Ίμια πριν 28 χρόνια: Το σήμα τελευταίας στιγμής από ΓΕΕΘΑ που άφησε τη δυτική νησίδα χωρίς στρατιωτικό τμήμα φύλαξης

Η 80 ΑΔΤΕΑ επί ποδός πολέμου.

Του Γεωργίου Δ. Δρόσου.

Συμπληρώνονται σήμερα Τρίτη 30 Ιανουαρίου 2024, 28 χρόνια από το βράδυ της 30/31 Ιανουαρίου 1996, όταν κορυφώθηκε η  «κρίση των Ιμίων».

Πολλά έχουν γραφεί, διάφορα έχουν ακουστεί, αρκετά βιβλία έχουν εκδοθεί για την περίοδο εκείνη.

Το kalymnos–news.gr, παρουσιάζει όπως κάθε χρόνο ένα  αφιέρωμα για το πολυσυζητημένο θέμα που διαδραματίσθηκε στην περιοχή μας.

Φέτος ,28 χρόνια μετά, επιλέξαμε να παρουσιάσουμε και πάλι αποσπάσματα από το βιβλίο  “ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ: Το χρονικό της κρίσης των Ιμίων-Η 80 ΑΔΤΕΑ επί ποδός πολέμου” που κυκλοφόρησε πριν 14 μήνες το Νοέμβριος 2022) και συνέγραψε ο Αντιστράτηγος εα Αθανάσιος Νικολοδήμος, ο τότε Διοικητής (Ταξίαρχος τότε) της 80 ΑΔΤΕΑ στη ΖΕ της οποίας ανήκουν οι μικρονησίδες Ίμια.

Όπως αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου του ο Αντιστράτηγος εα Αθανάσιος Νικολοδήμος,απεφάσισε τη σύνταξή του, µε την πεποίθηση ότι θα µπορέσει να παρουσιάσει αξιόλογες συµπληρωµατικές πληροφορίες και εποικοδοµητικές αναλύσεις και απόψεις, χωρίς καµία διάθεση κριτικής, οι οποίες θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση της λιαν σοβαρής «Κρίσεως των Ιμίων» από στρατιωτικής πλευράς και την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων

Συμπεράσματα που μπορούν να βοηθήσουν και να ληφθούν υπ’ όψιν στην εκπόνηση μνημονίου ορθού χειρισμού και καθορισμού ευέλικτων, ρεαλιστικών  και αποτελεσματικών ενεργειών αντιμετώπισης στο μέλλον παρόμοιων περιστατικών αμφισβήτησης κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και θαλασσίων συνόρων, στο πλαίσιο δημιουργίας «γκρίζων ζωνών» που επιδιώκουν να δημιουργήσουν οι γείτονες μας και για την αποφυγή λαθών.

Η παρουσίαση των γεγονότων και ενεργειών στο βιβλίο, περιορίζεται στα κλιµάκια του Επιπέδου Μονάδος και του Επιτελείου της 80 Α∆ΤΕΑ. Σε ορισµένες περιπτώσεις περιγράφονται και ενέργειες µικροτέρων κλιµακίων ή και προσώπων, εάν έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο στο πλαίσιο των ευρυτέρων φάσεων της κρίσεως.

Η σύνταξη του βιβλίου, πέραν των πηγών που αναφέρονται στη βιβλιογραφία,  βασίστηκε κυρίως στην προσωπική γνώση του συγγραφέα, ∆ιοικητή τότε της 80 Α∆ΤΕΑ και των ενεργειών του Επιτελείου και των ∆ιοικήσεων αυτής.

Με το βιβλίο των 164 σελίδων, ο Αντιστράτηγος Αθανάσιος Νικολοδήμος αποτίει τον προσήκοντα  σεβασμό  και την αιώνια ευγνωμοσύνη στους τρεις νεκρούς  Αξιωματικούς ΠΝ πληρώματος του Ε/Π που κατέπεσε τη νύχτα 30/31 Ιανουαρίου 1996 στη θαλάσσια περιοχή των Ιμίων: Κυβερνήτη Υποπλοίαρχο Καραθανάση Χριστόδουλο, Συγκυβερνήτη Υποπλοίαρχο Βλαχάκο Παναγιώτη και Τεχνικό Αρχικελευστή Γιαλοψό Έκτορα και το αφιερώνει στο Επιτελείο, τους ∆ιοικητές, Αξιωµατικούς, Υπαξιωµατικούς, Οπλίτες και Εθνοφύλακες των Μονάδων της 80 Α∆ΤΕΑ.

Από το βιβλίο αυτό, θα περιοριστούμε και θα παραθέσουμε αποσπάσματα για τα όσα διαδραματίστηκαν κυρίως από στρατιωτικής πλευράς στις 30 και 31 Ιανουαρίου 1996 στην περιοχή μας και που αφορούν και αναδεικνύουν πρωτοβουλίες και προτάσεις της 80 ΑΔΤΕΑ προς τα προϊστάμενα της κλιμάκια για χειρισμό συγκεκριμένων καταστάσεων, αλλά και το σήμα της τελευταίας στιγμής από το ΕΘΚΕΠΙΧ, που άλλαξε τον αρχικό τόπο της εγκατάστασης της ομάδας καταδρομών που ήταν η Δυτική νησίδα των Ιμίων και να μεταφερθεί και εγκατασταθεί στην Καλόλιμνο.

Αντιστράτηγος εα Αθανάσιος Νικολοδήμος

 

Πριν ξεκινήσουμε την παράθεση των εν λόγω αποσπασμάτων λίγα λόγια για τον Αντιστράτηγο εα Αθανάσιο Νικολοδήμο συγγραφέα του βιβλίου:

Ο Αντιστράτηγος ε.α. Αθανάσιος Νικολοδήμος γεννήθηκε στο χωριό Γαρδίκι Ομιλαίων του Νομού Φθιώτιδας. Εισήλθε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το 1962 και αποφοίτησε το 1966 ως Ανθυπολοχαγός Πυροβολικού.

Φοίτησε σε όλα τα Σχολεία του Όπλου του, καθώς και σε άλλα Σχολεία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Είναι απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Πολέμου, της Σχολής Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας και της Ακαδημίας Πολέμου της Γερμανίας.

Κατά τη διάρκεια της Στρατιωτικής του σταδιοδρομίας, υπηρέτησε σε πολλές και σημαντικές θέσεις ως Επιτελής και Διοικητής σε Επιτελεία, Μονάδες, Συγκροτήματα, Σχηματισμούς και στο Γενικό Επιτελείο Στρατού, (Επιτελής στο γραφείο του Α/ΓΕΣ, Διευθυντής Επιχειρήσεων, Επιτελάρχης Μεραρχίας, και 1^ης Στρατιάς, Διοικητής Υπομονάδων, Μονάδων, Διοικήσεως Πυροβολικού, Ταξιαρχίας, Μεραρχίας, ΑΣΔΕΝ, Σχολής Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ), και Α΄Υπαρχηγός ΓΕΣ.

Από το 2002 μέχρι και το 2006 διατέλεσε Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) στην Κύπρο.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

H Ζώνη Ευθύνης (ΖΕ) της 80 ΑΔΤΕΑ

Το Βόρειο Συγκρότηµα των νήσων της Δωδεκανήσου αποτελεί τη Ζώνη Ευθύνης (ΖΕ) της 80 Α∆ΤΕΑ (ΑΝΩΤΕΡΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΕΘΝΟΦΥΛΑΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ). Το Αγαθονήσι ευρισκόμενο εγγύτερα προς τη Σάμο μεταγενέστερα προσκολλήθηκε διοικητικά και επιχειρησιακά στην 79 ΑΔΤΕ.

Στο γεωγραφικό αυτό συγκρότηµα υπάρχουν:

• Ένδεκα (11) κύρια νησιά που κατοικούνται (Κως, Νίσυρος, Αστυπάλαια, Ψέριµος, Κάλυµνος, Τέλενδος, Λέρος, Πάτµος, Λειψοί, Αρκοί, Αγαθονήσι).
• Οκτώ (8) µικρονήσια (Φαρµακονήσι, Πλάτη, Γυαλί, Σύρνα, Καλόλιμνος, Λέβιθα, Κίναρος, Μαράθι). Φαρμακονήσι και Καλόλιμνος μετά την κρίση των Ιμίων έχουν επανδρωθεί επί μόνιμης βάσης. Κάποια από τα υπόλοιπα κατοικούνται από 1-2 κατοίκους ή υπάρχουν οικονομικές δραστηριότητες, ενώ  αποτελούν πόλο έλξης σκαφών αναψυχής, ιδιαίτερα του καλοκαιρινούς μήνες.
• Σαράντα πέντε (45) ακατοίκητα συγκροτήματα νησίδων που περιλαμβάνουν συνολικά εξήντα επτά (67) µικρονησίδες µεταξύ των οποίων και οι µικρονησίδες Λίμνια (Ίµια).
• Πλέον των παραπάνω υπάρχουν πενήντα (50) περίπου βράχοι – ύφαλοι – σκόπελοι χωρίς ιδιαίτερη σηµασία λόγω µεγέθους, από στρατιωτικής πλευράς.

