«Ξέρετε τι είναι να χτυπά το τηλέφωνο στις 2 τα ξημερώματα και να λένε “ερχόμαστε σε μία ώρα έχουμε άρρωστο, πεθαμένο” και να τρέχεις;»

Από τους παλαιότερος ναυτιλιακούς πράκτορες του νησιού, ο κ. Γιάννης Γκίκας, μιλά για την κρουαζιέρα και θυμάται τα κρουαζιερόπλοια που κατέπλεαν στη Ρόδο. Μαζί τους, θυμάται τα ευχάριστα αλλά και τα δυσάρεστα που έζησε τα 35 χρόνια στη δουλειά αυτή

Stella Solaris, Franca C, Stella Maris, Achille Lauro, Eugenio Costa, Jadran, Costa Riviera, Capitolio, Stella Oceanis… κρουαζιερόπλοια που κάποτε δόξασαν τη Ρόδο!

Και δεν ήταν μόνο αυτά, ήταν και πολλά άλλα που έκαναν ταξίδια στην περιοχή και προσέγγιζαν το λιμάνι, φέρνοντας τουρίστες από διάφορες χώρες για να δουν το νησί και τα αξιοθέατά του.

Οι παλαιότεροι τα θυμούνται πολύ καλά. Ήταν πλοία που έδιναν «ζωή» στη Ρόδο και στις επιχειρήσεις και μάλιστα, η Μεσαιωνική Πόλη γνώρισε μεγάλη άνθηση από τα ταξίδια τους.

Όμως η πρακτόρευση και η εξυπηρέτησή τους δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Με τα λιγοστά μέσα που υπήρχαν, ο πράκτορας έπρεπε να κάνει πολλά πράγματα και να είναι συνέχεια «πάνω από το τηλέφωνο» όπως αναφέρει ο κ. Γιάννης Γκίκας, ένας από τους παλαιότερους ναυτιλιακούς πράκτορες στη Ρόδο.

Σε συνέντευξη που μας παραχώρησε, μιλά για τη ζωή του, για τα πλοία που έρχονταν στη Ρόδο, την ανάπτυξη της κρουαζιέρας και τις δυσκολίες του επαγγέλματος, έχοντας πλέον αποσυρθεί μετά τη συνταξιοδότησή του, το 2000. Συνοδοιπόρος και βοηθός του όλα αυτά τα χρόνια η σύζυγός του, Ρούλα!

Κύριε Γκίκα, είστε από τους παλαιότερους ναυτιλιακούς πράκτορες στο νησί, από εκείνους που ξεκίνησαν πριν από πολλές δεκαετίες να ασχολούνται με την πρακτόρευση των πλοίων, βάζοντας τα θεμέλια για την ανάπτυξη της κρουαζιέρας στο νησί και την ευημερία του νησιού μας. Πώς ξεκινήσατε;
Ο αδελφός μου ήταν πράκτορας σε τρεις μεγάλες ιταλικές εταιρείες. Εγώ απολύθηκα αρχές του 1964 και το 1965 έπιασα δουλειά σε μία μεγάλη εταιρεία στην πλατεία Κύπρου.
Το πρώτο πλοίο που πρακτόρευσα ήταν το πλοίο “Stella Solaris”, το μικρό 94 μέτρων που έκανε δρομολόγια στη Μεσόγειο τον χειμώνα. Στη συνέχεια, ήρθε το “Semiramis” του Ποταμιάνου, που έκανε δρομολόγια Πειραιά – Ρόδο σε 36 ώρες και μετά το έκαναν κρουαζιερόπλοιο.
Το “Stella Solaris” το αγόρασε ο σεΐχης του Κατάρ και θα ερχόταν να το δει εδώ στη Ρόδο, με το “Ausonia” της Adriatica. Είπα τότε στον καπετάνιο να μείνει έξω από το λιμάνι γιατί μέσα είχε ο Ευθυμιάδης κάτι θηρία και αυτό ήταν μικρό και δε θα φαινόταν ωραίο. Πήγα με λάντζα και πήρα τον σεΐχη και με ρώτησε ο ιδιοκτήτης, «γιατί άφησες έξω το πλοίο»; Εγώ απάντησα ότι αν έμπαινε μέσα θα ήταν σαν βάρκα μπροστά στα άλλα… «Κόλα το» μου λέει δεν μπόρεσα να σκεφτώ αυτό που σκέφτηκες εσύ. Τελικά, το πήρε και το έκανε θαλαμηγό…
Άλλο κρουαζιερόπλοιο ήταν το “Stella Maris”, μια καναδέζικη ατμοκίνητη κορβέτα που την έκαναν πλοίο. Στη συνέχεια, είχαμε τα γιουγκοσλάβικα πλοία στις αρχές του 1965 που σταμάτησαν λίγο πριν το 2000. Άρχισαν να έρχονται και άλλες εταιρείες, όπως η Adriatica με το Capitolio, με δρομολόγια Ιταλία, Ελλάδα, Αίγυπτο… Η εταιρεία μεγάλωσε, την πρακτόρευε ο αδερφός μου, μετά τα πλοία της τα αγόρασε η Costa.
Ήταν μία μεγάλη οικογένεια και τα πλοία είχαν το όνομά τους και πίσω από αυτό είχαν το γράμμα C μετά πήραν ολόκληρο το όνομα “Costa”… Το πρώτο πλοίο της εταιρείας που ήρθε στη Ρόδο ήταν το “Franca C”. Κατασκευάστηκε το 1914 όταν έκανε ταξίδια στην Καραϊβική, ήταν πάντα γεμάτο γιατί είχε καλό φαγητό καλό σέρβις και ήταν καθαρό. Μετά από πολλά χρόνια ταξιδιών, το αγόρασε η Green Peace και το ονόμασε “Doulos”.
Μετά, βγήκε η εταιρεία Royal Cruise, η εταιρeία του εφοπλιστή Παναγόπουλου, ενώ είχα και μερικά γαλλικά πλοία…

