Ανακούφιση του «υποφέρειν» ασθενών με χρόνιο πόνο (Γράφει η Έλλη Καρανίκα)

4/11/2019: Παγκόσμια Ημέρα Παρηγορικής Φροντίδας

Ανακούφιση του «υποφέρειν» ασθενών με χρόνιο πόνο

Ελλη Καρανίκα

Συντονίστρια Διευθύντρια Αναισθησιολογικού Τμήματος

και Ιατρείου Πόνου ΓΝΚΩ

Η Παρηγορική Φροντίδα αφορά την ανακούφιση του «υποφέρειν» ασθενών με χρόνιο πόνο από καλοήθη και κακοήθη νοσήματα, σύμφωνα με τον τελευταίο ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Δεν αφορά «παρηγοριά στον άρρωστο μέχρι …». Αποτελεί την επιλογή μετάφρασης του όρου «Palliative Care» απο το αρμόδιο επιστημονικό Οργανο της χώρας, την Ελληνική Εταιρία Θεραπείας Πόνου και Παρηγορικής Φροντίδας (ΠΑΡΗ.ΣΥ.Α.).

Η Παρηγορική Φροντίδα απευθύνεται σε μεγάλο αριθμό με χρόνιο πόνο, όχι μόνο καρκινοπαθείς με επώδυνες μεταστάσεις αλλά και μετατραυματικούς ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε θωρακοτομές, βουβωνοκήλες ή οσφυοϊσχυαλγίες, αυχεναλγίες, ημικρανίες, νευροπάθειες κλπ. Εστιάζεται στην αντιμετώπιση των βασανιστιστικών συμπτωμάτων που σχετίζονται με την υγεία, τα οποία δεν είναι δυνατόν να θεραπευτούν παρά μόνο με ιατρική παρέμβαση. Παράλληλα, αντιμετωπίζει συγχρόνως τα ψυχολογικά, κοινωνικά και πνευματικά συμπτώματα που προκύπτουν από τη νόσο.Το κυριότερο από αυτά είναι ο πόνος. Ο πόνος υποεκτιμάται στην Ελλάδα. Οι ασθενείς, αναζητώντας ανακούφιση από τον πόνο, αναγκάζονται να αλλάζουν γιατρούς, να δοκιμάζουν εναλλασσόμενες συντηρητικές ή και επεμβατικές, πολυδάπανες, επίπονες, ψυχοφθόρες θεραπείες, χάνοντας την καθημερινότητά τους και μια αποδεκτή ποιότητας ζωής.Πολλοί ασθενεις υποφέρουν από κατάθλιψη, διακόπτουν καθημερινές δραστηριότητες, είναι απελπισμένοι, αρνούνται τη θεραπεία ως ανωφελη, έχουν έλλειψη ενδιαφέροντος για ζωή, αποκοινωνικοποιουνται. Ο χρόνιος πόνος είναι νόσος και ως νόσος πρέπει να αντιμετωπίζεται.

Έχει αποδειχθεί ότι η Παρηγορική Φροντίδα βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών. Παγκοσμίως εκτιμάται ότι το 2020, 16 εκ. άνθρωποι θα πεθάνουν από καρκίνο, ένας στους πέντε υποφέρει από χρόνιο πόνο, ένας στους τέσσερις έχει κατεστραμμένη κοινωνική σχέση. 40 εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως χρειάζονται Παρηγορική Φροντίδα, συμπεριλαμβανομένων και των 20 εκατομμυρίων που βρίσκονται στο τελικό στάδιο.

Από αυτούς, το ποσοστό που λαμβάνει υπηρεσίες Παρηγορικής δεν υπερβαίνειτο 10%.
H Παρηγορική Φροντίδα στην χώρα μας δεν έχει ενσωματωθεί στο σύστημα υγείας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένας μεγάλος αριθμός ασθενών που υποφέρουν από χρόνια νοσήματα απειλητικά για τη ζωή καθώς και οι ασθενείς τελικού σταδίου να μην έχουν την φροντίδα που δικαιούνται. Πώς μπορούν οι φορείς να συμμετέχουν στην διασφάλιση των δικαιωμάτων των ασθενών:

1. Οι διαμορφωτές της πολιτικής υγείας στη χώρα μας πρέπει να αναγνωρίσουν την κοινωνική και ηθική αξία της Παρηγορικής Φροντίδας και να αλλάξουν τις υπάρχουσες δομές και πολιτικές ώστε όλοι οι ασθενείς να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες Παρηγορικής Φροντίδας. Επιπρόσθετα, πρέπει να διασφαλίσουν συνέχεια στην ολιστική μορφή αντιμετώπισης ώστε οι ασθενείς να διακινούνται μεταξύ των διαφόρων επιπέδων νοσηλείας ανάλογα με τις ανάγκες τους (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια, Ξενώνες Παρηγορικής Φροντίδας, νοσηλεία κατ’ οίκον). Να γίνει σύνδεση με πρωτοβουλίες που έχουν σχέση με την προληπτική ιατρική και την ολιστική φροντίδα 2. Η Ακαδημαϊκή κοινότητα να κατοχυρώσει την διδασκαλία της Παρηγορικής Ιατρικής ως υποχρεωτικής στην προπτυχιακή εκπαίδευση. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα που αφορούν την Παρηγορική Φροντίδα να απευθυνθούν και στους επαγγελματίες υγείας της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγεία 3. Νοσοκομεία-Ιατρική κοινότητα :Κάθε νοσοκομείο και κέντρο υγείας θα πρέπει να έχει πρόσβαση στα απαραίτητα φάρμακα της Παρηγορικής Φροντίδας και ιδιαίτερα πρόσβαση σε άμεσης δράσης μορφίνη από του στόματος.Η μορφινοφοβία και όλες οι προκαταλήψεις ή η παραπληροφόρηση από αδαείς είναι υποχρέωση της ιατρικής κοινότητας να καταπολεμηθεί τόσο μεταξύ του χώρου της όσο και σε ασθενείς/οικογενειακό περιβάλλον. 4. Η Εκκλησία μπορεί να συμμετάσχει  στην παροχή Παρηγορικής Φροντίδας με εκπαίδευση εθελοντών ιερέων και στήριξη των δομών Παρηγορικής Φροντίδας καθώς και Εθελοντικές οργανώσεις- Συλλόγους ασθενών και συγγενών. 5. ΜΜΕ, Μέσα κοινωνικής δικτύωσης : χρειάζεται να δραστηριοποιηθούν σε ενημερωτικές καμπάνιες αφύπνισης της κοινής γνώμης για το δικαίωμα στην Παρηγορική Φροντίδα και την ηθική υποχρέωση των κυβερνήσεων να το διασφαλίζει

Η Ελληνική Εταιρία Θεραπείας Πόνου και Παρηγορικής Φροντίδας (ΠΑΡΗ.ΣΥ.Α.) είναι η επιστημονική εταιρεία που δραστηριοποιείται στην υλοποιηση των ανωτέρω.

Με ευκαιρία την Ημέρα, στις 4/11/19 το Ιατρείο Πόνου του ΓΝΚΩ θα λειτουργήσει από τις 10πμ ως τις 6μμ, προκειμένου να ενημερωθούν ασθενείς, συγγενείς τους και κάθε ενδιαφερόμενος για θέματα αρμοδιότητάς του. Ας σημειωθεί ότι το το Ιατρείο Πόνου του ΓΝΚΩ είναι το πρώτο Ιατρείο Πόνου σε δημόσιο Νοσοκομείο της νησιωτικης χώρας και λειτουργεί πάνω από μια 20ετία σε εθελοντική βάση. Είναι απαραίτητο τα Ιατρεία Πόνου να ενταχθούν στους Οργανισμούς των Νοσοκομείων και στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Να πληρούνται τα θεσμοθετημένα επιστημονικά κριτήρια (πιστοποιημενοι γιατροί, διαθεσιμότητα, χώροι , διατομεακή συνεργασία κλ.π)ώστε η παροχή Παρηγορικής Φροντίδας να είναι ολοκληρωμένη, συστηματική και συνεχής και δωρεάν.Είναι δυσβάσταχτη για τον μέσο Πολίτη η οικονομική επιβάρυνση σε ιδιωτικά κέντρα παροχής ανακουφιστικής φροντίδας. Η Πολιτεία οφείλει να δεχτεί την παροχή Παρηγορικής Φροντίδας σαν ηθική αναγκαιότητα και να την κατοχυρώσει ως ανθρώπινο δικαίωμα. Επειδή «Κι αν είναι ανθρώπινος ο πόνος, δεν είμαστε άνθρωποι μόνο για να πονούμε….»(Γ.Σεφέρης)