Του Αθανασίου Μουστάκη
Τήν Κυριακή μετά τήν Πεντηκοστή ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν μνήμη τῶν Ἁγίων Πάντων. Ἡ μεγάλη αὐτή ἑορτή, συνδέεται μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα (γι᾿ αὐτό ἡ ἑορτή τοποθετεῖται ἀμέσως μετά τήν Πεντηκοστή) καί ἀρχικά ἀναφερόταν ἀποκλειστικά στούς ἀνά τήν Οἰκουμένη μάρτυρες τῆς Ἐκκλησίας, ἐνῶ ἀργότερα ἡ ἑορτή ἐπεκτάθηκε σέ ὅλους τούς Ἁγίους.
Ἀκόμη καί σήμερα, ὅμως, τό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα τῆς ἑορτῆς, πού προέρχεται ἀπό τήν πρός Ἑβραίους Ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου (Ἑβραίους 11:33-12:2), ἀναφέρεται σχεδόν ἀποκλειστικά στούς μάρτυρες καί σέ ὅσα πέρασαν γιά τήν πίστη τους στόν Ἀληθινό Θεό. Βέβαια, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅταν γράφει τήν Ἐπιστολή του, στά μέσα τοῦ 1ου μετά Χριστόν αἰῶνα, δέν εἶχαν ἀναδειχθεῖ τά ἑκατομμύρια τῶν μαρτύρων πού ἀναδεικνύονται μέχρι καί σήμερα. Προφανῶς, ὅμως, εἶχε ὑπ᾿ ὄψιν του ἀρκετούς, ἀφ᾿ ἑνός ἐπειδή περιγράφει τόσους διαφορετικούς τρόπους μαρτυρίου καί τόσους τόπους πνευματικῶν ἀγώνων καί ἀφ᾿ ἑτέρου ἐπειδή ἀναφέρεται σέ «τοσοῦτον περικείμενον ἡμῖν νέφος μαρτύρων» (Ἑβραίους 12:1). Οἱ ἱερές μορφές στίς ὁποῖες ἀναφέρεται προέρχονται κυρίως ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη καί τή θρησκευτική παράδοση τοῦ ἰουδαϊκοῦ λαοῦ, ὁ ὁποῖος διεφύλασσε τήν κληρονομιά του ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ, καί τήν ὁποία ὁ Ἀπόστολος Παῦλος κατεῖχε σέ μεγάλο βάθος καί ἀξιοζήλευτη ἔκταση.
Αὐτή τήν ἐκτενή ἀνάφορά στούς μάρτυρες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί μέσῳ αὐτῶν στήν ἔννοια τοῦ μαρτυρίου, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ καίρια παράμετρο τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς, ἡ Ἐκκλησία τήν κατεννόησε ἀπό τήν πρώτη κιόλας στιγμή, ὡς ἀναφορά στούς δικούς της μάρτυρες καί τήν ἐνέταξε στήν παράδοσή της καί τή χρησιμοποίησε στή διδασκαλία της. Ἡ στάση αὐτή δείχνει ξεκάθαρα ὅτι, ἄν καί ὅταν ἐγράφη ἡ πρός Ἑβραίους εἴχαμε ἤδη τούς πρώτους διωγμούς, τοπικούς, ὅπως αὐτός πού ξεκίνησε ἀπό τόν λιθοβολισμό τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, ἐνάντια στούς Ἀποστόλους, ὅπως παρουσιάζονται στήν Καινή Διαθήκη, καί τούς πρώτους διωγμούς ἀπό τή ρωμαϊκή διοίκηση, π.χ. τοῦ Νέρωνος, ἡ Ἐκκλησία δέν εἶχε καμία ἀμφιβολία ὅτι τό πέρασμά της ἀπό τόν κόσμο θά εἶναι μαρτυρικό καί ἐπώδυνο· ὅπως καί ἔγινε τελικά!
Κυριάρχη ἦταν, εἶναι καί θά εἶναι στήν Ἐκκλησία μας ἡ παρουσία τῶν μαρτύρων. Κυρίαρχη στήν Ἁγία Γραφή, κυρίαρχη στήν παράδοση κάθε τοπικῆς Ἐκκλησίας, κυρίαρχη στά ὀνόματά μας, κυρίαρχη στούς ναούς μας, κυρίαρχη στούς βίους καί στά συναξάρια τῶν Ἁγίων. Ἀκόμη καί ὅσοι πού ἐτελειώθησαν εἰρηνικά, πάντοτε στή ζωή τους ἔφεραν τά στίγματα τοῦ μαρτυρίου καί πέρασαν πάμπολλες ταλαιπωρίες πού θά ἔκαναν ἀνθρώπους μέ λιγότερη πίστη νά λυγίσουν.
