Όλα άρχισαν με την ενέργεια του Πατριάρχη Μόσχα και πασών των Ρωσιών Κυρίλλου να κάνει δεκτούς στις 29 Δεκεμβρίου, 102 κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας από οκτώ αφρικανικές χώρες και να δημιουργήσει δική του Εξαρχία στην Αφρική με την επωνυμία «Κλίνσκι»
Η «εισβολή» της Ρωσίας ξεκίνησε από την Αφρική με την εισπήδηση του Πατριαρχείου Μόσχας εντός των ορίων της πνευματικής και διοικητικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας. Οι Ρώσοι διεκδικούν την πρωτοκαθεδρία μεταξύ των Ορθοδόξων Πατριαρχείων και την ηγεμονία στην Ορθόδοξη εκκλησία, χωρίς όμως αυτή να εδράζεται επί των κανόνων των ιερών κανόνων της Εκκλησίας. Όπως εκτιμούν κορυφαίοι εκκλησιαστικοί παράγοντες η κίνηση του Πατριάρχη Κυρίλλου για εισπήδηση στην Αφρική, αποτελεί μέρος του σχεδίου της Ρωσίας του Πούτιν για τον έλεγχο, όχι μόνο χωρών της οποίες θεωρεί ότι πρέπει να έχει υπό την επιρροή της αλλά και συνολικά της Ορθόδοξης Εκκλησίας σε βάρος των πρεσβυγενών Πατριαρχείων.
Οι Ρώσοι θεωρούν οτι επειδή διαθέτουν τον μεγαλύτερο αριθμό πιστών στην Ορθόδοξη Εκκλησία θα πρέπει να πάρουν και τα πρωτεία από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τα επόμενα στη σειρά πρεσβυγενή Πατριαρχεία , παραβιάζοντας τους κανόνες της Εκκλησίας, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που πράττουν και με το διεθνές δίκαιο , εισβάλλοντας σε ελεύθερες και δημοκρατικές χώρες και διεξάγοντας πολεμικές επιχειρήσεις.
Στην ουσία, πριν καν ξεκινήσει η εισβολή στην Ουκρανία βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη με πρωτοβουλία της Μόσχας ένας εκκλησιαστικός «πόλεμος» με πολιτικές και διπλωματικές προεκτάσεις που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα νέο Σχίσμα, αυτή τη φορά εντός της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μετά από αυτό του 1054 με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Και αυτό με απώτερο στόχο να υλοποιήσει το όραμά του για τη δημιουργία της λεγόμενης Τρίτης Ρώμης.
Το Πατριαρχείο της Μόσχας υποστηρίζει ότι οι πρωτοβουλίες αυτές που θεωρούνται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας ως αντικανονικές, εκδηλώθηκαν ως απάντηση στις δυτικές πρωτοβουλίες στο θέμα της Ουκρανίας, οι οποίες κατέληξαν στη δημιουργία του Αυτοκεφάλου της Ουκρανικής Εκκλησίας, με Προκαθήμενο τον Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Επιφάνιο.
Ηδη σημειώθηκε το πρώτο ρήγμα εντός του Πατριαρχείου της Μόσχας, καθώς Ουκρανοί κληρικοί του Μητροπολίτη Ονουφρίου που πρόσκειται στο Πατριαρχείο Μόσχας δεν θέλουν να μνημονεύουν τον Ρώσο Πατριάρχη Κύριλλο καθώς τον βλέπουν ως τον θρησκευτικό ηγέτη της εχθρικής χώρας και απομακρύνονται από την ρωσόφιλη Εκκλησία στην Ουκρανία και προσχωρούν στη νέα, Αυτοκέφαλη Εκκλησία με Μητροπολίτη τον Επιφάνιο ή ζητούν αυτονομία και δεν μνημονεύουν τον Πατριάρχη Μόσχας. H άμεση απάντηση της Μόσχας είναι ότι η διακοπή μνημόνευσης αποτελεί σχίσμα. Δύο ημέρες πριν βοήθεια στην Εκκλησία του Μητροπολίτη Ονουφρίου στην Ουκρανία είχε αποφάσισε να στείλει το Πατριαρχείο Σερβίας ενώ ο Πατριάρχης Γεωργίας Ηλίας πρώτος απέστειλε μήνυμα εκεχειρίας.
Σε αυτήν την χρονική συγκυρία λοιπόν των ανακατατάξεων, που η Ορθόδοξη Εκκλησία δίνει τις δικές της «μάχες» διαμορφώνονται ήδη «τα στρατόπεδα» και οι συμμαχίες ενόψει της αναμενόμενης σύγκλισης Συνόδου Προκαθημένων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου, Αλεξανδρείας Θεόδωρου, Ιεροσολύμων Θεόφιλος και Αντιοχείας Ιωάννη στο Φανάρι.
