Προσκύνημα στην εορτή της Παναγίας Σπηλιανής στη Νίσυρο! Πλήθος προσκυνητών από την Κω και τα γύρω νησιά

Πλήθος προσκυνητών από  την Κω και τα γύρω νησιά συρρέει και φέτος στη Νίσυρο για την μεγάλη εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, με επίκεντρο την Παναγία Σπηλιανή .

Ιδιαίτερα από την Καρδάμαινα το πολύ όμορφο θαλάσσιο πέρασμα στη Νίσυρο με τα ημερόπλοια συνεχίζεται με πολύ κόσμο αυτό το διήμερο, ενώ υπάρχουν και δρομολόγια από Ρόδο.

Οι ουρές για το προσκύνημα στη Σπηλιανή είναι εντυπωσιακές (ιδιαίτερα αισθητή φέτος η προσέλευση αλλοδαπών από την Κω).

Στον πανηγυρικό εσπερινό -όπως κάθε χρόνο- χοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ ο οποίος κήρυξε και το Θείο λόγο.

Τον Σεβασμιώτατο πλαισίωναν ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής και Αρχιερατικός επίτροπος Νισύρου πανοσ. Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου  π. Στέφανος Καλλιστής και ο π. Κωνσταντίνος Χαρκιαδάκης.

Στον δεξιό χορό των Ιεροψαλτών ήταν ο Πρωτοψάλτης Γιάννης Πεταλάς και ο Μιχάλης Δημητριάδης και στον αριστερό ο Γιώργος Λιούλιος και ο Χρήστος Κυρόσιμος.

Παρόντες ήταν μεταξύ άλλων: Η Έπαρχος Κω-Νισύρου Κωνσταντίνα Σβύνου, ο Διοικητής της 80 ΑΔΤΕ, Ταξίαρχος Παύλος Ανδρικόπουλος, ο Δήμαρχος Νισύρου Χριστοφής Κορωναίος, ο Αστυνομικός Διευθυντής Θέμης Καλαμάτας, αξιωματικοί του στρατούθ και της αστυνομίας, οι Εννιαμερίτισσες και πλήθος προσκυνητών που σχημάτιζαν ατέλειωτες ουρές (κάποια παιδιά έκαναν το τάμα τους και ανέβηκαν γονατιστοί όλα τα σκαλιά έως την εικόνα της Παναγίας).

Ο Σεβασμιώτατος ευχαρίστησε θερμά τον π. Στέφανο για όλη την προετοιμασία, της εκκλησιαστικής του επιτροπή, τους εθελοντές και φυσικά της Νιαμερίτισσες που συνεχίζουν μια μακραίωνη παράδοση.

Στην ομιλία του αναφέρθηκε στη μεγάλη εορτή της Παναγίας μητέρας όλων μας η οποία είναι η μόνη που μπορεί να ακούει χωρίς κανένα περιορισμό χρόνου όλα τα παράπονα, τις θλίψεις και τις επιθυμίες μας ενεργώντας ως μεσίτρια και βοηθός στη ζωή μας.

Αμέσως μετά ακολούθησε η παράθεση της μεγάλης τράπεζας της Παναγίας με την παραδοσιακή ρεβυθάδα προσφορά των πολυάριθμων εθελοντών της Νισύρου, Ιερά Παράκληση στην Παναγία, καθώς και μεγάλο παραδοσιακό γλέντι στο Ζωσιμοπούλειο έως αργά τη νύχτα με παραδοσιακή ορχήστρα.

Χρόνια πολλά σε όλες και όλους.

Το πρώτο πράγμα που αντικρίζει κανείς φτάνοντας στο Μανδράκι είναι η επιβλητική, λόγω της περίοπτης θέσης της, μονή της Παναγίας Σπηλιανής, σκαρφαλωμένη σε απόκρημνο βραχώδες ύψωμα που δεσπόζει πάνω από τη σημερινή πρωτεύουσα της Νισύρου.