Μέ ἀφορμή αὐτή τή στέρεη θεολογικά βάση τῆς Ἐκκλησίας πῶς φθάσαμε σήμερα νά ὑποστηρίζουμε ὅτι ὁ Θεός θά μᾶς προστατεύσει καί δέν θά ἀσθενήσουμε ἀπό τή μάστιγα τῶν ἡμερῶν μας, τήν ἀσθένεια πού σαρώνει ὁλόκληρες κοινωνίες καί γονατίζει λαούς; Πῶς φθάσαμε νά ὑποστηρίζουμε ὅτι μέσα στόν Ἱερό Ναό δέν θά κολλήσουμε; Πῶς νομίζουμε ὅτι μέσα στόν Ναό ὑπάρχει ἕνα μαγικό πέπλο πού μᾶς προστατεύει; Μέσα στούς Ἱερούς Ναούς δέν ἀρρωσταίνουν οἱ πιστοί; Δέν ζαλίστηκε κάποιος, δέν αἰσθάνθηκε ἄσχημα λόγῳ ἀσθένειας, δέν ἔπεσε, παραδείγματος χάριν, καί ἔσπασε κάποιο μέλος τοῦ σώματός του; Γιατί μᾶς ἀρέσει νά λέμε ψέματα στούς ἑαυτούς μας;
Αὐτό τό σκεπτικό θά μποροῦσε ἴσως νά αἰτιολογηθεῖ κατά τήν περίοδο πρίν ἀπό τήν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ. Θά μποροῦσε νά ὑποστηριχθεῖ στόν ἀρχαῖο Ἰσραήλ ἴσως, ὅπου ὁ Ναός τῶν Ἱεροσολύμων (ὁ μοναδικός πού ἔπιτρεπόταν νά ὑπάρχει σύμφωνα μέ τήν πίστη τους) ἐθεωρεῖτο τόπος κατοικίας τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ναός τοῦ Θεοῦ ἦταν καί τόπος κατοικίας Του. Κατοικοῦσε στά Ἅγια τῶν Ἁγίων, ἐπάνω στήν χρυσή πλάκα (Καπορέθ) πού κάλυπτε τήν κιβωτό τῆς Διαθήκης, ἀνάμεσα στά δύο χρυσά Χερουβείμ. Γι᾿ αὐτό, ὡς ἔνδειξη μεγάλου σεβασμοῦ κατά τήν περίοδο πού λειτουργοῦσε ὁ Ναός στά Ἅγια τῶν Ἁγίων δέν εἰσερχόταν κανένας, παρά μόνο ὁ Ἰουδαῖος Ἀρχιερέας μία φορά τόν χρόνο (τήν Ἡμέρα τοῦ Ἐξιλασμοῦ) καί μάλιστα κρατώντας τό αἷμα ἀπό τή θυσία ζώου πού εἶχε προηγηθεῖ. Μέ αὐτό τό αἷμα ράντιζε τόν χῶρο καί ἔτσι τόν ἐξάγνιζε γιά ὁλόκληρο τό ἔτος (πολύ ὄμορφα περιγράφει τά Ἅγια τῶν Ἁγίων καί τήν εἴσοδο τοῦ Ἀρχιερέα σέ αὐτά ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν περικοπή Ἑβραίους 9:1-7).
