Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον η Ημερίδα με θέμα «Νέες προκλήσεις στον τουρισμό: η περίπτωση της Κω»

ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟ & ΒΙΝΤΕΟ

Χαρίκλεια Χριστοφή

Oi εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν στη σημερινή ημερίδα
με θέμα «Νέες προκλήσεις στον τουρισμό: η περίπτωση της Κω»
που διοργάνωσαν με επιτυχία, ο Δήμος Κω και το Διατμηματικό Πρόγραμμα
Μεταπτυχιακών Σπουδών «Προηγμένα Συστήματα Διοίκησης»,
το οποίο αποτελεί προϊόν συνεργασίας του Δήμου Κω με το Πανεπιστήμιο
Δυτικής Αττικής στην αίθουσα εκδηλώσεων του ξενοδοχείου «Κως».

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩ.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 1: ΕΞΩΦΥΛΛΟ

Καλημέρα σας και πάλι.

Το θέμα για το οποίο θα σας μιλήσω αφορά σε μία άλλη μορφή εναλλακτικού τουρισμού, τον γαστρονομικό τουρισμό. Στα επόμενα λεπτά θα προσπαθήσω να σας παρουσιάσω, συνοπτικά, τα χαρακτηριστικά του και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στη βιώσιμη ανάπτυξη των προορισμών και, ειδικότερα, στον τόπο σας.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 2: ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η γαστρονομία αναγνωρίζεται, πλέον, ως μορφή πολιτισμικού τουρισμού, ενώ οι μορφές προσφοράς γαστρονομικών πόρων συνδέονται με μεγάλο αριθμό διαφορετικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Επίσης, συνδέεται με τον αγροτουρισμό, μία ακόμη εναλλακτική μορφή τουρισμού. Συνεπώς, η γαστρονομία θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις και αποκρινόμενη στη διεθνώς αυξανόμενη ζήτηση ειδικών κι εναλλακτικών μορφών τουρισμού, να οδηγήσει στη δημιουργία ενός διαφοροποιημένου, καινοτόμου τουριστικού προϊόντος, το οποίο θα λειτουργήσει υποστηρικτικά στη βιώσιμη ανάπτυξη των προορισμών.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 3: ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σημειώνω ότι η ελληνική γαστρονομία παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τόσο λόγω της μακράς της ιστορίας όσο και λόγω των ευεργετικών της επιδράσεων στον ανθρώπινο οργανισμό. Ωστόσο, ανασκόπηση της σχετικής διεθνούς βιβλιογραφίας, κατέδειξε ότι η έρευνα που έχει ήδη πραγματοποιηθεί εστιάζεται, σχεδόν αποκλειστικά, σε επιμέρους προϊόντα, όπως, για παράδειγμα, το ελαιόλαδο και το κρασί), σε κάποιο γεύμα ή, τέλος, σε ημεδαπούς, κυρίως, τουρίστες και ελάχιστα εξετάζει την επίδραση της ελληνικής γαστρονομίας, στο σύνολό της, στην τουριστική ανάπτυξη. Επίσης, διαπιστώνεται ότι η Ελλάδα δεν προβάλλεται όσο άλλες χώρες ως γαστρονομικός προορισμός.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 4: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Ως γαστρονομία ορίζεται η τέχνη και η επιστήμη της προετοιμασίας και της κατανάλωσης καλού φαγητού και αποτελεί μέρος του πολιτισμού και των παραδόσεων κάθε προορισμού. Όπως, χαρακτηριστικά, αναφέρεται,  κάθε πιάτο επικοινωνεί μια ιστορία και κάθε επιμέρους συστατικό του σχετίζεται με την ιστορία του τουριστικού προορισμού. Ο πολιτισμικός τουρισμός είναι μία από τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, στα πλαίσια του οποίου εντάσσεται και η γνωριμία με την τοπική γαστρονομία. Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται τα διεθνή ταξίδια και οι ταξιδιώτες επιθυμούν να γνωρίσουν τον πολιτισμό των περιοχών που επισκέπτονται. Έτσι, δημιουργήθηκε μία ζήτηση για την τοπική γαστρονομία, η οποία, με τη σειρά της, οδήγησε στην εμφάνιση του γαστρονομικού τουρισμού, καθώς, ακόμη και στις περιπτώσεις εκείνες που η γαστρονομία δεν είναι το πρωτεύον κίνητρο στην επιλογή του προορισμού, φαίνεται ότι δευτερευόντως, τουλάχιστον, την επηρεάζει.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 5: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Στις μορφές προσφοράς των γαστρονομικών πόρων περιλαμβάνονται: η εθνική ή τοπική κουζίνα σε εστιατόρια, η εθνική ή τοπική κουζίνα σε εστιατόρια ξενοδοχείων, τα διεθνή εστιατορικά brands υψηλής γαστρονομίας, η εθνική ή τοπική κουζίνα στις αεροπορικές εταιρείες, η εθνική ή τοπική κουζίνα στις εταιρείες κρουαζιέρας, οι επισκέψιμοι χώροι καλλιέργειας και παραγωγής τροφίμων και ποτών, οι πολιτιστικές διαδρομές και περιηγήσεις, τα προγράμματα ειδικευμένων Tour Operators, η αφήγηση της ιστορίας του φαγητού, οι εκδηλώσεις με γαστρονομικό ενδιαφέρον, τα καταστήματα εμπορίας τροφίμων και ποτών, τα μουσεία γαστρονομίας και τα θεματικά μουσεία που είναι αφιερωμένα σε ένα διατροφικό προϊόν, τα συνέδρια, οι διαλέξεις, οι ημερίδες και οι εκθέσεις με θέμα τη γαστρονομία, καθώς και μαθήματα και σεμινάρια μαγειρικής.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 6: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Από την έρευνα που έχει ήδη πραγματοποιηθεί σε αυτό το πεδίο, προκύπτει ότι, σε γενικές γραμμές, τα πλεονεκτήματα της γαστρονομίας στον τουρισμό συνοψίζονται στα εξής: η γαστρονομία μπορεί να αποτελέσει μια βάση για τη διαφοροποίηση των προορισμών, ενώ διαδραματίζει και σημαντικό ρόλο στο marketing των τελευταίων, καθώς χρησιμοποιείται στην προώθησή τους. Επίσης, έχει διαπιστωθεί ότι οι θετικές εμπειρίες που αποκομίζουν οι ταξιδιώτες και συνδέονται με τη γαστρονομία των περιοχών που επισκέπτονται επιδρούν στο βαθμό ικανοποίησής τους, ενώ επηρεάζουν θετικά και την πρόθεσή τους να επισκεφθούν ξανά τον προορισμό. Σε σχέση με τα ευρήματα αυτά, επισημαίνεται ότι ο αυξημένος ανταγωνισμός που παρατηρείται μεταξύ των τουριστικών προορισμών έχει καταστήσει αναγκαία την αναζήτηση της ταυτότητας (branding) κάθε προορισμού και την προβολή της.

Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι, στη διαδικασία επιλογής γαστρονομικού προορισμού, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η εικόνα της γαστρονομίας του, καθώς οι γαστρονομικές εμπειρίες έχουν θετική επίδραση στην εικόνα που διαμορφώνουν για τον προορισμό και ενισχύουν την αφοσίωση των επισκεπτών του, αφού έχουν μία δυναμική πλευρά, η οποία παρατείνει τις εμπειρίες. Άλλωστε, ακόμη και αν δεν αναζητούν όλοι οι ταξιδιώτες γαστρονομικές εμπειρίες, αναπόφευκτα όλοι εκτίθενται στην επίδραση του φαγητού και των εμπειριών που δημιουργούνται από αυτό. Με τον τρόπο αυτό, η γαστρονομία σίγουρα επηρεάζει, σε διαφορετικό βαθμό για κάθε προορισμό, την πρόθεση συμπεριφοράς των τουριστών, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην επιλογή του. Τέλος, αναφέρεται ότι η εξοικείωση των τουριστών με την εικόνα και τα χαρακτηριστικά της γαστρονομίας των χωρών που πρόκειται να επισκεφθούν, καθώς επίσης και η πρότερη, της επίσκεψης, γνώση δεδομένων που προδιαθέτουν θετικά, καθιστούν τους τουρίστες περισσότερο πρόθυμους να δοκιμάσουν την κουζίνα του προορισμού που επισκέπτονται.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 7: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ

Ειδικότερα, σε σχέση με την επίδραση της γαστρονομίας στην οικονομική ανάπτυξη των προορισμών, σημειώνεται, ενδεικτικά, ότι τα έξοδα διατροφής των τουριστών υπολογίζεται ότι αποτελούν το 30%, περίπου, της ταξιδιωτικής τους δαπάνης. Επιπλέον, με τη βιώσιμη ανάπτυξη του γαστρονομικού τουρισμού, οι κοινωνίες μπορούν ν’ αναπτυχθούν κοινωνικά και οικονομικά, χρησιμοποιώντας φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες παραγωγής, προάγοντας την υγεία των κατοίκων και, ταυτόχρονα, προβάλλοντας τις παραδόσεις τόσο στον τρόπο παραγωγής των τροφίμων όσο και στον τρόπο διατροφής. Με τον τρόπο αυτό καλύπτονται οι απαιτήσεις των τουριστών και αυξάνεται ο βαθμός ικανοποίησής τους, ενώ, ταυτόχρονα, ενισχύεται η οικονομία και η τοπική κοινωνία, διατηρούνται οι παραδόσεις και προστατεύεται το φυσικό περιβάλλον.

