Ε. Καρανίκα: Σχετικά με το Σχέδιο Εκτάκτων Αναγκών του Γενικού Νοσοκομείου – ΚΥ Κω

Γράφει η  Έλλη Καρανίκα

«Αν θες ειρήνη, προετοιμάσου για πόλεμο», είπε ο Λατίνος Στρατηγός. Αν θες επιτυχή έκβαση σε κάθε αναμέτρηση με ισχυρό «αντίπαλο», χρειάζεται προετοιμασία, διδάσκει η ζωή.

Ο σεισμός της 21/7 έφερε στην επιφάνεια ένα θέμα που συνήθως αποσιωπάται ή παραβλέπεται σε καιρούς …σταθερούς και αφορά την προετοιμασία για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση μιας φυσικής καταστροφής. Οι παρακάτω επισημάνσεις αναφέρονται στο επίπεδο του μικρού τοπικού Νοσοκομείου, όπου και εμπλέκομαι θεσμικά και προσωπικά. Δεν επεκτείνονται στους σχεδιασμούς της Πολιτείας ή στις ανάλογες δράσεις της τοπικής Αυτοδιοίκησης.

1. Αναδρομή

Οι παλαιότεροι εργαζόμενοι στο ΓΝΚΩ θα θυμούνται ότι ήδη από το 1994,είχε επιχειρηθεί από μια ολιγομελή Ομάδα Γιατρών, η σύνταξη ενός Σχεδίου Εκτάκτων Αναγκών προσαρμοσμένου στις ειδικές συνθήκες και δυνατότητες του Νοσοκομείου μας. Όχι μόνο δεν στηρίχθηκε η πρωτοβουλία μας από Διοίκηση και Φορείς αλλά θεωρηθήκαμε αναρμόδιοι για τον στόχο που βάζαμε- «αφού υπήρχε το κεντρικό σχέδιο»-αν και όταν ζητήσαμε από τον τότε Υπεύθυνο ΠΣΕΑ το Σχέδιο για το Νοσοκομείο, τα έψαχνε στα… συρτάρια του γραφείου του! Ως γνωστόν, τα «σχέδια συρταριών», είναι πολύ διαδεδομένα στην ελληνική επικράτεια, διαχρονικά. «Τώρα ξέρετε τι Σχέδιο υπάρχει», είχε πει τότε ένας Συνάδελφος που δεν ζει πια. «Το σχέδιο: Ο σώζων εαυτόν σωθήτω»!

2.Ευνοϊκές αλλαγές

23 χρόνια αργότερα, στην αντιμετώπιση των θυμάτων του πρόσφατου σεισμού από το Νοσοκομείο μας, κάθε άλλο παρά αυτό το «σχέδιο» ακολουθήθηκε. Στο πέρασμα των χρόνων, η νοοτροπία αλλάζει, νέα πρόσωπα προσθέτουν τη δική τους δυναμική στον εργασιακό χώρο μας, η εκπαίδευση αγκαλιάζει περισσότερους επαγγελματίες υγείας, η εγρήγορση ανεβαίνει στην κλίμακα προτεραιοτήτων και οι πρακτικές αντιμετώπισης αλγοριθμοποιούνται. Στην σταθερή επιμονή κάποιων μεγαλύτερων εργαζόμενων, προστέθηκε η προθυμία, η επιδεξιότητα, η εκπαίδευση νεότερων γιατρών/νοσηλευτών, η αναδιάρθρωση χώρων, το καλό κλίμα συνεργασίας κλπ. Οι πρακτικές ασκήσεις που είχαν γίνει για 3 συνεχή χρόνια στην Κω, από το μεταπτυχιακό «Διαχείριση Κρίσεων» της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών του Καθηγητή κ. Θ. Ρόζεμπεργκ, σε συνεργασία με τον Καθηγητή κ. Λέκκα, είχε πολύ μεγάλη θετική επίδραση στο Προσωπικό του Νοσοκομείου(4 νέοι μεταπτυχιακοί φοιτητές προστέθηκαν).

Αυτές οι αλλαγές αποτέλεσαν το κίνητρο για την επαναφορά του παλιού στόχου, την σύνταξη ενός εφικτού σχεδιασμού για αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων, μιας κλίμακας στα όρια της (μέγιστης) ανταπόκρισης από το Νοσοκομείο μας.

3.Γιατί χρειάζεται το Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών

Είναι αποδεδειγμένο ότι ο πανικός που προκαλείται σε μια φυσική καταστροφή (ή κι ένα πολύνεκρο δυστύχημα) αποσυντονίζει την αποτελεσματική ανταπόκριση αν δεν έχει προετοιμαστεί μια ακολουθία ενεργειών που πρέπει να γίνουν με συγκεκριμένη σειρά, σε συγκεκριμένους χώρους και χρόνους, με προκαθορισμένους ρόλους και σύνθεση ομάδων.

