Οι ηλεκτρονικές πληρωμές κερδίζουν συνεχώς έδαφος και στην χώρα μας σε σχέση με τα μετρητά που ωστόσο αποτελούν ακόμα τον κυρίαρχο τρόπο πληρωμής.
Η τάση αυτή, που ενισχύθηκε τόσο διεθνώς όσο και στην χώρα μας λόγω της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων τα οποία τέθηκαν σε εφαρμογή, εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια. Η συγκεκριμένη στροφή στις ηλεκτρονικές πληρωμές δημιουργεί την ανάγκη αυτές να ολοκληρώνονται άμεσα όλες τις ημέρες και ώρες του χρόνου. Με απλά λόγια μια ηλεκτρονική πληρωμή πρέπει να ολοκληρώνεται, να εκκαθαρίζεται, όπως ακριβώς όταν πληρώνουμε με μετρητά. Αυτό θα συμβεί πανευρωπαϊκά αλλά και στην χώρα μας από τις 10 Δεκεμβρίου.
Πώς όμως φτάσαμε στο σημείο αυτό; Ποιοι είναι όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς; Τι πρέπει να γνωρίζουν έμποροι καταναλωτές; Ο Γιώργος Κορφιάτης, Υποδιευθυντής της Διεύθυνσης Συστημάτων Πληρωμών και Διακανονισμού της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) και Project Manager του ΤΙPS για την ΤτΕ απαντά σε ερωτήματα του ΑΠΕ/ΜΠΕ:
1.Τι είναι οι άμεσες πληρωμές και γιατί αποτελούν καινοτομία; Εφαρμόζονται στην Ελλάδα;
Οι άμεσες πληρωμές αφορούν την προσαρμογή των ηλεκτρονικών πληρωμών στη σημερινή ανάγκη των καταναλωτών για ψηφιοποίηση και καινοτομία. Τα οφέλη των μετρητών, δηλαδή η δυνατότητα να κάνουμε τις συναλλαγές μας σε πραγματικό χρόνο, με ταυτόχρονο και οριστικό διακανονισμό όλες τις ημέρες και ώρες του χρόνου, έρχονται πλέον και στις διατραπεζικές πληρωμές που γίνονται μεταξύ δυο λογαριασμών.
Η ανάγκη αυτή είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν πολλές και διαφορετικές λύσεις άμεσων πληρωμών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Στην Ελλάδα λειτουργεί από τον Μάιο του 2017, μέσω της ΔΙΑΣ, η υπηρεσία IRIS. Για συναλλαγές από κινητό τηλέφωνο (IRIS mobile payments) υπάρχει όριο 500 ευρώ ανά συναλλαγή ενώ για συναλλαγές μέσω e-banking το όριο αυξάνεται στα 12.500 ευρώ, με ώρες λειτουργίας τις εργάσιμες ώρες και ημέρες των πιστωτικών ιδρυμάτων, δηλ. καθημερινά 08:00 – 16:30. Η αλήθεια είναι πως η ανάπτυξη διαφορετικών εθνικών λύσεων δημιούργησε πανευρωπαϊκά ένα κατακερματισμένο τοπίο πληρωμών που «πνίγει» την καινοτομία και εμποδίζει την προσβασιμότητα των πολιτών σε αυτή. Φανταστείτε να μην είχαμε τη δυνατότητα roaming στην κινητή τηλεφωνία όταν ταξιδεύουμε στο εξωτερικό – είναι ένα αντίστοιχο παράδειγμα διαλειτουργικότητας χωρίς πανευρωπαϊκή προσβασιμότητα.
Το Ευρωσύστημα έχει αντιληφθεί πλήρως τη δυναμική των άμεσων πληρωμών και τη δυνατότητα να γίνουν η «νέα κανονικότητα» στη ζώνη του ευρώ. Έτσι, το Νοέμβριο 2018 έθεσε σε εφαρμογή την υπηρεσία TIPS (TARGET Instant Payment Settlement), συμβάλλοντας καταλυτικά στην υλοποίηση καινοτόμων λύσεων πληρωμών με έμφαση στις άμεσες πληρωμές. Με αυτή την κίνηση, ουσιαστικά το Ευρωσύστημα συμβάλλει σημαντικά στο να αποφευχθεί η επικράτηση εθνικών λύσεων στις άμεσες πληρωμές. Το ΤΙPS επιτρέπει στους Παρόχους Υπηρεσιών Πληρωμών (πιστωτικά ιδρύματα, FinTechs κ.α.) να προσφέρουν στους πελάτες τους μεταφορές κεφαλαίων πανευρωπαϊκά, συνεχώς και σε πραγματικό χρόνο, όλο το εικοσιτετράωρο και κάθε ημέρα του έτους. Στη χώρα μας, θα συμμετέχουν από τις 10 Δεκεμβρίου 2021 στο ΤIPS οκτώ Πάροχοι Υπηρεσιών Πληρωμών, οι οποίοι αντιστοιχούν στο 97% του συνόλου των λογαριασμών πληρωμών στην Ελλάδα.
2. Πώς επηρεάζουν τη ρουτίνα των πληρωμών και ποια είναι τα οφέλη για τους καταναλωτές και τους εμπόρους; Πείτε μας ένα παράδειγμα αγοράς σε eshop και σε κατάστημα, τι διαφορετικό φέρνει το TIPS;
Οι άμεσες πληρωμές θα αυξήσουν θεαματικά την ταχύτητα με την οποία πραγματοποιούνται οι πληρωμές. Οι υπάρχουσες υποδομές ηλεκτρονικών πληρωμών, ενώ παρέχουν τη δυνατότητα στους πληρωτές να εκκινούν πληρωμές οποιαδήποτε στιγμή επιθυμούν, καθιστούν το ποσό της πληρωμής διαθέσιμο στον δικαιούχο, το νωρίτερο την επόμενη εργάσιμη ημέρα. Οι άμεσες πληρωμές καθιστούν το ποσό διαθέσιμο σε λιγότερο από 10 δευτερόλεπτα, δηλαδή πιο γρήγορα από όσο διαρκεί η έγκριση μιας πληρωμής μέσω χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας.
Ας δούμε πώς μεταφράζεται αυτό στην πράξη. Ο πελάτης σε φυσικό ή ηλεκτρονικό κατάστημα θα μπορεί να αγοράσει ένα προϊόν πληρώνοντας άμεσα. Το μόνο που θα χρειάζεται να κάνει είναι να σκανάρει έναν κωδικό QR ή να χρησιμοποιήσει το online banking του. Εάν βρίσκεται στο φυσικό κατάστημα, αυτό σημαίνει ότι δυνητικά θα μπορούσε να αποφύγει και την ουρά του ταμείου. Παράλληλα θα λαμβάνει άμεσα στο κινητό του την ηλεκτρονική απόδειξη της αγοράς. Ποια είναι τα οφέλη; Ο καταναλωτής κάνει την πληρωμή με ευκολία, χωρίς τον κίνδυνο διαχείρισης των μετρητών και χωρίς τον κίνδυνο απάτης που εμπεριέχει μια πληρωμή με κάρτα. Ο έμπορος βλέπει την πληρωμή άμεσα (σε δευτερόλεπτα) στον λογαριασμό του, γεγονός που οδηγεί σε μείωση του κινδύνου μη πληρωμής αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και σε βελτιστοποίηση διαχείρισης του κεφαλαίου κίνησης και ελαχιστοποίηση της ανάγκης χρηματοδότησης.
3. Οι άμεσες πληρωμές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πληρωμές προς το Δημόσιο, όπως φόροι, τέλη κυκλοφορίας, και προς τις ΔΕΚΟ; Αν ναι, τι κερδίζει ο φορολογούμενος και τι το Δημόσιο;
Με τις άμεσες πληρωμές ενισχύεται η εμπιστοσύνη μεταξύ πολίτη και Κράτους. Η διάδοση των άμεσων πληρωμών θα διευκολύνει την καθημερινότητα των πολιτών εκσυγχρονίζοντας την αλληλεπίδρασή τους με το Δημόσιο και θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητά του. Θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και σε περιπτώσεις μεταβιβαστικών πληρωμών όπως επιδόματα στήριξης οικονομικά αδύναμων και πληγέντων. Με τον τρόπο αυτό, αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω η εμπιστοσύνη των πολιτών τόσο στις λύσεις πληρωμών όσο και στον ρόλο του Κράτους. Οι άμεσες πληρωμές θα συμβάλουν στην μείωση της περιττής γραφειοκρατίας και της φοροδιαφυγής οδηγώντας εν τέλει σε ένα κράτος το οποίο θα υπηρετεί τους πολίτες πιο αποτελεσματικά. Αν μπορέσουμε να μειώσουμε την περιττή γραφειοκρατία μειώνουμε τις ανισότητες, βοηθώντας τους πιο αδύναμους. Σ’ αυτό το πλαίσιο, και εστιάζοντας στις θετικές πλευρές της ψηφιοποίησης, όπως η άμεση ενημέρωση του πολίτη για μια πληρωμή, το μεγάλο κέρδος για το Κράτος, όπως και για τους πολίτες, θα είναι η βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών του.
