Επιφανείς Δωδεκανήσιοι μετανάστες αρθρογραφήσαντες στο επίσημο έντυπο της Δωδεκανησιακής Νεολαίας Αμερικής στη διάρκεια της Ιταλικής κατοχής | Του Β. Χατζηβασιλείου

0
2610

Αφιέρωμα στην επέτειο της Ενσωμάτωσης.

 

«Επιφανείς Δωδεκανήσιοι μετανάστες αρθρογραφήσαντες στο  επίσημο έντυπο της Δωδεκανησιακής Νεολαίας Αμερικής στη διάρκεια της Ιταλικής κατοχής των νησιών μας

   (Νέα Υόρκη  1934-1943)».

—:—

Τον  Οκτώβρη του 1934 άρχισαν εναρμονισμένα την πατριωτική τους δράση κατά του Φασισμού και της Ιταλικής Κατοχής των νησιών μας οι  Δωδεκανήσιοι μετανάστες της Νέας Υόρκης με την κυκλοφορία ενός μηνιαίου δίγλωσσου (ελληνο-αγγλικού) περιοδικού με τίτλο:  «Δωδεκανήσιος / Dodecanesian. Δελτίον Δωδεκανησιακής Νεολαίας Αμερικής / Monthly Bulletin of Dodecanesian League of America.» Σκοπός του Δελτίου ήταν η ενημέρωση των Δωδεκανησίων της Αμερικής και ο συντονισμός  τους για την παραπέρα διαφώτιση της  Αμερικανικής Κοινής Γνώμης γύρω απ’ το αίτημα της απελευθέρωσης της Δωδεκανήσου. Κυκλοφόρησαν 76 συνολικά τεύχη απ’ το 1934 έως το 1943.Τον Μάη του 1941 με την κατοχή της Ελλάδας απ’ τους Γερμανούς το περιοδικό διέκοψε την έκδοσή του και την επανέλαβε τον Νοέμβρη του 1943.

Στην εφημερίδα αυτή δημοσιεύθηκαν βαρυσήμαντα άρθρα για τα Δωδεκάνησα από επιφανείς Δωδεκανήσιους πατριώτες, που υπήρξαν μετανάστες τόσο στις Η.Π.Α. όσο και στην Ελλάδα, σύντομες ειδήσεις και σχόλια από κάθε νησί και περιγραφές απ’ τη δράση των Δωδεκανησιακών Σωματείων της Αμερικής. Αξιόλογα επίσης ήταν τα δημοσιεύματα με ιστορικό και λαογραφικό περιεχόμενο των  συνεργατών του εντύπου, πολλοί απ’ τους οποίους έγραφαν ακόμη και με ψευδώνυμα για ευνόητους λόγους, καθώς και δεκάδες οι επιστολές που στηλίτευαν την ιταλική φασιστική κατοχή των νησιών.

Απ’ τους προσυπογράφοντες επώνυμους, τακτικότατους συνεργάτες, πρώτον θα μνημονεύσω τον Νισυριακής καταγωγής Φαρμακοποιό Ιάκωβο Καζαβή, ο οποίος κατέκλεισε με τα  μακροσκελή δημοσιεύματά του όλα σχεδόν τα φύλλα της εφημερίδας «Δωδεκανήσιος» απ’ την αρχή έως το τέλος της έκδοσής τους. Άρθρα γραμμένα με στόμφο στα ελληνικά, αλλά και στα αγγλικά, κατακεραύνωναν τις ιταλικές φασιστικές «φρικαλεότητες» (όπως τις χαρακτήριζε)  στα Δωδεκάνησα και αποκάλυπταν στους Αμερικανούς και στους Έλληνες της διασποράς τον ακλόνητο πόθο των Δωδεκανησίων για ελευθερία και εθνική αποκατάσταση. Εκτενές υπήρξε και το άρθρο του στην αγγλική γλώσσα για το θρήσκευμα των Δωδεκανησίων, πάντοτε προς κατατοπισμό των Αμερικανών πολιτών. Θα συνεχίσει τα δημοσιεύματά του παραθέτοντας στον «Δωδεκανήσιον», πάλι στην αγγλική, απ’ τον Σεπτέμβρη του 1938 έως τον Μάη του 1939,  μιαν ενδιαφέρουσα ιστορική καταγραφή των αρχαίων χρόνων της ιδιαίτερης πατρίδας του Νισύρου. Θα ολοκληρώσει την αρθρογραφία του στην αγγλική, με ευρύτατη ιστορική αναφορά στην πρώτη μέρα της κατάληψης κάθε μιας  των Δωδεκανήσων απ’ τους Ιταλούς, σε μηνιαίες συνέχειες απ’ τον Ιούλη του 1939 έως και τον Μάη του 1940. Ο σθεναρός αυτός πατριώτης συνέχισε έως τα τέλη της έκδοσης του «Δωδεκανήσιου», να δημοσιεύει αδιάκοπα άρθρα του, όπως ήταν ο αλφαβητικός  ονομαστικός κατάλογος σημαινόντων Δωδεκανησίων απ’ την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, με τη μικροβιογραφία του καθένα απ’ αυτούς και άλλα μικρότερα κείμενα  λογοτεχνικού ενδιαφέροντος για τα νησιά μας.

Ένας άλλος φλογερός αγωνιστής, ο ταπεινός κουρέας απ’ την Κω Νικόλαος Κ. Μανούσης θα καταπλήξει τους πάντες με τη ικανότητα της πένας του. Γρήγορα επέδειξε ασυγκράτητο ζήλο και θαυμαστή δραστηριότητα για το εθνικό ζήτημα, συμμετέχοντας σε όλες τις κινήσεις για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Δωδεκανησιακής Νεολαίας Αμερικής, της οποίας διετέλεσε Πρόεδρος επί σειρά ετών, ενώ υπήρξε  και πρωτεργάτης στην  ίδρυση του επίσημου οργάνου της Νεολαίας, του «Δωδεκανήσιου». Συνέβαλε με την οικονομική στήριξη τη δική του και των συνεργατών του στην εδραίωση της έκδοσης αυτής και στη διάδοσή της σ’ όλη την υπόλοιπη Αμερική, όπου υπήρχαν Δωδεκανήσιοι μετανάστες, στην Αίγυπτο, στην Αθήνα, στον Πειραιά και αλλού.

Στο φύλλο του Μάρτη του 1938 ο παλαίμαχος αυτός Δωδεκανήσιος αγωνιστής θα κάμει έναρξη της δημοσίευσης μιας μελέτης του, η οποία θα αφορά στον επί 20ετία αγώνα των Δωδεκανησίων της Αμερικής υπέρ της ελευθερίας των νησιών τους. Έτσι όλα σχεδόν τα μηνιαία φύλλα του εντύπου θα φιλοξενούν μέχρι και τον Αύγουστο του 1940 ενδιαφέροντα δημοσιεύματα του Νίκου Μανούση γύρω απ’ το ιστορικό της ίδρυσης της «Εθνικής Ενώσεως Δωδεκανησίων», για τη σύγκληση του πρώτου «Πανδωδεκανησιακού Συνεδρίου», για την οργάνωση Συλλαλητηρίου και την απήχηση που είχε αυτό στον Τύπο της Νέας Υόρκης και για όλες τις άλλες εθνικές ενέργειες των Δωδεκανησίων.

Τρεις άλλοι εκλεκτοί Δωδεκανήσιοι συνεργάτες της εφημερίδας «Δωδεκανήσιος» έστελλαν τα αξιόλογα και αναλυτικά δημοσιεύματά τους απ’ την Αθήνα όπου ζούσαν. Ήταν ο Αναστάσιος Φράγκος, ο Χριστόφορος Ανδριωτάκης και η Αντιγόνη Ζουρούδη.

Ο Αναστάσιος Φράγκος θ’ αρχίσει την αρθρογραφία του τον Απρίλη του 1935 με επετειακά κείμενα, που  περιέγραφαν λεπτομερώς άλλοτε τα είκοσι χρόνια απ’ την έναρξη της ιταλικής δουλείας και άλλοτε το θλιβερό αιματηρό Πάσχα του 1919 στη Ρόδο. Στο φύλλο του Σεπτέμβρη του 1936 δημοσιεύει ολοσέλιδο αφιέρωμα για την Πατμιάδα Σχολή, ενώ σε μεταγενέστερα φύλλα απευθύνεται με πατριωτικά λόγια στις Δωδεκανησιακές Οργανώσεις της Αμερικής. Στο φύλλο του Μάη του 1939 κάνει γνωστά στους Δωδεκανήσιους μετανάστες της Αμερικής τα “Τραγούδια των Δωδεκανήσων”, που μόλις είχε καταγράψει ο περίφημος μουσικολόγος καθηγητής Samuel Baud Bovy.

Ο Κωακής καταγωγής θερμός πατριώτης Χριστόφορος Ανδριωτάκης θα στείλει ιδιαίτερες ανταποκρίσεις απ’ την Αθήνα. Στο φύλλο του Γενάρη του 1935 βαρυσήμαντο και γλαφυρό θα είναι το άρθρο του για το Δωδεκανησιακό ζήτημα και τη Συμφωνία της Ρώμης μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας. Ενώ στο φύλλο του Μάρτη του 1937 διαβάζουμε ένα υπέροχο πατριωτικό του ποίημα αφιερωμένο στη μέχρι τότε «εικοσιπεντάχρονη αποφράδα της σκλαβιάς». Άλλη μια σημαντική του αφιέρωση στην 25η Μαρτίου του 1821 διαβάζουμε στο φύλλο του Μάρτη του 1938, ενώ στο φύλλο του Μάη της ίδιας χρονιάς αποκρούει τους ασύστολους ισχυρισμούς του Μουσολίνι για δήθεν άνετη ζωή στα  νησιά, διαψεύδοντάς τον με τα μαρτύρια στα οποία υπόκεινται οι Δωδεκανήσιοι. Τέλος στο φύλλο του Νοέμβρη του 1938 προτρέπει με σθεναρά λόγια τους Δωδεκανησίους να συνεχίσουν αγωνιζόμενοι με πίστη για την ποθητή λευτεριά.

Η Αντιγόνη Ζουρούδη, η ονομαζόμενη «Μάνα της Δωδεκανήσου», με μακρά και ζηλευτή πατριωτική δράση στην Αθήνα, δεν παρέλειψε να δώσει την παρουσία της στον «Δωδεκανήσιον». Σε περίοδο, που είχε ήδη ξεσπάσει το αυτοκέφαλο πολίτευμα της Εκκλησίας στα Δωδεκάνησα απ’ τους Ιταλούς, γράφει και αποστέλλει στο φύλλο του Ιούνη του 1935 βαρύγδουπο άρθρο με τίτλο: «Το Αυτοκέφαλον της Εκκλησίας της  Δωδεκανήσου και τα Βακουφικά Κτήματα», ενώ στο φύλλο του Σεπτέμβρη της επόμενης χρονιάς αφιερώνει ολοσέλιδη αναφορά στις ηρωίδες της Δωδεκανήσου, μνημονεύοντας μια θαρραλέα πράξη της διευθύντριας του Παρθεναγωγείου Ρόδου Παρασκευής Λορεντζιάδου. Στο πρωτοσέλιδο φύλλο του Μάρτη του 1937 διαβάζουμε τον πύρινο  λόγο που εκφώνησε η Αντιγόνη Ζουρούδη στη Συνέλευση του Συλλόγου «Δωδεκανησιακόν Σχολείον», που η ίδια ίδρυσε στην Αθήνα, για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών των Δωδεκανησίων της Αθήνας και του Πειραιά, κάνοντας και σχετική έκκληση προς τους απόδημους Δωδεκανησίους να εμπιστευθούν τα παιδιά τους σ’ εκείνο το θαυμάσιο Σχολείο.

Ο χώρος δεν επαρκεί ν’ αναφερθώ και σ’ άλλα ονόματα επιφανών Δωδεκανησίων μεταναστών, όπως ήταν ο Ιωάννης Καζούλης, ο  Αρχηγός του Δωδεκανησιακού Αγώνα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, που έδωσε το παρόν στη μηνιαία έκδοση του «Δωδεκανήσιου», είτε με μικρά άρθρα και ανταποκρίσεις, είτε με απλές επιστολές, χαιρετίζοντας και θερμαίνοντας με τα καλύτερα πατριωτικά λόγια τους εν Αμερική αδελφούς του. Οι πολύχρονοι αγώνες της εφημερίδας  «Δωδεκανήσιος» δεν θ’ αργήσουν να δικαιωθούν. Το φτερούγισμα της λευτεριάς θα έλθει και η Δωδεκάνησος λυτρωμένη για  πάντα απ’ τα φασιστικά δεσμά ανέπνευσε και πάλι το μυροβόλο αέρα στα στήθια της.

ΒΑΣΙΛΗΣ  ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Δικηγόρος – Ιστορικός συγγραφέας

ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ ΑΝΩΝΥΜΑ Ή ΕΠΩΝΥΜΑ