Στην σύνοδο αυτή, η σύγληση της οποίας θα εξαρτηθεί και από τις γεωπολιτικές εξελίξεις θα συζητηθεί το θέμα της εισπήδησης του Πατριαρχείου Μόσχας στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και θα εξεταστεί η επιβολή κυρώσεων στο Μόσχας Κύριλλο πράγμα που βεβαίως αναμένεται να σηματοδοτήσει νέες εξελίξεις. Το Πατριαρχείο Αντιοχείας, αναφέρθηκε στο ζήτημα των πολεμικών συγκρούσεων στην Ουκρανία εκφράζοντας την συμπάθειά του προς την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Ονούφριο.
Ηδη το Συνοδικό Δικαστήριο του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας αποφάσισε να καθαιρέσει τους δύο κληρικούς που κατηγορούνται ότι τέλεσαν Θεία Λειτουργία και άλλες ιεροπραξίες χωρίς την άδεια του Πατριάρχη Θεοδώρου .Συγκεκριμένα, το Συνοδικό Δικαστήριο επέβαλλε παμψηφεί την ποινή της καθαίρεσης του Πρωτοπρεσβυτέρου George Maximov και του Πρωτοπρεσβυτέρου Andrei Novikov της Εκκλησίας της Ρωσίας.
Οι δύο κληρικοί είχαν κατηγορούνταν, σύμφωνα με το κλητήριο θέσπισμα του Συνοδικού Δικαστηρίου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, ότι τέλεσαν Θεία Λειτουργία και άλλες ιεροπραξίες σε χώρο της κανονικής δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας χωρίς την άδεια του Πατριάρχη και των κατά τόπους οικείων Επισκόπων.
«Δεχόμεθα ανάδελφον κτύπημα από τους ομοδόξους Ρώσους» απαντά το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας ενώ σύγχρονο αυτοκράτορα που η εξουσία του έχει τυφλώσει τα μάτια χαρακτηρίζει τον Πούτιν ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας.
Η Aυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας χαρακτηρίστηκε ως ιστορική στιγμή και με την έννοια της απομάκρυνσης από την Ρωσία. Σήμερα σε καιρό πολέμου ο Μητροπολίτης Κιέβου Επιφάνιος στέκεται δίπλα στον λαό και τους εμψυχώνει με προσευχές ενώ υψώθηκε και ο σταυρός στην Αγία Σοφία του Κιέβου, που είχε πέσει λόγω κακοκαιρίας, πριν από την έναρξη του πολέμου, ως σημάδι νίκης και ψάλλει τον Ακάθιστο Υμνο στον καθεδρικό ναό του Αγίου Μιχαήλ.
Πολλές φορές κατά τη διάρκεια των τριών χρόνων Αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία σημειώθηκαν οργισμένες κινήσεις από την Μόσχα. «Εμείς έχουμε απομακρυνθεί 30 χρόνια από την Ρωσική εκκλησία. Γιορτάσαμε τα 30 χρόνια της αρχής της πορείας της Ουκρανικής Εκκλησίας.
Η αρχή έγινε το 1989. Όλο το διάστημα αισθανόμαστε επιθετικότητα εκ μέρους της Ρωσικής Εκκλησίας. Τώρα έχουμε την επίσημη αναγνώριση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και έχουμε καινούργιες δυνατότητες και προοπτικές» δήλωνε σε συνέντευξη του στο «protothema.gr» ο Μητροπολίτης Επιφάνιος , τον Φεβρουάριο του 2020 , με την ευκαιρία των εκδηλώσεων του ενός έτους Αυτοκεφαλίας, λέγοντας «Και στα ανατολικά εμείς αντιμετωπίζουμε τον ακήρυχτο πόλεμο. Βλέπουμε ότι η ότι η Ρωσία δεν θέλει να αφήσει την Εκκλησία που βρίσκεται στα εδάφη της Ουκρανίας και δια μέσου αυτής της Εκκλησίας επηρεάζουν σημαντικά πολύ την ουκρανική κοινωνία».
Τον περασμένο Αύγουστο ο Οικουμενικό Πατριάρχης επισκέφθηκε το Κίεβο, εξάλλου έχει πολλές καλές σχέσεις με τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι, ο οποίος έχει πάει δύο φορές στο Φανάρι. Παρακολούθησε τους εορτασμούς που έγιναν για τα 30 χρόνια ανεξαρτησίας της Ουκρανίας διαπιστώνοντας ότι η Ουκρανία αξίζει να έχει τη δική της ανεξάρτητη Εκκλησία και ότι το Πατριαρχείο έδρασε νωρίς κάνοντας καλή δουλειά καθώς το Πατριαρχείο έχει το δικαίωμα χορήγησης Αυτοκεφαλίας. Το περασμένο καλοκαίρι την Ιμβρο επισκέφτηκε και ο μητροπολίτης Επιφάνιος μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη.