Η απόσταση των νησίδων – µικρονησίδων ποικίλλει από τα αντίστοιχα κατοικηµένα νησιά.

Ειδικότερα για το συγκρότηµα Λίμνια (Ίµια) αναφέρονται τα εξής:

• Πρόκειται για δύο (2) µικρονησίδες «Ανατολική» (µικρή) και «Δυτική» (µεγάλη) που βρίσκονται ανατολικά της Ν. Καλύµνου, εγγύς των θαλασσίων ορίων µε την Τουρκία.
• Η επίσηµη ονοµασία τους είναι νήσοι ΛΙΜΝΙΑ και όχι ΙΜΙΑ, όπως επικράτησε να λέγονται σήµερα.

• Είναι βραχώδεις και έχουν έκταση και οι δύο 30.000 τ.µ. (30 στρέµματα, 12 η µικρή και 18 η µεγάλη). ∆εν διαθέτουν όρµους προσεγγίσεως σκαφών και πεδία προσγειώσεως Ε/Π. Απέχουν µεταξύ τους 300 µέτρα. Λόγω εκτάσεως και εδαφικής διαμορφώσεως δεν είναι κατοικήσιμες. Παρά ταύτα υπήρχε ένα μικρό ποίμνιο από κατσίκια  ιδιώτη από την Ψέριµο (Βεζυρόπουλος Αντώνης).
• Απέχουν 11 χλµ. από την Ν. Κάλυµνο (ανατολικές ακτές), 14 χλµ. από την Ν. Ψέριµο, 3,5 χλµ. από τη Ν. Καλόλιµνο και 40 χλµ. από τη Ν. Κω (έδρα της 80 ΑΔΤΕΑ).
• Η επιτήρησή τους µε επίγεια µέσα γίνεται από παρατηρητήρια της Καλολίμνου και της Ψερίµου (απόσταση παρατηρήσεως 2,5 χλμ και 14 χλµ. αντίστοιχα) και βέβαια η παρατήρηση είναι  δυσχερής και επηρεάζεται από τις υφιστάμενες καιρικές συνθήκες και την ορατότητα.

Πριν από  την παράθεση των γεγονότων  κατά χρονολογική σειρά,αναφέρουμε τη σύνθεση της Διοίκησης –Επιτελείου της 80 ΑΔΤΕΑ εκείνης της εποχής:

Διοίκηση-Επιτελείο 80 ΑΔΤΕΑ κατά την περίοδο της κρίσης των Ιμίων

Διοικητής	Ταξίαρχος Αθανάσιος Νικολοδήμος
Υποδιοικητής	Συνταγματάρχης (ΤΘ) Γεώργιος Χρονόπουλος
Επιτελάρχης	Συνταγματάρχης (ΠΖ) Ιωάννης Χασακιοΐλης
Διοικητής Πυροβολικού	Συνταγματάρχης (ΠΒ) Παναγιώτης Βελιζιώτης
Διευθυντής 3ου ΕΓ – Αξιωματικός Επιχειρήσεων	Αντισυνταγματάρχης (ΠΒ) Γεώργιος Δρόσος
Επιτελής 3ου ΕΓ	Ταγματάρχης (ΠΖ) Αθανάσιος Ζάχος
Διευθυντής 1ου ΕΓ	Ταγματάρχης (ΠΖ) Ανδρέας Ιακώβου (από Κύπρο)
Διευθυντής 2ου – 7ου ΕΓ	Ανχης (ΠΒ) Νικόλαος Φουρτούνης
Διευθυντής 4ου ΕΓ	Αχης (ΤΘ) Κωνσταντίνος Αβραμόπουλος
ΤΕ/80 ΑΔΤΕΑ	Τχης (ΠΖ) Αθανάσιος Μπαλάσης

 Φυσικά εκτός των παραπάνω αξιωματικών τόσο το Επιτελείο, όσο και οι Μονάδες ήταν στελεχωμένες με Αξιωματικούς και προσωπικό, που με επαγγελματισμό και υπευθυνότητα αντιμετώπισαν την κρίση των Ιμίων

Επίσης, κρίνεται σκόπιμο να κάνουμε μία ονομαστική αναφορά στους Διοικητές και Προϊσταμένους Μονάδων άλλων κλάδων και Σωμάτων Ασφαλείας,με τους οποίους υπήρξε άψογη συνεργασία την περίοδο της κρίσης των Ιμίων.

Μονάδα ΕΥΠ Κω	Διοικητής Ανχης(ΜΧ)        Σεβαστιανός Μαραγκός
Ναυτικός Σταθμός Κω	Διοικητής Πλωτάρχης ΠΝ   Σ. Πανάγος
5ος Σταθμός Αναφοράς (Αεροπορίας)	Διοικητής Σμηναγός ΕΑ      Ηλίας Λαγωνίκας
Αστυνομική Υποδιεύθυνση Κω	Διευθυντής, Αστυνομικός Υποδιευθυντής   Παναγιώτης Καλδέρης
ΑΤ Καλυμνίων	Διοικητής Αστυνόμος Β΄   Γεώργιος Ριόλας
Λιμεναρχείο Κω	Λιμενάρχης Πλωτάρχης ΛΣ Ανέστης Μαργέτης.
Λιμεναρχείο Καλύμου	Λιμενάρχης Πλωτάρχης ΛΣ Νικόλαος Χουχουρέλος.

Άψογη ήταν η συνεργασία την περίοδο εκείνη και με την Τοπική Αυτοδιοίκηση Α΄και Β΄ Βαθμού σε όλα τα νησιά ΖΕ της 80 ΑΔΤΕΑ, ήτοι:

Έπαρχος Κω	Μάνος Θεοδωρίδης
Έπαρχος Καλύμνου	Γεώργιος Ρούσσος
Δήμαρχος Κω	Κώστας Καϊσερλης
Δήμαρχος Καλυμνίων	Δημήτριος Διακομιχάλης.

. Το ιστορικό της Κρίσης

Η «Κρίση των Ιμίων» ως σύνολο, µε κριτήρια τη χρονική κλιμάκωσή της µπορεί να χωρισθεί σε τρία στάδια ή περιόδους:

• Την περίοδο πριν από την Κυρία Κρίση, δηλαδή από τον Δεκέµβριο 1995 µέχρι 28 Ιανουαρίου 1996 (1η περίοδος).

• Την περίοδο της κορύφωσης της Κρίσεως, δηλαδή από 28 Ιανουαρίου έως 31 Ιανουαρίου 1996 (2η περίοδος).
• Την περίοδο µετά την Κυρία Κρίση, δηλαδή από 1 Φεβρουαρίου 1996 µέχρι και τις αρχές Μαρτίου του 1996 (3η περίοδος).

Η παρουσίαση αποσπασμάτων από το βιβλίο, θα περιοριστεί στην περίοδο της κορύφωσης της Κρίσεως και πιο συγκεκριμένα στο διήμερο 30 και 31 Ιανουαρίου 1996

30 Ιανουαρίου 1996 (Τρίτη)

Η ένταση και οι προετοιμασίες στην περιοχή ξεκινούν από τις πρωινές ώρες. Στις (4.00 πμ ) διετάχθη από ΓΕΕΘΑ “Γενική επιφυλακή του Επιτελείου και των Μονάδων της 80 ΑΔΤΕΑ” από τις 6.00 πμ.

Έρχεται στη δημοσιότητα σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο οι Τούρκοι διεκδικούν το σύνολο των βραχονησίδων οι οποίες βρίσκονται κοντά στα Τουρκικά παράλια.

Με διαταγή αυξήθηκε η ετοιμότητα των Α/Α μέσων της ΑΔΤΕΑ με μία χρονική κλιμάκωση «ποσοστών όπλων σε ετοιμότητα» που κυμαινόταν  από 10 λεπτά έως τρεις ώρες.

Με πρωτοβουλία του Διοικητή της 80 ΑΔΤΕΑ το σύνολο των Α/Α μέσων τέθηκε σε ετοιμότητα 10 λεπτών που πρακτικά σήμαινε, ότι το  προσωπικό ήταν επί των όπλων. Το μέτρο αυτό εφαρμόσθηκε σε όλη τη ΖΕ της 80 ΑΔΤΕΑ Κω, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Αστυπάλαια.

Στις 7.00 πμ Ε/Π UΗ-1Η στο οποίο επέβαινε επιτελής της 80 ΑΔΤΕΑ πραγματοποίησε πτήση στο δρομολόγιο Κως- Ψέριμος- Καλόλιμνος- Ίμια- Φαρμακονήσι- Αγαθονήσι και επιστροφή για επιτήρηση-αναγνώριση και αναφορά αποτελεσμάτων.

Στις 8.30 πμ. δόθηκε εντολή από ΓΕΕΘΑ-ΑΣΔΕΝ η Ομάδα Καταδρομών από προσωπικό του 5ου ΕΤΕΑ να βρίσκεται σε ετοιμότητα για μετακίνηση 15 λεπτών. Αυτό επέβαλε τα υλικά και πυρομαχικά της Ομάδας να φορτωθούν επί των ελικοπτέρων και η ομάδα να βρίσκεται πλησίον αυτών για επιβίβαση και άμεση αναχώρηση μόλις διαταχθεί.

Τη συγκρότηση, οργάνωση και έλεγχο της ετοιμότητας επιλήφθηκε προσωπικά ο Διοικητής  80 ΑΔΤΕ Ταξίαρχος Αθανάσιος Νικόλοδήμος που μαζί με το Διευθυντή του 3ου ΕΓ Ανχη(ΠΒ) Γεώργιο Δρόσο και τον επιτελή 3ου ΕΓ Ταγματάρχη Αθανάσιο Ζάχο προέβησαν στην επιθεώρηση της ομάδας επί των ελικοπτέρων και έδωσαν στους  επικεφαλής Λοχαγό και βοηθό του Υπολοχαγό, αλλά και στους κυβερνήτες των Ελικοπτέρων, λεπτομερείς οδηγίες για την αποστολή τους.

Στις 8.45πμ ο Αρχηγός ΓΕΣ Κωνσταντίνος  Βούλγαρης επικοινώνησε με το Διοικητή 80 ΑΔΤΕΑ και ζήτησε στοιχεία για την επάνδρωση των Μονάδων.

Στις 10.00 πμ ζητήθηκε από το ΕΘΚΕΠΙΧ και προσωπικά από τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Ναύαρχο Χρήστο Λυμπέρη πλήρης ενημέρωση για την τακτική ναυτική κατάσταση και τη διάταξη στην περιοχή (φίλια και εχθρική) και μάλιστα σημείωσε το χρόνο έκδοσης της διαταγής. Άμεσα ο Διοικητής 80 ΑΔΤΕΑ υπέβαλε την «απεικόνιση» τακτικής καταστάσεως επί χάρτου και ακολούθησε αναλυτική έγγραφη αναφορά, Για την ταχεία αυτή αντίδραση της 80 ΑΔΤΕΑ, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ εξέδωσε συγχαρητήρια διαταγή (ΣΗΜΑ) στην 80 ΑΔΤΕΑ.

Στο ΣΗΜΑ αναφέρεται:

«Για άριστη υποτύπωση ζητηθέντων στοιχείων κατόπιν προφορικής εντολής συγχαίρω τον Διοικητή και επιτελείο 80 ΑΔΤΕΑ».

Στις 10.45 πμ ώρα εκχωρήθηκε από την ΑΣΔΕΝ στην 80 ΑΔΤΕΑ ο επιχειρησιακός έλεγχος της  Μονάδας Καταδρομών (5ο ΕΤΕΑ).

Την ίδια ώρα ενημερώθηκε η ΑΔΤΕΑ από το ΕΘΚΕΠΙΧ-ΑΣΔΕΝ για τη διάθεση δύο Ε/Π APATCHE (Επιθετικά ελικόπτερα)

Στις 2.00 μμ δόθηκε εντολή (ΣΗΜΑ) από το ΕΘΚΕΠΙΧ-ΑΣΔΕΝ  για σχεδίαση –μεταφοράς και εγκαταστάσεως της Ομάδας Καταδρομών (από 5ο ΕΤΕΑ) που βρισκόταν σε ετοιμότητα 15 λεπτών στη δυτική νησίδα των Ιμίων. Ώρα αναχώρησης από Κω στις 3.00 μμ.

Άμεσα από την 80 ΑΔΤΕΑ εξεδόθη έγγραφη διαταγή  για την επιβίβαση της ομάδας στα  δύο Ε/Π UΗ-1Η και κίνηση στις 3.00 μμ και εγκατάσταση στη Δυτική νησίδα Ίμια (Λιμνιά). Στην ανατολική νησίδα θα ήταν η Ομάδα ΟΥΚ επτά ανδρών. Την έγγραφη διαταγή παρέλαβε ο Επιτελής του 3ου ΕΓ Ταγματάρχης (ΠΖ) Αθανάσιος Ζάχος που μετέβη στο Ελικοδρόμιο την επέδωσε στον Ομαδάρχη της Ομάδας Καταδρομών και τους κυβερνήτες των Ελικοπτέρων

Στις 2.45 μμ ο Ταγματάρχης (ΠΖ) Αθανάσιος  Ζάχος ανέφερε τηλεφωνικά στην Αίθουσα Επιχειρήσεων της 80 ΑΔΤΕΑ, ετοιμότητα αναχώρησης των δύο ελικοπτέρων με την ομάδα καταδρομών για εκτέλεση της αποστολής. Έλαβε οδηγία ότι η αναχώρηση θα γίνει με νέα προφορική εντολή στις 3.00 μμ.

Το «ΣΗΜΑ» της τελευταίας στιγμής που άφησε τη Δυτική νησίδα χωρίς στρατιωτικό τμήμα φύλαξης.

Στις 2.50 μμ. ο Υπαρχηγός ΓΕΕΘΑ Αντιστράτηγος Νικόλαος Σταμπουλής επικοινωνεί τηλεφωνικά με την Αίθουσα Επιχειρήσεων της 80 ΑΔΤΕ και ζητά το Διοικητή της 80 ΑΔΤΕ.

Συνομιλεί με τον υπεύθυνο της αίθουσας Επιχειρήσεων Διευθυντή 3ου ΕΓ Ανχη (ΠΒ) Γεώργιο Δρόσο που του αναφέρει, ότι τόσο ο Διοικητής όσο  και ο Υποδιοικητής ευρίσκονται εκτός Στρατηγείου για επιθεώρηση Μονάδων.

Ακολουθεί ο παρακάτω διάλογος. Υπ’ όψιν ότι ο Υπαρχηγός γνώριζε τον Γεώργιο Δρόσο από προηγούμενη συνυπηρέτηση στην Κω, όταν ήταν Ταξίαρχος  Διοικητής 80 ΑΔΤΕ το 1991.

Υπαρχηγός:

– «Γιώργο, τι γίνεται με την ομάδα καταδρομών;»

Δντης 3ου ΕΓ:

-«Κύριε Υπαρχηγέ έχει επιβιβαστεί στα ελικόπτερα και στις 3.00 μμ θα δοθεί εντολή για αναχώρηση».

Υπαρχηγός:

«Επικοινώνησε άμεσα και ενημέρωσε να μην αναχωρήσουν τα Ελικόπτερα γιατί αλλάζει η αποστολή αναφορικά με τον τόπο εγκατάστασης της Ομάδας. Αντί στα Ίμια θα εγκατασταθεί στην Καλόλιμνο στο Φάρο. Θέλεις και έγγραφη διαταγή ή αρκεί η προφορική;»

Δντης 3ου ΕΓ:

«Κύριε Υπαρχηγέ οπωσδήποτε θέλουμε τη διαταγή αυτή εγγράφως, πρόκειται για σημαντική αλλαγή και  τροποποίηση αποστολής».

Υπαρχηγός:

«Σε λίγο θα την λάβετε. Ενημέρωσε τον Ταξίαρχο να επικοινωνήσει μαζί μου».

Άμεσα ο Διευθυντής 3ου ΕΓ επικοινωνεί με τον επιτελή του 3ου ΕΓ  Ταγματάρχη (ΠΖ)Αθανάσιο Ζάχο στο ελικοδρόμιο και τον ενημερώνει ότι δεν θα αναχωρήσουν τα ελικόπτερα και θα αναμένουν νέα διαταγή. Επίσης ενημερώνει το Διοικητή 80 ΑΔΤΕ που άμεσα επιστρέφει στο Στρατηγείο.

Στο ενδιάμεσο, ο Υπαρχηγός  επικοινωνεί τηλεφωνικά με το Διοικητή της 80 ΑΔΤΕΑ και διημείφθη ο εξής διάλογος:

Υπαρχηγός:

• «Θανάση το Τμήμα που έχεις έτοιμο, να πάει, αντί στα Ίμια στην Καλόλιμνο».

Διοικητής 80 ΑΔΤΕΑ:

• «Τι είπατε; Κλείστε και θα σας καλέσω εγώ για τηλεφωνική επιβεβαίωση-αναγνώριση».

Ο Διοικητής της 80 ΑΔΤΕΑ επικοινωνεί με Υπαρχηγό.

Υπαρχηγός ΓΕΕΘΑ:

• «Ο ίδιος. Να ενεργήσεις όπως σου είπα προηγουμένως».

Διοικητής 80 ΑΔΤΕΑ:

• «Θέλω έγγραφη επιβεβαίωση».