Ἐμεῖς ὅμως πού ζοῦμε στήν ἐλευθερία τῆς Ἐκκλησίας μετά τήν κάθοδο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στόν κόσμο καί τόν φωτισμό μας ἀπό αὐτό, καί γνωρίζουμε ὅτι ὁ Θεός εἶναι «πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν» δέν δικαιολογούμαστε νά περιορίζουμε τήν ἁγιότητα ἤ τήν καθαρότητα πού προσφέρει ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ σέ ἕναν τόπο, ἐν προκειμένῳ στόν Ἱερό Ναό. Ὁ Ἱερός Ναός, ὅπως καί κάθε ἄλλος τόπος, ἁγιάζεται ἀπό τήν «Ἐκκλησία τῶν πιστῶν», δηλαδή τή σύναξη τῶν πιστῶν σέ αὐτόν καί τά τελούμενα μυστήρια. Γι᾿ αὐτό πολύ ἁπλᾶ καί ὡραία τά μυστήρια μποροῦν νά τελοῦνται σέ κάθε κατάλληλα προετοιμασμένο χῶρο, σέ σπίτια, σέ στρατόπεδα, σέ σχολεῖα, σέ κατασκηνώσεις, σέ φυλακές κ.λπ. Μποροῦν δίχως πρόβλημα νά τελοῦνται σέ χώρους ὅπου μαζί μέ τούς πιστούς εἶναι καί τά ζῶα τους (ὅπως π.χ. συμβαίνει στήν ἱεραποστολή) ἤ σέ ναούς ἄλλων δογμάτων, ὅπως γίνεται σέ πάμπολλα μέρη τοῦ κόσμου, δίχως κανείς νά ἀμφισβητήσει τή δυνατότητα αὐτή. Βέβαια, θά μοῦ πεῖτε ὅτι κάποιοι ἴσως πιστεύουν ὅτι σέ ἕναν ρωμαιοκαθολικό ἤ προτεσταντικό ναό ὁ ἰός ἤ μιά ὁποιαδήποτε ἀσθένεια κολλάει ὅταν τόν χρησιμοποιοῦν οἱ ἀλλόδοξοι (π.χ. μέχρι τίς 10.00 π.μ.) καί δέν κολλάει ὅταν τόν χρησιμοποιοῦν οἱ Ὀρθόδοξοι (π.χ. μετά τίς 10.00 π.μ. μέχρι τίς 12.00)… Κάτι τέτοιο ὅμως γελοιοποιεῖ καί ἀδικεῖ τήν πίστη μας, ἡ ὁποία, παρά τά προβλήματα καί τούς διωγμούς, πάντοτε μιλοῦσε μέ σεβασμό σέ κάθε ἄνθρωπο καί μεγάλη σοβαρότητα.
Ἀπορία ἔχω: κανείς ἀπό ὅσους πιστούς ἐκκλησιάζονται τακτικά σέ ὁλόκληρη τή ζωή τους δέν ἀρρώστησε ποτέ ἐπειδή ὁ διπλανός ἦταν ἄρρωστος ἔβηχε ἤ φτερνιζόταν ἤ ὁτιδήποτε ἄλλο; Γιατί τόσα χρόνια δέν ἀσχολούμασταν μέ τέτοιου εἴδους θέματα καί τώρα τό κάνουμε;
Ἄραγε δέν πέθανε ποτέ κανείς μέσα σέ κάποιον Ναό; Γνωρίζουμε ὅτι δέν ἰσχύει κάτι τέτοιο! Πρό ὀλίγου καιροῦ ἐκοιμήθη Ἀρχιερέας κατά τή Θεία Λειτουργία. Σέ πολλές περιπτώσεις πιστοί μαρτύρησαν ἀπό ἐχθρούς μέσα στόν Ναό ὅπου εἶχαν καταφύγει γιά νά σωθοῦν. Πιστοί πέθαναν μέσα σέ Ναό ἀπό σεισμό καί, φυσικά, καί ἀπό ἄλλες αἰτίες.
Ποιός ὁ σκοπός μας ὅταν πηγαίνουμε στόν Ναό; Νά ἐξασφαλίσουμε ὅτι δέν θά μᾶς βρεῖ κακό; Ἐφέτος πού γιά μῆνες ἐκκλησιαζόμασταν ἔξω ἀπό τόν Ναό, στό προαύλιό του ἤ ἀκόμη καί στό πεζοδρόμιο μπροστά του κινδυνεύαμε, ἐνῶ αὐτοί πού προλάβαιναν καί ἔμπαιναν μέσα ἦταν ἐξασφαλισμένοι; Καί πόσο «ἐξασφαλισμένος» πρέπει νά αἰσθάνομαι ἐγώ, «ὁ καλός χριστιανός», πού ἔμπαινα στόν Ναό ἀφήνοντας ἀπ᾿ ἔξω ὅσους, γιά διάφορους λόγους, δέν κατάφεραν νά φθάσουν πιό νωρίς ἀπό ἐμένα;
Γιά ἐμᾶς, τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, μεγάλο ὄφελος ἀπό τήν ἀσθένεια εἶναι αὐτοῦ τοῦ εἴδους τά διλήμματα καί τά προβλήματα πού, ἐδῶ πού τά λέμε, ποτέ δέν εἶχαμε σκεφθεῖ, καθώς ὅλα αὐτά (καί πολλά ἄλλα) τά θεωρούσαμε δεδομένα καί αὐτονόητα.
Τά πράγματα ὅμως δέν εἶναι ὅπως φαίνονται ἤ ὅπως θέλουμε νά τά βλέπουμε!
Ἡ Χάρη τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἀδιαμφισβήτητη, ἀλλά δέν συνδέεται τόσο μέ ἕναν τόπο ὅσο μέ ἕναν τρόπο. Τό νά μπαίνω στόν Ἱερό Ναό κατά τήν ὥρα τῆς Συνάξεως χωρίς νά τηρῶ τά μέτρα προστασίας δέν δείχνει πόσο μεγάλη πίστη ἔχω, ὅπως κάποιοι μέ ἔμαθαν νά νομίζω, ἀλλά πόσο ἀδιαφορῶ γιά τόν ἀδελφό μου, γιά τόν διπλανό μου, γιά τόν πλησίον μου. Ὅταν, καί ἔχει συμβεῖ σέ πάμπολλες περιπτώσεις, ἐπιμένοντας στόν ἐγωισμό μου ἀδιαφορῶ γιά κάθε ἔννοια ἐκκλησιαστικῆς τάξεως (π.χ. γιά τίς ὑποδείξεις τοῦ Ἱερέα ἤ τοῦ Ἐπισκόπου) καί δημιουργῶ προβλήματα στήν Ἐκκλησία τοῦ Λαοῦ τοῦ Θεοῦ, μή σεβόμενος κανέναν, εἶναι τόσο δύσκολο νά καταλάβω ὅτι θέτω ἑαυτόν ἐκτός Ἐκκλησίας;
Τόσο πολύ ἔχουμε ἀφαιρέσει τήν ἔννοια τοῦ μαρτυρίου ἀπό τή ζωή μας, πού θεωροῦμε δεδομένο ὅτι ὁ Θεός ἔχει ὑποχρέωση νά μᾶς προστατεύσει κατά τίς ἐπιθυμίες μας…
Καί βέβαια, κανείς δέν ὑποστηρίζει ὅτι πρέπει νά ἐπιδιώκουμε τό μαρτύριο ἤ τίς δυσκολίες στή ζωή. Κάθε ἄλλο! Ἡ Ἐκκλησία ἀπό τήν πρώτη στιγμή καταδίκασε ἀνάλογες πρακτικές καί τίς ἔθεσε ἐκτός τοῦ τρόπου λειτουργίας της. Τό πρόβλημα ὅμως καί ἡ δυσκολία εἶναι στοιχεῖο τοῦ κόσμου μας. Κανένας χῶρος δέν εἶναι ἀποστειρωμένος ἀπέναντι π.χ. στό κακό ἤ στήν ἁμαρτία. Ὑπάρχει ἄνθρωπος μέ στοιχειώδη ἐκκλησιαστική συνείδηση πού νά ὑποστηρίξει ὅτι μέσα στόν Ναό δέν ὑφίσταται ἡ δυνατότητα νά ἁμαρτήσουμε;
Γι᾿ αὐτό τό καλύτερο πού ἔχουμε νά κάνουμε εἶναι προσευχόμαστε νά μᾶς ἐνισχύει καί νά μᾶς στηρίζει ὁ Θεός νά μένουμε σταθεροί στήν πίστη μας καί νά μήν χάνουμε τήν ἐμπιστοσύνη μας σέ Αὐτόν! Ἔπειτα, νά προσέχουμε τό κατ᾿ ἄνθρωπον νά μήν ἐκπειράζουμε τόν Θεό (δηλαδή νά μήν Τόν προκαλοῦμε μέ τήν ἀλαζονική καί ἀστόχαστη συμπεριφορά μας) καί νά εὐχόμαστε, ὅταν ἔρθει ἡ δοκιμασία, ἡ κάθε εἴδους δοκιμασία, νά μήν ἀπελπιστοῦμε καί νά συνεχίσουμε νά προσβλέπουμε στό ἔλεος καί στήν ἀγάπη Του.
Χρόνια πολλά!
Πηγή: amoustakis.wordpress.com/2021/06/26/martirio_agion-panton_covid-19/
