Γράφει ο δημοσιογράφος
Γιώργος Ζαχαριάδης
Συμπληρώνονται τις μέρες αυτές 50 χρόνια από το προδοτικό πραξικόπημα εναντίον του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και τη βάρβαρη εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο. Δύο τραγικά γεγονότα που συγκλόνισαν την παγκόσμια κοινή γνώμη, αλλά –κυρίως- σημάδεψαν το μέλλον και την ιστορία του Ελληνισμού.
Άφησαν ανοιχτές πληγές, θύματα, αγνοούμενους και χώρισαν στα δύο τη Μεγαλόνησο. Για πενήντα χρόνια γίνονται προσπάθειες για την εξεύρεση μιας δίκαιης λύσης. Παραμένουν όμως άκαρπες, λόγω της στάσεως της Τουρκίας.
Και εμείς απ΄εδώ –από τα μαρτυρικά Δωδεκάνησα-βρισκόμαστε πάντοτε δίπλα στον δοκιμαζόμενο κυπριακό λαό.
Μας συνδέουν κοινοί αγώνες. Μας συνδέει μια φιλία και σχέση με την Κύπρο από αρχαιοτάτων χρόνων, που όμως, πήρε έναν ιδιαίτερο δεσμό, κατά τη διάρκεια του β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, όταν πολλοί Δωδεκανήσιοι δραπέτευαν από τα νησιά μας και εύρισκαν φιλόξενη στέγη στη Μεγαλόνησο!
Και η σχέση αυτή βρήκε το αποκορύφωμα της κατά τη διάρκεια της εξέγερσης των Κυπρίων εναντίον του βρετανικού καθεστώτος στο νησί.
Από τη Ρόδο ξεκίνησε ο Γεώργιος Γρίβας-Διγενής (παρά τις αρχικές διαφωνίες της Αθήνας) για να οργανώσει τον ένοπλο αγώνα κατά των κατακτητών. Βρισκόταν στη Ρόδο κρυφά σε σπίτι επί της οδού Αλεξάνδρου Διάκου και για την παρουσία του εδώ γνώριζαν μόνο ο υπαξιωματικός του Λιμεναρχείου Βασίλειος Παπαθεοδώρου και η τότε προϊσταμένη του τοπικού ΕΟΤ Ποπίκα Σισμάνη.
Ύστερα από ένα περιπετειώδες ταξίδι με μικρό καΐκι, ο Γρίβας έφτασε στην Κύπρο, όπου οργάνωσε τον ένοπλο αγώνα που ξεκίνησε την 1η Απριλίου 1955 με την ιστορική οργάνωση ΕΟΚΑ.
Γνωστά τα κατορθώματα. Ο Γρίβας έγινε θρύλος και καθώς οι διάφορες επιχειρήσεις προκαλούσαν τον πανικό των Βρετανών, οι κατακτητές άρχισαν τις συλλήψεις και τις εκτελέσεις των Κυπρίων πατριωτών.
Αυτό προκάλεσε την οργή, όχι μόνο των Ελλήνων, αλλά και των λαών του ελεύθερου κόσμου. Διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις παντού.
Και στις εξεγέρσεις αυτές πρωτοστάτησε η Ρόδος. Κυρίως η μαθητιώσα νεολαία του νησιού, βρισκόταν καθημερινά στους δρόμους διαμαρτυρόμενη για τις εκτελέσεις των Κυπρίων πατριωτών από τους Βρετανούς.
Οι έντονες διαμαρτυρίες και ο καθημερινός πετροβολισμός του βρετανικού προξενείου στην οδό Ιπποτών από τους μαθητές, ανάγκασε την κυβέρνηση του Λονδίνου να το κλείσει!
Μάλιστα, ο τότε δήμαρχος Ρόδου Μιχαήλ Πετρίδης, αποφάσισε την αλλαγή όλων των ονομάτων σε δρόμους της πόλης, των Βρετανών αξιωματικών που έδρασαν στα νησιά μας, με ονόματα ιερωμένων της Κύπρου και κυπριακών πόλεων. Η πλατεία Μεγάλης Βρετανίας μετονομάστηκε σε πλατεία Κύπρου και φυσικά παραμένει μέχρι σήμερα, όπως και οι άλλοι δρόμοι της Ρόδου. Και ακόμη έδωσε τα ονόματα του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του Γεωργίου Γρίβα-Διγενή σε δύο κεντρικούς δρόμους της πόλης.