Συμπερασματικά, λοιπόν, διαπιστώνεται ότι η ανάπτυξη του γαστρονομικού τουρισμού μπορεί να οδηγήσει στην ενίσχυση της αγροτικής δραστηριότητας και της παραγωγής τροφίμων στον προορισμό, στην αύξηση της ελκυστικότητάς του, στην ενδυνάμωση της τοπικής κοινωνίας στη διαμόρφωση της ταυτότητάς του, στην αύξηση των εισοδημάτων των κατοίκων, στην ενδυνάμωση της τοπικής οικονομίας, στη δημιουργία φιλικών, προς το περιβάλλον, υποδομών και στην ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Επιπλέον, πρέπει να επισημανθεί ότι, όπως έχει ήδη αναφερθεί, η ανάπτυξη των ειδικών κι εναλλακτικών μορφών τουρισμού μπορεί, ευκολότερα, να οδηγήσει στη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη των περιοχών, όταν γίνεται σε μορφή πλέγματος με άλλες ειδικές κι εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Ειδικά στην περίπτωση του γαστρονομικού τουρισμού, προκύπτει άμεση σύνδεση με τον αγροτουρισμό, τον τουρισμό ευεξίας και τον ιατρικό τουρισμό.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 8: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ

Ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας φαίνεται ότι η γαστρονομία μπορεί, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, να διαδραματίσει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην βιώσιμη ανάπτυξη των προορισμών. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι η Κλασσική Ελλάδα θεωρείται κοιτίδα της γαστρονομίας. Έτσι, παρατηρείται έντονο διεθνές ενδιαφέρον γύρω από την αρχαία ελληνική και τη βυζαντινή κουζίνα, αλλά και την κουζίνα κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, των νεότερων χρόνων και, βέβαια, τη σύγχρονη δημιουργική κουζίνα (Λάμπρου-Phillipson, 2004).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν ακόμη και οι τοπικές παραδοσιακές κουζίνες, ενώ αρκετοί είναι και οι προορισμοί έχουν συνδεθεί με συγκεκριμένα διατροφικά προϊόντα, τα οποία, ασφαλώς, χρησιμοποιούνται συχνά στην τοπική κουζίνα. Όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, η διαθεσιμότητα των διαφορετικών διατροφικών προϊόντων σε κάθε περιοχή, αλλά και η διαφορετική ιστορία καθεμιάς, έχουν ως αποτέλεσμα την έντονη διαφοροποίηση της γαστρονομίας μεταξύ διαφορετικών περιοχών της Ελλάδας (Greek National Tourism Organisation).

Η παραδοσιακή διατροφή των περισσότερων περιοχών της Ελλάδας διαθέτει, σε γενικές γραμμές, τα χαρακτηριστικά της μεσογειακής διατροφής, όπως αυτά αποτυπώνονται στην πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής, η οποία έχει, εδώ και δύο δεκαετίες, χαρακτηριστεί από τους ειδικούς υγείας ως «το πολιτισμικό μοντέλο του υγιεινού τρόπου διατροφής». Η τήρηση των αρχών της διατροφής αυτής είναι γνωστό ότι δρα προστατευτικά έναντι κύριων χρόνιων εκφυλιστικών παθήσεων, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, νεοπλασματικές και νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Επίσης, συσχετίζεται με χαμηλότερη συνολική θνησιμότητα, με καλύτερη κατάσταση υγείας, βιοχημικό προφίλ και ποιότητα ζωής.

Περαιτέρω, θα ήθελα να σημειώσω ότι, στο πλαίσιο της μεσογειακής διατροφής, προτείνεται η συχνή κατανάλωση τροφίμων, όπως, για παράδειγμα, φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και ξηρών καρπών, τα οποία είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και με γνωστή ευεργετική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό.

Έτσι, σε συνδυασμό με εύρημα που αφορά στις ανησυχίες των ταξιδιωτών για την ασφάλεια των τροφίμων που πρόκειται να καταναλώσουν στον προορισμό τους, η παραδοσιακή ελληνική διατροφή υπερέχει έναντι της αντίστοιχης άλλων χωρών, αφού η κατανάλωση τροφίμων στα πλαίσιά της, όχι μόνο είναι ασφαλής, αλλά δρα και ευεργετικά. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, προτείνεται, σε διεθνές επίπεδο, και η υιοθέτηση των βασικών της αρχών.

Σημειώνεται, τέλος, ότι, από την ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας, διαπιστώθηκε ότι η έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα και αφορά στη μελέτη της επίδρασης της γαστρονομίας στην τουριστική ανάπτυξη, είναι εξαιρετικά περιορισμένη, όπως γίνεται αντιληπτό και από τη σχετική έλλειψη τουριστικής πολιτικής. Οι περισσότερες μελέτες εξετάζουν είτε κάποια συγκεκριμένα τρόφιμα, είτε μελέτες περίπτωσης ή ένα μεμονωμένο γεύμα. Ωστόσο, η ελληνική γαστρονομία δεν έχει μελετηθεί στο σύνολό της, με αποτέλεσμα να μην αξιοποιείται ο πλούτος, και τα ιδιαίτερα, αυτά, χαρακτηριστικά της, που την καθιστούν πολύτιμη στο branding και την προώθηση των ελληνικών προορισμών. Επιπλέον, η Ελλάδα, παρά το εξαιρετικό γαστρονομικό της ενδιαφέρον, δεν προβάλλεται όσο άλλες χώρες ως γαστρονομικός προορισμός.  Συνεπώς, σε σχέση με την ελληνική γαστρονομία, παρατηρείται ότι είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός διαφοροποιημένου τουριστικού προϊόντος, το οποίο θα εξασφαλίζει το συγκριτικό πλεονέκτημα των επιμέρους περιοχών έναντι των ανταγωνιστικών τους και θα μπορεί, ενδεχομένως, να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός στη διαδικασία καθορισμού της ταυτότητας (branding) των ελληνικών γαστρονομικών προορισμών και, περαιτέρω, στην προώθησή τους.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 9: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩ

Η Κως, από τους αρχαίους, ακόμη, χρόνους, φημιζόταν για τον πλούτο της φύσης της και χαρακτηριζόταν ως «νησί των μακάρων» ή «πλωτός κήπος», καθώς η γη της ήταν ανέκαθεν πλούσια σε προϊόντα υψηλής ποιότητας.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 10: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩ

Εμβληματικά προϊόντα της Κω αποτελούν το τυρί πόσιας, το μέλι, το ελαιόλαδο και το κρασί της, ενώ γνωστά γεύματα του νησιού είναι τα πιταρίδια, τα κατιμέρια, η Πασά μακαρούνα, οι γεμιστοί κολοκυθοανθοί, το χοιρινό μαγειρεμένο με χόντρο, τα ντολμαδάκια σε αμπελόφυλλα και τα βαρβάρα.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 11: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Συμπερασματικά, σημειώνεται ότι η γαστρονομία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην τουριστική ανάπτυξη, ότι ο γαστρονομικός τουρισμός μπορεί να οδηγήσει στη βιώσιμη ανάπτυξη των προορισμών, με απαραίτητη, όμως, προϋπόθεση την ανάπτυξή του υπό μορφή πλέγματος, καθώς και ότι η αξιοποίηση της ελληνικής γαστρονομίας μπορεί ν’ αποδειχθεί χρήσιμη στο branding και την προώθηση των προορισμών. Μεταξύ αυτών, και της Κω.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 12: ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!

 

Τουρισμός ευεξίας. Η περίπτωση της Κω.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 1: ΕΞΩΦΥΛΛΟ

Καλημέρα σας κυρίες και κύριοι

Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση και την ευκαιρία να επισκεφθώ το όμορφο νησί της Κω.

Το θέμα που πρόκειται να σας παρουσιάσω αφορά στην ανάπτυξη μιας άλλης εναλλακτικής μορφής τουρισμού, του τουρισμού ευεξίας, στο νησί σας.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 2: ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Ας ξεκινήσουμε με μια όμορφη εικόνα του τόπου σας.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 3: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ξεκινώντας θα ήθελα, εν συντομία, να παρουσιάσω κάποια εισαγωγικά στοιχεία αναφορικά με τις ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού και, ειδικότερα, με τον τουρισμό ευεξίας, προκειμένου να καταδείξω τόσο τις δυνατότητές ανάπτυξής του στο νησί όσο και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα πρέπει να πραγματοποιηθεί αυτή η ανάπτυξη, προκειμένου να ωφελήσει, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, τον τόπο. Θα προσπαθήσω να είμαι σύντομη.

 

Κατά τη μεταπολεμική περίοδο και ιδιαίτερα μετά το 1970, ο τουρισμός αποτέλεσε έναν από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους και, ως εκ τούτου, σημαντικότερους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας, με πολλαπλά οφέλη. Ωστόσο, από τα μέσα, ακόμη, της δεκαετίας του ’70, άρχισαν να αμφισβητούνται οι θετικές επιπτώσεις της ανάπτυξης του μαζικού τουρισμού στις τουριστικές περιοχές, καθώς εμφανίστηκαν τα πρώτα προβλήματα, τα οποία διακρίνονται, αδρά, στις δυσμενείς επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού στην κοινωνία, στον πολιτισμό και στην οικονομία, καθώς και στα μακροπρόθεσμα προβλήματα που δημιουργούνται από την υιοθέτηση αυτού του προτύπου.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 4: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Έτσι παρατηρήθηκε, διεθνώς, μια στροφή σε πρότυπα που συνδέονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη.

 

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 5: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη σχετίζεται με την πολιτική και τα πρότυπα ανάπτυξης του τουρισμού και στοχεύει στην, κατά το δυνατόν, ισόρροπη ανάπτυξη της τοπικής, κοινωνικής, οικονομικής, πολιτισμικής και περιβαλλοντικής δομής των προορισμών. Η κατάσταση αυτή είναι ιδιαιτέρως ευνοϊκή για την αύξηση της ζήτησης και, συνεπώς, για την ανάπτυξη των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, καθώς οι περισσότερες από αυτές, ιδιαιτέρως εάν αναπτυχθούν στο πλαίσιο ενός πλέγματος, συμβάλλουν στη μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού, με τρόπο άμεσο.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 6: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Οι ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη ενός κυρίαρχου κινήτρου στη ζήτηση και από την ανάπτυξη αντίστοιχης, ειδικής υποδομής στις τουριστικές περιοχές, που αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση των τουριστών της κάθε ειδικής μορφής».

