Η έκρηξη προκλήθηκε από ύποπτα καύσιμα – Εγκληματική αμέλεια, αδιαφορία και ολιγωρία των κυβερνήσεων ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, επί σειρά ετών – Προκύπτουν πολιτικές και ποινικές ευθύνες υπουργών και όλων των εμπλεκομένων ανώτερων στελεχών, κρατικών και ιδιωτικών εταιρειών
Του Νίκου Γεωργιάδη
Η έκθεση διερεύνησης του δυστυχήματος στα Τέμπη αποτελεί πλέον διαχρονικό κόλαφο κατά της λειτουργίας του Ελληνικού Κράτους και κομβικό στοιχείο για την διαχρονική εγκληματική αμέλεια και συστηματική υπονόμευση κανονισμών και δεσμεύσεων της Ελληνικής Πολιτείας έναντι των Πολιτών της.
Συστηματική και εκούσια υπονόμευση της ανάπτυξης του Σιδηροδρόμου στην Ελλάδα. Συστηματική και εκούσια υπονόμευση εκτέλεσης δεσμεύσεων όπως την ολοκλήρωση της σύμβασης 717. Διαχρονική ανεπάρκεια σε ειδικευμένο προσωπικό. Συστηματική αγνόηση των τρόπων και μεθόδων λειτουργίας των σιδηροδρόμων στις χώρες μέλη της ΕΕ. Εγκληματική καθυστέρηση στην σύσταση και λειτουργία της Επιτροπής Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών ατυχημάτων. Προφανής εγκληματική αμέλεια συντήρησης των στοιχείων στ0ν τόπο της τραγωδίας μέχρις σημείου προσωπικής εγκληματικής ευθύνης των αρμοδίων αρχών. Απίστευτη ανικανότητα, ανεπάρκεια και πλημμελής εκπαίδευση των Σταθμαρχών του Δικτύου. Πλημμελής εκπαίδευση Μηχανοδηγών. Ανυπαρξία συστηματικών ελέγχων στο Δίκτυο.
Όλα τα παραπάνω και μία σειρά από επιπρόσθετα σφάλματα και διαπιστωμένες ελλείψεις, προκάλεσαν την τραγωδία στα Τέμπη και θα προκαλέσουν στο μέλλον και άλλες τραγωδίες.
Χωρίς αμφιβολία προκύπτουν ποινικές και πολιτικές ευθύνες για ανθρωποκτονία από αμέλεια, συστηματική παραβίαση κανονισμών και διατάξεων, εγκληματική καθυστέρηση στην λήψη αποφάσεων, εγκληματική καθυστέρηση στην ολοκλήρωση δεσμεύσεων, εγκληματική καθυστέρηση στην εγκατάσταση και λειτουργία συστημάτων ασφαλείας.
Οι κατηγορίες αυτές προφανώς και απευθύνονται στο πολιτικό και διοικητικό ανώτατο και ανώτερο προσωπικό της Πολιτείας και των εμπλεκομένων θεσμών και εταιρειών, δημοσίου ή ιδιωτικού Δικαίου. Προφανώς και το έγκλημα κατά περίπτωση είναι διαχρονικό και όχι στιγμιαίο. Πρόφανώς οι κατηγορίες αυτές αφορούν τους Υπουργούς που διαχειρίστηκαν την υλοποίηση της σύμβασης 717, Σπίρτζη και Καραμανλή, του αρμόδιους Υφυπουργούς, του CEO της ΤΡΕΝΟΣΕ , της ΡΑΣ, της Hellenic Trains. Επί του πεδίου τώρα. Οι κατηγορίες που αφορούν την εξαφάνιση στοιχείων, πλημμελή άσκηση καθηκόντων από τους αρμόδιους φορείς, στρέφονται κατά των στελεχών της Πυροσβεστικής, της ΕΛΑΣ , της ΕΥΠ και εκείνων των αρμόδιων δικαστικών αρχών που δεν έσπευσαν να διασφαλίσουν την ακεραιότητα του χώρου της Τραγωδίας, ο οποίος όπως προκύπτει είναι και χώρος εγκλήματος. Τέλος ακέραια πολιτική ευθύνης φέρει ο νυν πρωθυπουργός αφού επί της δικής του πολιτικής βάρδιας έγινε το δυστύχημα αλλά και μέρος πολιτικής ευθύνη φέρει και ο προηγούμενος πρωθυπουργός ο οποίος δεν φρόντισε επί των ήμερων του να δρομολογήσει απαιτούμενες ενέργειες.
