Η ΦΡΑΣΗ «ΓΗ ΚΑΙ ΥΔΩΡ» ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ
ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ
Από την Αρχαία Ελληνική Ιστορία είναι γνωστή η στερεότυπη φράση «γη και ύδωρ», η οποία σήμαινε την άνευ όρων και χωρίς μάχη υποταγή σ’ ένα κατακτητή. Χρήση της φράσης των τριών αυτών λέξεων, με την ίδια ακριβώς σημασία, συνεχίζουμε να κάνουμε κι εμείς μέχρι σήμερα στη γλώσσα της διπλωματίας και του στρατού.
Ο Πατέρας της Ιστορίας Ηρόδοτος μας πληροφορεί πως οι Πέρσες ζητούσαν «γη και ύδωρ» απ’ τις πόλεις και τους λαούς που τους παραδίδονταν. Η απόδοση αυτών των συμβόλων αποτελούσε ένδειξη υποταγής στο Περσικό Κράτος και σήμαινε ότι αυτοί που παραδίδονταν στους Πέρσες παραιτούνταν από κάθε δικαίωμα πάνω στη γη τους, στις λίμνες τους, στα ποτάμια τους, στις θάλασσες που περιέβρεχαν τα νησιά τους και σε όλα τα αγαθά τους. Δίνοντας «γη και ύδωρ» αναγνώριζαν την περσική εξουσία πάνω σ’ όλα, ακόμη και οι ζωές τους ανήκαν στον βασιλιά των Περσών. Μετά απ’ αυτή την αναγνώριση, ακολουθούσαν διαπραγματεύσεις για τις υποχρεώσεις και τα προνόμια των υποτελών.
Το 491 π. Χ. ο βασιλιάς της Περσίας Δαρείος απέστειλε πρεσβείες σε πολλές απ’ τις ελληνικές πόλεις-κράτη για ν’ απαιτήσει «γη και ύδωρ», όπως σημειώνει στο έκτο βιβλίο του ο Ηρόδοτος. Το ίδιο έγινε και στην εποχή του βασιλιά Αρταξέρξη του Α΄, του λεγόμενου μακρόχειρα, όπου μεσουρανούσε πια η φήμη του Κώου Πατέρα της Ιατρικής Ιπποκράτη.
Διαβάζουμε στα κείμενα των «Επιστολών», που περιλαμβάνονται στην «Ιπποκρατική Συλλογή», ότι ο Πέρσης βασιλιάς Αρταξέρξης σαν έμαθε πως ο Ιπποκράτης ήταν μεγάλος ιατρός, ζήτησε επίμονα να του προσφέρει τις ιατρικές του γνώσεις, για να εξαφανιστεί η φοβερή αρρώστια που μάστιζε τότε τα περσικά στρατεύματα. Σε αντάλλαγμα για την υπηρεσία του αυτή θα του έδινε «άργυρον και χρυσόν» και θα τον καθιστούσε «τοις αρίστοις Περσέων ισότιμον». Ο Ιπποκράτης όμως αρνήθηκε να σώσει ζωές, οι οποίες θ’ αφαιρούσαν άλλες, καθώς οι Πέρσες στρατιώτες έρχονταν να καταλάβουν την Ελλάδα και να υποτάξουν τους Έλληνες. Και τότε ο Αρταξέρξης, γεμάτος οργή, έστειλε στους Κώους την ακόλουθη απειλητική επιστολή (παραθέτω μετάφραση του αρχαίου κειμένου):
«Ο Βασιλεύς των Βασιλέων, Μέγας Αρταξέρξης παραγγέλλει στους Κώους τα ακόλουθα: Δώστε στους αγγελιοφόρους μου τον Ιπποκράτη τον ιατρό που έχει άσχημους τρόπους και φέρεται υβριστικά σ’ εμένα και στους Πέρσες. Διαφορετικά μάθετε ότι θα υποστείτε τιμωρία και για το πρώτο σας σφάλμα[1]. Διότι, αφού καταστρέψω την πόλη σας και διασπάσω το νησί σας στο πέλαγος, θα κάνω ώστε να μη γνωρίζει κανένας στο μέλλον, αν κάποτε υπήρχε στο σημείο αυτό το νησί ή η πόλη της Κω».