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 7: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Σε κάθε περίπτωση, κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα των εναλλακτικών μορφών τουρισμού αποτελεί ο σεβασμός της τοπικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής δομής.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 8: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Για τις ανάγκες της παρουσίασης ακολουθείται η ομαδοποίηση των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού βάσει των κυρίαρχων κινήτρων τους. Θα ασχοληθούμε με την 5^η ομάδα προϊόντων, με κυρίαρχα κίνητρα τους κοινωνικούς λόγους, την υγεία και την ποιότητα ζωής. Ο ομάδα αυτή διακρίνεται, βάσει αυτής της ομαδοποίησης, σε δύο επιμέρους ομάδες: η πρώτη, που θα μας απασχολήσει, είναι ο ιαματικός/θεραπευτικός τουρισμός/τουρισμός υγείας. Διακρίνεται, δε, περαιτέρω, στον ιατρικό τουρισμό και στον τουρισμό ευεξίας, που αποτελεί και το αντικείμενο της συγκεκριμένης παρουσίασης.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 9: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Παρά το γεγονός ότι ο ρόλος του τουρισμού υγείας στη βιώσιμη ανάπτυξη των προορισμών έχει διερευνηθεί εκτενώς, η έρευνα που αφορά στον αντίστοιχο ρόλο του τουρισμού ευεξίας είναι περιορισμένη.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 10: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

 

Ωστόσο, πριν μιλήσουμε για τον ρόλο του τουρισμού ευεξίας στη βιώσιμη ανάπτυξη των περιοχών και, καθώς έχει διαπιστωθεί σύγχυση στη χρήση και στο περιεχόμενο των όρων «ιαματικός/θεραπευτικός τουρισμός/τουρισμός υγείας», «ιατρικός τουρισμός» και «τουρισμός ευεξίας» θα ήθελα, αρχικά να προσεγγίσω, εννοιολογικά, αυτούς τους όρους.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 11: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Βασικό στοιχείο του ιαματικού/θεραπευτικού τουρισμού/τουρισμού υγείας αποτελεί η χρήση ιαματικών πηγών ή θεραπειών, ενώ στόχος είναι η πρόληψη, η διατήρηση ή η αποκατάσταση της σωματικής και ψυχικής υγείας του ατόμου. Στον ιατρικό τουρισμό σκοπός είναι η παροχή ιατρικών υπηρεσιών σε μη υγιή άτομα, για αποκατάσταση ασθενειών και παθήσεων. Αντιθέτως, στον τουρισμό ευεξίας, κυρίαρχο κίνητρο είναι η διατήρηση ή η βελτίωση της υγείας των ατόμων που συμμετέχουν σε αυτόν.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 12: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Ειδικότερα, τώρα, σε σχέση με τη σύγχρονη προσέγγιση της ευεξίας, σημειώνω ότι αυτή είναι ολιστική, αφορά στην προσέγγιση της διατήρησης και της προαγωγής της υγείας, υπό την έννοια της πρόληψης ασθενειών, εστιάζει στην επίτευξη αρμονίας μεταξύ της σωματικής, διανοητικής, πνευματικής και κοινωνικής διάστασης της ζωής και στοχεύει στη δημιουργία αισθήματος ευθύνης για τη διασφάλιση της υγείας. Επιπλέον, είναι εξατομικευμένη, πολυδιάστατη και επηρεάζεται από το περιβάλλον. Συνεπώς, η ευεξία μπορεί να οριστεί ως μία ενεργητική διαδικασία, μέσω της οποίας οι άνθρωποι γνωρίζουν καλύτερα την έννοια και οι επιλογές τους κινούνται, συνολικά, προς την επίτευξη και τη διατήρηση μιας περισσότερο επιτυχούς ύπαρξης. Υπό το πρίσμα αυτό, ευεξία είναι ό,τι αισθανόμαστε και πράττουμε.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 13: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Κατ’ επέκταση, ο τουρισμός ευεξίας μπορεί να οριστεί ως το σύνολο όλων εκείνων των σχέσεων που καταλήγουν σε ένα ταξίδι, κυρίαρχο κίνητρο του οποίου αποτελεί η διατήρηση ή η προαγωγή της ευεξίας όσων το πραγματοποιούν και περιλαμβάνει διαμονή τουλάχιστον μιας νύχτας σε εγκαταστάσεις, σχεδιασμένες, επίσης, με κριτήριο την προαγωγή της σωματικής, ψυχολογικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας των επισκεπτών.

