Η ιστορία της Αγίας Ζώνης ξεκινά με την Κοίμηση της Θεοτόκου. Σύμφωνα με τις Γραφές. Η Παναγία τάφηκε φορώντας την. Έφτασε, όμως, στα χέρια του Αποστόλου Θωμά με θαυματουργικό τρόπο.
Η Τίμια ή Αγία Ζώνη της Παναγίας, αποτελεί το μοναδικό Ιερό Κειμήλιο που σχετίζεται με τον επίγειο βίο της Θεοτόκου.
Η Αγία Ζώνη είναι μια ζώνη που είχε φτιάξει η ίδια η Θεοτόκος από τρίχες καμήλας. Σήμερα το μοναδικό σωζόμενο μέρος της βρίσκεται στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου στο Άγιον Όρος.
Η ιστορία της Αγίας Ζώνης ξεκινά με την Κοίμηση της Θεοτόκου. Σύμφωνα με τις Γραφές. Η Παναγία τάφηκε φορώντας την. Έφτασε, όμως, στα χέρια του Αποστόλου Θωμά με θαυματουργικό τρόπο.
Συγκεκριμένα, ο Θωμάς, ήταν ο μοναδικός Απόστολος που δεν βρέθηκε στην Γεσθημανή όταν η Παναγία τάφηκε. Η παράδοση θέλει τους υπόλοιπους να μεταφέρθηκαν κοντά στην Παναγία με νεφέλες . Αυτό έγινε και με τον Θωμά αλλά τρεις μέρες αργότερα.
Όταν η νεφέλη του τον πήγαινε στη Γεσθημανή συνάντησε την Παναγία την στιγμή της μεταστάσεως Της. Όταν δηλαδή σώμα και πνεύμα ανέβαινε στους ουρανούς.
Τότε ο ίδιος ζήτησε από την Παναγία να του δώσει κάτι για ευλογία, και Εκείνη του έδωσε τη ζώνη της.
Ο Θωμάς έδειξε τη Ζωνη στους υπόλοιπους μαθητές που όταν τους διηγήθηκε την ιστορία άνοιξαν το μνήμα όπου είχαν εναποθέσει το Σώμα της Παναγίας και είδαν ότι έλειπε.
Από τότε η Αγία Ζώνη φυλασσόταν από χριστιανούς στην Ιερουσαλήμ, μέχρι την στιγμή που ο Αυτοκράτορας Αρκάδιος την μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη.
Η υποδοχή ήταν μεγαλειώδης και την οποία παρακολούθησαν με κατάνυξη πιστοί από κάθε γωνιά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Ο αυτοκράτορας κατέθεσε την Τίμια Ζώνη σε λειψανοθήκη που ονόμασε «Αγίαν Σορόν».
Λέγεται πως ήταν θαυματουργή και πως έσωσε την Αυτοκρατορία από μεγάλες καταστροφές.
Πλήθος πιστών συνέρρεαν για να την προσκυνήσουν, ζητώντας της να τους λυτρώσει από τα βάσανα και τις συμφορές. Ήταν το καταφύγιό τους, η ελπίδα τους για μια καλύτερη ζωή.
Το 1204, κατά την Άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους έγιναν λεηλασίες και αρπαγές πολύτιμων κειμηλίων και θησαυρών. Ορισμένα από αυτά, ήταν και κάποια τεμάχια της Αγίας Ζώνης. Ένα μέρος τους διασώθηκε και παρέμεινε στην Κωνσταντινούπολη.
Ὁ Άγιος Κωνσταντίνος είχε κατασκευάσει ένα χρυσό σταυρό για να τον προστατεύει στις εκστρατείες. Πάνω του είχε τοποθετηθεί τεμάχιο του Τιμίου Ξύλου, θήκες με Άγια Λείψανα Μαρτύρων, και ένα τεμάχιο της Τίμιας Ζώνης. Κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας εναντίον των Βουλγάρων το Κειμήλιο χάθηκε.
Σε μία μάχη εναντίον των Σέρβων, ο βουλγαρικός στρατός νικήθηκε από τον Σέρβο ηγεμόνα Λάζαρο, ο οποίος αργότερα δώρισε το Σταύρο του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου μαζί με το τεμάχιο της Τίμιας Ζώνης.
Η άλλη εκδοχή και επικρατέστερη είναι ότι το Κειμήλιο δόθηκε στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνό, ο οποίος παραιτήθηκε από το αξίωμα και μόνασε στη Μονή.
Στο Ιερό Κειμήλιο καταφεύγουν πολλές στείρες γυναίκες, με την ελπίδα ότι η Παναγία ως μητέρα και αυτή, θα της βοηθήσει να ξεπεράσουν τις δυσκολίες και να αποκτήσουν παιδί.
Πολλοί Ρώσοι επισκέπτονται κάθε χρόνο θρησκευτικούς τόπους της χώρα μας. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα ο αριθμός τους έχει αυξηθεί κατα πολύ. Παρ ολα αυτά δέν έχουν όλοι την οικονομική δυνατότητα να ταξιδέψουν στην Ελλάδα. Γι αυτό το λόγο «ταξιδευουν» τα κειμήλια εκεί.
Πρίν από πέντε περίπου χρόνια, χιλιάδες Ρώσοι προσκύνησαν το Ιερό Κειμήλιο, το οποίο μετέφερε ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής κ. Εφραίμ.
