Η Αθήνα εκτιμά ότι μετά την ανατροπή Άσαντ, η Τουρκία δεν επιθυμεί να ανοίξει νέο μέτωπο με την Ελλάδα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα συνεχίσει να αντιδρά σε κάθε κίνηση άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων από τη χώρα μας
Η βήμα-βήμα προσπάθεια διατήρησης του ήπιου κλίματος και η διαχείριση των θεμάτων που μπορεί να προκαλέσουν εντάσεις το αμέσως προσεχές διάστημα είναι το πλαίσιο που κινείται η διαδικασία ελληνοτουρκικής προσέγγισης, καθώς φυσικά η διαπίστωση της μεγάλης απόστασης που χωρίζει τις δύο χώρες στο μείζον θέμα της οριοθέτησης βάζει και το πλαίσιο αλλά και τα όρια του δύσκολου εγχειρήματος.
Η Αθήνα και στις τελευταίες επαφές των δύο υπουργών Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν όσο και των υφυπουργών Εξωτερικών Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και Μεχμέτ-Κεμάλ Μποζάι διαπιστώνει ότι η Τουρκία, χωρίς να απομακρύνεται από το πλαίσιο των θέσεών της, δείχνει διάθεση διατήρησης του ήπιου κλίματος λόγω και της περιρρέουσας διεθνούς κατάστασης.
Με όλα τα μέτωπα ανοιχτά και την αβεβαιότητα στη Συρία που αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα εθνικής ασφάλειας της Τουρκίας, να κορυφώνεται μετά την ανατροπή Άσαντ, εκτιμάται ότι η Αγκυρα δεν επιθυμεί να ανοίξει νέο μέτωπο με την Ελλάδα, το οποίο θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στις σχέσεις της με την Ε.Ε., αλλά και με την Ουάσινγκτον, και μάλιστα στην έναρξη της νέας θητείας του Ντόναλντ Τραμπ.
Αυτό πάντως δεν σημαίνει ότι η Τουρκία δεν θα συνεχίσει να αντιδρά, πολύ συχνά με ασύμμετρο τρόπο, σε κάθε κίνηση άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων και αρμοδιοτήτων της Ελλάδας τις οποίες εκλαμβάνει ως προσπάθεια επιβολής τετελεσμένων εις βάρος της «Γαλάζιας Πατρίδας». Καθώς μάλιστα προχωράει η προετοιμασία για τη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, που προγραμματίζεται πιθανότατα για τον Φεβρουάριο, θα πρέπει να υπερπηδηθούν οι «σκόπελοι» που αναδύονται.
Τα Θαλάσσια Πάρκα
Η θέσπιση των Θαλάσσιων Πάρκων σε Ιόνιο και Αιγαίο είναι στην τελική φάση τους και πλέον ο σχεδιασμός έχει ολοκληρωθεί και απομένει η έγκριση από την πολιτική ηγεσία, με τις όποιες προσαρμογές απαιτηθούν, ώστε να προωθηθεί η υπογραφή των σχετικών Προεδρικών Διαταγμάτων. Η όλη διαδικασία πάντως έχει χρονικό ορίζοντα τις αρχές του 2025, πιθανότατα όμως θα ολοκληρωθεί μετά τη συνεδρίαση του ΑΣΣ στην Αγκυρα προκειμένου να αποφευχθούν αναταράξεις πριν από τη συνάντηση αυτή.
Σύμφωνα με πληροφορίες μας, τα δύο Θαλάσσια Πάρκα δεν έχουν ενιαία μορφή, καθώς καλύπτουν περιοχές αποκλειστικά των χωρικών υδάτων και αφορούν κατά βάση μικρά νησιά αλλά και νησίδες. Μεταξύ αυτών είναι και νησίδες τις οποίες η Τουρκία αυθαίρετα και παράνομα και κατά παράβαση των διεθνών συνθηκών συμπεριλαμβάνει στις λεγόμενες «γκρίζες ζώνες» (όπως Σύρνα, Αυγό, Ζαφορά, Κανδελούσα, Λέβιθα κ.λπ.).
Να θυμίσουμε ότι τον Απρίλιο, όταν είχε ανακοινωθεί αρχικά η θεσμοθέτηση των Θαλάσσιων Πάρκων, είχε υπάρξει έντονη αντίδραση από την Τουρκία με ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών στις 9 Απριλίου 2024. «Συνιστούμε στην Ελλάδα να μην εμπλέξει τα εκκρεμή ζητήματα του Αιγαίου και τα ζητήματα που αφορούν το καθεστώς ορισμένων νησιών, νησίδων και βράχων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει παραχωρηθεί στην Ελλάδα από τις διεθνείς συνθήκες, στο πλαίσιο της δικής της ατζέντας.
Θα θέλαμε επίσης να συμβουλέψουμε τρίτους, συμπεριλαμβανομένης της Ε.Ε., να μη γίνουν εργαλείο για τις πολιτικά υποκινούμενες προσπάθειες της Ελλάδας σχετικά με τα περιβαλλοντικά προγράμματα… Με την ευκαιρία επισημαίνουμε ότι δεν θα δεχθούμε τετελεσμένα γεγονότα που μπορεί να δημιουργήσει η Ελλάδα, σε γεωγραφικά χαρακτηριστικά των οποίων το καθεστώς αμφισβητείται…».
Οι ισχυρισμοί αυτοί απορρίφθηκαν ρητά και κατηγορηματικά τόσο από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών όσο και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, που έχει δηλώσει ότι τα Θαλάσσια Πάρκα θα προχωρήσουν κανονικά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, έχει ολοκληρωθεί και ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ) και έχει ενημερωθεί υπηρεσιακώς η Κομισιόν, καθώς η χώρα μας βρίσκεται υπόλογη μια και η σχετική προθεσμία έχει λήξει από το 2021. Ο ΘΧΣ πλέον περιμένει τις τελευταίες παρατηρήσεις και από την πολιτική ηγεσία προκειμένου να ολοκληρωθεί και να κατατεθεί επίσημα στην Κομισιόν.
Ο σχεδιασμός του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού θέτει μια σειρά σοβαρών διλημμάτων με αφορμή και την πολύ έντονη αντίδραση της Τουρκίας στον χάρτη που συνοδεύει την ενημερωτική σελίδα για την Ελλάδα στην ιστοσελίδα της αρμόδιας υπηρεσίας της Κομισιόν και στον οποίο περιλαμβάνει το Αιγαίο με τα δυνητικά 12 ν.μ. χωρικών υδάτων, την ελληνική κηρυγμένη ΑΟΖ (ελληνοϊταλική και ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία), καθώς και την ΑΟΖ όπως περιγράφεται και από τη γνωστή τροπολογία Μανιάτη (που θεσμοθετεί ως εξωτερικό όριο της ελληνικής ΑΟΖ σε περίπτωση μη ύπαρξης συμφωνίας οριοθέτησης, τη μέση γραμμή).
Οι έντονες ανακοινώσεις του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, αλλά και οι δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας της Τουρκίας, προδιαγράφουν και το πλαίσιο των αντιδράσεων της Τουρκίας στη θεσμοθέτηση των Θαλάσσιων Πάρκων αλλά και του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού. Και οι αντιδράσεις αυτές θα επαναφέρουν με οξύτητα στην επιφάνεια τον σκληρό πυρήνα των διεκδικήσεων της Τουρκίας έναντι της χώρας μας και της αμφισβήτησης όχι μόνο κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά και της ίδιας της κυριαρχίας μέσω των «γκρίζων ζωνών».
Η πόντιση καλωδίου
Στο πλαίσιο αυτό συνεχίζεται το «κρυφτούλι» με το θέμα των ερευνών για την πόντιση του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Κρήτης, με την έκδοση από τον Σταθμό του Ηρακλείου μιας σειράς NAVTEX για την περιοχή νοτίως της Κάσου, που όλες όμως αφορούν περιοχή ελληνικών χωρικών υδάτων.
Στις συναντήσεις Γεραπετρίτη – Φιντάν, αλλά και στον πολιτικό διάλογο έχει τεθεί το θέμα ότι πρέπει να υπάρχει αυτοσυγκράτηση και δεν πρέπει να στρατιωτικοποιούνται θέματα στα οποία υπάρχει προφανής διάσταση θέσεων, πολύ περισσότερο όταν αφορούν δραστηριότητες όπως η έρευνα για την πόντιση καλωδίων, που εμπίπτει στις ελευθερίες που προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας για τα διεθνή ύδατα.
Οπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά, οι διαφορετικές θέσεις της Τουρκίας εκφράζονται και με τις ρηματικές διακοινώσεις και με τις (παράνομες) αντι-NAVTEX που εκδίδει και δεν υπάρχει κανένας λόγος, ούτε συμβάλλει στην ενίσχυση των θέσεών της η στρατιωτικοποίηση της κατάστασης, όπως έγινε με την αποστολή τουρκικών πολεμικών πλοίων τον Ιούλιο ή με την παρακολούθηση από απόσταση των εργασιών του «Ievoli Relume», όταν ακόμη αυτό κινούνταν σε ελληνικά χωρικά ύδατα. Καθώς όμως δεν έχει υπάρξει σαφής εικόνα ότι η Τουρκία έχει πειστεί ώστε να αλλάξει τακτική, η έξοδος του ερευνητικού πλοίου σε διεθνή ύδατα, εντός ακόμη και της οριοθετημένης ΑΟΖ με την Αίγυπτο, προκαλεί προβληματισμό και διαρκή πηγή ανησυχίας.
