ΦΩΤΟ-Αναμνήσεις: Η γειτονιά του Αγίου Παύλου («Κούμπουρνο») την δεκαετία του ’60-’70

Ο Άγιος Παύλος και η παλιά μας γειτονιά

Γράφει η Ξανθίππη Αγρέλλη

Νοσταλγικές αναφορές μας έφερε η παρουσία του Μητροπολίτου κ.κ. Ναθαναήλ στον Ιερό Ναό του Αγίου Παύλου όπου την Κυριακή τέλεσε Θεία Αρχιερατική Λειτουργία.

Στον λόγο του ξεχωρίσαμε το γεγονός πως ο Άγιος Παύλος ήταν ο πρώτος ιδρυτής της Χριστιανικής Εκκλησίας στο νησί μας, αφού πέρασε από την Κω και την ομώνυμη παράλια της, όπου κτίστηκε ο περικαλλής Ιερός Ναός του.

Η γειτονιά του Αγίου Παύλου την δεκαετία του 60-70, δεν έχει καμιά σχέση με την σημερινή.

Χαμηλά σπίτια, μονοκατοικίες με περιποιημένες αυλές και φροντισμένους μικρούς κήπους, ήταν σαν ψεύτικα, βαλμένα στη σειρά, στην αριστερή πλευρά της οδού Αβέρωφ, ερχόμενοι από το κτήριο της ΔΕΗ. Στην απέναντι, δηλ στην δεξιά που πρόσκειται προς την αμμουδερή παραλία, είχαμε το Εργοστάσιο Τοματοπελτέ της οικογένειας Νομικού.

Στην συνέχεια, υπήρχαν οι παλιοί Ιταλόχτιστοι Στρατώνες οικήματα μικρά, αλλά πολύ λειτουργικά και η συνοικία λεγόταν τα Κούμπουρνα.

Πιο πάνω υπήρχε η γειτονιά των Οθωμανών όσων δεν κατοικούσαν στον Κερμετέ, δηλ το σημερινό χωριουδάκι Πλατάνι, στο δρόμο προς το Ασκληπιείο.

Χριστιανοί και Μωαμεθανοί κατοικούν δίπλα, δίπλα και συμβιώνουν με ξεχωριστή αρμονία, σεβασμό και αλληλεγγύη μέχρι και σήμερα.

Λίγο πιο πάνω στο τέλος της οδού Αβέρωφ, με τις τότε πανύψηλες λεύκες να την στολίζουν σε δυο συστάδες δένδρων, δεξιά και αριστερά, υπήρχαν οι τσίγκινες παράγκες ή τα Ιταλικά ΕΤΟΛ. Σήμερα ο χώρος έγινε η παιδική χαρά Πασανικολάκη. Άστεγοι και πολυμελείς οικογένειες μεταναστών, στεγάζονταν μέσα σε αυτές τις στενάχωρες παράγκες.

Λίγα χρόνια μετά, τα ΕΤΟΛ αντικαταστάθηκαν από μια σειρά Λαϊκών κατοικιών, που χτίσθηκαν για να στεγάσουν τους φτωχούς δικαιούχους, που δεν είχαν σπίτια και έμεναν στις τσίγκινες παράγκες.

Ανάμεσα τους μοναδική, αλλά όχι διαφορετική, ήταν η παράγκα που προσωρινά εκτελούσε τόπο λατρείας, ως η Εκκλησία του Αγίου Παύλου.

Πολύ σύντομα ο φιλόπονος παπά Κωσταντής Πίκουλας, εκτός από ιερέας που ήταν και οικοδόμος στο επάγγελμα, έτρεξε πάνω από όλους και από όλα τα εμπόδια και με την άδεια του τότε Μητροπολίτη Εμμανουήλ Καρπαθίου, ξεκίνησε την ανέγερση του σημερινού περίλαμπρου, Ιερού Ναού του Αγίου Παύλου πόλεως Κω.

Το καλοκαιράκι η γειτονιά ζωντάνευε αφού τα γύρω καφενεδάκια και οι ταβέρνες, μάζευαν τους ντόπιους, καθώς και πολλούς Αθηναίους τουρίστες.

