών.
Για τις μέχρι σήμερα υπηρεσίες του τιμήθηκε με τα:
1) Χρυσό μετάλλιο των 100 χρόνων της Μητροπόλεως Καλύμνου,
2) Χρυσός Σταυρός της Εκκλησίας της Δωδεκανήσου,
3) Πατριαρχικό Γράμμα και μετάλλιο,
4) Ο Χρυσός Αετός της Μονής Θεολόγου Πάτμου,
5) Χάλκινο μετάλλιο του Πειραϊκού Συνδέσμου,
6) Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών για το βιβλίο του «Τραγούδια και σκοποί στην Κάλυμνο»,
7) Πλακέτα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου,
8) Τιμητικό Δίπλωμα και Πλακέτα Δήμου Καλυμνίων,
9) Πλακέτα Δήμου Σύμης,
10) Τιμητικό Δίπλωμα και πλακέτα Αναγνωστηρίου Καλύμνου «ΑΙ ΜΟΥΣΑΙ»,
11) Τιμητικό Δίπλωμα του Συνδέσμου Ιεροψαλτών Χανίων,
12) Τιμητικό Δίπλωμα και πλακέτα Ωδείου Ρωμανός ο Μελωδός,
13) Ειδική τιμητική διάκριση με Απόφαση αποκλειστικής συνεδρίας του Δημοτικού Συμβουλίου Καλύμνου και τέλος,
14) Το οφφίκιον του «Άρχοντος Μαΐστορος της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας»την Κυριακή του Ασώτου στις 15 Μαρτίου του 2009, ιεραρχούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λέρου, Καλύμνου και Αστυπαλαίας κ. κ. Παϊσίου στον Ιερό Καθεδρικό Ναό της Παναγίας Κεχαριτωμένης στην Κάλυμνο, αναφωνούντες«ΑΞΙΟΣ»!