Ποιο από όλα αυτά ήταν το πιο ωραίο κρουαζιερόπλοιο;
Το “Stella Solaris”, το μεγάλο όχι το μικρό. Δόξασε την ελληνική κρουαζιέρα. Το “Franca C”, το “Eugenio Costa” επίσης ήταν ένα στολίδι. Μετά ήρθαν το “Costa Classica”, “Costa Marina”, το “Italia” ήταν ένα ακόμα καταπληκτικό πλοίο και το “Achille Lauro” επίσης, που ερχόταν εδώ ήταν ωραίο πλοίο, ήταν αυτό στο οποίο έγινε τρομοκρατικό χτύπημα.

Τι κόσμος ερχόταν με αυτά τα πλοία; Ποιοι ταξίδευαν με αυτά τα κρουαζιερόπλοια;
Ταξίδευαν όλες οι κοινωνικές τάξεις, δεν υπήρχε καμία διάκριση στους επιβάτες αν κάποιος είχε καμπίνα Α κατηγορίας ή άλλη. Είτε ήσουν εκατομμυριούχος είτε υπάλληλος, η καμπίνα ήταν ίδια, το φαγητό ήταν ίδιο. Οι χοροί ήταν για όλους, όπως και οι μπουφέδες που γίνονταν το βράδυ στην πρύμνη των πλοίων. Και εγώ ήμουν συνέχεια σε ετοιμότητα να μη χρειαστούν κάτι…

Ήσασταν δηλαδή συνέχεια στο πόδι…
Ναι, πάνω από το τηλέφωνο γιατί τότε δεν είχαμε και κινητά.

Πήγαιναν όμως και εκδρομές οι επιβάτες τους. Πώς ήταν τότε;
Το “Eugenio Costa” για παράδειγμα, έβγαζε 24 λεωφορεία των 50 θέσεων για Λίνδο και η σύζυγός μου, μόλις έφευγαν τα πλοία από το λιμάνι έπαιρνε το αυτοκίνητό της και έπρεπε να τα προσπεράσει όλα, να πάει στη Λίνδο να ανέβει στην Ακρόπολη με τα εισιτήρια. Και όταν τελείωνε, κατέβαινε κάτω, πήγαινε στη βρύση στην πλατεία και έβρεχε τα πόδια της…
Πολλές φορές είχε δύο μαζί κρουαζιερόπλοια, εκεί ήταν δύσκολα τα πράγματα γιατί δεν είχαμε λεωφορεία… Και τι κάναμε; Tου ενός βαποριού το;yς στέλναμε το πρωί Λίνδο και του άλλου στην πόλη και το απόγευμα τα κάναμε αντίστροφα.

Πουλούσαν και τότε εκδρομές στα πλοία;
Υπήρχαν μέσα στα πλοία κάποιες κοπέλες, οι Hostess και ενημέρωναν τους επιβάτες. Πουλούσαν πολλές εκδρομές… Μια μέρα πριν, μας έπαιρναν τηλέφωνο και μας έλεγαν ότι για Λίνδο έχει τόσα άτομα για την πόλη τόσα και εμείς έπρεπε να κανονίσουμε ξεναγούς και λεωφορεία.

Και πού βρίσκατε λεωφορεία;
Όλα τα γραφεία της Ρόδου μας έδιναν τότε λεωφορεία και μία φορά χρειάστηκε να πάρουμε και ένα του ΚΤΕΛ. Μάλιστα, τότε τα λεωφορεία δεν είχαν κλιματισμό και φανταστείτε στην περιοχή της Λίνδου τι ζέστη είχε… Το μόνο παράπονο που είχαμε όλα αυτά τα χρόνια της δουλειάς ήταν ότι μία Αμερικάνα έστειλε επιστολή στον ΕΟΤ και μας κατήγγειλε ότι … δεν την πήραμε με το λεωφορείο στην Ακρόπολη της Λίνδου, γιατί η εκδρομή έγραφε… Λίνδος και εκείνη ανέβηκε στην Ακρόπολη με τα πόδια.

Λέτε αλήθεια; Tο έκανε αυτό;
Φυσικά… ο ΕΟΤ μας πήρε τηλέφωνο και μας ενημέρωσε, λέγοντας ότι θα μας στείλει την επιστολή να τη δούμε… για πλάκα… Ο ΕΟΤ τής απάντησε βέβαια ότι δεν υπήρχε δρόμος που να οδηγεί στην Ακρόπολη της Λίνδου.
Μία άλλη φορά, πήγε κάποια άλλη τουρίστρια να βγάλει φωτογραφία και ανέβηκε πάνω στο στηθαίο προς την πλευρά της θάλασσας και έπεσε στα βράχια και πήγαμε και τη μαζέψαμε με βάρκα. Ήταν νεκρή.
Και ξέρετε, εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν γραφεία κηδειών, τα κάναμε εμείς όλα… έπρεπε να πάρουμε πιστοποιητικό θανάτου, να βρούμε φέρετρο με σιδερένιο εσωτερικό, να έρθει τελωνειακός, αστυνομικός και λιμενικός για να δουν ότι βάζουμε τον νεκρό μέσα και παρουσία τους, το κολλούσαμε, το σφραγίζαμε και βάζαμε μολυβδοσφραγίδα για να σταλεί με το αεροπλάνο, που χρειάζονταν πολλά χρήματα τότε, στην Αμερική…

Κάτι άλλο που έμεινε στη μνήμη σας;
Μία γυναίκα από το μεγάλο “Stella Solaris” είχε ένα πρόβλημα υγείας και την πήγαμε στην κλινική του Καραγιάννη. Είχε εξωμήτριο κύηση και δεν το γνώριζε… θα πέθαινε και το λέω στον άντρα της που ήταν βουλευτής στο Μεξικό, ένας πολύ πλούσιος βιομήχανος γιατί ήταν από το Μεξικό η γυναίκα αυτή… Μας είπε εκεί ο γιατρός, ότι πρέπει να κάνουμε επέμβαση και αποφασίσαμε να γίνει η επέμβαση.
Έμεινε δέκα μέρες στην κλινική και άλλες 15 μέρες στο ξενοδοχείο “Grand Hotel”. Εγώ την έβλεπα κάθε μέρα, με εντολή της εταιρείας, της έπαιρνα λουλούδια και όταν έφυγε, μου χάρισε μία κρυστάλλινη αχιβάδα που μέσα είχε ένα αληθινό μαργαριτάρι.
Κι εγώ, για να περνά η ώρα της, της είχα δώσει ένα βιβλίο με τα αγριολούλουδα της ελληνικής φύσης και μου είπε χίλια ευχαριστώ. Με κάλεσαν να πάω στην πατρίδα τους με όλα τα έξοδα πληρωμένα. Δεν πήγαμε, ήταν δύσκολο τότε. Έπρεπε να πάμε Φρανκφούρτη, Νέα Υόρκη, Μεξικό και μετά στο Ακαπούλκο που έμενε, ήταν πολύ δύσκολο για μας.
Τότε, είχε κάνει και μεγάλο σεισμό στο Μεξικό και προσπαθούσε ο σύζυγος να πάρει τηλέφωνο από το γραφείο μας αλλά δεν μπορούσε. Τελικά, μετά από πολλές δυσκολίες επικοινώνησε με το σπίτι του γιατί είχε ένα μικρό παιδί πίσω, μίλησε με τους δικούς του και όταν έφευγαν, μας αγκάλιασαν και μας φιλούσαν…

Το μαργαριτάρι το φυλάξατε;
Ναι, το φύλαξα, το έχω ενθύμιο. Έχει συναισθηματική αξία για εμένα… ο γιατρός της στο Μεξικό είπε ότι της κάνανε μία τέλεια επέμβαση στη Ρόδο… Στη δουλειά μας είχαμε πολλά ευχάριστα αλλά και πολλά δυσάρεστα.

Θα πρέπει να διακινούνταν πολλά χρήματα στην αγορά… Πότε ήταν η άνθηση της κρουαζιέρας στη Ρόδο;
Η Παλιά Πόλη πλούτισε από αυτούς τους επιβάτες. Η άνθηση της κρουαζιέρας ήταν από το 1970 μέχρι περίπου το 2000. Μετά μεγάλωσαν τα πλοία και μίκρυναν τα λιμάνια, δεν είχαν πού να μπουν να φέρουν κόσμο, ήταν ένα πρόβλημα… Η Ακαντιά όταν έγινε, βοήθησε πολύ…

Όταν ξεκινήσατε εσείς, τι λιμενικές εγκαταστάσεις είχαμε;
Τίποτα… όλα ήταν μπροστά στο Τελωνείο, αυτό είχαμε μόνο και δένανε με πρυμάτσα, έμπλεκαν και οι άγκυρές τους με τη φουρτούνα και εκεί ήταν το δράμα. Μου έτυχαν τέτοια, για παράδειγμα, το “Stella Maris” έμπλεξε η άγκυρά του με την άγκυρα κάποιου άλλου πλοίου είχε σοροκάδα και έσερνε το ένα το άλλο, χρειάστηκε να κόψουν την αλυσίδα με οξυγόνο για να ελευθερωθούν. Με ανάποδες κινήσεις έκαναν μανούβρες γιατί την πλώρη δεν μπορούσαν να την κινήσουν… είχαμε τέτοιες περιπτώσεις.

Πηγαίνανε και στο γυψάδικο στη Λάρδο. φουντάριζε το πλοίο. έριχνε βάρκες και έβγαζε τον κόσμο. Στον κόλπο των Τριαντών υπήρχε μία ιταλική σιδερένια προβλήτα και βγάζαμε και εκεί κόσμο.

Οι καπετάνιοι από πού ήταν;
Στα ελληνικά πλοία ήταν Έλληνες, στα ιταλικά ήταν Ιταλοί, στα γαλλικά Γάλλοι… Σε ένα αγγλικό που πρακτόρευα, εναλλάσσονταν ένας Σουηδός με έναν Γάλλο.

Ποιοι ήταν οι καλύτεροι, οι πιο επιδέξιοι;
Εξαρτιόταν από το βαπόρι, όλα δεν ήταν ίδια, άλλο υπακούει στις κινήσεις του καπετάνιου και άλλο όχι και όχι μόνο αυτό… έλεγε να κάνει πρόσω και δεν πήγαινε, οπότε σε έπαιρνε ο αέρας και όπου σε έβγαζε… δεν είχε προπελάκια τότε στις πλώρες, ήταν δύσκολα.

Και τα πληρώματα;
Το ίδιο με τους καπετάνιους. Υπήρχαν και πολλοί διαφόρων εθνικοτήτων, ειδικά τα ιταλικά είχαν Ιταλούς και Φιλιππινέζους που είναι καλοί ναυτικοί, στα γιουγκοσλάβικα ήταν μόνο Γιουγκοσλάβοι.
Ένα γαλλικό που είχα πρακτορεύσει ήταν όλοι Γάλλοι και μάλιστα, θυμάμαι μου ζήτησαν ψωμί γιατί είχε χαλάσει ο φούρνος τους και πήρα τον φροντιστή και τον πήγα στους φούρνους της Ρόδου και αφού επιστρέψαμε, μου είπε: «αυτά τα ψωμιά δεν κάνουν ούτε για τους… χοίρους! Δεν θα πάρουμε ψωμί…» Τηλεφωνήσαμε στο Ηράκλειο, μίλησε αυτός με κάποιο φούρναρη να ετοιμάσει ψωμί, μίλησαν στα Αγγλικά και συνεννοήθηκαν τι ψωμί να φτιάξουν…

Θέλω κ. Γκίκα να συγκρίνετε τη δική σας εποχή με τη σημερινή…
Σήμερα, τα βαπόρια είναι μεγαλύτερα, πιο ασφαλή, όμως προσπαθούν να κρατούν τον κόσμο μέσα για να δουλεύουν τα μπαρ και τα εστιατόρια, ενώ πριν αυτό δε γινόταν. Και το βαπόρι στο λιμάνι κάθεται ελάχιστες ώρες ενώ πρώτα έκαναν τα αδύνατα δυνατά να πάνε στο επόμενο λιμάνι για να βγει ο κόσμος έξω… Έχουν λειτουργικά έξοδα αλλά πάμε σε αισχροκέρδεια πλέον.

Πήγατε ποτέ ταξίδι με κάποιο από τα πλοία που πρακτορεύατε;
Οι μέρες ήταν πάντα τόσο φορτωμένες και πολλές φορές είχα δύο και τρία πλοία. Δεν είχα χρόνο να πάω ταξίδι… τι κάναμε λοιπόν με τη γυναίκα μου; Αυτά τα πλοία όταν έφευγαν από εδώ πήγαιναν Κουσάντασι, μετά Πάτμο και μετά συνέχιζαν. Μπαίναμε μέσα σε αυτά, πηγαίναμε στο Κουσάντασι και στη συνέχεια, βγαίναμε στην Πάτμο και από εκεί περνούσε πλοίο για Ρόδο και μπαίναμε. Η γυναίκα μου με τον γιο μας πήγε αλλά εγώ, λόγω δουλειάς, δεν μπορούσα, ήταν αδύνατο…

Το μεγαλύτερο κρουαζιερόπλοιο που ήρθε στη Ρόδο και πρακτορεύσατε ποιο ήταν;
Το “Eugenio Costa”, αλλά και το “Rotterdam”. Μάλιστα, αυτό ήταν το «στολίδι» της παγκόσμιας ναυπηγικής, σήμερα δεν ταξιδεύει πια είναι κάπου στην Ολλανδία και καταβάλλεται προσπάθεια να μην πάει για διάλυση… και το “France” ήταν ένα πραγματικό «θηρίο» για την εποχή του ήταν από τα μεγαλύτερα που ταξίδευαν και έριχνε άγκυρα έξω από τον φάρο και εγώ φοβόμουν γιατί ήταν πολύ κοντά.

Την τελευταία μέρα σας στη δουλειά τη θυμάστε;
Τη θυμάμαι… εμείς είχαμε κάποιες εταιρείες και τους είπαμε ότι αποχωρούμε και θέλουμε να βρείτε μόνοι σας πράκτορες, καθώς εμείς δεν θα σας προτείνουμε κάποιον γιατί δε θέλουμε να τα χαλάσουμε με τους συναδέλφους μας. Και έτσι, μείναμε άλλον ένα μήνα μέχρι να βρουν πράκτορες. Στεναχωρηθήκαμε λίγο αλλά από την επόμενη μέρα κοιμόμασταν και τα Σάββατα και τις Κυριακές και τα Χριστούγεννα και το Πάσχα! Ξέρετε τι είναι να είσαι stand by ανά πάσα στιγμή μέρα – νύχτα όλο τον χρόνο, να χτυπά το τηλέφωνο στις 2 τα ξημερώματα και να λένε «ερχόμαστε σε μία ώρα έχουμε άρρωστο, πεθαμένο» και να τρέχεις;

Σήμερα κατεβαίνετε στο λιμάνι; Βλέπετε τα κρουαζιερόπλοια;
Επειδή το πάρκινγκ είναι δύσκολο, δεν πάμε… παλιά πηγαίναμε. Βλέπω τα βαπόρια από μακριά, τα βλέπω τα καμαρώνω αλλά δε μου αρέσουν, πολύ μεγάλα, τετράγωνα, με πολύ κόσμο…
«…Προσοχή παρακαλώ, παρακαλούνται οι κύριοι επισκέπτες όπως αποβιβαστούν του σκάφους, το σκάφος είναι έτοιμο να αποπλεύσει». Αυτά ήταν τα λόγια με τα οποία ο κ. Γκίκας αποχαιρέτισε το κρουαζιερόπλοιο “Costa Riviera”, για το επόμενο λιμάνι.
«Αυτό το πλοίο τώρα δεν ταξιδεύει, έχει πάει για παλιοσίδερα… χαιρετηθήκαμε με τους ανθρώπους και έκανα ανακοίνωση από τα μεγάφωνα στα Ελληνικά για τους επισκέπτες που ανέβαιναν πάνω» λέει για το τελευταίο πλοίο που πρακτόρευσε, το τελευταίο του πλοίο πριν αποσυρθεί και συνταξιοδοτηθεί μετά από 35 χρόνια δουλειάς.
Σήμερα, «μοιράζει» τον χρόνο του ανάμεσα στη Ρόδο, όπου ζει μόνιμα με τη σύζυγό του και στο Καστελλόριζο, τον τόπο καταγωγής του, έχοντας επισκευάσει εκεί το πατρικό του σπίτι στο οποίο έζησε με την οικογένειά του, ευτυχισμένα αλλά και δύσκολα χρόνια!