Γιατί πρέπει να δούμε την ενέργεια ως τοπικό αγαθό
Αν υπήρχε μια στιγμή, όπου η ανάγκη για επενδύσεις στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) στην Κω είναι εμφανής περισσότερο από ποτέ, είναι σήμερα.
Πηγή Εικόνας: Δήμος Αθηναίων
Η ενεργειακή κρίση που, προϋπήρχε μεν, αλλά, γιγαντώθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, θα πρέπει να έκανε ξεκάθαρο σε όλους μας πόσο αδύναμοι ήμαστε στο να επηρεάσουμε τις καταστάσεις, ακόμη και αν αποτελούμε αυτούς που επιβαρύνονται από αυτές.
Το ισχύον σύστημα παραγωγής και διαμοιρασμού ενέργειας με βάση τον άνθρακα, βρίσκεται στα χέρια λίγων ισχυρών, σε χώρες όπως η Ρωσία, οι ΗΠΑ, η Κίνα και οι Αραβικές ή σε μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες. Αποτέλεσμα, ένα αγαθό, το οποίο είναι ίσως πιο απαραίτητο από ποτέ (τί δεν χρειάζεται ενέργεια σήμερα για να λειτουργήσει;), να γίνεται εργαλείο και όπλο για γεωπολιτικά παιχνίδια, για αναπτυξιακά τερτίπια και για πολιτικές σκοπιμότητες.
Στο τέλος βέβαια, εμείς οι πολλοί, βάζουμε αναγκαστικά το χέρι στην τσέπη και τα λεφτά συγκεντρώνονται στα χέρια των λίγων, μακριά από τον τόπο μας και χωρίς να αφήσουν ίχνος πίσω τους.
Όχι ότι στις Α.Π.Ε. όλα είναι ρόδινα. Τα περισσότερα έργα ανήκουν σε αυστηρά κερδοσκοπικούς «παίχτες» που αν τους το επιτρέψει η νομοθεσία, θα βάλουν από μια ανεμογεννήτρια πάνω στα κεφάλια μας, αν αυτό μεγιστοποιεί το κέρδος τους.
Θα μας τάξουν βέβαια, ότι εμείς δεν χρειάζομαι να ξέρουμε τίποτα, ότι μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι μπροστά στις τηλεοράσεις μας όσο αυτοί θα «τρέχουν» το έργο και φυσικά, ότι θα πάρουν όλα τα κέρδη, αφήνοντας πίσω ένα χαρτζιλίκι, έτσι, για να παίρνουμε κάνα νέο παιχνιδάκι και να λέμε ότι κάνουμε πράσινη ανάπτυξη.
Την ίδια στιγμή, η κεντρική εξουσία έχει αρχίζει και ξεπουπουλιάζει την τοπική αυτοδιοίκηση σαν γαλοπούλα.
- Κοινωφελείς επιχειρήσεις; Last year!
- Πρωτοβάθμια υγεία στην Κω; Γιατί; Πως θα ζήσουν όλα τα μεγάλα νοσοκομεία στην Αθήνα;
- Ύδρευση στα χέρια της τοπικής αυτοδιοίκησης; Ντεμοντέ!
- Αξιοποίηση τοπικής περιουσίας; Το ΤΑΙΠΕΔ ξέρει.
- Πολεοδομία, αδειοδοτήσεις, παιδεία κοκ παίρνουν σειρά.
Σε ένα πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, που εμφανέστατα έχει βάλει στόχο να απαξιώσει και να μεταφέρει οποιεσδήποτε τοπικές εξουσίες μπορεί στην κεντρική σκηνή και στη συνέχεια στον ιδιώτη, το πρώτο μας μέλημα θα έπρεπε να είναι να δημιουργήσουμε, όσο μπορούμε, αναχώματα απέναντι στο ξεπούλημα αλλιώς σύντομα στον τόπο μας δεν θα μας πέφτει λόγος για τίποτα.
Για να επιστρέψουμε στο θέμα της παραγωγής ενέργειας, η ελληνική νομοθεσία έχει συμπεριλάβει πια όλες τις οδηγίες της Ε.Ε. για την σύσταση και λειτουργία ενεργειακών κοινοτήτων (ΕΚΟΙΝ). Οι ΕΚΟΙΝ είναι εγχειρήματα όπου πολίτες, ΟΤΑ και νομικά πρόσωπα συνεργάζονται με δημοκρατικά (1 μέλος = 1 ψήφος) και τοπικά κριτήρια για την παραγωγή ενέργειας για συμψηφισμό, αυτοκατανάλωση ή και πώληση.