Ποτέ δεν σταμάτησε η συμπαράσταση των νησιών μας στον κυπριακό αγώνα. Και όταν έγινε η υπογραφή των περίφημων συμφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου, η Ρόδος βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο δεδομένου ότι φιλοξένησε τη συνάντηση Μακαρίου-Γρίβα, άσχετα εάν η συνάντηση αυτή κατέληξε σε διαφωνία μεταξύ των δύο ηγετών.
Και ακόμη, η Ρόδος φιλοξένησε μια ομάδα μαχητών της ΕΟΚΑ που το βρετανικό καθεστώς εξόρισε στο νησί. Και μεταξύ των εξόριστων ήταν και ο Νίκος Σαμψών, που-όπως είναι γνωστό- διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στο πραξικόπημα και στην εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο.
Ακολούθησαν πολλά γεγονότα που σημάδεψαν τη Μεγαλόνησο και γενικότερα των Ελληνισμό. Ο ρόλος της χούντας της Αθήνας ήταν προδοτικός για τα όσα συνέβησαν τον Ιούλιο του 1974 και για το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, που ουσιαστικά άνοιξε την πόρτα για την εισβολή των Τούρκων.
Θέλω να αναφερθώ σε ένα σημαντικό περιστατικό που συνέβη την ημέρα του πραξικοπήματος. Ήμουν τότε διευθυντής της εφημερίδας «Ροδιακή» και πρωί –πρωί βρισκόμουν στο γραφείο και άκουγα μουσική από το ραδιοσταθμό της Κύπρου, όπως έκαναν τότε οι περισσότεροι στη Ρόδο.
Θα ήταν 8.30 το πρωί όταν ξαφνικά, ο ραδιοσταθμός διακόπτει την εκπομπή του και αρχίζει να μεταδίδει στρατιωτικά εμβατήρια και αμέσως μετά, το πρώτο ανακοινωθέν που έλεγε ότι ο Στρατός αναλαμβάνει την εξουσία και ότι «ο Μακάριος είναι ήδη νεκρός».
Χωρίς δεύτερη κουβέντα επικοινωνώ με τον ΟΤΕ και ζητώ επείγουσα σύνδεση με την εφημερίδα «Τα Νέα». Ήταν τότε βάρδια δύο αγαπημένοι συνάδελφοί μου –ο Δημήτρης Μαθιόπουλος και ο Μανώλης Μαθιουδάκης-οι οποίοι έσπευσαν να ενημερώσουν το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων και τα άλλα ξένα πρακτορεία στην Αθήνα.
Περιττό να σας πω, ότι η Λευκωσία δεν είχε καμιά επικοινωνία με τον έξω κόσμο, γιατί οι πραξικοπηματίες είχαν φροντίσει να διακόψουν όλες τις τηλεφωνικές επικοινωνίες.
Έτσι, κάθε ανακοινωθέν των πραξικοπηματιών (που μετέδιδαν από το ΡΙΚ) το διαβίβαζα στα «Νέα» και από εκεί σε όλα τα πρακτορεία, με αποτέλεσμα να ενημερώνεται ο ελεύθερος κόσμος για το πραξικόπημα στην Κύπρο. Κάθε ανακοινωθέν των στρατιωτικών τελείωνε με τη φράση «ο Μακάριος είναι ήδη νεκρός».
Λίγο μετά το μεσημέρι, ένας ξάδελφος μου-ο Νίκος Μοστράτος- ήρθε στο γραφείο μου και μου είπε ότι «ο ραδιοσταθμός της Πάφου μετέδωσε ότι ο Μακάριος είναι ζωντανός και ότι σε λίγο θα μεταδώσει διάγγελμά του». Βρήκα το σταθμό στο ραδιόφωνο που εκείνη την ώρα μετέδιδε τα γνωστά τραγούδια του Θεοδωράκη «αυτό το χώμα είναι δικό μας» κ.ά. και ταυτόχρονα ενημέρωσα την Αθήνα.
Πανηγυρισμοί και σε λίγο όλος ο κόσμος ήξερε ότι ο Μακάριος δεν ήταν νεκρός και όταν μεταδιδόταν το διάγγελμα γύρω στις 3 το μεσημέρι –όπως μου είπαν αργότερα- όλοι έκλαιγαν από συγκίνηση στα «Νέα».
