Ο Ηλίας o Θεσβίτης, η κρηπίς των Προφητών, τιμάται κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου από την Εκκλησία μας. Δεν υπάρχει λοφίσκος ή βουνό, που να μην φέρει και ένα Εκκλησάκι αφιερωμένο, στον προφήτη Ηλία.
Στην Εκκλησιαστική Αγιογραφία, εμφανίζεται πότε ως λόγιος να γράφει Προφητείες και πότε καθήμενος σε πύρινο άρμα, που το σέρνουν λευκά άλογα, ενώ λάμπει σαν τον ήλιο. Επίσης τον συναντάμε στην Ορθόδοξη Βυζαντινή Αγιογραφία, σε διάφορες παραστάσεις, δίπλα στον Χριστό ή δίπλα στην Παναγία. Είναι πολλά τα εθιμικά, παραδοσιακά πανηγύρια στο νησί μας, που ακολουθούν την μεγάλη γιορτή του.
Μεταξύ τόσων μικρών και μεγάλων Εξωκκλησιών, σε όλα τα χωριά, αφιερωμένων στον προφήτη Ηλία, αναφέρουμε μερικά.
Πλήθος κόσμου, ανηφορίζει στο ομώνυμο Εξωκλήσι της Καρυδιάς, στην θέση Σύμπετρο, για να τιμήσει τον κατανυκτικό Εσπερινό του Προφήτη Ηλία. Ακολουθεί παραδοσιακό πανηγύρι, με μουσική και τραγούδια.
Την επομένη ημέρα, τελείται η καθιερωμένη Θεία Λειτουργία.
Άλλο ένα γνωστό Εξωκλήσι βρίσκεται στον λόφο, απέναντι στην θέση Μινιέρα, στο Τιγκάκι, όπου τελείται κάθε χρόνο ο κατανυκτικός Εσπερινός. Πολλοί πιστοί ανηφορίζουν ως τον λοφίσκο, όπου βρίσκεται το Εξωκλήσι του προφήτη Ηλία, για να προσκυνήσουν. Ακολούθως απολαμβάνουν νόστιμα, παραδοσιακά εδέσματα. Παλαιοτέρα διοργάνωναν, το γνωστό παραδοσιακό πανηγύρι, με Δημοτική μουσική και τραγούδια, από ντόπιους οργανοπαίκτες. Προσφέρονταν, πλούσια εδέσματα και κυρίως φρούτα του καλοκαιριού, όπως καρπούζια και πεπόνια.
Την επομένη, την κυριώνυμον ημέρα, τελείται η Θεία Λειτουργία.
Επίσης στην Κέφαλο, γιορτάζεται στο φερώνυμο Εξωκλήσι, η ημέρα του προφήτη Ηλία. Πολύς κόσμος ανηφορίζει, σε λόφους και λοφίσκους, για να προσκυνήσει τον μεγάλο Προφήτη, τον αγαπημένο Αη Λιά των βοσκών. Πολλοί βοσκοί με το όνομα του Προφήτη Ηλία, ξεχωρίζουν για το δικό τους σπιτικό παραδοσιακό γλέντι, στη γιορτή τους. Όπως αυτό που έζησα, του αείμνηστου Ηλιάκη του Κασσιώτη, στην θρυλική μάντρα, στο ορεινό χωριό Ασφενδιού. Κάτω από τις μεγάλες μουριές (συκαμινιές), θυμάμαι τους αξέχαστους λυράρηδες και οργανοπαίκτες που καλούσε στη γιορτή του, ο γενναιόδωρος αρχιτσέλιγκας, το Ηλιάκη. Όπως τους αδελφούς Χριστόφορο και Γαβριήλ Γιαλίζη, τον λαουτιέρη Παντελή Σαλαχώρη, τον Γιώργη τον Πόγια, που συνεχίζει επάξια το πλούσιο μουσικό έργο του ο Μάνος, ο γιος του. Η πιστικούδενα η Μαρία του Ηλιάκη, έφτιαχνε ψητό αρνί στο φούρνο και μαζί πιτταρίδια, με κρέας γιαχνί και ντολμαδάκια με πράσινα, φρέσκα αμπελόφυλλα. Έπειτα πρόσφερε σπιτικό μπακλαβά, στο μεγάλο σινί και φυσικά άφθονα φρούτα εποχής. Το Ασφενδιανό γλυκό, κατακόκκινο κρασί, το ‘μπρούσκο’ ανέβαζε στα ύψη το κέφι.