Στον πρόσφατο σεισμό, κατά γενική ομολογία, η τύχη μας βοήθησε και δεν θρηνήσαμε τον αριθμό θυμάτων που θα μπορούσε να υπάρχει αν η κατάρρευση π.χ. του μιναρέ γινόταν σε ώρα που η πλατεία σφύζει από κίνηση, η δε βαρύτητα των τραυματισμών δεν υπερέβαινε τις δυνατότητές μας, σε ανθρώπινη και τεχνική υποδομή. Σε περιπτώσεις όμως που η καταστροφή υπερβαίνει τις τοπικές δυνατότητες, προβλέπεται ακόμη και η αντιστροφή πάγιων ιατρικών αρχών στην προτεραιότητα διάσωσης των θυμάτων (π.χ. προτεραιότητα στην διάσωση όσων μπορούν να επιβιώσουν, η ελεγχόμενη αντί της αθρόας αυτόβουλης προσέλευσης εθελοντών κλπ. Απαιτείται η κατάλληλη επιστημονική εκπαίδευση για την ορθολογική, αποτελεσματική και ηθικά τεκμηριωμένη απόφαση των Υπεύθυνων Διαχείρισης. Το σχέδιο από μόνο του δεν σώζει σε καμιά κρίση. Προετοιμάζει πώς να οργανώσεις την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση στην φάση της κρίσης με την μεγαλύτερη δυνατή μείωση των δυσμενών συνεπειών της.

4.Το Σχέδιο του ΓΝΚΩ

Οι βασικές αρχές του Σχεδίου Εκτάκτων Αναγκών του ΓΝΚΩ τέθηκαν σε συνεργασία Επιστήμονα διεθνούς εμπειρίας (τ. Αρχίατρος Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού που είχε κληθεί στην Κω) και μεγάλου μέρους των εργαζομένων του διατομεακά. Μέρος της υλοποίησης του Σχεδίου είναι οι επιτοίχιες τρίχρωμες ταινίες σήμανσης και η ανάρτηση κατόψεων στο ισόγειο του Νοσοκομείου καθώς και άλλες μη εμφανείς ενέργειες που έχουν την πρόθυμη αποδοχή, στήριξη, συνεργασία εργαζόμενων και Διοίκησης. Παρότι δεν ολοκληρώθηκε τυπικά, είχε καθοριστική συμβολή στην επιτυχή αντιμετώπιση του συμβάντος γιατί το Προσωπικό είχε προσχεδιασμένους άξονες δράσης. Εύστοχα ειπώθηκε ότι στον σεισμό έγινε η «prova generale»του Σχεδίου. Ατομικές επαινετικές αναφορές στο Προσωπικό, νομίζω θα αδικούσαν την ομαδική δουλειά που παρήγαγε το καλό αποτέλεσμα, αξιοποιώντας και την βοήθεια των ιδιωτών και στρατιωτικών γιατρών, διασωστών κ.α. Αναμφίβολα, η συμβολή των Φορέων της Πολιτείας(:ΕΚΑΒ, Αστυνομία, Πυροσβεστική, Ταξιαρχία, Δήμος κλπ.)ήταν καθοριστική, ιδιαίτερα του ΕΚΑΒ-Πληρώματα/Συντονιστικό-που εξασφάλισε την ταχεία εκκένωση του Νοσοκομείου από τους τραυματίες.

5.Επόμενη Ημέρα

Νομίζω ότι με την αποκτηθείσα εμπειρία, την κριτική αξιολόγηση των πεπραγμένων, την αναγνώριση αδύναμων κρίκων στην αλυσίδα του σχεδίου μας, η βελτίωση της ανταπόκρισής μας είναι εφικτή τόσο σε έκτακτες όσο και σε καθημερινές συνθήκες, οργανωμένης βάσει πρωτοκόλλου, όχι προσωπικών πρακτικών ή ανώφελων ηρωισμών. Δεν χρειάζεται να χτυπάμε…ξύλο να μην (ξανα)συμβεί το κακό! Χρειάζεται έγκαιρη προετοιμασία, τακτική επικαιροποίηση, πρακτικές ασκήσεις και εκπαίδευση Προσωπικού. Χρειάζεται και την συνδρομή των Εκπροσώπων της Πολιτείας κι όταν έχουν φύγει τα φώτα της δημοσιότητας από το εκάστοτε μεγάλο συμβάν. Πέρα από Υπηρεσίες, Σχολεία κλπ , σε κάθε δημόσιο και ιδιωτικό χώρο, στη δουλειά ,στο σπίτι κ.α. θα ήταν χρήσιμο να υπάρχει ένα «σχέδιο» με την σειρά ενεργειών που πρέπει να γίνουν την κρίσιμη στιγμή.

Όσο κρατά (ακόμη) η πρόσφατη ευαισθητοποίηση και πριν επιστρέψουμε στον συνήθη εφησυχασμό και στο ξόρκισμα του Κακού, ας αξιοποιήσουμε θετικά την δυσάρεστη εμπειρία που βιώσαμε.