Η συνέχεια είναι γνωστή, μέχρι να φτάσουμε στα ξημερώματα του Σαββάτου με την εισβολή των Τούρκων και όσα τραγικά συνέβησαν. Θέλω μόνο να πω για την εισβολή, ότι ένα λεπτό μετά την έναρξη της, με ενημέρωσε ο ανταποκριτής του BBC στην Αθήνα, Μάικλ Τονγκ (που αργότερα παντρεύτηκε μια Τουρκάλα) που μου είπε «να φροντίσω να τον ειδοποιήσω εάν οι Τούρκοι έκαναν εισβολή και στη Ρόδο…»
Θέλω, όμως, να αναφερθώ ακόμη και σε δύο περιστατικά που τα θεωρώ σημαντικά.
Όταν η Δωδεκάνησος περιήλθε υπό βρετανική κατοχή (8 Μαίου 1945) έστειλαν στη Ρόδο Κύπριους αστυνομικούς, τους λεγόμενους τότε «Μπιεμέδες», προκειμένου να μπορούν να συνεννοηθούν με τους κατοίκους του νησιού που δεν γνώριζαν αγγλικά.
Οι εντολές ήταν αυστηρές και οι αστυνομικοί δεν επιτρεπόταν να κάνουν οποιαδήποτε ενέργεια χωρίς την έγκριση των Βρετανών.
Και όταν στο Παρίσι γινόταν η Διάσκεψη Ειρήνης για το μέλλον και της Δωδεκανήσου, η ελληνική αντιπροσωπεία πληροφορήθηκε την ύπαρξη συμφωνίας και ενός χάρτη μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας που καθόριζε τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Δωδεκανήσου και η συμφωνία ήταν στα χέρια ανώτερου Ιταλού υπαλλήλου που βρισκόταν στη Ρόδο.
Ενημερώθηκε ο Χριστόδουλος Τσιγάντες (που ήταν στρατιωτικός εκπρόσωπος της Ελλάδος στα νησιά) και κάλεσε δύο «δικούς του» Κύπριους αστυνομικούς να βρουν τον Ιταλό, χωρίς φυσικά να ενημερωθεί η βρετανική στρατιωτική διοίκηση.
Πράγματι οι δύο Κύπριοι εντόπισαν τον Ιταλό στο πλοίο την ώρα που ήταν έτοιμος να αναχωρήσει από τη Ρόδο και τον συνέλαβαν με την κατηγορία ότι είχε στην κατοχή του ένα αρχαίο αγαλματίδιο.
Τον οδήγησαν ενώπιον τού Τσιγάντε, αλλά ο Ιταλός αρνιόταν συνεχώς οπότε ο Τσιγάντες έξαλλος τον πέταξε έξω από το γραφείο του. Τον παρέλαβαν οι δύο Κύπριοι αστυνομικοί και του είπαν ότι είχαν εντολή από τον Τσιγάντε να τον πετάξουν στη θάλασσα!..
Ο Ιταλός φοβήθηκε και έσπευσε να τους παραδώσει τη συμφωνία και τον πολύτιμο χάρτη, που αμέσως εστάλησαν στο Παρίσι και χρησιμοποιήθηκαν από την ελληνική αντιπροσωπεία.
Και φυσικά αυτό οφείλεται στη συμβολή των δύο Κυπρίων αστυνομικών που ενήργησαν από πατριωτικό καθήκον και χωρίς την έγκριση των Βρετανών. Υπάρχει ακόμη ένα συγκλονιστικό περιστατικό που αποδεικνύει το μεγαλείο της δωδεκανησιακής πατριωτικής ψυχής.