Εφέτος βρέθηκα στον λόφο του ‘Καβαλάρη’, της Αντιμάχειας, ανάμεσα στο παραλιακό Μαστιχάρι και στο χωριό.
Εδώ βρίσκεται το νεόδμητο Εκκλησάκι του Αη Ληά, που έκτισε μαζί με τόσα αλλά Εξωκλήσια, ο δραστήριος Ιερέας, ο μακαριστός, παπά Χαραλάμπης Σαράγιας. Αμέτρητες οι Αρτοκλασίες και τα τάματα των ευλαβών προσκυνητών, που πλημμύρισαν το φερώνυμο Εξωκλήσι.
Πολύς κόσμος στην μεγάλη τράπεζα, που ακολούθησε τον κατανυκτικό Εσπερινό, που τέλεσε ο εφημέριος, παπά Νικόλαος Γρύλλης.
Έβαλαν λοιπόν, τα κλαδωτά, καλοκαιρινά φορέματά τους οι γυναίκες και μαζί με τους συζύγους και τα παιδιά τους, ανηφόρησαν ως τον λοφίσκο.
Μια ξεχωριστή χαρούμενη ατμόσφαιρα, με όλο το χωριό να συντρώγει, να πίνει και να διασκεδάζει, κάτω από τους ήχους των παραδοσιακών ταλαντούχων οργανοπαιχτών. Η Κώτικη σούστα, τα συρτά, τα καλαματιανά και γενικά τα νησιωτικά τραγούδια, ξεσήκωναν όλο τον κόσμο, μέχρι και τις πρώτες πρωινές ώρες. Η χαρά των παιδιών, με τους μικροπωλητές να τα γοητεύουν και να παίζουν ξέγνοιαστα, μακριά από τον ηλεκτρονικό εθισμό.
Ξεχωριστή σημασία έχει το γεγονός πως η γιορτή του Προφήτη Ηλία, πέφτει στην καρδιά του καλοκαιριού και πολλοί απόδημοι ομογενείς μας συναντώνται έπειτα από χρόνια, με τους συγχωριανούς τους, την γιορτινή αυτή ημέρα. Αξέχαστες και οι ημερομηνίες, που μας έμειναν χαραγμένες στη μνήμη, μαζί με τη λαμπερή γιορτή, του Προφήτη Ηλία.
*20 Ιουλίου του 1974 και η Κύπρος μας αιματοκυλίζεται, από την πρώτη εισβολή του επιθετικού Τούρκικου Αττίλα. Ακολούθησε και δεύτερη τον Αύγουστο, που διαμέλισε την βασανισμένη Μεγαλόνησο στα δυο.
‘Χρυσοπράσινο φύλλο, ριγμένο στο πέλαγος’ και το μισό νησί της αναδυόμενης Αφροδίτης, βρίσκεται υπό κατοχή, πάνω από μισό αιώνα.
*21 Ιουλίου 2017 και μετά από 85 περίπου χρόνια, ξανά ένας φοβερός μεταμεσονύκτιος σεισμός, των 6,8 Richter, ταρακούνησε τα απέναντι Μικρασιατικά παράλια και φυσικά την Κω. Ο θλιβερός απολογισμός, δυο νεκροί, δυο βαριά τραυματίες και πολλά κτήρια, που ράγισαν ή έπεσαν. Μεταξύ άλλων πληγώθηκαν βαριά, τρεις Χριστιανικές Εκκλησίες και δυο Μουσουλμανικά Τεμένη, (Τζαμιά), με τις ανάλογες κρήνες τους.
Ευχή όλων, ποτέ πια τέτοια τραγικά γεγονότα.
Χρόνια Πολλά, στον Ηλία και στην Ηλιάνα, που σήμερα γιορτάζουν.
Ξανθίππη Αγρέλλη
Όλοι τηρήσανε τα έθιμα που τόσο έχει ανάγκη ο λαός μας αυτή την δύσκολη εποχή.
Εμείς στον Αϊ Λιά στο Λινοποτι φτώχια και καλή καρδιά.
Άντε και του χρόνου με υγεία.
Και την ευχή του προφήτη Ηλία.