Οι μονοκατοικίες καθότι βρίσκονταν στην παραλία, μετατρέπονταν σε μικρά φιλόξενα καταλύματα. Έτσι όποτε προσέγγιζε το πλοίο της άγονης γραμμής, ο Στάθης ο Σκιαθίτης από την Πάτμο και ο Στεφανής ο Σαράντης, παραλάμβαναν κυρίως τους Αθηναίους τουρίστες από το λιμάνι. Μεταφέροντας σε μια αυτοσχέδια ξύλινη καρότσα τις βαλίτσες τους, υπόσχονταν χωρίς μεγάλη ταλαιπωρία να τους βρουν το πιο φιλόξενο δωμάτιο.

Η μια βραδιά ήταν δική τους δηλ εκατό δραχμές που κόστιζε τότε η βραδιά ή διανυκτέρευση και η πρώτη ανήκε στους τουριστο-μεσίτες.

Οι Αθηναίοι απολάμβαναν αυτή την διαμονή σε οικογενειακά καταλύματα σε πεντακάθαρα δωμάτια. Πολλές φορές οι οικογένειες περιορίζονταν σε ένα δωμάτιο ή έξω στην αυλή για να παραχωρήσουν τα δικά τους, για τρεις τέσσερις μήνες στους Αθηναίους τουρίστες.

Αυτοί ήταν συνήθως συνταξιούχοι, ή αδειούχοι Δημόσιοι υπάλληλοι.

Όμορφα χρόνια, ασφαλή, αγνά, χωρίς επιφυλάξεις και καχυποψίες για κανέναν.

Το βραδάκι, έβγαζαν τις καρέκλες όλοι στο πεζοδρόμιο ή στις βεράντες των μονοκατοικιών και στις αυλές, κάτω από το ευωδιαστό αγιόκλημα και γιασεμί και γίνονταν όλοι μια παρέα. Έκοβαν το καρπούζι, το πεπόνι, μαζί με τα δροσερά σύκα στο τραπέζι και τα μοιράζονταν με το κόκκινο τυρί της τυριάς ή της πόσσας. Από αυτή που πουλούσε συνεχώς η ταβέρνα της Ελένης της Τουρκωμανώλη. Δένονταν τόσο πολύ οι Αθηναίοι με τους ντόπιους, που όταν έφευγαν κρατούσαν την υπόσχεση τους, ώστε το δωμάτιο ήταν κλεισμένο και για το επόμενο καλοκαίρι, έκτος απρόοπτου για εκείνους και για τους φίλους τους.

Οι Αθηναίοι έμεναν από δεκαπέντε μέρες έως και ένα μήνα, σε αυτά τα νοικοκυρεμένα δωμάτια με κοινό μπάνιο και κουζίνα με ένα απλό κρεβάτι, ένα τραπεζάκι με τις καρέκλες και μια κουρτίνα για πόρτα, στην πρόχειρη ντουλάπα.

Είχαν τηλέφωνο στο διπλανό καφενεδάκι, φρέσκο ψωμί από τον φούρνο του Κανά και του Κανταρτζή, γλυκά από το ζαχαροπλαστείο του Γιάννη Σβύνου, μπουγάτσες και στρογγυλά μπακλαβαδάκια από τον Μιχάλη Τσιβρινή και παγωτά από τον Ιμπραήμ Φαναρτζή.

Όταν σουρούπωνε, γίνονταν όλοι μια οικογένεια στην αποσπερίδα, όσο το ολόγιομο, λαμπερό φεγγάρι και τα βραδινά φλύαρα τριζόνια, τους έκαναν παρέα.

Μιλούσαν για τα αφορολόγητα φτηνά προϊόντα και έδειχναν τα ψώνια που πήραν στην παρέα τους. Όπως ομπρέλες και υφάσματα από τον Κιοσόγλου, σερβίτσια από τον Πουλιό και τον Γερακιό, ποτά από τον Κουρούνη, υφάσματα από τον Κουνούπη και τον Καραντώνη, εσώρουχα και κάλτσες από τον Καματερό και την Κατερίνα την Τσολάκη.

Η γειτονιά του Αγίου Παύλου, δεν είχε τίποτα να ζηλέψει από τις άλλες γειτονιές της Κω και η νεόκτιστη Εκκλησία, γέμιζε με κόσμο την κάθε Κυριακή και τις γιορτές.

Οι νοικοκυρές πήγαιναν πριν την Εκκλησία το φαγητό στο φούρνο, για να μοσχοβολήσει η γειτονία, από το παστίτσιο, τον μουσακά, τα γεμιστά και το κοτόπουλο με τις πατάτες.

Οι Αθηναίοι ένοιωθαν σαν στο σπίτι τους, απολάμβαναν καθαρό αέρα, μια θάλασσα γαλάζια με αμμουδερή παραλία και την νυχτερινή ξένοιαστη διασκέδαση τους στην ντίσκο Μεροπίς.

Φυσικά η ποδηλατάδα, ήταν η προτεραιότητα τους, με του ποδηλατάδες όχι μόνο να ενοικιάζουν τα ποδήλατα, αλλά να εκτελούν και χρέη διδασκάλου – εκπαιδευτή, σε όσους δεν είχαν την εμπειρία του δικύκλου.

Σήμερα η οδός Αβέρωφ, δεν θυμίζει τίποτε από τα παλιά. Ο δρόμος στένεψε για να γίνει ποδηλατοδρόμος που τον καταχρώνται συνήθως τα μηχανάκια για δυο-τρεις μήνες.

Οι παλιές όμορφες μονοκατοικίες με τις βεράντες, τις αυλές και τα κηπάκια, φορτωμένα γεράνια και τριανταφυλλιές, έγιναν απρόσωπες τριώροφες οικοδομές, με μαγαζιά και ενοικιαζόμενα διαμερίσματα.

Ο ξυλόφουρνος της γειτονιάς, χάθηκε μαζί με την μυρωδιά του φρέσκο-ψημένου ψωμιού και του νόστιμου φαγητού.

Τα περισσότερα καφενεδάκια έκλεισαν, μόνο η ταβέρνα του μπάρμπα Γιάννη έμεινε μαζί με μερικές άλλες. Το αυτοκίνητο αντικατέστησε το ακουμπισμένο στις αυλόπορτες ποδήλατο.

Οι Αθηναίοι τουρίστες, χάθηκαν μπροστά στην οχλοβοή του νησιού που δεν θυμίζει πια ήσυχο μέρος για διακοπές. Τα κύματα των Ευρωπαίων τουριστών, άλλαξαν και την φιλόξενη διάθεση των κατοίκων. Οι απευθείας Αεροπορικές πτήσεις Τσάρτερς, πλημμύρισαν με κόσμο το νησί από Ευρωπαίους τουρίστες, που με οργανωμένες ομάδες, το επισκέπτονται. Η θρυλική Μεροπίς στην μεριά της Μαρίνας εξαφανίστηκε και τη θέση της πήραν στην οδό Ναύκληρου, τα πολλά και ποικίλα μπαράκια.

Οι πετσέτες απλωμένες στην άμμο έγιναν πλαστικά κρεβάτια, παραλίας που τα συνοδεύουν οι ανάλογες ενοικιαζόμενες ομπρέλες.

Στην παλιά γειτονιά μου δεν θα ξαναζήσω τις βράδυνες υπαίθριες βεγγέρες, στις φιλικές αποσπερίδες. Δεν θα φάω παγωτό χωνάκι από τον Αντώνη τον Σαλαχώρη, που στους δρόμους το διαλαλούσε με το καροτσάκι του. Δεν θα ακούσω στα δρομάκια τα θρυλικά νταλκαδιάρικα λαϊκά τραγούδια της ‘ Κολούμπια,’ από το μουσικό κινούμενο κουτί του αξέχαστου Μπάμπη Καραμπεσίνη. Δεν θα αντικρίσω τις μονοκατοικίες με τα ξύλινα παντζούρια και τις σιδερένιες περίτεχνες καγκελόπορτες, δουλειά των τότε σιδεράδων της Κω του Σεγρέδου και του Καρδούλια.

Προπάντων όμως θέλω να πιστεύω πως δεν θα μου λείψει η φιλόξενη διάθεση των κατοίκων, αφού όλα τώρα υπολογίζονται με το χρήμα και όχι με την φιλία και το καλό γειτόνεμα.

Ξανθίππη Αγρέλλη

• Οι αρχικές φωτό είναι από τον τόμο «Ιερά Μητρόπολις Κωου καί Νισυρου, Παρελθόν καί Παρόν» του Α. Χατζημιχαήλ.