Όπως είναι γνωστό, τον Σεπτέμβριο του 1942, Βρετανοί κομάντος μαζί με Έλληνες κομάντος πήραν μέρος σε μια μεγάλη επιχείρηση στη Ρόδο με την ονομασία «Επιχείρηση ANGLO». Στην επιχείρηση αυτή μετείχαν και δύο νεαρά παιδιά από τα νησιά μας – ο Γιώργος Κυρμιχάλης από τη Σορωνή και ο Νικόλαος Σάββας από το Καστελλόριζο- που είχαν διαφύγει στη Μέση Ανατολή και κατετάγησαν στις Συμμαχικές Δυνάμεις. Οι καταδρομείς κατέστρεψαν 12 πολεμικά αεροπλάνα των Ιταλών στο αεροδρόμιο της Καλάθου και 3-4 στο αεροδρόμιο των Μαριτσών πριν προλάβουν να τους συλλάβουν, εκτός από τον επικεφαλής της Επιχείρησης, Ντέιβιντ Σάδερλαντ και έναν Βρετανό στρατιώτη, που κατόρθωσαν να διαφύγουν.
Οι συλληφθέντες στρατιωτικοί οδηγήθηκαν σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως, οι δε δύο Δωδεκανήσιοι –επειδή είχαν ιταλική υπηκοότητα-καταδικάστηκαν ο μεν Νικόλαος Σάββας σε θάνατο και εκτελέστηκε αμέσως, ο δε Γεώργιος Κυρμιχάλης (λόγω του νεαρού της ηλικίας του) σε ισόβια κάθειρξη και οδηγήθηκε σε φυλακές σε νησί της Ιταλίας.
Εκεί, ο Κυρμιχάλης προσβλήθηκε από φυματίωση και όταν τελείωσε ο πόλεμος, επέστρεψε στη Ρόδο, αλλά δεν μπόρεσε να κρατηθεί στη ζωή και κάτω από τραγικές συνθήκες, αποχαιρέτησε τον κόσμο το έτος 1949.
Ο Κυρμιχάλης τιμήθηκε με πολλά παράσημα από τη Βρετανία και στρατιωτικές οργανώσεις για τη συμβολή του στον απελευθερωτικό αγώνα.
10 Μαίου 1956: Το βρετανικό καθεστώς στην Κύπρο εκτελεί δι΄ απαγχονισμού τους αγωνιστές Μιχαήλ Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου.
Και τότε ο Ηλίας Κυρμιχάλης, πατέρας του ήρωα Γιώργου Κυρμιχάλη, τρέχει στο σπίτι και μέσα σ΄ ένα σακούλι βάζει όλα τα βρετανικά παράσημα του γιου του. Κατεβαίνει στο λιμάνι, παίρνει το πλοίο της γραμμής και φτάνει στον Πειραιά. Από τον Πειραιά κατευθύνεται στη βρετανική πρεσβεία και πετά στο γραφείο τού έκπληκτου πρεσβευτή τα παράσημα του γιου του, λέγοντάς του ότι «είναι το μόνο που μπορεί να κάνει σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την εκτέλεση των δύο Κυπρίων».
Ο πρεσβευτής προσπαθεί να τον πείσει να πάρει πίσω τα παράσημα, αλλά ο πατέρας Ηλίας Κυρμιχάλης σηκώνεται και φεύγει.
Τριάντα χρόνια μετά: Ο πατέρας του ήρωα δεν βρίσκεται πια στη ζωή. Στις 11 Μαΐου έρχεται στη Ρόδο ο Ντέιβιντ Σάδερλαντ- επικεφαλής της Επιχείρησης ANGLO- ο οποίος, αφού καταθέτει στεφάνια στις προτομές των δύο ηρώων, πηγαίνει στη Σορωνή για να συναντήσει την οικογένεια Κυρμιχάλη και να προσκυνήσει τον τάφο του.
Είναι όλη η οικογένεια εκεί. Ο θείος Λεωνίδας, οι αδελφές, τ’ ανήψια, τα εγγόνια και ο Σάδελαντ ζητά να πάρουν πίσω τα παράσημα που ο πατέρας του ήρωα Γιώργου παρέδωσε στη βρετανική πρεσβεία.
Και τότε, παρεμβαίνει ο Λεωνίδας Κυρμιχάλης και του απαντά με αυστηρό ύφος:
-Θα τα πάρουμε πίσω, μόνο όταν η Κύπρος ελευθερωθεί από τους Τούρκους. Το παρόν άρθρο αποτελεί μέρος της ομιλίας από την εκδήλωση που οργάνωσε ο Σύλλογος Κυπρίων Ρόδου το περασμένο Σάββατο με την ευκαιρία των 50 χρόνων από το προδοτικό πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την εισβολή των Τούρκων στο νησί.)
Πηγη: rodiaki.gr