 

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 14: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

Η ελληνική αγορά φαίνεται να ακολουθεί τις τάσεις της σχετικής διεθνούς αγοράς, με κάποια καθυστέρηση. Έτσι, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει μακρά ιστορία στον θεραπευτικό τουρισμό, δεν μπορεί ακόμη να θεωρηθεί προορισμός τουρισμού ευεξίας. Στον βαθμό, ωστόσο, που αναπτύσσεται, εντοπίζεται, κυρίως, σε περιοχές που διαθέτουν τις κατάλληλες υποδομές και, συνήθως, είναι μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και η Πάτρα ή μεγάλα νησιά, όπως η Ρόδος και η Κρήτη.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 15: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

Η απουσία σαφών και αυστηρών προδιαγραφών σε σχέση με τον ορισμό και τη λειτουργία των θερέτρων ευεξίας έχει ως αποτέλεσμα όλων των ειδών τα ξενοδοχεία και τα κέντρα να έχουν τη δυνατότητα να ισχυρίζονται ότι προσφέρουν υπηρεσίες τουρισμού ευεξίας, χωρίς, ωστόσο, να ακολουθούν ένα συγκεκριμένο πλαίσιο κανόνων και προαπαιτουμένων. Τελικά, η απουσία κεντρικού σχεδιασμού αναφορικά με την επιχειρηματικότητα αυτού του είδους οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ελληνική αγορά δεν μπορεί να θεωρηθεί καλά οργανωμένος προορισμός τουρισμού ευεξίας, χωρίς αυτό να αποκλείει τη λειτουργία ορισμένων τέτοιων θερέτρων. Ωστόσο, η ιδιωτική πρωτοβουλία σε συγκεκριμένους ελληνικούς προορισμούς, όπως η Χαλκιδική, η Αιδηψός, η Κρήτη, η Ρόδος και η Σαντορίνη, έχει αποδείξει ότι, όταν γίνονται συνειδητές, υπεύθυνες, ολιστικές επενδύσεις, μπορούν να προκύψουν διαφοροποιημένα και ανταγωνιστικά προϊόντα. Θα ήθελα να επισημάνω ότι, σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, έχουν πραγματοποιηθεί επενδύσεις στον τουρισμό ευεξίας, είτε με τη δημιουργία νέων είτε με την ανακαίνιση υφισταμένων εγκαταστάσεων, με ολιστική προσέγγιση και σε συμφωνία με τις τάσεις της διεθνούς αγοράς. Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρω ότι ξενοδοχεία και θέρετρα ευεξίας στην Κρήτη έχουν βραβευθεί ως τα καλύτερα κέντρα αναζωογόνησης παγκοσμίως, γεγονός το οποίο αποδεικνύει ότι, και στην ελληνική αγορά, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί τα πρώτα δυναμικά βήματα στον τουρισμό ευεξίας.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 16: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΥΕΞΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΩΝ

Στη συνέχεια θα δούμε, εν συντομία, τους τρόπους με τους οποίους ο τουρισμός ευεξίας μπορεί να οδηγήσει στη βιώσιμη ανάπτυξη των περιοχών. Αρχικά, έχει διαπιστωθεί πως η ανάπτυξη του τουρισμού ευεξίας οδηγεί στη βελτίωση της τοπικής οικονομίας, εντός της οποίας λειτουργεί, δημιουργώντας θέσεις απασχόλησης και οδηγώντας στην αύξηση του εισοδήματος των κατοίκων. Επιπλέον, οι τουρίστες με ειδικό ενδιαφέρον την ευεξία είναι, συνήθως, άτομα υψηλότερων εισοδημάτων, με αυξημένες επαγγελματικές υποχρεώσεις, έντονο τρόπο ζωής και παρουσιάζουν ταξιδιωτική δαπάνη υψηλότερη, συγκριτικά με άλλες ομάδες τουριστών.

Ακόμη, έχει παρατηρηθεί ότι η δημιουργία μεγάλου αριθμού ιαματικών εγκαταστάσεων σε αγροτικές, κυρίως, περιοχές συνδέεται με τη βελτίωση των υφισταμένων συστημάτων υγείας, καθώς, στις παραδοσιακά παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας, τείνει να συμπεριλαμβάνεται και η χρήση, για παράδειγμα, κέντρων αναζωογόνησης ή ιαματικών λουτρών. Με τον τρόπο αυτό, καλύπτονται οι τρέχουσες ανάγκες, διατηρείται η τοπική παράδοση και αναπτύσσονται οι προορισμοί, καθώς παρέχεται η δυνατότητα εμπορευματοποίησης περιοχών με κλιματικές και γεωγραφικές συνθήκες, κατάλληλες για τη δημιουργία συναφών υποδομών και, τελικά, οικονομικής διαφοροποίησής τους.

Επίσης, οι συγκεκριμένοι τουρίστες παρουσιάζουν, συνήθως, έντονη περιβαλλοντική ευαισθησία. Ως εκ τούτου, και, ιδιαιτέρως, εάν στη δημιουργία της εμπειρίας τους εμπλέκονται οι φυσικοί πόροι της περιοχής, ενδιαφέρονται για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος των προορισμών που επισκέπτονται και, συχνά, συμμετέχουν ενεργά σε δράσεις που αφορούν στη διατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας τους.