Η Πυρόσφαιρα
Είναι σαφές. Η τεράστια έκρηξη που σημειώθηκε μετά την σύγκρουση δεν οφείλεται στους μετασχηματιστές. Ούτε σε έλαια σιλικόνης ούτε σε κάποια μπουκάλα υγραερίου. Κατά του ερευνητές οφείλεται πιθανώς στην ύπαρξη κάποιου υπόπτου καυσίμου. Όλη η κυβερνητική φιλολογία που αναπτύχθηκε και όλη η προσπάθεια αποσιώπησης των πραγματικών συνθηκών που οδήγησαν στο δυστύχημα τελικά οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην επιβάρυνση του πολιτικού και ποινικού κατηγορητηρίου κατά των αρμοδίων πολιτικών ,πολιτειακών και διοικητικών υπευθύνων.
Τέλος, οι ευθύνες των κατωτέρων παραγόντων σε αυτήν την τραγωδία, του Σταθμάρχη και του Μηχανοδηγού, είναι αυταπόδεικτες. Το έγκλημα είναι στιγμιαίο. Για τον Μηχανοδηγό δεν θα μάθουμε ποτέ. Για τον Σταθμάρχη τα ξέρουμε ήδη όλα.
Όλα τα παραπάνω τα γνωρίζουμε, ανεπίσημα, από την πρώτη στιγμή. Ο αρμόδιος Υπουργός παραιτήθηκε για να «διευκολύνει τον πρωθυπουργός του, αλλά κοινή συναινέσει διεκδίκησε εκ νέου το χρίσμα στις βουλευτικές εκλογές και είναι μέλος της Βουλής των Ελλήνων. Πρόκειται για 6τον Κώστα Καραμανλή τον νεότερο. Ο κ. Σπίρτζης σιωπά καθώς και η πολιτική δομή στην οποία ανήκει. Φέρει την ευθύνη που του αναλογεί. Πολιτική και Ποινική.
Τέλος τα ανώτατα στελέχη των εμπλεκομένων κρατικών, ιδιωτικών, θεσμικών και εξωθεσμικών φορέων ήδη θα έπρεπε να κρατούνται μέχρι νεωτέρας , δηλαδή ,μέχρι να ολοκληρωθεί το πόρισμά της κύριας ανάκρισης. Εφθασε η ώρα και την απονομής ευθυνών σε εκείνους τους δικαστικού παράγοντες που αμέλησαν να επιβάλουν τους κανόνες διεξαγωγής άρτιας διερεύνησης του δυστυχήματος και όχι μόνον στα Τέμπη αλλά και στους χώρους φόρτωσης των βαγονιών και επί του συνόλου του Σιδηροδρομικού Δικτύου.
Όλα δείχνουν πώς 24 ώρες πριν την μαύρη επέτειο, βιώσαμε στην κυριολεξία μία περιγραφή νεκροτομής ενός προαναγγελθέντος και προδιαγεγραμμένου εγκλήματος. Δεν υπάρχει πλέον χώρος για συγνώμες αφού από τότε που εφευρέθηκε η συγνώμη πέθανε το φιλότιμο. Εδώ μιλάμε για πολιτικές και ποινικές ευθύνες και εμπλοκή του πολιτικού συστήματος σε ένα έγκλημα. Μιλάνε για ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΓΟΣ.
Πόρισμα Τέμπη: Δείτε όλο το κείμενο του ΕΟΔΑΣΑΑΜ στα αγγλικά για την τραγωδία
Η 178 σελίδων έκθεση καταδεικνύει το μείγμα των παθογενειών που οδήγησαν στην τραγωδία – Τα ευρήματα αποκαλύπτουν σοβαρές ελλείψεις ασφαλείας στον ΟΣΕ
Η 178 σελίδων έκθεση για τα Τέμπη καταδεικνύει το μείγμα των παθογενειών που οδήγησαν στην τραγωδία και σε αυτήν συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων η διαχρονική αδιαφορία κυβερνήσεων για τον ελληνικό σιδηρόδρομο, την σειρά των ανθρωπίνων λαθών, τις ελλείψεις σε εξοπλισμό και συντήρηση υποδομών που έφεραν την τραγωδία.
Το πόρισμα σημειώνει ότι η προέλευση της πυρόσφαιρας που καταγράφηκε μετά τη σύγκρουση δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί και απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση από εξειδικευμένα επιστημονικά κέντρα του εξωτερικού. Θεωρείται ότι βρέθηκε άγνωστης προέλευσης καύσιμο, ενώ 5 έως 7 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους όχι από τη σύγκρουση αλλά από την έκρηξη. Εν τω μεταξύ, το γερμανικό ινστιτούτο που μελετά την επιβραδυντική ικανότητα των υλικών των βαγονιών δεν έχει ακόμα ολοκληρώσει την έρευνά του.
Δείτε το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ στα Αγγλικά
Τα ευρήματα αποκαλύπτουν σοβαρές ελλείψεις ασφαλείας στον ΟΣΕ, ανεπάρκειες στην εκπαίδευση και αξιολόγηση του προσωπικού, καθώς και δυσλειτουργίες της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), η οποία έχει εποπτική αρμοδιότητα.
Όπως αναφέρει στην σύνοψή του το πόρισμα, ο σταθμάρχης Λάρισας δεν χρησιμοποίησε την αυτοματοποιημένη μέθοδο προκειμένου να ορίσει τη διαδρομή για τον συρμό IC-62 για να φύγει από τον σταθμό Λάρισας προς τα βόρεια, προς Νέους Πόρους, βάσει της οποίας θα είχαν ρυθμιστεί σωστά όλες οι αλλαγές. Αντίθετα, χειρίστηκε τις μεμονωμένες αλλαγές χειροκίνητα και, ενώ το έκανε, ξέχασε να τοποθετήσει τις αλλαγές 118 A/B στην «κύρια» θέση, οδηγώντας έτσι τον συρμό IC-62 προς την αντίθετη κατεύθυνση από την κανονική διαδρομή. Αυτό το λάθος εξακολούθησε να περνάει απαρατήρητο από τον σταθμάρχη μετά από την αναχώρηση του IC-62.
Στην ίδια σύνοψη σημειώνεται «αυτές οι ενέργειες και οι αποφάσεις του σταθμάρχη πρέπει να γίνουν κατανοητές στο δύσκολο επιχειρησιακό πλαίσιο το οποίο είχε να αντιμετωπίσει εκείνο το βράδυ. Δεδομένων των διαθέσιμων στοιχείων, είναι πολύ απίθανο ο σταθμάρχης να είχε την πρόθεση να βάλει τον συρμό IC-62 στην αντίθετη τροχιά. Ο πίνακας ελέγχου που έπρεπε να χρησιμοποιήσει για τον απομακρυσμένο χειρισμό των αλλαγών μπορεί να είναι εύκολος στη χρήση από πιο έμπειρους σταθμάρχες, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση όταν ο σταθμάρχης δεν είναι αρκετά έμπειρος. Αυτό ίσχυε για τον σταθμάρχη εκείνης της βάρδιας, καθώς ο πίνακας ελέγχου περιείχε χρήσιμες πληροφορίες σε διαφορετικά σημεία, χρησιμοποιήθηκαν εναλλακτικά διαφορετικοί τρόποι λειτουργίας των αλλαγών και δεν υπήρχαν σαφείς γραπτές οδηγίες».
Παράλληλα σημειώνεται ότι λόγω των ελλείψεων, υπήρχε μεγάλος φόρτος εργασίας στους μηχανοδηγούς. «Επιπλέον, ο κανονικός φόρτος εργασίας του επιβαρύνθηκε ιδιαίτερα από μια σειρά πρόσθετων παραγόντων. Υπήρξε μια σειρά από τεχνικές βλάβες, τόσο προσωρινές όσο και πιο μόνιμες, οι οποίες δημιούργησαν πρόσθετες αρμοδιότητες ή δυσχέραναν τα καθήκοντά του. Έπρεπε να αντιμετωπίσει έναν άνευ προηγουμένου αριθμό επικοινωνιών, πολλές από τις οποίες δεν είχαν άμεση σχέση με το καθήκον του να ελέγχει την κυκλοφορία των τρένων. Επιπλέον, ο σχεδιασμός του περιβάλλοντος εργασίας, λόγω της θέσης των διαφόρων μέσων που χρησιμοποιούνται, δεν επιτρέπει τη διεξαγωγή συνομιλιών και ταυτόχρονα την παρακολούθηση της κυκλοφορίας των τρένων. Τέλος, την προσοχή του και την συναισθηματική του κατάσταση, επηρέασε η διόρθωση ενός λάθους που έκανε, όταν προηγουμένως καθόρισε τη διαδρομή για ένα άλλο εισερχόμενο, τοπικό τρένο» αναφέρεται.
Ακολούθως, η άδεια για την αμαξοστοιχία IC-62, να αναχωρήσει από τον σταθμό Λαρίσης προς βορρά, δόθηκε προφορικά από τον σταθμάρχη Λάρισας και δεν επιβεβαιώθηκε μέσω επανάληψης από τους μηχανοδηγούς της IC-62. Αυτό έμεινε χωρίς αντίδραση από τον σταθμάρχη, αφήνοντας ασαφές το πώς έγινε κατανοητό το μήνυμα από τους μηχανοδηγούς. Αυτή η αλληλουχία δραστηριοτήτων επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τη γενική έλλειψη αυστηρής εφαρμογής της προδιαγεγραμμένης μεθοδολογίας δομημένης επικοινωνίας. Επιπλέον, η μεθοδολογία που ορίζεται στους ελληνικούς κανονισμούς είναι ξεπερασμένη σε σύγκριση με τα πιο πρόσφατα διεθνή πρότυπα. Τέλος, η χρήση ενός ανοιχτού καναλιού ραδιοεπικοινωνίας, όπως συνηθίζεται στους ελληνικούς σιδηροδρόμους, δεν επιτρέπει άμεσες και χωρίς διακοπή επικοινωνίες ασφαλείας μεταξύ σταθμάρχων και μηχανοδηγών.
Όπως καταλήγει το πόρισμα αναφορικά με τους αιτιώδεις παράγοντες που οδήγησαν στην τραγωδία, «Εν τέλει ξεπεράστηκε το πιθανό (χρονικό) όριο, στο οποίο οι μηχανοδηγοί του IC-62 θα μπορούσαν να αντιδράσουν στις αντικρουόμενες πληροφορίες μεταξύ της θέσης των αλλαγών και της χορηγηθείσας άδειας κυκλοφορίας. Αν και ήταν αναμενόμενο να σταματήσουν μπροστά από τις λανθασμένα ρυθμισμένες αλλαγές 118 A/B και να επικοινωνήσουν με τον σταθμάρχη για να λάβουν σαφείς οδηγίες, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι μηχανοδηγοί της αμαξοστοιχίας IC-62 αντέδρασαν στη θέση των αλλαγών, η οποία δεν ήταν συμβατή με τη ληφθείσα εντολή. Ο κύριος παράγοντας που μπορεί να το εξηγήσει αυτό, είναι ότι ήταν συνηθισμένο φαινόμενο να κατευθύνονται οι μηχανοδηγοί στην αντίθετη γραμμή. Αυτό είχε συμβεί και νωρίτερα την ίδια ημέρα στο επίμαχο τμήμα, μεταξύ Λάρισας και Νέων Πόρων. Επίσης, οι εμπλεκόμενοι μηχανοδηγοί οδήγησαν στην αντίθετη γραμμή για να φτάσουν στο σταθμό Λαρίσης, από το Παλαιοφάρσαλο».
Οι υποκείμενοι παράγοντες – Οι διαχρονικές παθογένειες των σιδηροδρόμων
Όσον αφορά στους υποκείμενους παράγοντες, «ο ελληνικός σιδηροδρομικός τομέας υπέφερε πολύ από τις οικονομικές κρίσεις που ξεκίνησαν στα τέλη του 2009 και κορυφώθηκαν το 2010. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την κακή συντήρηση και την όλο και πιο υποβαθμισμένη υποδομή και μια διαρθρωτική έλλειψη προσωπικού, απαραίτητου για να συνεχίσει να παρέχει τις συνήθεις υπηρεσίες. Το σιδηροδρομικό σύστημα δεν είχε ανακάμψει από αυτή την κατάσταση μέχρι τις αρχές του 2023».
«Ο διαχειριστής υποδομής ΟΣΕ δεν προβαίνει σε προληπτική συντήρηση των υποδομών ελέγχου, τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης. Παρεμβάσεις πραγματοποιούνται όταν αποτυγχάνουν (κρίσιμα) στοιχεία, ακόμη και για έργα ανάταξης που παραδίδονται εν μέρει σε χρήση. Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο ο ΟΣΕ διαχειρίζεται τις ικανότητες των σταθμαρχών του δεν εγγυάται ότι είναι ικανοί για τις εργασίες που σχετίζονται με την ασφάλεια για τις οποίες είναι υπεύθυνοι και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Επίσης, δεν είχε πραγματοποιηθεί μεθοδευμένη παρακολούθηση της απόδοσης κανενός από τους σταθμάρχες, με αποτέλεσμα ο ΟΣΕ να μην έχει εικόνα για την όποια επιδείνωση στην ποιότητα εκτέλεσης εργασιών που σχετίζονται με την ασφάλεια», σημειώνεται στο πόρισμα.
Όπως αναφέρεται, «δεν λαμβάνονταν υπόψη από τον ΟΣΕ οι απαραίτητες αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπων και άλλων στοιχείων ενός κοινωνικοτεχνικού συστήματος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο χρησιμοποιούμενος εξοπλισμός, οι απαιτούμενες εργασίες, το διαθέσιμο περιβάλλον εργασίας και οι γενικές οργανωτικές ρυθμίσεις να εξαντλούν τα όρια του επιχειρησιακού προσωπικού πέρα από αυτό που είναι ανθρωπίνως αποδεκτό με βιώσιμο τρόπο. Επικρατούσε μια ισχυρή πεποίθηση ότι όλοι οι λειτουργικοί κίνδυνοι μπορούν να ελεγχθούν με την αυστηρή εφαρμογή κανόνων, υπό όλες τις συνθήκες».
Αυτό είχε επίσης αντίκτυπο στους μηχανοδηγούς, οι οποίοι αντιμετώπιζαν αλλαγές λόγω συνεχών εργασιών στη γραμμή ή/και βλαβών σε καθημερινή βάση, κάτι που απαιτούσε συνεχή εγρήγορση και υψηλό επίπεδο ανθεκτικότητας. Στο πλαίσιο αυτό, η Hellenic Train δεν μπόρεσε να αποδείξει ότι παρείχε συνεχή εκπαίδευση στους μηχανοδηγούς της, ιδίως για επικοινωνίες που σχετίζονται με την ασφάλεια και για σχετικές μη τεχνικές.
Σχέδιο αναβάθμισης του σιδηροδρόμου
Η σύσταση του ΕΟΔΑΣΑΑΜ το 2023, σχεδόν δύο δεκαετίες μετά την υποχρέωση της Ελλάδας να το πράξει βάσει ευρωπαϊκής οδηγίας, αποτελεί κρίσιμο βήμα για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων. Ωστόσο, η στελέχωση του οργανισμού με εμπειρογνώμονες έγινε μόλις μετά το δυστύχημα, γεγονός που υπογραμμίζει τη διαχρονική καθυστέρηση στη λήψη μέτρων για την προστασία της ανθρώπινης ζωής.
Μαρινάκης: Το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ αποδεικνύει ότι δεν έγινε συγκάλυψη
«Ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ λέει «καμία εντολή από κανένα κυβερνητικό στέλεχος». Ο κ. Ανδρουλάκης που έδινε συνέντευξη χωρίς να διαβάσει το πόρισμα τι έχει να πει;» σχολίασε, επίσης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος
Όπως είπε ο κ. Μαρινάκης αυτό προκύπτει «πρώτον από την ίδια την ύπαρξη και τη στελέχωση ενός ανεξάρτητου οργανισμού. Κατηγορία που εμείς θέλουμε να απορρίψουμε και το κάνουμε με μεγάλη ένταση, είναι αυτή της συγκάλυψης. Κυβέρνηση που θέλει να συγκαλύψει δεν συστήνει και στελεχώνει αυτόν τον οργανισμό. Έκαναν συστάσεις που είναι παρακαταθήκη. Το «ποτέ ξανά» που είναι αίτημα που για να έχει νόημα πρέπει να έχει και συγκεκριμένες συστάσεις για ασφαλή σιδηρόδρομο».
«Το δεύτερο είναι η αναφορά στη σελίδα 116 του πορίσματος που απαντά στις αιτιάσεις της αντιπολίτευσης και ειδικά του ΠΑΣΟΚ για «μπάζωμα με δόλο». Στο πόρισμα αναφέρεται ότι «όλοι λειτουργούσαν με ρόλο παρατηρητή, χωρίς κανείς να δίνει εντολές». Είναι δεδομένο ότι το πόρισμα εντοπίζει αστοχίες ή ενδεχόμενες αστοχίες στο πεδίο που δείχνουν κακό συντονισμό επιχειρησιακά. Η κατηγορία που απορρίπτουμε δεν είναι η διερεύνηση των χειρισμών στο πεδίο, η κατηγορία της αντιπολίτευσης μιλά για μπάζωμα με δόλο μετά τη συγκάλυψη».
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος υπογράμμισε, επίσης, ότι «ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ λέει «καμία εντολή από κανένα κυβερνητικό στέλεχος». Ο κ. Ανδρουλάκης που έδινε συνέντευξη χωρίς να διαβάσει το πόρισμα τι έχει να πει;»
«Το πόρισμα κάνει μια σειρά από παραδοχές για την πυρόσφαιρα, αφήνει ανοιχτό το ζήτημα ύπαρξης κάποιου υλικού. Αλλά δεν παίρνει θέση, το αφήνει ανοιχτό. Αυτό λέει και ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ ότι πρέπει να διερευνηθεί. Ποια είναι η κατηγορία; Ότι υπάρχει καύσιμο από λαθρέμπορο και αυτόν τον λαθρέμπορο τον συγκαλύπτει η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός. Εγώ δεν διάβασα κάτι τέτοιο» συνέχισε ο κ. Μαρινάκης.
Όπως συμπλήρωσε «εμείς δεν βιαζόμαστε, πρέπει να το δούμε, να το μελετήσουμε. Το κυριότερο που πρέπει να μελετήσει η κυβέρνηση είναι οι συστάσεις. Εχουν γίνει πράγματα, ο κ. Σταϊκούρας απάντησε χθες στη Βουλή. Το ξαναλέω ότι το πόρισμα πρέπει να μας προβληματίσει και κυρίως τους κυβερνώντες για το ότι πέραν του ανθρώπινου λάθους που περιγράφεται αναλυτικά, είναι και η συνδρομή παθογενειών του ελληνικού κράτους».
Μιλώντας, δε, για την μοιραία νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου 2023, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είπε πως «εκείνη τη μοιραία νύχτα συναντήθηκαν μια σειρά από μοιραία ανθρώπινα λάθη με σωρεία πολύ μεγάλων, διαχρονικών και κρίσιμων αδυναμιών, παθογενειών, παραλείψεων του κράτους. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα που ένας ψύχραιμος παρατηρητής βγάζει. Αυτό το πόρισμα, όπως και κάθε πόρισμα, θα το αξιολογήσει η δικαιοσύνη. Να μην πολιτικολογούμε επί συμπερασμάτων. Αδικεί την προσπάθεια των επιστημόνων να προσπαθούμε όσοι δεν είμαστε ειδικοί να ερμηνεύουμε κατά το δοκούν τα συμπεράσματά τους».