Οι Κώοι όμως απτόητοι, αρνήθηκαν να στείλουν τον συμπατριώτη τους κι έδωσαν την εξής θαρραλέα απάντηση, που σε μετάφραση είναι η ακόλουθη:
«Ο δήμος αποφάσισε ν’ απαντήσει στους αγγελιοφόρους του Αρταξέρξη, ότι οι Κώοι δεν θα πράξουν τίποτε το ανάξιο ούτε στη μνήμη του Μέροπα, ούτε του Ηρακλή, ούτε του Ασκληπιού, στ’ όνομα των οποίων σύσσωμοι οι πολίτες έχουν μείνει πιστοί, ούτε θα παραδώσουν τον Ιπποκράτη, ακόμη κι αν τους έμελλε να χαθούν με τον χειρότερο αφανισμό. Πράγματι όταν ο Δαρείος και ο Ξέρξης, έστελλαν επιστολές, ζητώντας απ’ τους πατέρες μας γη και ύδωρ, ο δήμος δεν τους τα έδωσε, θεωρώντας τους κοινούς θνητούς όμοιους με τους άλλους ανθρώπους. Και τώρα την ίδια απάντηση δίνει. Φύγετε απ’ τη γη των Κώων, διότι τον Ιπποκράτη δεν τον παραδίδουν. Και να πείτε οι αγγελιοφόροι στον βασιλιά σας ότι οι Θεοί δεν θα μας παραμελήσουν».
Η τολμηρή αυτή φράση των Κώων ότι «γαίαν και ύδωρ ου δίδομεν», που αναγράφεται και ως απόφθεγμα στο έμβλημα της 80 ΑΔΤΕ, εκφράζει σήμερα τη γενναία και αποφασιστική απάντησή μας στην αχαλίνωτη προκλητικότητα, στους εκβιασμούς και τις κατακτητικές βλέψεις της Τουρκίας, η οποία αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία σε αρκετά νησιά, νησίδες, ακόμη και βράχους του Αιγαίου. Πάγια τακτική της γείτονος είναι η ανατροπή του status quo στο Αιγαίο, γι αυτό επιδιώκει να παρασύρει την Ελλάδα σε διάλογο «εφ’ όλης της ύλης», που έχει όμως να κάνει με τα αδιαπραγμάτευτα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Επιμένει, μάλιστα, στην αποστρατικοποίηση νησιών του Αιγαίου και ειδικά για τα Δωδεκάνησα επικαλείται τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947 σχετικά με το θέμα αυτό, γνωρίζοντας ότι στην υπογραφή της Συνθήκης εκείνης η ίδια ήταν εντελώς απούσα και τα πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα των νησιών αυτών μεταβιβάστηκαν απ’ την κάτοχο Ιταλία απευθείας στην Ελλάδα, αποκλείοντας οποιοδήποτε άλλο δικαίωμα σε τρίτα μη συμβαλλόμενα κράτη. Συνεπώς οι σχετικές με την αποστρατικοποίηση διατάξεις της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων του 1947 αποτελούν για την Τουρκία «res inter alios acta» (δηλ. τα συμπεφωνημένα μεταξύ δυο δεν βλάπτουν ούτε ωφελούν άλλους) και δεν μπορεί να τις επικαλείται, ούτε βέβαια να αντλεί δικαιώματα απ’ αυτές. Εξάλλου η Ελλάδα, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, έχει το δικαίωμα στα πλαίσια της νόμιμης άμυνας να εξοπλίζει τα απειλούμενα απ’ την Τουρκία νησιά της.
Εμείς πάντως στην ακριτική Κω τηρούμε απαρασάλευτα τις παρακαταθήκες των προγόνων μας, παραμένουμε πιστοί στις διδαχές της μακραίωνης ιστορίας μας, εμπιστευόμαστε τις θωρακισμένες κατάλληλα Ένοπλες Δυνάμεις μας και τονίζουμε προς πάσα κατεύθυνση ότι «γη και ύδωρ» δεν πρόκειται να δώσουμε σε κανένα. Ιδιαίτερα τώρα που διακυβεύονται ζωτικά συμφέροντα της Ελλάδας, που έχουν να κάνουν τόσο με τον υποθαλάσσιο ορυκτό της πλούτο όσο και με την ευρύτερη γεωστρατηγική σημασία των νησιών της.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Σ.ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ιστορικός Συγγραφέας-Δικηγόρος
[1] Εννοεί την άρνηση των Κώων να προσφέρουν «γη και ύδωρ» στον Δαρείο και στον Ξέρξη.
ΕΥΓΕ ΚΥΡΙΕ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