Ο δυσπρόσιτος αυτός βράχος, γνωστός ως «Οξός (δηλαδή γκρεμός) της Παναγιάς», εισέρχεται στη θάλασσα σχηματίζοντας μικρό ακρωτήριο στο δυτικό άκρο του Μανδρακίου. Δημιουργεί ένα φυσικό οχυρό, το οποίο αξιοποίησαν και οι Ιωαννίτες Ιππότες, κυρίαρχοι του νησιού την περίοδο 1314-1522, για την ανέγερση του κάστρου τους, στο εσωτερικό του οποίου είναι χτισμένο το μοναστήρι της Σπηλιανής.

Η περίφημη Μονή, σύμβολο και προστάτιδα του νησιού, είναι το λατρευτικό κέντρο της Νισύρου και ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της ορθοδοξίας στο νοτιοανατολικό Αιγαίο.

Αποτελεί τον κυριότερο πόλο έλξης επισκεπτών του νησιού, ενώ το μεγάλο πανηγύρι που διοργανώνεται στις 15 Αυγούστου προς τιμήν της, συγκεντρώνει σύσσωμη την ομογένεια της Νισύρου από όλο τον κόσμο.

Η πρόσβαση στο μοναστήρι, το οποίο έχει οικοδομηθεί σε υψόμετρο 35 μ. και περιβάλλεται από τα ιπποτικά τείχη, γίνεται μέσω εκατόν τριάντα σκαλοπατιών που ξεκινούν από τον κεντρικό δρόμο της συνοικίας Λαγκάδι του Μανδρακίου και οδηγούν στην κεντρική αυλή του συγκροτήματος, μέσω της διπλής πύλης του μεσαιωνικού κάστρου.
Το 2001 η Μονή γιόρτασε τα 600 χρόνια της, μολονότι η ακριβής χρονολόγηση της παραμένει έως σήμερα προβληματική. Οι σχετικές με την ίδρυσή της πληροφορίες είναι αρκετά συγκεχυμένες. Η παλαιότερη γνωστή μαρτυρία ανιχνεύεται σε έγγραφο με σφραγίδα του 1600, το οποίο έχει πλέον χαθεί.

Η εικόνα της  έφτασε με θαυμαστό τρόπο διά θαλάσσης στη Νίσυρο στα χρόνια της εικονομαχίας.