Με λίγα λόγια, οι κάτοικοι μιας περιοχής, πχ. Κως, οργανώνονται και αποφασίζουν οι ίδιοι, με τα δικά τους κριτήρια πως θα παράγουν καθαρή ανανεώσιμη ενέργεια, (ποια τεχνολογία θα προτιμήσουν, που θα χωροθετήσουν το έργο, ποιοι θα είναι οι δικαιούχοι κ.ο.κ.) την οποία μετά θα συμψηφίσουν με τους λογαριασμούς τους ώστε να μειώσουν το ενεργειακό τους κόστος.
Εκτός αυτού, θα επιτύχουν και μια σειρά από άλλα θετικά αποτελέσματα για την τοπική κοινωνία. Συγκεκριμένα:
Η ίδρυση της ΕΚΟΙΝ και η πραγματοποίηση έργων ΑΠΕ θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, τις οποίες η ενεργειακή κοινότητα θα καλύψει όσο μπορεί από το ντόπιο εργατικό δυναμικό, προσφέροντας συχνά εργασία σε εξειδικεύσεις σε πολύ ανταγωνιστικούς κλάδους, όπως τα έργα ΑΠΕ, που δεν είναι εύκολο να βρεθούν αλλού στο νησί, κρατώντας έτσι νέους εργάτες και επιστήμονες στον τόπο τους.
Ταυτόχρονα, η πρόσβαση σε φθηνό και καθαρό ρεύμα μπορεί να δώσει ώθηση στην τοπική επιχειρηματικότητα μειώνοντας τα κόστη των επιχειρήσεων ή δημιουργώντας ευκαιρίες για νέες επιχειρηματικές ιδέες.
Επιπλέον, ενισχύουν την κοινωνική συνοχή φέρνοντας τους κατοίκους μιας περιοχής σε θέση να συνεργάζονται με δημοκρατικές διαδικασίες, να ψάχνουν την συναίνεση και να μαθαίνουν πώς να αντιμετωπίζουν τις κρίσεις ομαδικά με στόχο το κοινό καλό. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που υπήρχε παλιά στις μικρές τοπικές κοινωνίες, όπως η Κως, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει χαθεί.
Υπάρχουν πολλά παράδειγμα και καλές πρακτικές κοντά μας, τα οποία μπορούμε να ακολουθήσουμε. Οι ΕΚΟΙΝ σαν μέτρο μπορεί να είναι σχετικά νέο στη χώρα μας αλλά, αναπτύσσονται ραγδαία και στην υπόλοιπη Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα και η Κως, δεν πρέπει να μείνει πίσω.
Ήδη ο Δήμος Αθηναίων ανακοίνωσε την ίδρυση της EKOIN «Φαέθων» , ενώ επιτυχημένες ενεργειακές κοινότητες λειτουργούν και στην Κρήτη (Μίνωα ενέργεια), στην Aττική (Υπερίων ενεργειακή), στα Ιωάννινα (Κοινέργεια), στη Καρδίτσα (ΕΣΕΚ) και σε μικρότερα νησιά, όπως η Τήλος, η Σίφνος, η Χάλκη κ.α.
Η Ενεργειακές Κοινότητες, ως θεσμός, είναι πιθανότητα μια από τις τελευταίες ευκαιρίες για μικρές τοπικές κοινωνίες, να οργανωθούν δημοκρατικά και δίκαια ώστε να διασφαλίσουν τα συμφέροντα τους και να υπερασπιστούν τον τόπο τους.
Για όποια/ον ενδιαφέρεται υπάρχουν σημαντικές πληροφορίες σε έργα που έχει κάνει το ίδρυμα Χάινριχ Μπελ, το Green Tank αλλά και αφιερώματα όπως αυτό της Deutsche Welle.
Τέλος, όσοι ενδιαφέρονται να οργανωθούμε περισσότερο στην Κω και να ανταλλάξουμε γνώμες και γνώσεις θα με βρείτε στο https://socialbard.medium.com/.
Χρήστος Μπάρδας
Οικονομολόγος
MSc Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας
