Ο άλλοτε τσάρος της γερμανικής οικονομίας που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 81 ετών ήταν ένας παθιασμένος ευρωπαϊστής – Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο «καλύτερος Καγκελάριος που δεν είχε ποτέ η Γερμανία»
Ένα από τα στερεότυπα που μπορεί ακόμα να ακούσει κάποιος στη Γερμανία, έχει να κάνει με τους Σουαβούς. Τους κατοίκους της ιστορικής περιοχής της Σουαβίας που βρίσκεται στο κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης και στη Βαυαρία. Αυτό το στερεότυπο έχει να κάνει με την παροιμώδη τάση των Σουαβών να αποταμιεύουν και να εργάζονται πολύ σκληρά και σε ελεύθερη μετάφραση στα ελληνικά, υποστηρίζει ότι «οι Σουηβοί είναι απόγονοι Σκωτσέζων που εκδιώχθηκαν από τη Σκωτία, επειδή ήταν υπερβολικά τσιγκούνηδες».
Παρόλο που τα στερεότυπα σπανίως απηχούν την πλήρη αλήθεια, για την ιστορία, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, μια από τις πιο ισχυρές και συνάμα αμφιλεγόμενες πολιτικές προσωπικότητες της Ευρώπης, ήταν Σουαβός.
Διοργανωτής της επίσημης επίσκεψης του ηγέτη της Ανατολικής Γερμανίας Έριχ Χόνεκερ στη Βόννη, την πρώτη και μοναδική επίσκεψη Aνατολικογερμανού ηγέτη στη Δυτική Γερμανία. Συνυπέγραψε την ιστορική συμφωνία για την επανένωση της Γερμανίας, με τον Γκίντερ Κράουζε, τον ομόλογό του από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας.
Ο πολιτικός που εκφώνησε την αποφασιστική ομιλία στο Bundestag το 1991 που έπεισε την πλειοψηφία των βουλευτών να μεταφέρουν την πρωτεύουσα από τη Βόννη στο Βερολίνο. Ήταν ένας από τους υπεύθυνους για την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1992, που γέννησε το κοινό νόμισμα και την έννοια της ευρωπαϊκής ιθαγένειας. Υπουργός Oικονομικών της Γερμανίας κατά την έναρξη της κρίσης χρέους και της κρίσης της Ευρωζώνης και ξανά στο ίδιο πόστο όταν πρότεινε την προσωρινή αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.
Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ήταν παρών σε μερικά από τα σημαντικότερα γεγονότα των τελευταίων, περίπου, 40 χρόνων, που καθόρισαν τις ευρωπαϊκές οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις.
Ένας παθιασμένος ευρωπαϊστής
Από τον καιρό που εξελέγη βουλευτής στο κοινοβούλιο της Δυτικής Γερμανίας το 1972, μέχρι τη στιγμή που ανέλαβε υπουργικά καθήκοντα στην κυβέρνηση του Χέλμουτ Κολ, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ανέπτυξε μια ισχυρή φιλία με τον Καγκελάριο της Δυτικής Γερμανίας, στο πλευρό του οποίου θα διαμορφώσει και τις ιδέες του για μια πραγματική πολιτική ενοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ομοσπονδιακού πυρήνα (Kerneuropa).
Το 1994, δύο μόλις χρόνια μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, μαζί με τον Καρλ Λάμερς, πρότειναν επισήμως στον τότε πρωθυπουργό της Γαλλίας Εντουάρ Μπαλαντούρ να προχωρήσουν στον ευρωπαϊκό ομοσπονδιακό πυρήνα, καθώς η οικονομική και νομισματική ένωση θα παρέμεναν ατελείς. Ο Μπαλαντούρ απλώς αγνόησε την πρόταση.
Είκοσι ένα χρόνια μετά, με την ελληνική κρίση και τις ατέλειωτες διαπραγματεύσεις να οδηγούν τη χώρα μας στο χείλος της αποχώρησής της από την Ευρωζώνη, ως υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας επαναλάμβανε αυτή του την ιδέα. Απαντώντας στην κριτική που δεχόταν από αρκετούς οικονομολόγους κυρίως στις Ηνωμενες Πολιτείες της Αμερικής, τόνισε ότι όσοι τον κατηγορούν για αυστηρότητα δεν έχουν καμία εμπειρία σχετικά με την αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης. «Στην Ευρωζώνη δεν υπάρχει κεντρική κυβέρνηση και όλα τα κράτη-μέλη πρέπει να καταλήξουν σε ομόφωνη συμφωνία. Μάλλον δεν το γνωρίζουν αυτό οι επικριτές μου», είχε πει.
Η προσωπικότητα του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τον έκανε να διαφέρει σχεδόν από όλους τους άλλους Γερμανούς πολιτικούς που προσπαθούν σχεδόν πάντοτε να είναι αρεστοί σε όλους. Ένας σχετικά δογματικός άνθρωπος που σκεφτόταν και μιλούσε περισσότερο ως νομικός, παρά ως πολιτικός. Οι στενότεροι συνεργάτες του περιέγραφαν έναν μοναχικό και κλειστό άνθρωπο, ο οποίος δεν είχε κανέναν που να μπορούσε να χαρακτηρίσει ως φίλο. Μετά τη δολοφονική απόπειρα εναντίον του, που είχε ως αποτέλεσμα να καθηλωθεί σε αναπηρικό αμαξίδιο, οι μοναδικοί άνθρωποι με τους οποίους συνομιλούσε σε καθημερινή βάση, ήταν η σύζυγός του Ίνγκεμποργκ και τα τέσσερα παιδιά του και ιδίως οι τρεις κόρες του, με τις οποίες επικοινωνούσε πολλές φορές φορές στη διάρκεια της μέρας.
Η πτώση και η επιστροφή
Η βαριά εκλογική ήττα του Χέλμουτ Κολ από τον σοσιαλδημοκράτη Γκέρχαρντ Σρέντερ το 1998 και η αποκάλυψη σκανδάλου με ανώνυμες δωρεές στο CDU, ύψους 100.000, έθεσαν τέρμα στη βασιλεία του Κολ και στη διαδοχή Σόιμπλε. Η Άνγκελα Μέρκελ, μια προστατευόμενη του Κολ μπήκε στο παιχνίδι και κέρδισε τα πάντα. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε κατάλαβε ότι το όνειρό του να κυβερνήσει τη Γερμανία δεν θα γινόταν ποτέ πράξη και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο «καλύτερος Καγκελάριος που δεν είχε ποτέ η Γερμανία».
Οι σχέσεις του με την Άνγκελα Μέρκελ δεν ήταν ποτέ ξεκάθαρες. Ο ίδιος θεωρούσε ότι η Καγκελάριος της Γερμανίας τον παρέκαμψε με παρασκηνιακό τρόπο, ενώ από την πλευρά της η ίδια η Μέρκελ χρειαζόταν δίπλα της έναν πολιτικό με ισχυρά ερείσματα εντός των Χριστιανοδημοκρατών, ο οποίος δεν θα μπορούσε να απειλήσει την ηγεμονία της στο κόμμα.
Η ελληνική περιπέτεια
Σε αυτό πλαίσιο ο κ. Σόιμπλε ανέλαβε τη θέση του υπουργού Εσωτερικών στην πρώτη κυβέρνηση Μέρκελ, ενώ τέσσερα χρόνια αργότερα, το 2009, ανέλαβε υπουργός Οικονομικών. Υπό αυτή του την ιδιότητα θα γίνει πασίγνωστος στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη ΕΕ, ως ο ενορχηστρωτής της λιτότητας και των αυστηρών μεταρρυθμίσεων, ενώ σε αρκετά κράτη – μέλη της Ευρωζώνης θα χαρακτηριστεί ως «ο μεγάλος κακός». Χαρακτηρισμός που, όπως υποστήριζε ο ίδιος, δεν τον αφορούσε.
«Δεν νομίζω ότι με θεωρούν το μεγάλο κακό παντού στην Ευρώπη. Πολλοί άνθρωποι εγκρίνουν την προσέγγισή μου. Αλλά, ακόμα κι αν ήταν έτσι, δεν θα με έννοιαζε, γιατί ξέρω ποιος είμαι: είμαι ένας παθιασμένος Ευρωπαίος. Στο δικό μου κόμμα με κατηγορούν ότι είμαι υπερβολικά Ευρωπαίος και ότι δεν υπερασπίζομαι επαρκώς τα γερμανικά συμφέροντα.
Στόχος μου είναι η Ευρώπη να γίνει ένα σύνολο που θα καταφέρει να λύσει τα προβλήματα που ούτε η Γαλλία, ούτε το Λουξεμβούργο, ούτε η Γερμανία μπορούν να λύσουν μόνες τους. Πάρτε για παράδειγμα το ζήτημα των προσφύγων, τη σταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής, το κλίμα, την παγκόσμια αλληλοδιείσδυση των χρηματοπιστωτικών αγορών: απομονωμένοι, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, μαζί μπορούμε να κάνουμε πολλά», δήλωνε ο ίδιος το 2015. Αναφορικά με τις προσωπικές επιθέσεις που είχε δεχθεί από πολιτικούς στην Ελλάδα, αλλά και την Πορτογαλία και τη Γαλλία ακόμα, ο ίδιος δήλωνε ότι δεν ένιωσε προβεβλημένος.
«Δεν με επηρέασαν προσωπικά, αλλά με έκαναν πολύ δύσπιστο για εκείνους τους πολιτικούς που προσπαθούσαν να κερδίσουν ψήφους με τέτοιες ομιλίες. Ο Αλέξης Τσίπρας έφτασε στο σημείο να ισχυριστεί, πριν και μετά τις εκλογές, ότι εάν η Γερμανία πλήρωνε στην Ελλάδα αποζημιώσεις για τα εγκλήματα και τις καταστροφές που διέπραξαν οι Ναζί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυτό θα βοηθούσε στην κάλυψη του κόστους του συνολικού δημόσιου χρέους. Κάποιος που λέει στους δικούς του τέτοιες ανοησίες δεν εκπληρώνει το καθήκον του, που είναι να πει την αλήθεια. Αυτός ο εθνικισμός, αυτοί οι ανεύθυνοι λόγοι δεν μπορούσαν παρά να στραφούν εναντίον αυτών που τους χρησιμοποίησαν», δήλωνε ο κ. Σόιμπλε.
Εκείνη ακριβώς την περίοδο ήταν που οι διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση και τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος έφεραν την Ελλάδα κοντά στην αποχώρηση από την Ευρωζώνη. Ο ίδιος ο κ. Σόιμπλε είχε προτείνει να αποχωρήσει, προσωρινά η χώρα μας με αντάλλαγμα ένα πακέτο άνω των 50 δισ. ευρώ. Δύο χρόνια αργότερα, το 2017, στο υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας στο Βερολίνο, το “ΘΕΜΑ” και ο υπογράφων είχαν ρωτήσει τον κ. Σόιμπλε αν επιμένει σε αυτή του τη θέση για να λάβουμε τη… χιουμοριστική απάντηση «τώρα θα πρότεινα ως ανταλλαγμα λιγότερα χρήματα».
Το παράξενο χιούμορ του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ήταν ένα ακόμα στοιχείο της προσωπικότητας του που τον έκανε να διαφέρει από αυτό που ονομάζεται «μέσος πολιτικός». Χιούμορ που ενίοτε άγγιζε τα όρια του σαδισμού, όπως το 2017 που είχε δηλώσει δημοσίως ότι πρότεινε στον Αμερικανό ομόλογό του να ανταλλάξει η ΕΕ την Ελλάδα με το Πουέρτο Ρίκο.
Ωστόσο, παρόλο που ο κ. Σόιμπλε δήλωνε πεπεισμένος ευρωπαϊστής, κατάφερε να πετύχει αυτό που στη Γερμανία ονομάζεται «Μαύρο Μηδέν» (Schwarze Null), μηδενίζοντας ουσιαστικά το έλλειμμα, σε μια περίοδο που τα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης αλλά και οι ΗΠΑ ζητούσαν ενίσχυση των επενδύσεων για να αναθερμανθεί η οικονομία της Ευρωζώνης συνολικά.
Παρόλο που στις συνεδριάσεις του Eurogroup, η ισχύς του κ. Σόιμπλε ήταν αναμφισβήτητη, η Ελλάδα παρέμεινε στην Ευρωζώνη, καθώς αρχικά στο Eurogroup και στη συνέχεια στην ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βρέθηκε ο μοναδικός άνθρωπος που γνώριζε το ευρωπαϊκό παρασκήνιο τόσο καλά όσο ο κ. Σόιμπλε. Ο λόγος για τον Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ, ο οποιος ήταν επίσης μαζί με τον Σόιμπλε παρών στην υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1992.
Οι σχέσεις των δύο αυτών ανδρών δεν ήταν πάντοτε οι καλύτερες κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη χώρα μας, είτε ήταν παρούσα η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση, είτε όχι. «Δεν είναι ασυνήθιστο να υπάρχουν διαφορετικές αποψεις για τον τρόπο αντιμετώπισης της ελληνικής κρίσης. Ακόμα και με τη γυναίκα μου δεν συμφωνούμε πάντα. Η Γερμανία και η Γαλλία για παράδειγμα, δεν είναι παντρεμένες, αλλά οι δύο χώρες πάντα ξεπερνάμε στο τέλος τις διαφορές μας. Είναι θέμα ισορροπίας. Στο σπίτι που μεγάλωσα, ήμασταν τρία αδέρφια, και όταν παλεύαμε, ο πατέρας μας, μας έλεγε πάντα ότι ο πιο δυνατός πρέπει να υποχωρεί. Και αυτό ακριβώς συνέβη στις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα. Αυτός που βρίσκεται σε καλύτερη θέση πρέπει να προσπαθεί να βοηθήσει τον πιο αδύναμο. Προσπάθησα να το πράξω» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά.
Με τον θάνατο του Βόλφανγκ Σόιμπλε, ενός ανθρώπου που έζησε τη δημιουργία και παρ’ ολίγον τη διάλυση της νομισματικής ένωσης, κλείνει ένα μεγάλο κεφάλαιο στην πολιτική και οικονομική ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δείτε βίντεο: Βόλφγκανγκ Σόιμπλε: Ο «Μεγάλος Κακός» που είχε προτείνει να ανταλλάξει η Ευρώπη την Ελλάδα με το Πουέρτο Ρίκο!