Αιτία ανέγερσης στάθηκε η εικόνα της Παναγίας που είχε βρεθεί στη θέση Βρετού, γύρω στα 1400. Παρόλο που για ασφάλεια φυλασσόταν στην Παναγία την Ποταμίτισσα, βρισκόταν μυστηριωδώς στη σπηλιά του ιπποτικού κάστρου. Έτσι, θεωρήθηκε ότι ήταν θέλημα της Παναγίας να χτιστεί μία εκκλησία στη θέση εκείνη, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Πρόκειται για το καθολικό της Μονής, διαμορφωμένο σε σπηλαιώδη φυσική κοιλότητα (εξ ου και το όνομα Σπηλιανή), η οποία αρχικά φιλοξένησε και το κελί του μοναχού που την έχτισε. Ο κτήτορας διαμόρφωσε σε Άγια Βήματα δύο μικρότερες φυσικές κοιλότητες που σχηματίζονται στο ανατολικό τμήμα της σπηλιάς. Το βόρειο αφιερώθηκε στην Κοίμηση της Θεοτόκου και γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, ενώ στο νότιο τιμάται ο Άγιος Χαράλαμπος που γιορτάζει στις 10 Φεβρουαρίου. Ο ναός διακοσμήθηκε εσωτερικά με τοιχογραφίες, από τις οποίες η μόνη σωζόμενη σήμερα είναι παράσταση της Άκρας Ταπείνωσης στην κόγχη της Πρόθεσης.
Εξαίρετης τέχνης είναι τα ξυλόγλυπτα τέμπλα που διακρίνουν τα δύο Ιερά Βήματα από τον κυρίως ναό. Το τέμπλο του ναού της Παναγίας φιλοτεχνήθηκε το 1725, σύμφωνα με επιγραφή πάνω από τη βόρεια πύλη του. Ξεχωρίζει το παλλάδιο της Μονής, η θαυματουργή επάργυρη και φορτωμένη με τάματα εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας, τοποθετημένη δεξιά της Ωραίας Πύλης. Επενδύθηκε με ασήμι το 1798 από τον Νισύριο καλλιτέχνη Παύλο Διακογεωργίου, ο οποίος υπέγραψε ως Γεώργιος Αναγνώστου. Λέγεται ότι η αρχική, μικρότερη εικόνα της Παναγίας βρίσκεται κρυμμένη κάτω από το δεξί χέρι της Οδηγήτριας που για αυτόν τον λόγο είναι ογκωδέστερο και θερμότερο στην αφή. Η εικόνα είναι αμφίγραπτη, με τη μορφή του αγίου Νικολάου στην οπίσθια όψη της. Το υψηλής τέχνης έργο χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 14ου αι. και είναι πιθανώς σύγχρονο με την αρχική παράσταση της Παναγίας Βρεφοκρατούσας στην κύρια όψη, η οποία αλλοιώθηκε από τις επάλληλες επιζωγραφίσεις. Ίσως η έλευση της εικόνας στη Μονή να συνδέεται με εκτεταμένη ανακαίνιση, που στη συλλογική παράδοση να εγγράφηκε ως ανέγερση του μοναστηριού.
Η λατρευτική όμως χρήση του χώρου μπορεί ενδεχομένως να μετατεθεί ακόμη παλαιότερα, στους μεσοβυζαντινούς χρόνους, υπόθεση που ενισχύεται από την ύπαρξη τμημάτων μαρμάρινου μεσοβυζαντινού τέμπλου του τέλους του 11ου αι., εντοιχισμένων στην είσοδο του καθολικού. Πιθανώς το τέμπλο αυτό να σηματοδοτεί την αρχική φάση του ναού και η εξαιρετική αμφίγραπτη εικόνα της Παναγίας και του αγίου Νικολάου την ακμή του μοναστηριού, γύρω στο 1400. Τα παραπάνω στοιχεία ενισχύουν την άποψη ότι το σπηλαιώδες εκκλησάκι της Παναγίας είναι προγενέστερο του ιπποτικού κάστρου.
Τα υπόλοιπα κτίσματα του επιχρισμένου σήμερα μοναστηριακού συγκροτήματος διαμορφώθηκαν ανάλογα με τις ανάγκες τις μοναχικής αδελφότητας που δεν υπάρχει πλέον, σε διαδοχικές φάσεις οικοδόμησης που όμως δεν διακρίνονται. Από την είσοδο του νεώτερου κωδωνοστασίου (1953) ένας διάδρομος οδηγεί προς το αρχονταρίκι (χώρος φιλοξενίας και τράπεζα), τις κουζίνες, το Ηγουμενείο και στο βάθος τη βιβλιοθήκη με πλούσιο αρχειακό υλικό από το 1718 και πλήθος βιβλίων. Αυτά, μαζί με πολλά κειμήλια της Μονής έχουν μεταφερθεί στο επισκέψιμο καθημερινά εκκλησιαστικό μουσείο κάτω από το κάστρο. Το συγκρότημα απαρτίζουν ακόμη πολλές αποθήκες και κελιά που αρχικά προορίζονταν για τη φιλοξενία προσκυνητών, ενώ πλέον διαμένουν κυρίως οι λεγόμενες εννιαμερίτισσες. Πρόκειται για γυναίκες που επί εννιά μέρες πριν το Δεκαπενταύγουστο τελούν μια παράπλευρη της επίσημης εκκλησιαστικής λατρευτική δράση, συνεισφέροντας στην προετοιμασία της πανήγυρης: μένουν στο μοναστήρι, προσφέρουν χειρονακτική εργασία, νηστεύουν και προσεύχονται στην Παναγία λέγοντας το «Μοιρολόι της Μεγαλόχαρης». Την παραμονή (14/08) όλο το νησί νηστεύει, ενώ ανήμερα γίνεται μεγάλο πανηγύρι στην αυλή του Ζωσιμοπούλειου Θεάτρου, με φαγητό, ποτό και χορό, σηματοδοτώντας το σημαντικότερο θρησκευτικό γεγονός της Νισύρου.