Η ανάπτυξη του τουρισμού ευεξίας μπορεί να οδηγήσει στη διαφοροποίηση και στη βελτίωση των προϊόντων και των αγορών των προορισμών, καθιστώντας τους περισσότερο ανταγωνιστικούς. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμο για τους προορισμούς που έχουν εισέλθει στην ώριμη φάση του κύκλου ζωής τους και χρειάζονται ανανέωση και εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων ή και του συνόλου των υποδομών και των πόρων τους. Έτσι, μπορεί, για παράδειγμα, να οδηγήσει στην κατασκευή διαφορετικών τύπων καταλυμάτων και φιλικότερων προς το περιβάλλον κτηρίων, αλλά και στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού τους.

Τέλος, ο τουρισμός ευεξίας μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματική στρατηγική προορισμών που ενδιαφέρονται, μέσω της ταξιδιωτικής εμπειρίας που προσφέρουν, να αποκτήσουν αφοσιωμένους πελάτες, πρόθυμους να επισκεφθούν εκ νέου τους προορισμούς. Επίσης, προσφέρεται για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την ανάπτυξη νέων αγορών.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 17: ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Στη συνέχεια, θα ήθελα να αναφερθώ στις προϋποθέσεις ανάπτυξης του τουρισμού ευεξίας. Από έρευνα που πραγματοποιήθηκε με σκοπό τη διερεύνηση της ανάπτυξης του τουρισμού ευεξίας στην Ελλάδα επιβεβαιώθηκαν τα ευρήματα των διεθνών ερευνών σχετικά με την επίδραση του τουρισμού ευεξίας στη βιώσιμη ανάπτυξη των προορισμών.

Ωστόσο, με δεδομένες τις ιδιαιτερότητες της αγοράς, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό το εύρημα που αφορά στη σύνδεση του τουρισμού ευεξίας με άλλες μορφές τουρισμού ειδικού ενδιαφέροντος. Συγκεκριμένα, υποστηρίζεται ότι, αναπτύσσοντας ένα είδος τουριστικής δραστηριότητας, εν προκειμένω τον τουρισμό ευεξίας, ένας προορισμός δύσκολα μπορεί να υποστηρίξει τη βιώσιμη ανάπτυξή του, κυρίως λόγω του παρατηρούμενου, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, έντονου ανταγωνισμού. Έτσι, κρίθηκε ότι οι τουρίστες με αυτό το ειδικό ενδιαφέρον θα πρέπει, στο πλαίσιο του ταξιδιού τους, να δέχονται ποικιλία ερεθισμάτων, προκειμένου να εμπλουτίζεται η ταξιδιωτική τους εμπειρία.

Έτσι, προτείνεται και για την Ελλάδα ο σχεδιασμός που έχει εφαρμοστεί και σε αντίστοιχους προορισμούς άλλων χωρών και ακολουθεί τη λογική της ανάπτυξης του τουρισμού ευεξίας υπό μορφή πλέγματος, στο οποίο και άλλες τουριστικές δραστηριότητες ειδικού ενδιαφέροντος, ανάλογα με τους πόρους που μπορεί να διαθέτει ο κάθε προορισμός, μπορούν να συνδυαστούν και να αλληλεπιδράσουν με δραστηριότητες του τουρισμού ευεξίας. Ο τουρισμός ευεξίας μπορεί, και στην Ελλάδα, να συνδυαστεί με την πλειοψηφία των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως π.χ. ο οικοτουρισμός, ο αθλητικός, ο θρησκευτικός, ο ιατρικός και ο συνεδριακός τουρισμός, καθώς και ο πολιτισμικός τουρισμός.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 18: ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Τέλος, ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δίδεται και στο εύρημα που αφορά στις αντιλήψεις των κατοίκων ορισμένων προορισμών σε σχέση με την ανάπτυξη του τουρισμού ευεξίας σε αυτούς. Έτσι, αναφέρεται ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, έχει διαπιστωθεί ότι οι κάτοικοι κάποιων προορισμών θεωρούν πολυτελή τα προϊόντα του τουρισμού ευεξίας και κρίνουν ότι απευθύνονται, αποκλειστικά, σε εύπορα μέλη της κοινωνίας. Συνεπώς, και, προκειμένου η ανάπτυξη του τουρισμού ευεξίας να οδηγήσει σε βιώσιμη τοπική ανάπτυξη, θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι το εφαρμοζόμενο, σε κάθε περίπτωση, μοντέλο ανάπτυξης αυτής της μορφής τουρισμού θα βασίζεται σε μια ευρύτερη πολιτισμική, συμμετοχική λογική.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 19: ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΙ ΠΟΡΟΙ

