Κάποιος είχε πει ότι τελικά πρέπει να το πάρουμε απόφαση: τα σκουπίδια τα ξέρει καλύτερα ο σκουπιδιάρης. Τον έρωτα οι ποιητές. Το θάνατο αυτοί που έχουν ανυπόφορα πονέσει.
Κι οι νεκροθάφτες, θα έλεγα εγώ, όπως ο Σάββας Τριανταφύλλου που στο νεκροταφείο του Ταξιάρχη ασχολείται με τους πεθαμένους από το 1991. Έτσι ακριβώς μου το είπε.
Η ζωή μας θα ήταν καλύτερη αν μπορούσαμε ν΄ ακούμε αυτούς που έχουν ζήσει γι’ αυτά που έχουν ζήσει. Φτάνει να τους ακούς να δίνουν οδηγίες επιβίωσης και όσο πιο αφοσιωμένο είναι το βλέμμα σου σ΄ αυτούς τόσο πιο πολλά θα μάθεις.
Μου είπε να συναντηθούμε στο καφενείο που συχνάζει για να πιεί τη σούμα του, μετά από τέσσερις κηδείες που μπορεί να έχει μέσα σε μία μέρα.
Μέχρι τέσσερις, παραπάνω δεν πάει «δεν είμαστε και μηχανές» λέει και σιγά-σιγά ανοίγεται, ανακαλύπτει κι εκείνος συναισθήματα που δεν τα είχε προσδιορίσει ως τώρα, κι οι λέξεις βγαίνουν αβίαστα δίπλα σε ανθρώπους που παίζουν τάβλι, παίζουν χαρτιά και μας κοιτάνε κάθε λίγο.
Την άλλη μέρα είχε την κηδεία της μάνας με την κόρη από την Τήλο, που τον λύπησε πολύ, «δεν είναι όλες οι κηδείες ίδιες», μονολογεί και φωτογραφίζεται με σηκωμένο το ποτήρι, θέλει να πει «στην υγειά μας», αυτός που κάθε μέρα συναντά το θάνατο.
Είναι αλήθεια ότι από παιδάκι παίζατε μέσα στο νεκροταφείο της Απολακκιάς, κι ότι ήσασταν ο πιο ατρόμητος απ΄ όλους;
Παιδιά παίζαμε, βάζαμε στοιχήματα ποιος θα μπει μέσα στο οστεοφυλάκιο να φέρει έξω νεκροκεφαλή.
Και φέρνατε εσείς!
Έφερνα.
Δεν φοβόσασταν;
Τι να φοβηθώ από τους πεθαμένους, τους ζωντανούς φοβάμαι εγώ.
Ο πατέρας σας τι δουλειά έκανε;
Ο πατέρας μου αγρότης. Καρπούζια, πεπόνια, ντομάτες, σιτηρά, εγώ ξεκίνησα στις οικοδομές από μικρός, μαθητής στο γυμνάσιο τα καλοκαίρια δούλευα, δεν περίμενα να μου δώσει λεφτά ο πατέρας μου. Από τον Ιούνιο του 1991 ασχολούμαι με τους πεθαμένους.
Όταν ήσασταν παιδί στο χωριό πηγαίνατε στις κηδείες, σηκώνατε στεφάνια;
Στεφάνια όχι, αλλά στο χωριό μου όταν πέθαινε κάποιος, πήγαινα σήκωνα το φέρετρο, έσκαβα το λάκκο… Δεν είχα πρόβλημα. Μόνο με πείραζε και με πειράζει και τώρα όταν πεθαίνει παιδί. Λέω «γιατί». Έχει σπάσει η χολή μου, αλλά για παιδιά και για νέους ανθρώπους, πονάω πολύ. Κατέβαζα κάτω το παιδί ενός φίλου μου, 10 χρονών που πέθανε από λευχαιμία και μου ‘φυγε το σχοινί από το χέρι.
Είστε θρήσκος;
Δεν είμαι και πολύ. Πιστεύω βέβαια στο Χριστό. Με τους ανθρώπους τα ΄χω που όταν ζήσει τελικά ένα παιδί λένε «έγινε θαύμα», αλλά όταν πεθάνει λένε «το ήθελε ο Θεός και το πήρε»…
Δικός σας άνθρωπος έχει πεθάνει;
Η αδελφή μου η Παρασκευή. Εγώ την κατέβασα κάτω και δεν μ΄ αφήνανε. Τους λέω «εγώ κατεβάζω άλλους, την αδελφή μου δεν θα περιποιηθώ»;
Οι φτωχοί έρχονται στο νεκροταφείο ν΄ ανάψουν τα καντήλια, οι πλούσιοι όχι
Οι πλούσιοι ή φτωχοί φροντίζουν πιο πολύ τους νεκρούς τους;
Οι φτωχοί. Οι πλούσιοι δεν πατάνε καθόλου, τους ξεχνάνε εκεί. Οι φτωχοί έρχονται στο νεκροταφείο ν΄ ανάψουν τα καντήλια, οι πλούσιοι όχι.
Μια καλή κηδεία πόσα λεφτά μπορεί να κοστίσει;
Μπορεί και 7.000 και 8.000 ευρώ. Πιο πολύ έχει να κάνει με το είδος του ξύλου στο φέρετρο και το στολισμό της εκκλησίας. Αν πας στον Ευαγγελισμό και τον στολίσεις…
Κι η πιο φτωχή;
Από 700-800 ευρώ.
Το νεκροταφείο του Ταξιάρχη έχει χώρους, αγοράζουν τάφους οι άνθρωποι;
Από το 2010 έχει φρακάρει. Παλιά επί δημάρχου Πετρίδη που το έφτιαξε, αγόραζαν τάφους γιατί ήταν άδειο κι ήθελαν να πιάσουν καλή θέση. Από το 2005 είναι γεμάτο. Τώρα τελευταία ο δήμος έχει πάρει την απόφαση αν έχεις δύο δικούς σου σε δύο διαφορετικούς τάφους, να μπορείς παραχωρώντας τον ένα, να αγοράσεις τον άλλο. Χώροι δεν υπάρχουν, κάνουμε εκταφές.
Όλοι οι τάφοι είναι ίδιοι;
Όλοι οι τάφοι είναι 2 μέτρα, είναι 2Χ70 φάρδος και οι οικογενειακοί 2Χ2,25. Ο ατομικός που έχει αγοραστεί είναι 2Χ1 φάρδος.
Δηλαδή όλοι δύο μέτρα έχουμε γη, που λέει και το τραγούδι! Και τότε γιατί όλα αυτά;
Γιατί είμαστε πλεονέκτες, θέλουμε πολλά και στο τέλος κανένας δεν τα παίρνει μαζί του. Δυστυχώς οι άνθρωποι έρχονται στο νεκροταφείο, βλέπουν, στενοχωριούνται για το νεκρό, φεύγουν και ξεχνάνε ότι υπάρχει θάνατος.
Οι περισσότεροι θάνατοι από πού βλέπετε εσείς να προέρχονται;
Από καρκίνο. Λίγοι είναι από καρδιά. Και τα τροχαία είναι πολλά στη Ρόδο. Σπάνια να πεθάνει κάποιος από γηρατειά πάντως.
Μπορεί να έχει και τέσσερις κηδείες την ημέρα και τότε τους λέμε «στοπ, δεν είμαστε και μηχανές…»
Πιστεύετε στη μετά θάνατο ζωή;
Για μένα όταν πεθάνει ο άνθρωπος τελειώνουν όλα. Έφυγε, έφυγε. Πάει. Εδώ είναι και η κόλαση, εδώ είναι κι ο παράδεισος, κι ας κάνει ο καθένας το κουμάντο του.
Καύση νεκρών;
Είμαι υπέρ. Μια κι έξω. Με όλα αυτά που βλέπω στα νεκροταφεία. Είναι εμπόριο όλα. Και τα κόλλυβα και τα μνημόσυνα…
Πόσο κοστίζει ένας τάφος;
Περίπου 1.080 ευρώ. Αγοράζουνε πολλοί. Εγώ δεν θα δινα ούτε σεντς για ν΄ αγοράσω τάφο. Ας με κάνουνε ό,τι θέλουνε.
Εκταφές πότε κάνετε, πόσα χρόνια πρέπει να συμπληρωθούν;
Η υποχρεωτική εκταφή γίνεται στα έξι χρόνια. Αν κάποιος θέλει να θάψει δικό του στον ίδιο τάφο μπορώ να εξυπηρετήσω εγώ και στον ένα μήνα ακόμα και να βάλω το ένα φέρετρο πάνω στο άλλο. Στην Αθήνα, η εκταφή γίνεται στα 3 χρόνια και τους βγάζουν άλιωτους και είναι υποχρεωτικό αυτό. Στα τέσσερα χρόνια ο άνθρωπος έχει μείνει μόνο τα οστά, εκτός κι αν έχει πάρει πολλά φάρμακα.
Το πιο παράξενο που σας έχει συμβεί σ΄ αυτή τη δουλειά τόσα χρόνια που την κάνετε, ποιο είναι;
Ξεθάψαμε μια κοπέλα 10,5 χρόνια πεθαμένη, κι όπως τη βάλανε έτσι τη βρήκαμε. Τη ξεθάψαμε το 1993, είχα λίγο καιρό στη δουλειά, έπαθα σοκ. Και το φέρετρο ακόμα ήταν άθικτο. Η κοπέλα είχε ταριχευθεί για να τη φέρουνε από το εξωτερικό, ξεναγός ήτανε και είχε μείνει ανέπαφη.
Τι κάνατε τότε;
Ξανάκλεισα το φέρετρο, το λάκκο… Ανοίξαμε αλλού για να κάνουμε κηδεία.
Όταν γνωρίσατε τη γυναίκα σας της είπατε ότι είστε νεκροθάφτης;
Ήμουν ήδη παντρεμένος όταν έπιασα τη δουλειά. Στην αρχή το πήρε άσχημα. Της την παρουσίασα ως σίγουρη δουλειά… μετά πήγαινα και της έλεγα «είχα σήμερα μία κηδεία, είχα δυό κηδείες…»…μου λέει «δεν θα μου λες τίποτα, δε θέλω ν΄ ακούω τι έκανες όλη μέρα…». Και δεν της λέω. Κι η κόρη μου είχε πρόβλημα όταν ήταν μικρή στο σχολείο που τη ρωτούσαν τι δουλειά κάνει ο μπαμπάς σου.
Όλοι οι τάφοι είναι ίδιοι. Είναι 2 μέτρα Χ0.70 φάρδος
Πόσους λάκκους μπορεί να έχετε ανοίξει όλα αυτά τα χρόνια, έχετε υπολογίσει;
Αν βάλεις από το 1991 μέχρι σήμερα, δεν σου λέω πολλούς, ένα την ημέρα να βάλεις επί 354 μέρες ο χρόνος κάπου 10.000 λάκκους. Μπορεί να έχει και τέσσερις κηδείες την ημέρα και τότε τους λέμε «στοπ, δεν είμαστε και μηχανές…».
Δηλαδή η δουλειά σας είναι να σκάβετε λάκκους και να μαζεύετε οστά.
Ναι, στα έξι χρόνια που γίνεται η υποχρεωτική εκταφή. Επί ένα χρόνο το γράφουμε και πάνω στον τάφο. Αν δεν παρουσιαστεί κανείς βγάζουμε εμείς τα οστά και τα βάζουμε στο οστεοφυλάκιο. Η φύλαξη γίνεται για 4 χρόνια. Αν και τότε δεν παρουσιαστεί κάποιος τα οστά πάνε στο χωνευτήρι, έναν τεράστιο λάκκο που πέφτουν όλα μαζί. Για όποιον παρουσιαστεί και ενδιαφέρεται, μπαίνουν σε θυρίδες και παραμένουν.
Κάθε μέρα εκεί δεν χαλάει η μέρα σας, δεν λέτε «αχ, να ‘κανα άλλη δουλειά»;
Συνήθισα, αν ξεκινούσα τώρα τη ζωή, άλλη δουλειά θα έκανα, βέβαια.
Όμως κι αυτή κάτι θα σας έχει διδάξει, έτσι δεν είναι;
Κάτσε να δω πως θα στο πω τώρα. Έχω καταλάβει, βλέποντας καθημερινά το θάνατο τι σημασία έχει τη ζωή να τη ζεις. Να πιείς τη σούμα σου, να το ρίξεις έξω… Και βάρδα στενοχώρια. Η ζωή ό,τι είναι να σου φέρει θα στο φέρει, αλλά πρέπει να τη ζεις.
Και πόσα ευρώ έχεις τώρα συνολικά