Η μικρή ατζέντα
Η Αθήνα, πάντως, βλέποντας ότι τα μεγάλα θέματα δύσκολα θα προχωρήσουν, εκτιμά ότι μπορεί να αξιοποιηθεί και να δοκιμαστεί η καλή διάθεση που επιδιώκεται από τουρκικής πλευράς, τουλάχιστον για την αντιμετώπιση χρονιζόντων θεμάτων.
Ενα από αυτά είναι η μεγάλη εκκρεμότητα της χορήγησης άδειας για την ανέγερση νέου κτιρίου της ελληνικής πρεσβείας στην Αγκυρα, στο οικόπεδο που είχε παραχωρήσει στο ελληνικό κράτος ο ίδιος ο Κεμάλ Ατατούρκ, ένα θέμα στο οποίο δεν έχει δοθεί λύση από το…1938. Το οικόπεδο, ιδιοκτησίας του Ελληνικού Δημοσίου, δεσπόζει στο κέντρο της τουρκικής πρωτεύουσας και αυτός ίσως είναι και ο λόγος που η Τουρκία για σχεδόν έναν αιώνα δεν έχει διευκολύνει την έκδοση αδειών για την ανέγερση του κτιρίου που θα στεγάσει την ελληνική πρεσβεία.
Επίσης η ελληνική πλευρά έθεσε στις τελευταίες επαφές με την τουρκική αντιπροσωπεία και το θέμα της επίσπευσης των διαδικασιών για την αγορά νέου κτιρίου που θα στεγάσει το ελληνικό Γενικό Προξενείο στην Κωνσταντινούπολη. Το παρόν παραδοσιακό κτίριο είναι μικρό και δεν μπορεί πλέον να καλύψει τις πρακτικές ανάγκες που προκύπτουν, όπως η υποχρεωτική διατήρηση των αρχείων για τις δεκάδες χιλιάδες θεωρήσεις που εκδίδονται για Τούρκους πολίτες.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Αθήνα έχει επικεντρώσει το ενδιαφέρον της στο ιστορικό και εμβληματικό κτίριο του Κεντρικού Παρθεναγωγείου Κωνσταντινούπολης, το οποίο παραμένει κλειστό εδώ και σχεδόν 35 χρόνια και έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη του. Το κτίριο έχει αποχαρακτηριστεί από σχολείο και έχει μετατραπεί σε εμπορικό ακίνητο με αίτημα της Εφοροεπιτροπής του Βακουφίου, προκειμένου να μπορέσει να πωληθεί. Γι’ αυτού του είδους τα ακίνητα, το κατώτατο τίμημα καθορίζεται από αρμόδιο δικαστήριο, στο οποίο πρέπει να υποβληθεί σχετικό αίτημα από την Εφοροεπιτροπή.
Από ελληνικής πλευράς τίθεται και μια σειρά ακόμη αιτημάτων που αφορούν την ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινούπολης. Χρονίζον θέμα είναι η αναγνώριση του δικαιώματος συμμετοχής σε περισσότερα των δύο Δ.Σ. των βακουφίων, ώστε να αντιμετωπιστεί έτσι το πρόβλημα στελέχωσής τους λόγω και της συρρίκνωσης της μειονότητας, ενώ μεγάλο θέμα παραμένει η επίλυση της εκκρεμότητας με την αναγνώριση των κληρονομικών περιουσιακών δικαιωμάτων στους ομογενείς.
Θέμα «μειονότητας»
Στις συζητήσεις βεβαίως η Τουρκία επιμένει να θέτει θέματα «μειονότητας» στη Θράκη, με αιχμή το εκπαιδευτικό αλλά και της αναγνώρισης των ψευδομουφτήδων.
Σε ό,τι αφορά τους ισχυρισμούς περί επιλεκτικού κλεισίματος μειονοτικών σχολείων, η ελληνική πλευρά έχει παρουσιάσει συγκεκριμένα στοιχεία με τον αριθμό μαθητών αλλά και με τον αριθμό των ελληνικών σχολείων που έχουν κλείσει λόγω απουσίας μαθητών. Εξετάζονται πάντως και ορισμένα μέτρα που, χωρίς να θίγουν τον σκληρό πυρήνα της μειονοτικής εκπαίδευσης, είναι βήμα εξορθολογισμού και μεγαλύτερης προσέγγισης στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, δρομολογείται και η εφαρμογή του νόμου για τις Μουφτείες, με την προετοιμασία για την ανάδειξη του Μουφτή Διδυμοτείχου, όπου υπάρχει ένας υποψήφιος μέσω της εκλεκτορικής επιτροπής που προβλέπεται από τον νέο νόμο.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: EUROKINISSI