Υπαρχηγός:

• «Ακολουθεί αμέσως τροποιητική διαταγή (ΣΗΜΑ)».
• Aμέσως ενημερωθηκε η ΑΣΔΕΝ

Στις 3.20μμ τοπική ώρα (13.20 Ζ) λαμβάνεται το Σήμα από ΕΘΚΕΠΙΧ .

Το ΣΗΜΑ αναφέρει:

«Διαταχθείσα και συγκροτηθείσα με (α) σχετικό Ομάδα 5ου ΕΤΕΑ μεταφερθεί και εγκατασταθεί νησίδα Καλόλιμνο. Αποστολή αποτροπή-αναχαίτιση ενέργειας αποβίβασης ξένων στο νησί. Μεταφορά με δύο Ε/Π UH-1H. Ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα ΔΜ (Πυρομαχικά,τροφή, νερό) για 4 ημέρες. Αναφερθεί εκτέλεση».

Ήδη από το 3^οΕΓ έχει συνταχθεί η νέα διαταγή προς την Ομάδα Καταδρομών. Ο Επιτελής-αγγελιοφόρος Τχης Αθανάσιος Ζάχος επέδωσε τη νέα διαταγή με τελικό προορισμό της Ομάδας στην Καλόλιμνο αντί στα Ίμια.

Στις 3.45 μμ τα 2 ελικόπτερα αναχωρούν για Φάρο Καλολίμνου όπου εγκαθίσταται η Ομάδα.

Στις 5.15 αναφέρεται πέρας εγκατάστασης της Ομάδας των 12 ανδρών στην Καλόλιμνο.

Το κρίσιμο ερώτημα

Αυτό ήταν το τρίτο κομβικό σηµείο της Κρίσης των Ιμίων. Βέβαια εδώ τίθεται ένα εξίσου κρίσιμο ερώτημα:

Ποιοι ήταν οι παράγοντες και τα δεδομένα που επέδρασαν στην απόφαση του ΓΕΕΘΑ να προβεί σε αυτή  τη σημαντική τροποποίηση αποστολής την τελευταία  στιγμή και στη Δυτική Νησίδα να μην εγκατασταθεί στρατιωτικό τμήμα για φύλαξη και να μην επανδρωθεί όπως αρχικά είχε σχεδιαστεί;

Ήταν μία ενέργεια που είχε ως αποτέλεσμα το βράδυ της κορύφωσης της κρίσης, Τούρκοι κομάντος να διαφύγουν της προσοχής των πλοίων του ΠΝ που επιτηρούσαν την περιοχή και να ανέβουν σ’αυτή που δεν υπήρχε κανένα στρατιωτικό τμήμα.

Είναι το εύλογο και κρίσιμο ερώτημα  που τίθεται όλα αυτά τα χρόνια.

Αρμόδιοι για  να δώσουν απάντηση σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα  πιστεύουμε ότι είναι οι τότε ηγεσίες του ΓΕΕΘΑ και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

Βέβαια στα 27 χρόνια που πέρασαν έχουν δοθεί κάποιες απαντήσεις που μπορεί να φαίνονται λογικές, αλλά το τελικό αποτέλεσμα αποδεικνύει ότι η απόφαση δεν δικαιώνει αυτούς που την έλαβαν και την σχεδίασαν.

Ειπώθηκε ότι σύμφωνα με τον σχεδιασμό η  Δυτική νησίδα που δεν επανδρώθηκε θα επιτηρείτο και θα φυλασσόταν από το Τμήμα ΟΥΚ που βρισκόταν στην Ανατολική νησίδα και τα πλοία ΠΝ που επιχειρούσαν στην περιοχή, ενώ υπήρχε και οπτική επαφή και επιτήρηση από το Τμήμα που μεταφέρθηκε και εγκαταστάθηκε στο Φάρο της Καλολίμνου.

Επίσης διατυπώθηκε η δικαιολογία ότι στο ΕΘΚΕΠΙΧ και στην πολιτική ηγεσία έφθασαν πληροφορίες από διπλωµατικές πηγές ότι οι Τούρκοι σχεδίαζαν απόβαση τµήµατος στη ν. Καλόλιµνο.

Βέβαια ο αντίλογος στην πληροφορία αυτή µπορούσε να είναι ότι: η διαφορά ή η διαµάχη µας είναι για τα Ίµια και για κανένα άλλο νησί ή µικρονησίδα. Αν αυτό συµβεί θα έχουµε όλο το δικαίωµα ν’απαιτήσουµε αµέσως την άµεση αποχώρησή του. Άλλωστε αυτό θα µπορούσε να συµβεί και σ’ οποιαδήποτε άλλη µικρονησίδα από τις 125 που υπάρχουν στην ΖΕ/80 Α∆ΤΕΑ ή τις 3000 σ’ ολόκληρο το Αιγαίο. Οι δύο µικρονησίδες ∆υτική – Ανατολική Ίµια αποτελούν το ίδιο συγκρότηµα, στην ουσία είναι ένας ενιαίος χώρος.

Ότι και να οδήγησε στην απόφαση αυτή εκ του αποτελέσματος, ο σχεδιασμός αυτός αποδείχθηκε ατυχής, αφού το σκότος, η μηδενική ορατότητα, οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες, που επικρατούσαν στη περιοχή καθιστούσαν αδύνατη την επιτήρηση εξ αποστάσεως.

Είκοσι ένα (21) χρόνια μετά η εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» στο φύλλο της Κυριακής 29 Ιανουaρίου 2017 φιλοξενεί άρθρο του Σταύρου Σταθουλόπουλου που διετέλεσε, μεταξύ άλλων, επί μακρόν, σύμβουλος και εκπρόσωπος Τύπου στις Ελληνικές Πρεσβείες Άγκυρας, Βόννης και Βερολίνου με τίτλο «Ίμια: Το παρασκήνιο του 1996 και ο χάρτης-ντοκουμέντο». Το άρθρο αυτό αποκαλύπτει συνομιλίες κατ΄ιδίαν με τον βοηθό υφυπουργό Εξωτερικών, πρέσβη Ινάλ Μπατού, αρμόδιο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό αλλά και με τον γνωστό δημοσιογράφο Μεχμέτ Αλί Μπιράντ. Οι συνομιλητές του αναφέρονται στα 2 μεγάλα λάθη από Ελληνικής πλευράς. Στην αφαίρεση της Τουρκικής σημαίας από πλοίο του ΠΝ και στην μη επάνδρωση της Δυτικής νησίδας των Ιμίων.

Η κρίση κορυφώνεται: η 80 ΑΔΤΕΑ «επί ποδός πολέμου».

Λόγω της διαφαινόμενης κλιμάκωσης της καταστάσεως στις 30 Ιανουαρίου από 12.00 το μεσημέρι η 80 ΑΔΤΕΑ προέβη με δική της πρωτοβουλία και στις παρακάτω ενέργειες:

• Έταξε ανά μία  πυροβολαρχία Πεδινού Πυροβολικού (105 χιλιοστών), Μέσου (155 χιλιοστών) και Βαρέως (8 ιντσών) αρχικά και στη συνέχεια ολόκληρες τις Μοίρες στις προβλεπόμενες θέσεις μάχης με  προωθημένες από μία Πυροβολαρχία 155 χιλιοστών και 8 ιντσών ώστε να δύνανται να  καλύψουν την ευρύτερη περιοχή και ει δυνατόν και τα Ιμια με χρήση «βελτιωμένων βλημάτων».
• Έταξε όλα τα βαρέα όπλα των Μονάδων της στις θέσεις μάχης καθώς και τα Α/Α Μέσα της.
• Επάνδρωσε τα ήδη ταγμένα Α/Τ όπλα στις ακτές.
• Προώθησε στην Κάλυμνο με ιδιωτικό φερυμπότ προσωπικό (Αξιωματικούς και Οπλίτες) οχήματα και πυρομαχικά για ενεργοποίηση της εκεί Πυροβολαρχίας 105 χιλιοστών και την έταξε στην περιοχή Χαλί, στο ανατολικότερο ακρωτήρι ώστε με το μέγιστο βεληνεκές της να καλύπτει δια πυρών τη θαλάσσια περιοχή των Ιμίων.
• Ενίσχυσε με Αξιωματικούς το ΤΕ Καλύμνου για να ανταποκριθεί στη αποστολή του.

Για τις παραπάνω ενέργειες της η ΑΔΤΕΑ ζήτησε την έγκριση της ΑΣΔΕΝ η οποία και δόθηκε στις 6.00 μμ αφού είχαν ολοκληρωθεί ήδη οι ενέργειες της.

Εν τω μεταξύ, στις 4.15 μμ. δόθηκε εντολή από ΕΘΚΕΠΙΧ και ΑΣΔΕΝ επιτήρησης των μικρονησίδων  ΚΟΥΝΕΛΟΝΗΣΙ  (περιφερειακή Αγαθονησίου) και  ΠΙΤΤΑ (περιφερειακή Καλόλίμνου) από το Φυλάκιο Αγαθονησίου και της Ομάδας Καταδρομών από την Καλόλιμνο αντίστοιχα.

Στις 9.00 μμ. διετάχθη από ΓΕΕΘΑ-ΑΣΔΕΝ «οι Μονάδες να τεθούν υπό προειδοποίηση δύο (2) ωρών για κίνηση στους χώρους τελικού προορισμού».

Στις 11.00 μμ. δόθηκε διαταγή κινήσεως όλων των Μονάδων στους χώρους τελικού προορισμού. Ήδη το σύνολο σχεδόν των Μονάδων της ΑΔΤΕΑ βρισκόταν από το μεσημέρι στις θέσεις μάχης.

Στις 11.15 μμ. διετάχθη η επιστράτευση της τοπικής εφεδρείας όλων των μονάδων και η επιστράτευση των Ταγμάτων Εθνοφυλακής.

Η 80 ΑΔΤΕΑ εξέδωσε άμεσα διαταγή επιστράτευσης. Κλήθηκαν στην Αίθουσα Επιχειρήσεων ο Διευθυντής της Αστυνομικής Υποδιεύθυνσης Κω, ο Δήμαρχος Κω, ο Λιμενάρχης Κω και άλλοι εμπλεκόμενοι, οι οποίοι ενημερώθηκαν από τον Ταξίαρχο Διοικητή Αθανάσιο Νικολοδήμο και από τον Υποδιοικητή Συνταγματάρχη (ΤΘ) Γεώργιο Χρονόπουλο και δόθηκαν οδηγίες για το συντονισμό και τη διευκόλυνση της επιστράτευσης.

Άμεσα ξεκίνησε η επίδοση των Φύλλων Ατομικής Προσκλήσεως (ΦΑΠ) στους εφέδρους και τους Εθνοφύλακες.

Το έργο της ΑΔΤΕΑ ήταν πολύ δύσκολο στον τομέα αυτό για δύο λόγους:

• Πρώτον διότι την ίδια ώρα βρισκόταν σε εξέλιξη η κίνηση Μονάδων στις θέσεις μάχης. Η έγκαιρη βέβαια έξοδος των μονάδων, η τάξη των βαρέων όπλων, Α/Α μέσων και Α/Τ μέσων, η ενεργοποίηση έγκαιρα των Σταθμών Διοικήσεως και του Στρατηγείου διευκόλυναν το έργο της επιστράτευσης των Μονάδων.
• Δεύτερο, οι καιρικές συνθήκες τη νύχτα 30/31 Ιανουαρίου 1996 ήταν εξαιρετικά δυσμενείς: καταρρακτώδης βροχή, ισχυροί άνεμοι, τρικυμιώδης θάλασσα και το σημαντικότερο ορατότητα σχεδόν μηδενική. Φαινόμενα που επικρατούσαν καθ΄όλη τη νύχτα.

Παρά ταύτα η προσέλευση των Εφέδρων και Εθνοφυλάκων ήταν αυθόρμητη,άμεση, συγκινητική.

Μάλιστα σε ορισμένες μονάδες δημιουργήθηκαν μικροπροβλήματα  και υπήρξαν κάποια παράπονα από Εφέδρους και Εθνοφύλακες κατά την κατάταξη που γινόταν υπό καταρρακτώδη βροχή.

Παραθέτουμε κάποια χαρακτηριστικά στοιχεία προσέλευσης εθνοφυλάκων και  επιστράτων:

• Προσκλήθηκαν σε όλα τα Τάγματα Εθνοφυλακής ΖΕ/80 ΑΔΤΕΑ 1332 Εθνοφύλακες και μέχρι στις 6.00 το πρωί , ώρα λήξης της επιστράτευσης είχαν προσέλθει οι 1024. Ποσοστό 77%.
• Από τα 4.695 Φύλλα Ατομικής Πρόσκλησης που αφορούσαν σε Επιστράτους της Τοπικής Εφεδρείας, μέχρι στις 6.00 το πρωί είχαν επιδοθεί 1400 ΦΑΠ. Προσήλθαν και κατετάγησαν σχεδόν στο σύνολο τους οι προσκληθέντες Επίστρατοι.

Ένα άλλο πρόβλημα που παρουσιάστηκε  ήταν η παρουσία συνεργείων αθηναϊκών τηλεοπτικών μέσων στην Κω που επιχειρούσαν κατά ανορθόδοξο τρόπο, στήνοντας κάμερες σε δωμάτια ξενοδοχείου απέναντι από το Διοικητήριο της 80 ΑΔΤΕΑ στην πόλη της Κω,  να καταγράφουν κινήσεις, δημιουργώντας προβλήματα ασφάλειας.  Άμεση ήταν η αντίδραση του Υποδιοικητού της 80 ΑΔΤΕΑ Συνταγματάρχη (ΤΘ) Γεωργίου Χρονόπουλου που μόλις αντιλήφθηκε το τι συμβαίνει, ανέβηκε στο Ξενοδοχείο και απομόνωσε το συνεργείο. Βέβαια το πρόβλημα ήταν γενικότερο και μεγαλύτερο, όταν τηλεοπτικά μέσα στην Αθήνα μετέδιδαν απευθείας την έξοδο του στόλου από το Ναύσταθμο.

Δυστυχώς τα φαινόμενα αυτά συνεχίστηκαν και μετά την κρίση, όταν συνεργεία τηλεοπτικών μέσων από Αθήνα “κατασκήνωσαν” σε Κω  και Κάλυμνο και έφταναν στο σημείο ακόμη και να στήνουν “διάφορα σκηνικά” που καμία σχέση δεν είχαν με την πραγματικότητα.

Η ναυτική κατάσταση στην περιοχή

Η κλιμάκωση συνεχίστηκε καθ’ όλη την ημέρα της 30ης Ιανουαρίου 1996  και μέχρι το απόγευμα οι ναυτικές δυνάμεις τόσο οι Ελληνικές, όσο και οι Τουρκικές βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα και σε διάταξη μάχης στην ευρύτερη περιοχή των ΙΜΙΩΝ.

Από πλευράς Πολεμικού Ναυτικού, βρισκόντουσαν στην περιοχή: μια φρεγάτα (Ναβαρίνο) που αποτελούσε και τη ναυαρχίδα και είχε το συντονισμό των ναυτικών δυνάμεων,1 αντιτορπιλικό (Θεμιστοκλής), 2 κανονιοφόροι (Πυρπολητής, Πολεμιστής), 3 Πυραυλάκατοι (Μυκόνιος, Ξένος, Σταράκης), 3 περιπολικά (Αντωνίου, Παναγόπουλος ΙΙ, Παναγόπουλος ΙΙΙ).

Από τουρκικής πλευράς υπήρχαν 11 πλοία.

Υπήρχε μία συγκέντρωση πολεμικών πλοίων και από τις δύο πλευρές στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή των Ιμίων που εγκυμονούσε κινδύνους εμπλοκής, ακόμη και από μία τυχαία πρόσκρουση.

Αν και αριθμητικά τα τουρκικά σκάφη ήταν κατά ένα περισσότερα, την υπεροχή και την υπέρτερη μαχητική ισχύ διέθετε το Πολεμικό μας ναυτικό.

Μεταξύ των τουρκικών σκαφών  υπήρχαν και ακτοφυλακίδες που δεν διέθεταν μέσα και οπλισμό αντιμετώπισης των ελληνικών πολεμικών σκαφών.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι ξημερώματα 31^ης Ιανουαρίου 1996, ώρα 2.04 το πρωί, ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Ιωάννης Στάγκας απέστειλε προς όλες τις μονάδες του Στόλου σήμα που είχε ως εξής: «Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι αν χρειαστεί όλοι σας θα φανείτε αντάξιοι της ενδόξου ιστορίας του ΠΝ. Καλή τύχη και ο Θεός μαζί σας».

Η Νύκτα 30/31 Ιανουαρίου

Οι καιρικές συνθήκες, λίαν δυσμενείς. Συνεχής και έντονη βροχόπτωση και ορατότητα στην κυριολεξία μηδέν. Στις 24:00 διετάχθη από το ΓΕΕΘΑ – ΑΣ∆ΕΝ η επάνδρωση της τοποθεσίας αµύνης µε το 1/3 των δυνάµεων. Ήδη όµως το σύνολο των Μονάδων ευρίσκετο επί των τοποθεσιών αµύνης από πολύ ενωρίς και υφίστατο ετοιµότητα αποκρούσεως κάθε εχθρικής ενέργειας.

Στις 01:30 ο Α/ΓΕΣ και εν συνεχεία ο ∆κτης ΑΣ∆ΕΝ ενηµέρωσαν τον Διοικητή της ΑΔΤΕΑ ότι «σε µία (1) ώρα επίκειται εχθρική επίθεση». Ο Δκτης ανέφερε ότι στην περιοχή του δεν υπάρχει καµία τέτοια ένδειξη ούτε πληροφορία για άλλες εχθρικές δυνάµεις πλήν αυτών που ευρίσκονταν πέριξ των Ιµίων και ότι ένα Τουρκικό αρµαταγωγό που κινήθηκε νωρίς το βράδυ από βόρεια προς νότια (Χίος – Σάµος – Κως) ελλιμενίστηκε ανοιχτά στον Κόλπο της Αλικαρνασσού (Μπόντρουµ) έναντι της Κω και ήταν ως «στόχος» εντός του βεληνεκούς του Πυροβολικού και του Σχεδίου πυρός του.

Στις 02:00 είχε περατωθεί πλήρως η διασπορά όλων των Μονάδων, η επάνδρωση των τοποθεσιών αµύνης, η τάξη και η επάνδρωση όλων των Όπλων, η επάνδρωση και η λειτουργία των ΣΔ και του Πολεµικού Στρατηγείου, η ανάπτυξη των επικοινωνιών και υφίστατο ετοιµότητα εφαρµογής του σχεδίου πυρός και αποκρούσεως κάθε εχθρικής ενέργειας.  Η επιστράτευση και η κατάταξη των Εφέδρων και Εθνοφυλάκων συνεχίζετο κανονικά.

Η πτώση του Ελικοπτέρου

Προηγουμένως στις 01:30 ώρα πέταξαν για 20΄- 25΄ λεπτά περίπου, στην περιοχή επάνω από τις µικρονησίδες Ίµια, δύο (2) εχθρικά Ε/Π.

Το γεγονός αναφέρθηκε αµέσως από τον Διοικητή της Α∆ΤΕΑ στον Α/ΓΕΣ και τον ∆κτη της ΑΣ∆ΕΝ και µε την πληροφορία ότι πρόκειται για Ε/Π τύπου «BLACKHAWK».  Στην ερώτηση του Α/ΓΕΣ πώς διαπιστώθηκε ο τύπος των Ε/Π, δόθηκε η απάντηση ότι τη νύχτα και µε αυτές τις ακραίες καιρικές συνθήκες µόνο αυτά τα Ε/Π µπορούν να πετάξουν. Αργότερα εξακριβώθηκε και από το ΕΘΚΕΠΙΧ ότι πράγµατι ήταν Ε/Π BLACKHAWK, πράγµα που ο Α/ΓΕΣ ενηµέρωσε τον ∆κτη της ΑΔΤΕΑ.

Ποιος ήταν όµως ο σκοπός πτήσεως των Ε/Π αυτή την ώρα; Αναγνώριση; Παραπλάνηση; Την ίδια ώρα η Τουρκική Φ/Γ ΓΙΑΒΟΥΖ που ευρίσκετο και αυτή στον ίδιο χώρο των Ιµίων, απέναντι από την Ελληνική Φ/Γ ΝΑΥΑΡΙΝΟ έκανε ένα ελιγµό και κάλυψε µε το σκάφος τις µικρονησίδες από Νότια. Εικάζεται ότι εκείνη την ώρα άρχιζε η επιχείρηση αποβιβάσεως των Τούρκων Κοµάντος στη Δυτική Ίµια.

Εν τω µεταξύ άρχισαν να έρχονται πληροφορίες που μεταδιδόντουσαν και από ξένα ΜΜΕ  ότι στη Δυτική Ίμια έχουν αποβιβασθεί Τούρκοι Κοµάντος. Σε συνεχείς και επίµονες ερωτήσεις προς το Ν. Κλιµάκιο Κω και µέσω αυτού προς τα πλοία της περιοχής και ειδικότερα προς τη Φ/Γ ΝΑΥΑΡΙΝΟ που ήταν η ναυαρχίδα στην περιοχή, οι Κυβερνήτες απέρριπταν κατηγορηµατικά τις πληροφορίες αυτές ως ασαφείς και ανυπόστατες.

Την ίδια ώρα µεταξύ των συνεχών επικοινωνιών που είχε ο Διοικητής της 80 Α∆ΤΕΑ µε τους Διοικητές Σχηµατισµών των διπλανών νήσων (Χίου – Σάµου – Ρόδου) για ανταλλαγή πληροφοριών για την κατάσταση, επικοινώνησε και µε τον Διοικητή της 50 ΤΑΞΠΖ στο Σουφλί του Έβρου (Ταξχος Φλωράκης Ευάγγελος), ο οποίος ήταν φίλος και συµµαθητής του.

Τον ρώτησε για την κατάσταση που επικρατεί στον Έβρο και για το χρόνο κατά τον οποίο µπορούν οι ΟΥΚ να παραµείνουν στο νερό και να κολυµπήσουν. Ο Ταξίαρχος Φλωράκης, καταδρομέας ο ίδιος και αλεξιπτωτιστής, του απήντησε «πολύ χρόνο, ώρες».

Η πληροφορία αυτή σε συσχετισµό και αξιολόγηση µε τις συνεχείς πληροφορίες που έρχονταν από τα ξένα ΜΜΕ έκανε το ∆ιοικητή της ΑΔΤΕ να επιµείνει στο  Ν/Κ Κω και στις Μονάδες των πλοίων που βρίσκονταν στην περιοχή, να ελέγχουν συνεχώς την περιοχή γιατί πιθανόν να έχουν αποβιβασθεί Τούρκοι ΟΥΚ εφόσον «µπορούν να κολυµπήσουν σε µεγάλη απόσταση και για µεγάλο χρόνο».

Μη µπορώντας να αντισταθεί στην ένδειξη και την εκτίµηση αυτή, στις 04:20 ενηµέρωσε τον ∆κτη της ΑΣ∆ΕΝ ότι «εκτιµά ότι πιθανόν να έχουν αποβιβασθεί Τούρκοι ΟΥΚ στη Δυτική (µικρή) Ίµια». Η εκτίµηση – πληροφορία αυτή του ∆ιοικητού διαβιβάσθηκε στο ΕΘΚΕΠΙΧ και στην στρατιωτική – πολιτική ηγεσία.

Πράγµατι δέκα λεπτά (10΄) αργότερα επιβεβαιώθηκε από τον Κυβερνήτη του ΠΠ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ότι «είδε την Τουρκική σηµαία στη νησίδα» χωρίς να του επιτραπεί να κάνει χρήση όπλων. Αναφέρθηκε αµέσως η πληροφορία στον ∆κτη της ΑΣΔΕΝ και από εκεί στο ΕΘΚΕΠΙΧ.

Στις 04.30 πμ., μετά την επιβεβαίωση της δυσάρεστης αυτής πληροφορίας, δόθηκε εντολή από το ΕΘΚΕΠΙΧ στην Φ/Γ ΝΑΥΑΡΙΝΟ να απονηωθεί το Ε/Π 21 της Φ/Γ να πετάξει πάνω από τη νησίδα και µε τον προβολέα του ν’ ανιχνεύσει την ύπαρξη προσωπικού επ’ αυτής.

Ο καιρός που επικρατούσε την ώρα αυτή στην περιοχή ήταν πολύ άσχηµος: βροχή και ισχυροί άνεµοι, θάλασσα τρικυµιώδης. Δηλαδή αν όχι απαγορευτικός, λίαν επικίνδυνος για πτήση αυτού του τύπου Ε/Π.

Παρά ταύτα η αποστολή εξετελέσθη και το Ε/Π απονηώθηκε και κατευθύνθηκε προς το στόχο του. Ο ∆κτης της ΑΔΤΕ ήταν σε συνεχή επικοινωνία µε τον 5^Ο ΣΑ RADAR της Αεροπορίας στην Κω το οποίο παρακολουθούσε την πτήση και άκουγε τη συνοµιλία του Κυβερνήτη µε τη Φ/Γ.

Στις 04:50 πμ. το πλήρωμα του ελικοπτέρου αναφέρει ότι εντόπισε περί τους 10 Τούρκους κομάντος με τη σημαία τους.

Δίνεται εντολή να επιστρέψει στη βάση του κι ενώ πετά μεταξύ των μικρονησίδων Πίτας και Καλολίμνου ανέφερε ότι  άναψε το «MasterGοatiun» (λαµπάκι emergency /κίνδυνος). Μετά από λίγο χάνεται από τα ραντάρ. Το Ε/Π κατέπεσε στη θάλασσα ΒΔ της νησίδας Καλολίμνου αύτανδρο. Ο επίλογος της «Κρίσης» και της τραγωδίας δυστυχώς είχε ήδη γραφεί μετην απώλεια των τριών Αξιωματικών  του ΠΝ Χριστόδουλου Καραθανάση, Παναγιώτη Βλαχάκου και  Έκτορα Γιαλοψού, πληρώματος του Ελικοπτέρου.

Ο Διοικητής της 80 ΑΔΤΕΑ που βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με τον 5ο ΣΑ (Σταθμό Αναφοράς) της Αεροπορίας στην Κω πληροφορείται το τραγικό συμβάν, την πτώση του Ελικοπτέρου. Πιθανή αιτία πτώσεως η χαμηλή του πτήση, περίπου 30 πόδια πάνω από τη θάλασσα, οι άσχημες καιρικές συνθήκες, το περιορισμένο οπτικό πεδίο.

Σύμφωνα και με τη φημολογία που καλλιεργήθηκε μετά την ανέλκυση του ΕΠ για δήθεν  σημάδια από πυροβολισμούς, οι «τρύπες» που υπήρχαν στην άτρακτο, προέρχονται από τα ξεκολλημένα « πριτσίνια» (βίδες).

Σύμφωνα με το πόρισμα που δημοσιεύτηκε, είναι αδιανόητο να πιστεύει κανείς ότι οι Αξιωματικοί που διενήργησαν τη σχετική έρευνα αν είχαν διαπιστώσει έστω και στο ελάχιστο ότι το ελικόπτερο προσβλήθηκε από πυρά όπλων να συγκάλυπταν το θέμα.

Με οποιοδήποτε τίμημα ή με οποιαδήποτε εγκληματική καθοδήγηση απ’ όπου κι αν προερχόταν αυτή, δεν  θα διέπρατταν ποτέ τέτοια ατιμία σε βάρος των νεκρών συναδέλφων τους.

Όταν ανασύρθηκε η άτρακτος του ελικοπτέρου, ειπώθηκε ότι αυτή ήταν «διάτρητη». Η διατύπωση αυτή ήταν λανθασμένη όπως μεταφέρθηκε και αναπαράχθηκε, δημιουργώντας εσφαλμένες εντυπώσεις.

Πράγματι υπήρχαν τρύπες αλλά όχι από πυρά πυροβόλου όπλου. Τα κομμάτια της ατράκτου ενός ελικοπτέρου ενώνονται με πιρτσίνια και όχι με οξυγονοκόλληση, για να  υπάρχει ελαστικότητα, λόγω των συνεχών κραδασμών που έχει.

Η αρχική διατύπωση ότι η άτρακτος ήταν «διάτρητη», χωρίς τη διευκρίνηση ότι πρόκειται από την αποκόλληση των λαμαρινών, έδωσε την ευκαρία σε κάποιους -άθελα ή ηθελημένα- να παρανοήσουν την αιτία που προκλήθηκαν και να δημιουργήσουν διάφορα σενάρια για κατάρριψη του ελικοπτέρου από πυρά πυροβόλων όπλων.

Στις  23 Απριλίου 1996 δόθηκε στη δημοσιότητα το πόρισμα.

Το πόρισμα αναφέρει ότι «το ελικόπτερο δεν καταρρίφθηκε από πυρά και ότι δε διαπιστώθηκε μηχανική βλάβη ως κύρια αιτία της πτώσης». Επίσης, όπως τονίστηκε από τους αρμόδιους αξιωματικούς αποκλείεται και η περίπτωση το ελικόπτερο να έπεσε θύμα ηλεκτρονικού πολέμου, επειδή κάτι τέτοιο είναι πρακτικά αδύνατο να γίνει σε ελικόπτερο. Κατά τ’άλλα όλα τα υπόλοιπα ενδεχόμενα μένουν ανοιχτά, αφού όπως τονίζεται στο πόρισμα από τη διερεύνηση δεν τεκμηριώθηκαν τα αίτια, που προκάλεσαν την απώλεια του ελικοπτέρου. Οσο για τις περίφημες διατρήσεις, που είχαν επισημανθεί στην άτρακτο αμέσως μετά την ανέλκυση από το βυθό των συντριμμιών του ελικοπτέρου αυτές, σύμφωνα με το πόρισμα, δεν προκλήθηκαν από βολές πυροβόλων όπλων, ούτε από κάποια έκρηξη, αλλά οφείλονται αποκλειστικά, όπως αναφέρεται, στην πρόσκρουσή του στη θάλασσα κατά την πτώση του και παραμονή του σε αυτήν επί δεκαπενθήμερο.

Σημειώνεται ότι η πιθανότητα μηχανικής βλάβης αποκλείεται μόνο ως κύρια αιτία του ατυχήματος, ενώ η φωτεινή προειδοποιητική ένδειξη βλάβης (MASTER CAUTION) που εμφανίστηκε στον πίνακα του ελικοπτέρου δεν προϋποθέτει, σύμφωνα με το πόρισμα βλάβη συστήματος που μπορεί να οδηγήσει στην πτώση του ελικοπτέρου. Ωστόσο, σε άλλο σημείο του πορίσματος τονίζεται ότι η ένδειξη αυτή «προκάλεσε συναισθήματα αβεβαιότητας ως προς την ασφαλή συνέχιση της πτήσης του ελικοπτέρου και συντέλεσε στην επικέντρωση της προσοχής των χειριστών στον εντοπισμό ενδεχόμενης βλάβης».

Πάντως, με έμμεσο τρόπο αποδίδονται ευθύνες για την πτώση του ελικοπτέρου σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως οι κακές καιρικές συνθήκες, καθώς και στον ανθρώπινο παράγοντα, δηλαδή σε όσους είχαν εμπλοκή στην επιχείρηση. «Η ψυχολογική κατάσταση του πληρώματος κατά την πτήση ήταν ιδιαίτερα φορτισμένη»,τονίζεται στο πόρισμα. Επίσης, αναφέρεται ότι “η χρήση προβολέα σε περιβάλλον με υγρασία μειώνει τη νυχτερινή όραση των χειριστών και οι συνεχείς στροφές για διέλευση πάνω από τη βραχονησίδα, σε συνδυασμό με τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες (χαμηλή ορατότητα, βροχή, χαμηλή νέφωση), αυξάνουν τις πιθανότητες δημιουργίας συνθηκών (παραισθήσεων), που έχουν ως αποτέλεσμα τη μειωμένη δυνατότητα ελέγχου του ελικοπτέρου”.

Ο επίλογος της Κρίσης

Το ΚΥΣΕΑ το οποίο συνεδριάζει στη Βουλή και όχι στον φυσικό του χώρο που σε παρόμοιες κατάστάσεις είναι το ΕΘΚΕΠΙΧ και ύστερα από μαραθώνια σύσκεψη απορρίπτει το ενδεχόμενο ανακατάληψης της δυτικής νησίδας  των ΙΜΙΩΝ  ή τον βομβαρδισμό της όπως εισηγήθηκε ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ  Ναύαρχος Λυμπέρης μιας και κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε πολεμική σύρραξη.

Στις 06:10 το πρωί της 31^ης Ιανουαρίου, οι Υπουργοί Άμυνας και Εξωτερικών Γ. Αρσένης και Θ. Πάγκαλος ανακοινώνουν την συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας με τη μεσολάβηση της Αμερικής. Στο πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο μεταξύ των δύο χωρών Ελλάδας και Τουρκίας και με την καθοριστική συμβολή του Αμερικανικού παράγοντα είχε επέλθει συμφωνία τερματισμού της κρίσεως, απεμπλοκής, απαγκιστρώσεως και αποχωρήσεως  των δυνάμεων  γνωστή ως: «No ships, no troops, no flags» (όχι πλοία, όχι στρατιώτες, όχι σημαίες). Ο επίλογος της Κρίσης και της τραγωδίας είχε ήδη γραφεί.

Στις 06:00 δόθηκε διαταγή:

• να σταµατήσει η επιστράτευση
• να απολυθούν οι ήδη καταταγέντες Έφεδροι και Εθνοφύλακες
• οι Μονάδες να επιστρέψουν στις έδρες τους (στα στρατόπεδά τους).

Ο Διοικητής της Ταξιαρχίας ενηµέρωσε αµέσως το Επιτελείο και τις Μονάδες για υλοποίηση της διαταγής και άρχισε η αντίστροφη κίνηση, αποστράτευση των εφέδρων, επιστροφή των Μονάδων στα Στρατόπεδα τους.

Η κρίση είχε ελεγχθεί και είχε αποφευχθεί μία πολεμική σύρραξη.

«Η Απογοήτευση»

Το σηµαντικότερο  στο άκουσµα αυτής της εξέλιξης, ήταν ο προβληματισμός και το ηθικό του Προσωπικού (Αξκων, Οπλιτών, Επιστράτων, Εθνοφυλάκων).

∆εν µπορούσε να πιστέψει το προσωπικό που µε τόσο ενθουσιασµό, καταβολή υπεράνθρωπων προσπαθειών µέσα σε αντίξοες συνθήκες και ύστερα από την πλήρη επιχειρησιακή ετοιµότητα, χωρίς να συµβεί κανένα απολύτως ατύχηµα ή άλλη παρενέργεια, ότι επιστρέφει στα Στρατόπεδα µε την αίσθηση του «ηττηµένου».

Η αντίστροφη αυτή ενέργεια έγινε µε απόλυτη τάξη και πειθαρχία και µέχρι τις 12:00 το μεσημέρι τα πάντα ευρίσκοντο µε ασφάλεια στη θέση τους. Στις 14:00 αναφέρθηκε από την ΑΔΤΕΑ «πέρας επανόδου όλων των Μονάδων στα Στρατόπεδά τους και απόλυση των Εφέδρων Εθνοφυλάκων».

Στη ν. Καλόλιµνο διετάχθη να παραµείνει η Οµάδα των 12 Καταδροµέων που είχε μεταφερθεί την 30  Ιανουαρίου µέχρι νεωτέρας διαταγής από το ΕΘΚΕΠΙΧ.

Για την εφαρµογή του Σχεδίου ανακατάληψης της ∆υτικής Ίµια που είχε συζητηθεί στο ΕΘΚΕΠΙΧ ως ενέργεια και που τελικά δεν υιοθετήθηκε αλλά προτιµήθηκε η διπλωµατική λύση, η ΑΔΤΕΑ δεν έλαβε καµµία διαταγή. Υπήρχε όµως η ετοιµότητα εφαρµογής του για το µέρος που της αναλογούσε.

Η θυσία των τριών Αξιωματικών του ΠΝ Χριστόδουλου Καραθανάση, Παναγιώτη Βλαχάκου και  Έκτορα Γιαλοψού, κατά την εκτέλεση του υπέρτατου καθήκοντος στα καταγάλανα νερά του Αιγαίου, σε συνδυασμό με την απόφαση συμφωνίας που λήφθηκε σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο και απετράπει ενδεχόμενη πολεμική σύρραξη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, είναι σίγουρο ότι προβλημάτισαν τα στελέχη και το προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων και ιδιαίτερα αυτών που έζησαν από κοντά τα γεγονότα.

Eπίλογος

Η  «Κρίση των Ιµίων», όπως αποκαλούνται τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα του 1996 που έφεραν τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις στα πρόθυρα πολέµου, θα αποτελέσει για τον ιστορικό του µέλλοντος θέµα προς διερεύνηση, όταν συγκεντρωθεί το απαιτούµενο αρχειακό υλικό και οι µαρτυρίες των εµπλεκοµένων, αποφορτισµένες από πολιτικές και στρατιωτικές σκοπιµότητες που βαραίνουν ακόµη το Ελληνικό, Τουρκικό και ∆ιεθνές Πολιτικό σκηνικό.

Σκοπός της παρούσης συγγραφής είναι να συµβάλει στη διερεύνηση του θέµατος από την οπτική γωνία της 80 ΑΔΤΕΑ στη Ζώνη Ευθύνης της οποίας ανήκουν οι µικρονησίδες Λίµνια (Ίµια) και όπως έζησε την κρίση από τη θέση του υπευθύνου ∆ιοικητού και του Επιτελείου της, Δηλαδή στο τακτικό επίπεδο, εκεί που κατέληγαν οι διαταγές και οδηγίες των προϊσταµένων ΓΕΕΘΑ – ΓΕΣ – ΑΣΔΕΝ για υλοποίηση.

Με τις γνώσεις και την εµπειρία που έζησαν στιγµή προς στιγµή, καθώς και µε τη βοήθεια της μέχρι τώρα βιβλιογραφίας, κυρίως όµως µε τη βοήθεια του προσωπικού «ηµερολογίου» οι διατυπούµενες απόψεις και εκτιµήσεις εκφράζουν όχι µόνο τον ίδιο τον συγγραφέα αλλά και όλους τους Αξιωματικούς του Επιτελείου και των Μονάδων της 80 ΑΔΤΕΑ που έζησαν αυτή την εµπειρία και αποκόµισαν «Εθνική πίκρα» από την εξέλιξη και κατάληξη της. Η προσέγγιση στο θέµα έγινε µε αυστηρά στρατιωτικά κριτήρια και ορθολογική τοποθέτηση βασισµένη στις στρατιωτικές παραµέτρους της Κρίσης και στο επίπεδο της 80 ΑΔΤΕΑ.

Ωστόσο τα γεγονότα της  «Κρίσης των Ιμίων» αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον από πλευράς  χειρισμού κρίσεων στο μέλλον. Ως πρότασή μας είναι η εξέταση από Ειδική Επιτροπή του ΓΕΕΘΑ με Αξιωματικούς των τριών (3) Κλάδων των ΕΔ, η οποία συγκεντρώνοντας όλα τα υπάρχοντα στοιχεία, έγγραφα, μαρτυρίες, να τα αξιολογήσει και να υιοθετήσει μνημόνιο ορθού χειρισμού και καθορισμού ευέλικτων, ρεαλιστικών  και αποτελεσματικών ενεργειών αντιμετώπισης στο μέλλον παρόμοιων περιστατικών αμφισβήτησης κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και θαλασσίων συνόρων, στο πλαίσιο δημιουργίας «γκρίζων ζωνών» που επιδώκουν να δημιουργήσουν οι  γείτονες μας.

Σήµερα, ως γενική αρχή ορθού χειρισµού µιας Κρίσης και επίλυσης των διαφορών εµπλεκοµένων κρατών θεωρείται η  προσφυγή στο ισχύον Διεθνές Δίκαιο και στις αρχές του Ο.Η.Ε. Ο µηχανισµός ορθού χειρισµού Κρίσεως δεν αποτελεί οπωσδήποτε συνταγή επιτυχίας ούτε εξασφαλίζει a priori ειρηνική διευθέτηση των προβληµάτων. Εν τούτοις παρέχει κατευθυντήριες αρχές που θα πρέπει να ακολουθήσει ένα κράτος ώστε να προσεγγίσει το προσδοκώµενο. Τέτοιες αρχές µπορεί να είναι:

• Ο συντονισµός διπλωµατικών και στρατιωτικών ενεργειών.
• Η αποφυγή στρατιωτικών ενεργειών που πιθανόν να σηµαίνουν προετοιµασία ευρείας επιθέσεως και κυρίως υιοθέτηση της αρχής «ποτέ µην κάνεις την πρώτη κίνηση χωρίς να έχεις µελετήσει την τελευταία, δηλαδή πώς να εξέλθεις από την Κρίση».

Το Αιγαίο είναι µια θάλασσα ειρήνης και συνεργασίας. Οι εντάσεις που σηµειώθηκαν σ’ όλη τη διάρκεια της µεταπολιτευτικής περιόδου και ιδιαίτερα τα δραµατικά γεγονότα στα Ίµια αλλά και στη συνέχεια οι παράλογοι ισχυρισµοί της Τουρκίας περί του νοµικού καθεστώτος νησίδων και βραχονησίδων, εναερίου χώρου, αιγιαλίτιδας ζώνης κτλ, απαιτούν µια συνεχή εγρήγορση και ταυτόχρονα την έντονη προβολή των τεκµηριωµένων Ελληνικών θέσεων στη ∆ιεθνή Κοινότητα.

Η Ελλάδα σεβάστηκε πάντα τις διεθνείς Συνθήκες και το δίκαιο και µε βάση αυτά θεµελίωσε και προάσπισε τις θέσεις της. Κατέστησε σαφές, παρά τους κατά καιρούς ισχυρισµούς της Τουρκίας, ότι µε βάση τις αρχές των Συνθηκών και του ∆ιεθνούς ∆ικαίου, δεν τίθεται θέµα αµφισβήτησης της Ελληνικής Κυριαρχίας σε καµία νησίδα ή βραχονησίδα και ότι δεν υπάρχουν «γκρίζες ζώνες». Το καθεστώς του Αιγαίου είναι σαφώς καθορισµένο από τις ∆ιεθνείς συµβάσεις και συνθήκες και κατά συνέπεια τα περί «γκρίζων ζωνών» δεν είναι τίποτε άλλο παρά ανυπόστατοι ισχυρισµοί.

Τέλος ευχόμαστε για τη επίλυση οποιασδήποτε διαφοράς να μην δοθεί ποτέ ο «λόγος στα κανόνια» αλλά αυτή να επιλυθεί με την πολιτική και τη διπλωματία.

Αν όμως αυτό τελικά καταστεί αναπόφευκτο, τότε η πολιτική και στρατιωτική Ηγεσία και οι Ένοπλες Δυνάμεις μας, έχουν τη δυνατότητα και την επιχειρησιακή ετοιμότητα και γνωρίζουν καλά τι πρέπει να κάνουν και πώς να το κάνουν.

Σ.Σ Κλείνοντας ευχαριστούμε το Αντιστράτηγο εα Αθανάσιο Νικολοδήμο, που μας επέτρεψε την αναδημοσίευση αποσπασμάτων του βιβλίου του, για να τα δημοσιεύσουμε με το σημερινό μας άρθρο..

Πηγή: https://kalymnos-news.gr/