Η Κως διαθέτει ποικιλία πόρων για την ανάπτυξη του τουρισμού ευεξίας. Ενδεικτικά, αναφέρω ότι πρόκειται για το μοναδικό νησί στα Δωδεκάνησα, που διαθέτει τριών ειδών ιαματικές, μεταλλικές πηγές: θερμές, υπόθερμες και ψυχρές. Ειδικότερα, υπάρχουν οι πηγές στα Θερμά, η θερμομεταλλική πηγή Αγίου Φωκά, η θερμοπηγή της Αγίας Ειρήνης, το σιδηρούχο οξυανθρακικό νερό του Κοκκινόνερου και το λασπώδες μεταλλικό νερό των Βολκάνων. Επιπλέον, στο νησί υπάρχει, ήδη, μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων που προσφέρουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες αναζωογόνησης και ευεξίας, ενώ σημαντικός πόρος της περιοχής είναι και το πολιτιστικό κέντρο «Αρχαίων Οίκος» Ο Κήπος του Ιπποκράτη, που είναι ένας βιολογικά πιστοποιημένος βοτανικός κήπος, από τον οποίο παράγονται προϊόντα, όπως η λεβάντα, η τσουκνίδα, ο κέδρος, η ρίγανη, το θυμάρι, η κηραλοιφή λεβάντα, η μολόχα, το δεντρολίβανο και το βαλσαμέλαιο, που επίσης έχουν θέση στην ανάπτυξη του συγκεκριμένου ειδικού τουριστικού προϊόντος.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 20: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

Η ανάπτυξη του τουρισμού ευεξίας προϋποθέτει την ύπαρξη υποδομών και πόρων υψηλής ποιότητας, την ύπαρξη κεντρικού σχεδιασμού και οδηγεί στη βιώσιμη ανάπτυξη των προορισμών, όταν πραγματοποιείται υπό μορφή πλέγματος με άλλες ειδικές κι εναλλακτικές μορφές τουρισμού.

 

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 21: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας!

 

Άρης Παπαγρηγορίου Διευθυντής του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Προηγμένα Συστήματα Διοίκησης

Αξιότιμε κ Δήμαρχε

Αξιότιμη κυρία Αναπληρώτρια Πρύτανι του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής

Σεβασμιώτατε

Αγαπητοί φοιτητές / Αγαπητές φοιτήτριες

Αγαπητοί φίλοι / Αγαπητές φίλες

 

Καλημέρα σας

 

Ονομάζομαι Άρης Παπαγρηγορίου και είμαι Διευθυντής του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Προηγμένα Συστήματα Διοίκησης», το οποίο συνδιοργανώνεται από τα Τμήματα Διοίκησης Τουρισμού και Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και Πρόεδρος του Τμήματος Διοίκησης Τουρισμού του Ιδρύματος.

 

Όπως έχω πει ξανά, είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, καθώς, με το συγκεκριμένο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, επετεύχθη η ένταξη της Κω στον ακαδημαϊκό χάρτη, κάτι το οποίο δε θα είχε υλοποιηθεί χωρίς την υποστήριξη τόσο του Δήμου, εν συνόλω όσο και, προσωπικά, του Δημάρχου κ Νικηταρά.

 

Θα ήθελα να σας καλωσορίσω στη σημερινή Ημερίδα, ο τίτλος της οποίας είναι «Νέες προκλήσεις στον τουρισμό: η περίπτωση της Κω» και να σας ευχαριστήσω θερμά για την παρουσία σας.

 

Πριν δώσω τον λόγο στον Υπουργό Τουρισμού, κ Βασίλη Κικίλια, τον οποίο ευχαριστώ θερμά για την εξαιρετικά τιμητική σημερινή του παρουσία, θα ήθελα, επίσης, να ευχαριστήσω τους σημερινούς ομιλητές:

Τον κ Γιάννη Βογιατζή, Πρόεδρο του Τμήματος Μηχανικών Πληροφορικής και Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Αναπληρωτή Καθηγητή

Την κ Αθηνά Παπαγεωργίου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματος Διοίκησης Τουρισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής

Τον κ Σπύρο Βολτέα, χειρουργό, Διευθυντή …

Την κ Βίκυ Καραγιάννη, μέλος Ε.Τ.Ε.Π. του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής

Την κ Κατερίνα Κικίλια, Καθηγήτρια του Τμήματος Διοίκησης Τουρισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

 

Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ Νεκτάριο Σταυρόπουλο, μέλος Ε.ΔΙ.Π. του Τμήματος Διοίκησης Τουρισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, τον κ Στέλιο Δαμίγο, …, τον κ Γιάννη Κυρτσάνα, Διευθυντή του Ξενοδοχείου KOS Hotel, και τους κκ Πέτρο Αρχοντάκη και Σάκη Γεράκιο, Τεχνικούς του Ξενοδοχείου KOS Hotel, για την αμέριστη βοήθειά τους για την πραγματοποίηση της σημερινής Ημερίδας.

 

Τον λόγο έχει ο Υπουργός Τουρισμού, κ Βασίλης Κικίλιας, τον οποίο ευχαριστώ, για άλλη μια φορά, από καρδιάς για τη σημερινή τιμητική του παρουσία στην Ημερίδα μας.

 

Καλημέρα σας κ Υπουργέ.

πηγή: KOS TV ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΩