Έλλη Καρανίκα: Τι κοινό έχει η άγρια δολοφονία της βιολόγου με το καθημερινό τροχαίο δυστύχημα;

Τι κοινό έχει η άγρια δολοφονία της βιολόγου με το καθημερινό τροχαίο δυστύχημα;

Απάντηση : Την ανοχή μας.

Της  Έλλης Καρανίκα

Δύο σημαντικά θέματα που δικαίως απασχόλησαν την τοπική κοινωνία, αυτό το διάστημα, παρότι ούτε πρωτοφανή ούτε ανεπανάληπτα, είναι: 1. τα τροχαία που συμβαίνουν κάθε μέρα με θύματα νέα άτομα,φίλους ή συγγενείς μας και 2) ο αποτρόπαιος βιασμός και η δολοφονία της βιολόγου από τον υπερφίαλο και εμετροεπή Κρητικό . Η καθημερινή, σχεδόν, επαναληπτικότητα των φαινομένων, έχει προκαλέσει έναν συλλογικό μιθριδατισμό ώστε να τα θεωρούμε αναπόφευκτα και να μένουμε παθητικοί παρατηρητές.

1. Τροχαία

Για τα τροχαία έχουν γραφτεί άπειρες σελίδες με ανάλυση αιτίων κι αποτελεσμάτων, εκτιμήσεις ειδικών, προτάσεις πρόληψης , μετρήσεις συνεπειών κλπ. Φοβάμαι ότι το θέμα είναι εθνική μάστιγα. Τρέχουμε με ανεπίτρεπτη ταχύτητα σαν η παραλιακή ή ο επαρχιακός μας να είναι αγωνιστική πίστα, περνάμε όταν ανάβει το κόκκινο για να μην…κόψει το αυτοκίνητο, γνωμοδοτούμε ότι «η ζώνη μέσα στην πόλη δεν χρειάζεται», κρεμάμε το κράνος στο…χέρι για να φαίνεται ότι το διαθέτουμε, ζητάμε ιατρική βεβαίωση ότι…μας δυσκολεύει για να απαλλαγούμε από την προστασία του, φορτώνουμε στο μηχανάκι 2-3 πιτσιρίκια –κάποιο γίνεται αερόσακκος του οδηγού σε μια σύγκρουση- και τα πάμε στην θάλασσα ή στο σχολείο, με το αφελές επιχείρημα ότι το μηχανάκι είναι βολικό ή ταξικό , αναβοσβήνουμε με γελοία αλληλεγγύη τα φώτα του αυτοκινήτου μας στον απέναντι οδηγό για να τον προειδοποιήσουμε ότι γίνεται έλεγχος και να συμμορφωθεί… στιγμιαία, είμαστε στην τέταρτη ηλικία αλλά κόντρα στην βιολογική έκπτωση αντανακλαστικών, ακόμη οδηγούμε, ή αφήνουμε δικούς μας να οδηγούν , για να μην… καταθλιβούν, οδηγούμε μιλώντας στο κινητό λες και κρέμεται ο κόσμος από αυτήν την επικοινωνία και επειδή, ως γνωστόν… «όταν πίνουμε λίγο οδηγούμε καλύτερα γιατί χαλαρώνουμε»!!( κι εσείς θα το έχετε ακούσει) πέφτουμε στην απέναντι μάντρα συνθλίβοντας την ζωή μας αλλά και την ζωή των δικών μας (δεν είμαι η μόνη που σε ένα τροχαίο με νεαρά θύματα , η σκέψη πάει στην δύστυχη μάνα).

Κι η Πολιτεία;

Απαγορεύτηκαν οι «γουρούνες» πέρυσι, κύριο όχημα των τροχαίων στην τουριστική περίοδο, αλλά αποσύρθηκε το μέτρο λόγω αντίδρασης των επιχειρηματιών .Δίνεται πρόστιμο κι αρχίζουν οι παράπλευρες επαφές για την διαγραφή ή επίκληση μελοδραματικών στοιχείων για το κοινωνικο κόστος . Αφαιρούνται οι πινακίδες αυτοκινήτων λόγω επικίνδυνης παράβασης και ενόψει γιορτών , αδειών, εκλογών κλπ, δίνεται και άφεση παράβασης και επιστροφή πινακίδων!Περνά δίπλα το φορτηγό με αφύλακτο το φορτίο του και γράφεται παράβαση στο μηχανάκι του ντελιβερά. Προφανώς,όλες οι παραβάσεις έχουν τίμημα αλλά μπορεί η αστυνόμευση να έχει προτεραιότητες και ανάλογα πρόστιμα.

Κι πολιτική πρόληψης; Δεν υπάρχουν ακριβείς μετρήσεις τι απέδωσαν οι ενημερωτικές καμπάνιες για την πρόληψη στην χώρα μας , που ως γνωστόν είναι και εδώ «μια ειδική περίπτωση», όπως και στην αντικαπνιστική πολιτική.΄ Εχουμε καταφέρει εκπληκτικές πρωτιές στις λίστες των κακών πρακτικών, παρά τις κατά καιρούς παρεμβάσεις ευαισθητοποίησης κι ενεργοποίησης των μικρών κοινωνιών ή τις ενθαρρυντικές τοπικές δράσεις και ακτιβιστικές πρωτοβουλίες. Η εκπαίδευση οδικής ασφάλειας στα σχολεία παρέμεινε μια πολλά υποσχόμενη πρόταση αλλά χωρίς σταθερή και μελετημένη εφαρμογή.Προφανώς, ο δάσκαλος ή ο καθηγητής δεν μπορεί να είναι το εύκολα διαθέσιμο πρόσωπο για την ευαισθητοποίηση και την εκπαίδευση της μαθητικής κοινότητας, από την οδική ασφάλεια μέχρι την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και την αγωγή υγείας! Υπάρχουν καλές πρακτικές όταν η Πολιτεία θέλει να ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα της Οδικής Ασφαλειας, σε παιδια και ενηλικες, δεν χρειάζεται η αναφορά τους.Στην καθ΄ημάς καθημερινότητα η αστυνόμευση και η επιβολή προστίμου φαίνεται να αποδίδει περισσότερο.Οπου εφαρμόστηκαν ραντάρ ταχυτήτων κι έρχονταν οι φωτογραφίες με το πρόστιμο στον παραβάτη, σημειώθηκε μείωση παραβάσεων.Γιατί όχι και εδώ;(Πόσες αναφορές εγιναν από υποψήφιους της Τ.Α. για σύγχρονα μέτρα υποδομής στο θέμα των τροχαίων;)

Ομως εμείς οι ιδιοι τι κάνουμε;Μένουμε θεατές στο ίδιο έργο που δεν έχει και χάπυ εντ;! Μόνο την τήρηση του ΚΟΚ να κάνουμε, η αυτοπροστασία μας θα πανηγύριζε! Επί δεκαετίες που έρχομαι σε επαφή με τα τροχαία, λόγω επαγγέλματος και συμμετοχής σε διάφορα θεσμικικά όοργανα ως Μέλος της Εθνικής Επιτροπής Οδικής Ασφάλειας και Συνεργάτης στον Τομέα Πρόληψης Ατυχημάτων του ΕΚΑΒ, νομίζω ότι οι βελτιώσεις στην οδική συμπεριφορά των συμπατριωτών μας είναι μικρή.Όσο κι αν παραλλάσσονται ανά χρονιά οι στατιστικές μετρήσεις , τόσοι νεκροί λιγότεροι φέτος ή τόσοι ανάπηροι περισσότεροι πέρυσι , η πραγματικότητα μένει ίδια : κάθε μέρα σκοτώνονται άδικα και μένουν ανάπηρα νέα παιδιά, σαν να είμασταν σε πόλεμο!Και μεις παρακολουθούμε με άδειο βλέμμα και αίσθημα αδυναμία « το μοιραιο » κάθε καλοκαίρι ,κάθε μέρα!Στις συναντήσεις μας ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποχαιρετάμε αγαπημένα πρόσωπα που χάνουμε, με συγκινητικά λόγια , με θλιμενες φατσούλες που κλαίνε ή κάνουμε προσευχές για να μείνει ζωντανός σε μια Μονάδα Εντατικής ο φίλος μας και δίκαια συγκινούμαστε με την δωρεά οργάνων των εγκεφαλικά νεκρών , χτυπώντας ξύλο να μην ξανασυμβεί ή να μην συμβεί σε μας! Και μετά, τί;Τι κανουμε για να αποτρέψουμε την επανάληψη; «Θάρθει η μέρα , θα περάσει κι εγώ θα κάνω τα ίδια λάθη…».Να βρούμε ως κοινωνία κατι να κάνουμε.Δεν γίνεται να παρακολουθούμε παθητικά τον αφανισμό μας.

2. Ο βιασμός γυναικών

Συχνά, ιδίως στα τουριστικά μέρη, οι καταγγελίες γυναικών για κακοποίηση/ βιασμό δεν αντιμετωπίζονται με την απαραίτητη επαγγελματική σοβαρότητα ή έστω κοινωνική ευαισθησία από αρμόδια ΄Οργανα ή την κοινή γνώμη (γνωστές οι απόψεις: «τί ήθελε εκεί μόνη της», « το θύμα ήταν προκλητικά ντυμένο», « τα ήθελε και τώρα ζητά αποζημίωση» κλπ).Παρά την όποια αληθοφάνεια έχουν κάποιες από αυτές , οι περισσότερες περιπτώσεις βιασμών δεν εξετάζονται σε βάθος – γιατί συνέβησαν και πώς προλαμβάνονται.Στην προκειμένη περίπτωση της άτυχης βιολόγου, η βία κατα των γυναικών παρούσα και πάλι, ωμή, ανεξήγητη, εύκολη. Μια γυναίκα δολοφονείται άγρια στην Κρήτη, ενώ πήγαινε για τζόκινγκ! Δεν χρειάζεται να είσαι νέα, όμορφη και » προκλητική», ή να συχνάζεις στα μπαρ, όπως λένε τα στερεότυπα Μπορεί να είσαι απλά μια επιτυχημένη επιστήμονας και ώριμη ηλικιακά γυναίκα, που βγήκε να ασκηθεί σε ένα διάλειμμα του συνεδρίου της.( Ή,να είσαι στα «αζήτητα», όπως στην περίπτωση των Φιλιππινέζων μεταναστριών στην Κύπρο).

Αν προσέξουμε τις εκ των υστέρων μαρτυρίες της τοπικής κοινωνίας, σε τέτοιες περιπτώσεις, αντιλαμβανόμαστε ότι είναι ,τουλάχιστον, υποκριτική η έκπληξή μας για το συμβάν και στο βάθος δεν αιφνιδιαζόμαστε όταν μαθαινουμε ότι «ο μέχρι χτες καλός και ήσυχος οικογενειάρχης της διπλανής πόρτας» είναι ο σημερινός άγριος δολοφόνος μιας άγνωστής του γυναίκας. Οι δράστες έχουν κατά καιρούς δώσει δείγματα που όμως έχουν αποσιωποιηθεί, τόσο από την οικογένεια όσο κι από την τοπική κοινωνία. Μπορεί να φαίνεται ότι ζουν μια φυσιολογική ζωή, όμως πάντα υπάρχουν ενδείξεις και μηνύματα που δεν φωτίζονται έγκαιρα, δεν ερευνωνται, πράξεις αλλόκοτες και εκκεντρικές ,συμπεριφορές παράξενες στα όρια ή και πέραν της παραβατικότητας , που κρύβονται κάτω από το χαλί της οικογένειας ή της τοπικής κοινωνίας, όπου οι στενές σχέσεις -συγγενικές,φιλικές, επαγγελματικές, πολιτικές κ.α. – είναι τροχοπέδη στην επικράτηση των υγιών αντανακλαστικών για αναζήτηση διακριτικού αλλά και αποτελεσματικού τρόπου επέμβασης. Η συνήθης επιχειρηματολογία « μην ανακατεύεσαι, κοίτα την δουλειά σου» είναι σαθρή όταν μετά αποκαλύπτεται μια άγρια βιασμένη ή δολοφονημένη γυναίκα, ένα χρόνια κακοποιημένο παιδί, ένα φρικτό βασανιστήριο ενός ανάπηρου ατόμου, ηλικιωμένου ή ΑΜΕΑ κ.α. , – ατελείωτη η λίστα με τις τερατουργίες των «διπλανών μας»- που (μάλλον από τύψεις ) αποδίδονται άκριτα στην …αυταρχικότητα των γονιών, στον οξύθυμο χαρακτήρα, στην ζήλεια και το πάθος του συντρόφου ή στα ψυχολογικά τους προβλήματα λογω… οικονομικής κρίσης! Και μόλις τότε αρχίζουν οι συγκαλυμμένες παραδοχές: «κάτι είχαμε υποψιαστεί, φαινόταν ότι κάτι δεν πάει καλά, είχε σταματήσει τα φάρμακα του»κλπ. ΄Ετσι, συμβάλουμε αθέλητα στην διεύρυνση της κοινωνικής ανοχής σε τετοια εγκλήματα, στην ανατροφοδότηση και σταδιακή κλιμάκωση των πράξεων των επίδοξων δραστών ενώ κάποιοι φτάνουν στο σημείο να ισχυρίζονται ότι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν «στο σπίτι τους» ή στην προσωπική τους ζωη! Κατά την εκτίμηση μου, οι αλλαγές στον ποινικό κώδικα, με την μείωση των ποινών , δεν βοηθούν στην συμμόρφωση των δυνάμει παραβατών αλλά δημιουργούν ανασφάλεια και φαινόμενα αυτοδικίας.

Τι κάνουμε; Υπάρχουν ειδικοί επιστήμονες, εκπαιδευτικά μέσα, δοκιμασμένες πολιτικές για την διαχείριση του φαινομένου, τόσο σε επίπεδο κοινωνίας όσο και αρμοδίων κρατικών φορέων.Προφανώς, πάντα θα υπάρχουν διαταραγμένα ψυχικά άτομα κι απρόβλεπτες ειδεχθείς πράξεις σε μια (μικρο)κοινωνία. Όμως, ας αναγνωρίσουμε ότι η ανοχή μας σε φαινόμενα που επιδρούν άμεσα στην ζωή μας και αντανακλούν τις ηθικές βάσεις μιας κοινωνίας , από τον βιασμό μιας τουρίστριας στον τόπο μας μέχρι την αντικοινωνική οδική συμπεριφορά στους δρόμους του νησιού μας γίνεται έμμεσα συνενοχή. Το θέμα δεν είναι πώς θα μηδενίσουμε το έγκλημα και την παραβατικότητα (ανέφικτο!) αλλά πώς θα ισχυροποιήσουμε την εγρήγορσή μας, ως πολίτες μιας ευνομούμενης πολιτείας με πολιτισμικές αξίες , για την εντόπιση και την έμπρακτη καταδίκη δήθεν αντισυμβατικών συμπεριφορών, την αντίσταση στον ωχαδελφισμό, στην παραίτηση, στην σιωπή .Στο όνομα της ατομικής ευθύνης και της στάσης «ναι, εμένα με νοιάζει»!